ΟΔΗΓΟΣ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΡΑΔΙΟΕΡΑΣΙΤΕΧΝΗ - ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ

(Amateur Radio Entry Level Examination Guide)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Δομή Εξετάσεων και Βαθμολόγηση

Οι εξετάσεις για την κατηγορία εισαγωγικού επιπέδου περιλαμβάνουν 100 ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών που κατανέμονται ως εξής:

• Κεφάλαιο Α' - Τεχνικά Θέματα: 20 ερωτήσεις (20%)
• Κεφάλαιο Β' - Λειτουργικοί Κανόνες: 20 ερωτήσεις (20%)
• Κεφάλαιο Γ' - Νομικό Πλαίσιο: 20 ερωτήσεις (20%)
• Κεφάλαιο Δ' - Πρακτικά Θέματα: 40 ερωτήσεις (40%)

Για επιτυχία απαιτείται 80/100 σωστές απαντήσεις.

Όσοι κατέχουν πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ηλεκτρονικής/ηλεκτρολογίας/τηλεπικοινωνιών απαλλάσσονται από το Κεφάλαιο Α' και χρειάζονται 64/80 σωστές απαντήσεις.

Πώς να Διαβάσετε αυτόν τον Οδηγό

Κάθε κεφάλαιο παρουσιάζει τις βασικές έννοιες με απλό τρόπο. Οι ελληνικοί όροι συνοδεύονται από την αγγλική μετάφραση στην πρώτη εμφάνιση. Εστιάστε στην κατανόηση των βασικών αρχών παρά στην απομνημόνευση.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α': ΤΕΧΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Α1. Βασικές Έννοιες Ηλεκτρισμού

Τάση, Ρεύμα, Αντίσταση

Τάση (Voltage - V): Η "πίεση" που ωθεί τα ηλεκτρόνια μέσα από έναν αγωγό. Μετριέται σε Volt (V). Όπως η πίεση νερού σε σωλήνα.

Ρεύμα (Current - I): Η ποσότητα ηλεκτρονίων που περνάει από ένα σημείο ανά δευτερόλεπτο. Μετριέται σε Ampere (A). Όπως η ροή νερού σε σωλήνα.

Αντίσταση (Resistance - R): Η "αντίσταση" που προβάλλει ένα υλικό στη ροή ρεύματος. Μετριέται σε Ohm (Ω).

Νόμος του Ohm

V = I × R (Τάση = Ρεύμα × Αντίσταση)

Παράγωγοι τύποι:

• I = V/R (Ρεύμα = Τάση/Αντίσταση)
• R = V/I (Αντίσταση = Τάση/Ρεύμα)

Παράδειγμα: Αν V = 100V και R = 50Ω, τότε I = 100/50 = 2A

Ισχύς (Power)

Ισχύς (P): Η ενέργεια που καταναλώνεται ή παράγεται ανά δευτερόλεπτο. Μετριέται σε Watt (W).

P = V × I ή P = I² × R ή P = V²/R

Συνεχές και Εναλλασσόμενο Ρεύμα

Συνεχές Ρεύμα (DC - Direct Current): Το ρεύμα ρέει πάντα προς την ίδια κατεύθυνση. Παράδειγμα: μπαταρία.

Εναλλασσόμενο Ρεύμα (AC - Alternating Current): Το ρεύμα αλλάζει κατεύθυνση περιοδικά. Παράδειγμα: ρεύμα δικτύου 220V/50Hz.

Το εναλλασσόμενο ρεύμα είναι πιο επικίνδυνο από το συνεχές της ίδιας τάσης γιατί μπορεί να προκαλέσει μυϊκούς σπασμούς και να σταματήσει την καρδιά.

Αγωγοί και Μονωτές

Αγωγοί (Conductors): Υλικά που επιτρέπουν εύκολα τη ροή ρεύματος.

• Καλοί αγωγοί: χαλκός, χρυσός, ασήμι, αλουμίνιο

Μονωτές (Insulators): Υλικά που εμποδίζουν τη ροή ρεύματος.

• Καλοί μονωτές: γυαλί, πλαστικό, αέρας, πορσελάνη, καουτσούκ

Βραχυκύκλωμα (Short Circuit): Αντίσταση ≈ 0Ω
Ανοικτό κύκλωμα (Open Circuit): Αντίσταση ≈ ∞Ω

Α2. Ηλεκτρομαγνητικά Κύματα

Βασικές Έννοιες

Ηλεκτρομαγνητικό κύμα: Ενέργεια που διαδίδεται στο χώρο με τη μορφή ηλεκτρικών και μαγνητικών πεδίων.

Συχνότητα (Frequency - f): Πόσες φορές το κύμα επαναλαμβάνεται σε ένα δευτερόλεπτο. Μετριέται σε Hertz (Hz).

Μήκος κύματος (Wavelength - λ): Η απόσταση μεταξύ δύο διαδοχικών κορυφών του κύματος. Μετριέται σε μέτρα.

