Waarom werd hij een terrorist?


Vorige week maandag achttien maart zijn bij een schietpartij met een mogelijk terroristisch motief in Utrecht drie doden en negen gewonden gevallen. Een vraag die meteen bij mij opkwam is waarom deze persoon in Nederland een aanslag pleegt. Dezelfde vraag kwam ook in mij op toen ik over Bilal las in het boek De terugkeerling van Patrick Pouw. (Pouw 2016) Het boek gaat over identiteitsverlies waarin Mo moslims schaduwt en Bilal een aanslag voorbereidt.  Daarom de vraagstelling: wat zijn de actuele sociale factoren die ervoor kunnen zorgen dan iemand een terrorist wordt?


Anne Speckhard, psycholoog en expert in terrorisme bestrijdingsmaatregelen, stelde vast dat terroristen en would-be-terroristen bijna altijd al van jongs af vreselijke trauma’s met zich meebrengen. Door deze trauma’s zijn deze mensen vatbaarder voor destructieve ideologieën zoals die van Hamas of ISIS, vertelt ze. In gebieden zoals Europa bestaat terrorisme ook terwijl daar geen conflicten spelen die voor oorlogs trauma's kunnen zorgen, hier begint juist indoctrinatie ontkiemd uit ideologieën een rol te spelen. Mensen worden zo opgehitst door de informatie op school, in de moskee of op het internet dat ze enigszins getraumatiseerd kunnen raken. Denk dan bijvoorbeeld aan verheerlijkte videos van aanslagen, foto’s en beloftes voor het hiernamaals. ’Ik herinner me hoe aangeslagen ik als kind was toen ik films over de Holocaust of de slavenhandel zag. [...] Je had me toen zo ver kunnen krijgen dat ik bereid was tegen onrecht te vechten.’, aldus Speckhard. (Speckhard 2015) Dezelfde informatie stoot sommige mensen juist af en bij anderen geeft het juist een gevoel van onrecht en zet het aan tot actie. (EOS WETENSCHAP 2015)

Arjen Meijer, ontwikkelaar van software om menselijk gedrag en emoties te begrijpen, voorspellen en te beïnvloeden, schrijft onder andere in zijn artikel dat Nederlandse terreurverdachten vaak een criminele achtergrond hebben. Dit vertelt hij na aanleiding van een onderzoek van het NSCR waaruit bleek dat tweederde van de Nederlandse terreurverdachten van de laatste veertien jaar ook eens verdacht zijn geweest door de politie. Tevens komt dit getal overeen met landen om ons heen, in Duitsland was 66 procent van de terreurverdachten al bekend bij de politie en in Frankrijk 48 procent. Wat ook opviel aan de cijfers van het onderzoek was dat elf procent van de onderzochte terreurverdachten hun baan het jaar voordat ze verdacht werden verloor. (NSCR 2018) Dit is niet vreemd, want baanverlies, vooral als je de kostwinner bent, kan een grote schok zijn waardoor iemand verder kan radicaliseren. (Meijer 2018)










Het Instituut voor Migratie- en Etnische Studies (IMES) schrijft in een onderzoek over de redenen waarom sommige Amsterdamse moslims radicaal worden dat er twee centrale aangrijpingspunten zijn voor islamitische radicalisering. Één daarvan is een orthodoxe geloofsinterpertatie, zogenoemd de religieuze dimensie, en de tweede is het idee dat moslims onrechtvaardig behandeld worden en dat de islam bedreigd wordt, ofwel de politieke dimensie. Bij de religieuze dimensie kan gedacht worden aan onder andere de tevredenheid over religieuze leiders, en met de politieke dimensie wordt bijvoorbeeld bedoeld hoe wantrouwend iemand is over het lokale bestuur. ‘Amsterdamse moslims die deze religieuze en politieke denkbeelden sterk combineren hebben een verhoogde kans te radicaliseren’, schrijft het IMES. De belangrijkste conclusie stelt dat de combinatie van politieke en religieuze dimensie bepalend is voor de gevoeligheid voor radicalisatie (IMES 2006)



Kortom, wat zijn de actuele sociale factoren die ervoor kunnen zorgen dan iemand een terrorist wordt? Het antwoord is niet zo eenduidig als het lijkt. Anne Speckhard meent dat de kans dat iemand ontvankelijk is voor terroristische gedachtes het grootst is als iemand trauma’s heeft. Arjen Meijer vertelt juist dat er een verband bestaat tussen terroristen en een criminele achtergrond. En het IMES speculeert dat er twee aspecten zijn, namelijk een religieus aspect en een politiek aspect. Wat blijkt is dat er geen profiel is dat bij elke terrorist past. Niet iedereen met een trauma, criminele achtergrond, orthodoxe geloofsinterpretatie of onrechtvaardigheidsgevoel radicaliseert. Wel is gebleken uit onderzoek dat deze elementen sterk bij een terrorist horen. Misschien als later blijkt dat er wel een enkel profiel past bij elke terrorist had de aanslag vorige week in Utrecht voorkomen kunnen worden.























Literatuurlijst
EOS WETENSCHAP (2015) Hoe wordt iemand een terrorist?, https://www.hpdetijd.nl/2015-11-18/hoe-wordt-iemand-een-terrorist/ (geraadpleegd 9 maart 2019).

IMES (2006) Processen van radicalisering: waarom sommige Amsterdamse moslims radicaal worden, https://pure.uva.nl/ws/files/1041589/80474_Slootman_Tillie_2006_Processen_van_radicalisering.pdf (geraadpleegd 15 maart 2019).

Meijer, P. (2018) HOE WORD JE EEN TERRORIST?, https://www.alforto.nl/hoewordjeeenterrorist.html (geraadpleegd 15 maart 2019).

Pouw, P (2016) De terugkeerling. Amsterdam: Lebowski Publishers.

Speckhard, A. (2015) The Hypnotic Power of ISIS Imagery in Recruiting Western Youth, https://www.academia.edu/17120997/The_Hypnotic_Power_of_ISIS_Imagery_in_Recruiting_Western_Youth (geraadpleegd 15 maart 2019).


Thijs, F., Rodermond, E. & Weerman, F. (2018) TERRORISMEVERDACHTE LIJKT STERK OP ‘GEWONE’ VERDACHTE, https://www.nscr.nl/terrorismeverdachte-lijkt-sterk-op-gewone-verdachte/ (geraadpleegd 9 maart 2019).

Thijs, F., Rodermond, E. & Weerman, F. (2018) Verdachten van terrorisme in beeld, https://www.nscr.nl/wp-content/uploads/Verdachten-van-terrorisme-in-beeld.pdf          (geraadpleegd 9 maart 2019).