Σχέση Συχνότητας - Μήκους Κύματος

c = f × λ

Όπου:

• c = ταχύτητα φωτός = 300.000.000 m/s (300.000 km/s)
• f = συχνότητα σε Hz
• λ = μήκος κύματος σε μέτρα

Παράδειγμα: Για f = 150MHz:
λ = 300.000.000 / 150.000.000 = 2 μέτρα

Μονάδες Συχνότητας

• 1 kHz = 1.000 Hz
• 1 MHz = 1.000.000 Hz
• 1 GHz = 1.000.000.000 Hz

Ζώνες Συχνοτήτων

Βραχέα κύματα (HF - High Frequency): 3-30 MHz
Υπερβραχέα κύματα (VHF - Very High Frequency): 30-300 MHz
Υπερυψηλές συχνότητες (UHF - Ultra High Frequency): 300-3000 MHz

Σημαντικό: Όσο αυξάνεται η συχνότητα, τόσο μικραίνει το μήκος κύματος.

Ένταση Πεδίων

Ένταση ηλεκτρικού πεδίου: Μετριέται σε Volt/meter (V/m)
Ένταση μαγνητικού πεδίου: Μετριέται σε Ampere/meter (A/m)

Α3. Διάδοση Ραδιοκυμάτων

Στρώματα της Ατμόσφαιρας

Τροπόσφαιρα: Το κατώτερο στρώμα (0-10 km) όπου ζούμε.

Ιονόσφαιρα (Ionosphere): Στρώμα της ατμόσφαιρας από 70-400 km ύψος που δημιουργείται από την ηλιακή ακτινοβολία. Περιέχει ιονισμένα σωματίδια που μπορούν να "ανακλούν" ραδιοκύματα.

Στρώματα της Ιονόσφαιρας

Στρώμα E: Χαμηλότερο στρώμα
Στρώμα F1: Μεσαίο στρώμα
Στρώμα F2: Ανώτερο στρώμα - το πιο σημαντικό για διηπειρωτικές επικοινωνίες

Τρόποι Διάδοσης

Διάδοση οπτικής επαφής (Line of Sight): Τα κύματα ταξιδεύουν σε ευθεία γραμμή. Χρησιμοποιείται κυρίως στα VHF/UHF για τοπικές επικοινωνίες.

Ιονοσφαιρική διάδοση: Τα κύματα "αναπηδούν" από την ιονόσφαιρα και επιτρέπουν επικοινωνίες μεγάλων αποστάσεων. Χρησιμοποιείται κυρίως στα HF (βραχέα κύματα).

Τροποσφαιρική διάδοση: Σπάνια, κύματα "παγιδεύονται" στην τροπόσφαιρα.

Διαλείψεις (Fading)

Fading: Η ένταση του λαμβανόμενου σήματος μεταβάλλεται με τον χρόνο λόγω αλλαγών στις συνθήκες διάδοσης.

Α4. Κεραίες και Γραμμές Μεταφοράς

Βασικοί Τύποι Κεραιών

Δίπολο (Dipole): Η πιο απλή κεραία. Μήκος = λ/2 (μισό μήκος κύματος).

• Για 28.550 MHz: μήκος ≈ 5 μέτρα
• Για 21 MHz: μήκος ≈ 7,5 μέτρα

Κεραία Yagi: Κατευθυντική κεραία με:

• Ένα στοιχείο τροφοδοσίας (driven element)
• Έναν ανακλαστήρα (reflector) - πίσω από το στοιχείο τροφοδοσίας
• Κατευθυντήρες (directors) - μπροστά από το στοιχείο τροφοδοσίας

Όσο περισσότερα στοιχεία, τόσο μεγαλύτερο το κέρδος.

Ομοκατευθυντική κεραία: Εκπέμπει ή λαμβάνει εξίσου προς όλες τις κατευθύνσεις.

Χαρακτηριστικά Κεραιών

Κέρδος κεραίας: Πόσο πιο αποτελεσματική είναι μια κεραία σε σχέση με μια ισοτροπική κεραία.

Ισοδύναμη ισοτροπικά ακτινοβολούμενη ισχύς (e.i.r.p.):
e.i.r.p. = Ισχύς πομπού × Κέρδος κεραίας

Γραμμές Μεταφοράς

Ομοαξονικό καλώδιο (Coaxial Cable): Το πιο συνηθισμένο καλώδιο για σύνδεση κεραίας.

• Χαρακτηριστική αντίσταση: Συνήθως 50 Ohm στην ραδιοερασιτεχνική

Στάσιμα κύματα (Standing Waves): Δημιουργούνται όταν η κεραία δεν είναι προσαρμοσμένη στη γραμμή μεταφοράς.

SWR (Standing Wave Ratio): Λόγος στασίμων κυμάτων. Μετρά πόσο καλά είναι προσαρμοσμένη η κεραία.

• SWR 1:1 = Τέλεια προσαρμογή
• SWR 2:1 = 11% της ισχύος επιστρέφει
• SWR 3:1 = 25% της ισχύος επιστρέφει

Υψηλό SWR προκαλεί:

• Απώλεια ισχύος
• Υπερθέρμανση πομπού
• Πιθανή βλάβη εξοπλισμού

Προσαρμογείς Κεραιών

Antenna Tuner: Συσκευή που προσαρμόζει την σύνθετη αντίσταση της κεραίας στην έξοδο του πομπού. Επιτρέπει χρήση κεραίας σε διαφορετική συχνότητα από αυτή για την οποία σχεδιάστηκε.

Balun: Προσαρμογέας αντίστασης με σταθερή τιμή.

Duplexer: Επιτρέπει σύνδεση κεραίας διπλής μπάντας με πομποδέκτη που έχει ξεχωριστές εξόδους VHF/UHF.

Α5. Πομποδέκτες και Διαμόρφωση

Βασικά Μέρη Πομποδέκτη

Δέκτης (Receiver - RX): Λαμβάνει και επεξεργάζεται τα ραδιοσήματα.
Πομπός (Transmitter - TX): Δημιουργεί και εκπέμπει ραδιοσήματα.
Πομποδέκτης (Transceiver): Συνδυασμός πομπού και δέκτη.

Χαρακτηριστικά Δέκτη

Ευαισθησία (Sensitivity): Η ικανότητα του δέκτη να ενισχύει ασθενή σήματα.

Επιλεκτικότητα (Selectivity): Η ικανότητα του δέκτη να ξεχωρίζει το επιθυμητό σήμα από άλλα σήματα διαφορετικής συχνότητας.

Τύποι Διαμόρφωσης

Διαμόρφωση πλάτους (AM - Amplitude Modulation): Το πλάτος του φέροντος κύματος μεταβάλλεται ανάλογα με το πλάτος της ακουστικής συχνότητας.

Διαμόρφωση συχνότητας (FM - Frequency Modulation): Η συχνότητα του φέροντος κύματος μεταβάλλεται ανάλογα με το πλάτος της ακουστικής συχνότητας.

Μονή πλευρική ζώνη (SSB - Single Side Band): Εκπέμπεται μόνο η μία πλευρική ζώνη του AM σήματος.

• USB (Upper Side Band): Άνω πλευρική ζώνη
• LSB (Lower Side Band): Κάτω πλευρική ζώνη

Συνεχές κύμα (CW - Continuous Wave): Κώδικας Morse με διακοπή του φέροντος.

Η FM είναι πιο ανθεκτική στις παρεμβολές από την AM.

Λειτουργίες Πομποδέκτη

Simplex: Εκπομπή και λήψη στην ίδια συχνότητα.
Duplex: Εκπομπή και λήψη σε διαφορετικές συχνότητες ταυτόχρονα.

VFO (Variable Frequency Oscillator): Επιτρέπει συντονισμό σε οποιαδήποτε συχνότητα.
Διπλό VFO: Επιτρέπει παρακολούθηση δύο διαφορετικών συχνοτήτων.

RIT (Receiver Incremental Tuning): Μικρομετρική ρύθμιση συχνότητας δέκτη.

Α6. Μετρήσεις και Όργανα

Πολύμετρο (Multimeter)

Μετρά:

• Τάση: Συνδέεται παράλληλα με το στοιχείο
• Ρεύμα: Συνδέεται σε σειρά με το κύκλωμα
• Αντίσταση: Μετράται με το κύκλωμα εκτός τάσης

Γέφυρα Στασίμων Κυμάτων (SWR Bridge)

Μετρά:

• Λόγο στασίμων κυμάτων (SWR)
• Προς τα εμπρός ισχύ (Forward Power)
• Ανακλώμενη ισχύ (Reflected Power)

Σημαντικό: Γέφυρα για VHF δεν μετρά σωστά σε HF ή UHF.

Βαττόμετρο Ισχύος Κορυφής

Μετρά την ισχύ εξόδου κορυφής (PEP - Peak Envelope Power) πομπού HF.

Όργανα S-Meter

Δείχνει την ένταση του λαμβανόμενου σήματος:

• S1-S9: Κλίμακα έντασης σήματος
• S9+: Πολύ ισχυρά σήματα

Α7. Ασφάλεια και RF Έκθεση

Ηλεκτρική Ασφάλεια

Επικίνδυνες τάσεις:

• 220V AC (50Hz): Η πιο επικίνδυνη τάση
• Το εναλλασσόμενο ρεύμα είναι πιο επικίνδυνο από το συνεχές

Αιτίες ηλεκτροπληξίας:

• Το ρεύμα που περνάει από την καρδιά μπορεί να τη σταματήσει
• Μυϊκοί σπασμοί που εμποδίζουν την απελευθέρωση

Προστασία:

• Γείωση: Όλα τα μεταλλικά μέρη του εξοπλισμού πρέπει να γειώνονται
• Ρελέ ασφαλείας: Διακόπτει το κύκλωμα όταν ρεύμα διαρρέει από τη φάση στη γείωση

RF Ακτινοβολία

Ραδιοεκπομπές: Αποτελούνται από μη ιονίζουσες ακτινοβολίες.

Επίδραση στο ανθρώπινο σώμα: Τα ραδιοκύματα θερμαίνουν τους ιστούς του σώματος.

Όρια ασφαλούς έκθεσης: Υπάρχουν καθορισμένα όρια για το κοινό που δεν πρέπει να υπερβαίνονται.

Γειώσεις και Αντικεραυνική Προστασία

Γείωση σταθμού: Όλες οι γειώσεις πρέπει να συνδέονται σε μία κοινή γείωση.

Κεραυνοί:

• Αυξημένος κίνδυνος μέχρι 200m από το σημείο πτώσης κεραυνού
• Κεραίες σε οροφή απαιτούν επιπλέον αντικεραυνική προστασία
• Όταν δεν λειτουργεί ο σταθμός, οι κεραίες πρέπει να γειώνονται

Προληπτικά μέτρα κατά την εργασία σε κεραίες:

• Σβήσιμο πομπού και αποσύνδεση γραμμής μεταφοράς
• Γείωση τεχνικού και κεραιοσυστήματος

Προστασία Κοινού

Μέτρα που πρέπει να λαμβάνει ο ραδιοερασιτέχνης:

• Εξασφάλιση κεραιών από πτώση σε χώρους πρόσβασης κοινού
• Τήρηση ορίων έκθεσης σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία
• Αντικεραυνική προστασία σε κεραίες που υπερέχουν του περιβάλλοντος

Χρυσός κανόνας: Χρήση της μικρότερης ισχύος που απαιτείται για το QSO.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β': ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ

Β1. Διακριτικά Κλήσης

Δομή Ελληνικών Διακριτικών

Κατηγορία 1 (CEPT): Πρόθεμα SV + αριθμός + 2-3 γράμματα
Κατηγορία Εισαγωγικού Επιπέδου: Πρόθεμα SY + αριθμός + 2-3 γράμματα

Γεωγραφικές Περιοχές (αριθμός μετά το SV/SY)

• SV1/SY1: Στερεά Ελλάδα
• SV2/SY2: Κεντρική και Δυτική Μακεδονία
• SV3/SY3: Πελοπόννησος
• SV4/SY4: Θεσσαλία
• SV5/SY5: Δωδεκάνησα
• SV6/SY6: Ήπειρος
• SV7/SY7: Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
• SV8/SY8: Λευκάδα, Ικαρία, Κύθηρα
• SV9/SY9: Κρήτη

Σημείωση: Το ψηφίο "0" δεν χρησιμοποιείται για γεωγραφικές περιοχές.

Ειδικά Διακριτικά

SV0: Για αλλοδαπούς ραδιοερασιτέχνες με ισχύουσα άδεια χώρας CEPT
SZ: Για ραδιοερασιτεχνικούς συλλόγους
J4: Για ομάδες ραδιοερασιτεχνών, μεμονωμένους ραδιοερασιτέχνες κατηγορίας 1, και συλλόγους
SW: Ειδικό διακριτικό για αλλοδαπούς ραδιοερασιτέχνες

Επιθέματα Διακριτικών

Σταθερός σταθμός: Χωρίς επίθημα (π.χ. SV1ABC)
Κινητός σταθμός (αυτοκίνητο): /M (π.χ. SV1ABC/M)
Φορητός σταθμός (πεζός): /P (π.χ. SV1ABC/P)
Εναλλακτική θέση: Πρόθεμα περιοχής (π.χ. SV3/SV1ABC για Αθηναίο στην Πάτρα)

Διάρκεια Ειδικών Διακριτικών

Μικρής διάρκειας: Έως 15 ημέρες

Σημαντικό: Τα διακριτικά κλήσης δεν επαναχορηγούνται σε άλλους ραδιοερασιτέχνες.

Β2. Ζώνες Συχνοτήτων

Κατηγορία Εισαγωγικού Επιπέδου - Επιτρεπόμενες Ζώνες

HF (Βραχέα Κύματα):

• 7,1 - 7,2 MHz (40 μέτρα)
• 14,25 - 14,35 MHz (20 μέτρα)
• 21 - 21,45 MHz (15 μέτρα)
• 28 - 29,7 MHz (10 μέτρα)

VHF: 144 - 146 MHz (2 μέτρα)
UHF: 430 - 440 MHz (70 εκατοστόμετρα)

Ζώνη 2 Μέτρων (144-146 MHz)

144,0 - 144,1 MHz: Αποκλειστικά CW
145,0 - 145,175 MHz: Είσοδος επαναληπτών
145,6 - 145,775 MHz: Έξοδος επαναληπτών
145,8 - 146,0 MHz: Δορυφορικές επικοινωνίες

Διαχωρισμός επαναληπτών VHF: 600 kHz

Ζώνη 70 Εκατοστόμετρων (430-440 MHz)

432,8 - 432,99 MHz: Ραδιοφάροι
434,6 - 434,975 MHz: Έξοδος επαναληπτών
435 - 438 MHz: Δορυφορικές επικοινωνίες

Διαχωρισμός επαναληπτών UHF: 1,6 MHz

Απαγορευμένες Συχνότητες

147 MHz: Απαγορεύεται (εκτός ζώνης ραδιοερασιτέχνη)
429 MHz: Απαγορεύεται (εκτός ζώνης ραδιοερασιτέχνη)
792 MHz: Απαγορεύεται (εκτός ζώνης ραδιοερασιτέχνη)

Β3. Κώδικας Q και Συντομογραφίες

Βασικοί Κώδικες Q

QRG: Η συχνότητά μου είναι... / Ποια είναι η συχνότητά σου;
QRL: Είμαι απασχολημένος / Είσαι απασχολημένος;
QRM: Κάποιος παρεμβάλλει το σήμα σου / Παρεμβάλλει κάποιος;
QRP: Μείωσε την ισχύ εκπομπής / Να μειώσω την ισχύ;
QRT: Σταμάτα την μετάδοση / Να σταματήσω;
QRV: Είμαι έτοιμος / Είσαι έτοιμος;
QRX: Πότε θα ξανακαλέσεις; / Θα ξανακαλέσω στις...
QRZ: Ποιος με καλεί; / Σε καλεί ο...
QSB: Τα σήματά μου έχουν διαλείψεις; / Έχουν διαλείψεις
QSL: Επιβεβαιώνω τη λήψη / Μπορείς να επιβεβαιώσεις;
QSO: Μπορείς να επικοινωνήσεις με... / Μπορώ να επικοινωνήσω
QSY: Εξέπεμψε σε άλλη συχνότητα / Να αλλάξω συχνότητα;
QTH: Η θέση μου είναι... / Ποια είναι η θέση σου;

Κώδικας RST

Χρησιμοποιείται για αναφορά ποιότητας σήματος:

R (Readability - Αναγνωσιμότητα): Κλίμακα 1-5
S (Signal Strength - Ένταση): Κλίμακα 1-9
T (Tone - Τόνος): Κλίμακα 1-9 (μόνο για CW)

Συνήθεις Συντομογραφίες

CQ: Γενική κλήση προς όλους τους σταθμούς
DE: Εδώ ο... (από το λατινικό "de")
K: Πρόσκληση για εκπομπή
CW: Συνεχές κύμα (Continuous Wave)
TX: Πομπός (Transmitter)
RX: Δέκτης (Receiver)
MSG: Μήνυμα (Message)
PSE: Παρακαλώ (Please)

Β4. Φωνητικά Αλφάβητα

Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο

A - Alfa, B - Bravo, C - Charlie, D - Delta, E - Echo
F - Foxtrot, G - Golf, H - Hotel, I - India, J - Juliet
K - Kilo, L - Lima, M - Mike, N - November, O - Oscar
P - Papa, Q - Quebec, R - Romeo, S - Sierra, T - Tango
U - Uniform, V - Victor, W - Whiskey, X - X-ray, Y - Yankee, Z - Zulu

Παράδειγμα: SV1ABC = "Sierra Victor One Alfa Bravo Charlie"

Ελληνικό Φωνητικό Αλφάβητο

Α - Αστήρ, Β - Βύρων, Γ - Γαλή, Δ - Δόξα, Ε - Ερμής
Ζ - Ζεύς, Η - Ηρώ, Θ - Θεά, Ι - Ίσκιος, Κ - Κενό
Λ - Λάμα, Μ - Μέλι, Ν - Ναός, Ξ - Ξέρξης, Ο - Οσμή
Π - Πέτρος, Ρ - Ρήγας, Σ - Σοφός, Τ - Τίγρης, Υ - Ύμνος
Φ - Φωφώ, Χ - Χαρά, Ψ - Ψυχή, Ω - Ωμέγα

Β5. Διαδικασίες Επικοινωνίας

Βασικές Διαδικασίες

Ανακοίνωση διακριτικού: Κάθε 10 λεπτά κατά τη διάρκεια εκπομπής και στην αρχή/τέλος κάθε εκπομπής.

Κλήση CQ: "CQ CQ CQ, εδώ ο SV1ABC, SV1ABC καλεί CQ και ακούει"

Απάντηση σε κλήση: "SV1ABC εδώ ο SV2XYZ, SV2XYZ καλεί και περνάει"

Χρήση Επαναληπτών

Πότε να χρησιμοποιούμε επαναλήπτες: Μόνο όταν δεν είναι εφικτή η απευθείας (simplex) επικοινωνία.

Τι χρειαζόμαστε για επαναλήπτη:

• Συχνότητα εκπομπής
• Διαφορά συχνότητας (offset)

Ποιος μπορεί να χρησιμοποιεί επαναλήπτες: Όλοι οι αδειούχοι ραδιοερασιτέχνες.

Προτεραιότητες Επικοινωνίας

Έκτακτες ανάγκες: Παραχώρηση προτεραιότητας σε επικοινωνίες έκτακτης ανάγκης (σεισμοί, πυρκαγιές, πλημμύρες).

Τοπικές vs μακρινές επικοινωνίες: Προτίμηση VHF/UHF για τοπικές επικοινωνίες ώστε να μην παρεμβάλλουμε στις HF που χρησιμοποιούνται για μεγάλες αποστάσεις.

Σήματα Κινδύνου

CW (Κώδικας Morse): SOS (... --- ...)
Ραδιοτηλεφωνία: MAYDAY

Πότε επιτρέπεται η χρήση: Μόνο σε έκτακτες ανάγκες όταν απειλείται ανθρώπινη ζωή ή ιδιοκτησία.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ': ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Γ1. Άδειες και Κατηγορίες

Κατηγορίες Αδειών

Κατηγορία 1 (CEPT/HAREC):

• Πρόσβαση σε όλες τις ραδιοερασιτεχνικές ζώνες
• Διακριτικό με πρόθεμα SV
• Εναρμονισμένη με Σύσταση T/R 61-02 της CEPT

Κατηγορία Εισαγωγικού Επιπέδου (Entry Level):

• Περιορισμένες ζώνες συχνοτήτων
• Διακριτικό με πρόθεμα SY
• Εναρμονισμένη με Αναφορά 89 της CEPT

Προϋποθέσεις Απόκτησης

Ηλικία: Τουλάχιστον 12 ετών και αποδεικτικό αποφοίτησης δημοτικού.

Υπηκοότητα:

• Πολίτες κρατών ΕΕ ή Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου
• Πολίτες άλλων χωρών με άδεια παραμονής στην Ελλάδα

Εξετάσεις: Επιτυχία στις γραπτές εξετάσεις (80/100 για γενικούς υποψηφίους, 64/80 για πτυχιούχους τεχνικών σχολών).

Διάρκεια και Ανανέωση

Διάρκεια άδειας: 10 έτη

Ανανέωση: Με αίτηση του ενδιαφερομένου για νέα περίοδο 10 ετών.

Συνέπειες λήξης: Αίρεται κάθε δικαίωμα άσκησης ραδιοερασιτεχνικών δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης κεραιών.

Γ2. Υποχρεώσεις και Δικαιώματα

Υποχρεώσεις Ραδιοερασιτέχνη

Ημερολόγιο σταθμού: Τήρηση ημερολογίου με:

• Ημερομηνία, ώρα, διάρκεια ανταπόκρισης
• Διακριτικό κλήσης συνομιλητή
• Ισχύ και συχνότητα λειτουργίας
• Τύπο εκπομπής και τόπο εγκατάστασης

Πινακίδα κεραίας: Ευανάγνωστη πινακίδα κοντά στη βάση κεραίας με στοιχεία ραδιοερασιτέχνη και διακριτικό κλήσης.

Επιτήρηση σταθμού: Απαγόρευση χρήσης από άτομα χωρίς νόμιμα προσόντα όταν δεν είναι παρών ο αδειούχος.

Επιτρεπόμενες Δραστηριότητες

Ανταπόκριση μεταξύ ραδιοερασιτεχνικών σταθμών:

• Ανταλλαγή πληροφοριών προσωπικού περιεχομένου
• Μετάδοση τεχνικού περιεχομένου
• Αυτοδιδασκαλία και έρευνα

Παροχή επικοινωνιακής βοήθειας: Σε εκτάκτες ανάγκες (θεομηνίες, σεισμοί, πυρκαγιές) όταν ζητηθεί από αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες.

Απαγορεύσεις

Αυστηρώς απαγορεύεται:

• Χρήση για εμπορικούς σκοπούς ή διαφημίσεις
• Μετάδοση μουσικής ή φωνητικών προγραμμάτων
• Διαφημιστικά και προπαγανδιστικά προγράμματα
• Χρήση ψευδών διακριτικών κλήσης
• Μετάδοση ψευδών ειδήσεων

Γ3. Ηλεκτρομαγνητική Συμβατότητα

Ορισμός EMC

Ηλεκτρομαγνητική Συμβατότητα (EMC): Η ικανότητα του εξοπλισμού να λειτουργεί ικανοποιητικά στο ηλεκτρομαγνητικό περιβάλλον, χωρίς να προκαλεί απαράδεκτες διαταραχές σε άλλο εξοπλισμό.

Ατρωσία: Η ικανότητα μιας συσκευής να λειτουργεί χωρίς υποβάθμιση παρουσία ηλεκτρομαγνητικής διαταραχής.

Σήμανση CE

Σήμανση CE: Υποδηλώνει συμμόρφωση της συσκευής προς τις Ευρωπαϊκές οδηγίες.

Πότε απαιτείται: Μόνο σε εργοστασιακές ραδιοερασιτεχνικές συσκευές, όχι σε ιδιοκατασκευές.

Αίτια Παρεμβολών

Κύρια αίτια:

• Ένταση ηλεκτρομαγνητικού πεδίου μεγαλύτερη από το όριο αντοχής της συσκευής
• Ανεπιθύμητες αρμονικές και παρασιτικές εκπομπές
• Μεγάλη γειτνίαση σταθμού και συσκευής

Αντιμετώπιση Παρεμβολών

Ευθύνη ραδιοερασιτέχνη: Όταν ο σταθμός δημιουργεί προβλήματα, ο ραδιοερασιτέχνης υποχρεούται να προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για άρση του προβλήματος.

Μέτρα αντιμετώπισης:

• Τοποθέτηση κατάλληλων φίλτρων
• Κατάλληλος τερματισμός γραμμών μεταφοράς
• Σωστή γείωση σταθμού
• Φιλτράρισμα γραμμών εισόδου/εξόδου συσκευών
• Βελτίωση θωράκισης συσκευών

Ανθεκτικότερες συσκευές: Όσες έχουν πιστοποίηση EMC από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Γ4. Διεθνείς Κανονισμοί

CEPT και ITU

CEPT (Ευρωπαϊκή Διάσκεψη Ταχυδρομείων και Τηλεπικοινωνιών): Οργανισμός χωρών της Ευρώπης (όχι Αφρικής).

ITU Περιοχή 1: Η Ελλάδα ανήκει στην Περιοχή 1 της ITU.

IARU Περιοχή 1: Η Ελλάδα ανήκει στην Περιοχή 1 της IARU.

Λειτουργία στο Εξωτερικό

Με άδεια Κατηγορίας 1: Δικαίωμα λειτουργίας σε χώρες που έχουν αποδεχτεί τη Σύσταση T/R 61-01 της CEPT για περιορισμένο χρονικό διάστημα, τηρώντας τους κανόνες της χώρας επίσκεψης.

Διάρκεια: Όχι περισσότερο από 12 μήνες χωρίς επιπλέον υποχρεώσεις.

Αρμόδιες Αρχές

Για ραδιοεξοπλισμό: Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ)

Για προφύλαξη από ηλεκτρομαγνητικά πεδία: Εθνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ)

Για εξετάσεις και άδειες: Διευθύνσεις Μεταφορών και Επικοινωνιών Περιφερειών (ΑΠΥ)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ': ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Δ1. Εγκατάσταση Σταθμού

Επιλογή Εξοπλισμού

Βασικός εξοπλισμός:

• Πομποδέκτης (Transceiver)
• Κεραία κατάλληλη για τη συχνότητα
• Γραμμή μεταφοράς (ομοαξονικό καλώδιο)
• Τροφοδοτικό (για σταθερό σταθμό)
• Μικρόφωνο (για φωνή)

Για ψηφιακές λειτουργίες:

• Σύστημα ηλεκτρονικού υπολογιστή για RTTY
• Modem για packet radio

Συνδέσεις

Τύποι συνδέσμων:

• BNC: Βύσμα προς τα μέσα και δεξιά περιστροφή για κούμπωμα
• N-Type: Βύσμα προς τα μέσα και μισή δεξιά περιστροφή
• PL-259/SO-239: Βιδωτή σύνδεση

CAT Interface: Σύνδεση πομποδέκτη με υπολογιστή για έλεγχο μέσω σειριακού καλωδίου.

Ρυθμίσεις Ισχύος

Αρχή ελάχιστης ισχύος: Χρήση της μικρότερης ισχύος που απαιτείται για την επικοινωνία.

Μέγιστη επιτρεπόμενη ισχύς: Αναφέρεται σε Watt ισχύος εξόδου κορυφής (PEP).

Περιορισμοί κατηγορίας εισαγωγικού επιπέδου: Κεραίες με μέγιστο κέρδος 3 dBi.

Δ2. Αντιμετώπιση Προβλημάτων

Διάγνωση Βλαβών

Ο πομποδέκτης λαμβάνει αλλά "σβήνει" κατά την εκπομπή:

• Πρόβλημα τροφοδοσίας (ανεπαρκές ρεύμα)
• Υπερθέρμανση λόγω υψηλού SWR

Ο κινητός πομποδέκτης λειτουργεί στο αυτοκίνητο αλλά όχι στο σπίτι:

• Έλεγχος τροφοδοτικού (πρώτη προτεραιότητα)

Υψηλό SWR:

• Έλεγχος κεραίας και συνδέσεων
• Χρήση antenna tuner

Παρεμβολές σε Οικιακές Συσκευές

Παρεμβολές στην τηλεόραση:

• Τοποθέτηση φίλτρου εξασθένισης αρμονικών στον πομπό
• Τοποθέτηση υψιπερατού φίλτρου στην τηλεόραση

Παρεμβολές στο τηλέφωνο:

• Τοποθέτηση φίλτρου γραμμής 600 Ohm στο τηλέφωνο
• Μείωση ισχύος εκπομπής

Παρεμβολές στο τροφοδοτικό του σταθμού:

• Φιλτράρισμα με φερρίτες της γραμμής 220V
• Φιλτράρισμα της γραμμής συνεχούς ρεύματος κοντά στον πομπό

Τύποι Φίλτρων

Χαμηλοπερατό φίλτρο (Low Pass): Αποκόπτει υψηλές συχνότητες (αρμονικές)
Υψιπερατό φίλτρο (High Pass): Αποκόπτει χαμηλές συχνότητες
Ζωνοπερατό φίλτρο (Band Pass): Επιτρέπει μόνο συγκεκριμένη ζώνη συχνοτήτων

Δ3. Ασφάλεια και Προστασία

Ηλεκτρική Ασφάλεια

Γείωση όλων των συσκευών: Για προστασία από ηλεκτροπληξία.

Κοινή γείωση: Όλες οι γειώσεις του σταθμού πρέπει να οδηγούν σε μία κοινή γείωση.

Προστασία από κεραυνούς: Γείωση κεραιών όταν δεν λειτουργεί ο σταθμός.

RF Ασφάλεια

Μέτρηση ακτινοβολίας κεραίας: Πρέπει να γίνεται σε υπαίθριο χώρο, μακριά από άλλες πηγές ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων.

Προστασία κοινού: Τήρηση ορίων ασφαλούς έκθεσης σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία.

Χρήση Οργάνων Μέτρησης

Πολύμετρο:

• Μέτρηση τάσης τροφοδοτικού
• Μέτρηση αντίστασης (με το κύκλωμα εκτός τάσης)

Γέφυρα στασίμων κυμάτων:

• Δεν αλλάζει τα χαρακτηριστικά της κεραίας κατά τη μέτρηση
• Γέφυρα για συγκεκριμένη ζώνη δεν μετρά σωστά σε άλλες ζώνες

Βαττόμετρο ισχύος κορυφής: Για μέτρηση PEP σε πομπούς HF.

Δ4. Λειτουργικές Συμβουλές

Χρήση Επαναληπτών

Πότε να χρησιμοποιούμε: Μόνο όταν δεν είναι δυνατή η απευθείας επικοινωνία.

Ποιος έχει πρόσβαση: Όλοι οι αδειούχοι ραδιοερασιτέχνες.

Ρυθμίσεις Πομποδέκτη

Διπλό VFO: Για παρακολούθηση συχνοτήτων εκπομπής και λήψης όταν δεν είναι ίδιες.

Digital Signal Processor (DSP): Απορρίπτει θόρυβο από τα λαμβανόμενα σήματα.

S-Meter: Δείχνει την ένταση λαμβανόμενου σήματος (S1-S9, S9+).

Antenna Tuner

Χρησιμότητα: Επιτρέπει λειτουργία σε συχνότητα διαφορετική από αυτή για την οποία σχεδιάστηκε η κεραία (σε κοντινές ζώνες).

Δεν είναι απαραίτητος: Ένας σταθμός μπορεί να λειτουργήσει στα HF χωρίς antenna tuner αν η κεραία είναι σωστά προσαρμοσμένη.

Συντήρηση και Προστασία

"Ψυχρή" κόλληση: Δεν διασφαλίζει την ομαλή διέλευση ηλεκτρικού ρεύματος.

Απομονωτής (Isolator): Προστατεύει τον πομπό από ανακλώμενα κύματα.

Παύση λειτουργίας σταθμού: Υποχρέωση κατεδάφισης και απομάκρυνσης κεραιών, αποκατάστασης ζημιών.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

Παράρτημα Α: Πίνακας Συχνοτήτων Εισαγωγικού Επιπέδου

HF (Βραχέα Κύματα):

• 7,1 - 7,2 MHz (40μ)
• 14,25 - 14,35 MHz (20μ)
• 21 - 21,45 MHz (15μ)
• 28 - 29,7 MHz (10μ)

VHF: 144 - 146 MHz (2μ)
UHF: 430 - 440 MHz (70εκ)

Παράρτημα Β: Βασικοί Τύποι και Μονάδες

Νόμος Ohm: V = I × R
Ισχύς: P = V × I = I² × R = V²/R
Κύματα: c = f × λ (c = 300.000.000 m/s)

Μονάδες:

• Τάση: Volt (V)
• Ρεύμα: Ampere (A)
• Αντίσταση: Ohm (Ω)
• Ισχύς: Watt (W)
• Συχνότητα: Hertz (Hz)
• Χωρητικότητα: Farad (F)

Παράρτημα Γ: Τιμές SWR και Ερμηνεία

• SWR 1:1 = Τέλεια προσαρμογή (0% επιστροφή)
• SWR 1,5:1 = Πολύ καλή προσαρμογή (4% επιστροφή)
• SWR 2:1 = Αποδεκτή προσαρμογή (11% επιστροφή)
• SWR 3:1 = Μέτρια προσαρμογή (25% επιστροφή)

Γενικός κανόνας: SWR κάτω από 2:1 είναι αποδεκτό για τους περισσότερους πομπούς.