Het lijkt een jongensboek. Je bedenkt een app - Nimbuzz - die jaren later bij een aandelenverkoop 196 miljoen euro waard is. Het is het verhaal van de Rotterdamse Evert Jaap Lugt (54), die inmiddels zelf niet meer aan het roer staat.

Nederlanders kennen de door hem bedachte mobiele chat- en bel-app niet, maar in het Midden-Oosten, Indonesië, Rusland en India is Nimbuzz des te bekender. Er zijn meer dan 200 miljoen gebruikers. De app verwerkt meer dan 1 miljard belminuten en 100 miljard chatberichten per maand. Door marktonderzoeker AC Nielsen werd Nimbuzz in de top 4 van populairste apps in India geplaatst, vóór Youtube, Google en Facebook.

,,Leuk," zegt Lugt nuchter over de overname van de app die hij in 2006 bedacht. ,,Maar het is vooral een ruilhandel van aandelen. Het lijkt een megabedrag, maar dat is pas tastbaar als het om cash gaat."

'Whatsapp was me al voorbij. Daar heb ik wel van gebaald, ja'

Met zijn spijkerbroek en blauwe trui past Lugt - die door zijn werknemers wordt begroet met 'Hee man!' - naadloos in het rijtje Steve Jobs (Apple) en Mark Zuckerberg (Facebook): jongensachtige mannen die kansen zagen in internet en daarmee menselijke communicatie voorgoed veranderden. Nimbuzz startte in 2006 in Capelle aan den IJssel. De geboren Rotterdammer vond dat gratis bellen via internet, zoals met Skype via de computer kon, ook beschikbaar moest zijn op mobiele telefoons. Hij klopte met zijn idee aan bij Mangrove Venture Capital (ook de eerste investeerder in Skype) en kon aan de slag. Het succes volgde 3 jaar later in rap tempo. ,,We groeiden soms met 200.000 gebruikers per dag."

Testcase
Lugt was een pionier. Smartphones en Whatsapp bestonden nog niet. ,,De makers van Whatsapp hebben naar mijn product gekeken. Ik was hun testcase en in 2009 sprongen zij over mij heen met een beter product." Hij zag namelijk iets over het hoofd: met Nimbuzz konden gebruikers gratis bellen, maar de interesse in bellen nam juist af. ,,Opeens wilden mensen chatten. Dat zag ik te laat, Whatsapp was me al voorbij. Daar heb ik wel van gebaald, ja."

Maar de app was wél razend populair in Azië. Lugt werd in rap tempo een bekende in de internetwereld. AOL, de grootste internetaanbieder in de VS, deed een miljoenenbod op zijn app en de topmannen van de machtigste internetbedrijven nodigden hem uit in Silicon Valley (VS), het mekka voor de moderne technologie. In 2012 besloot Lugt dat het niet handig was om de mobiele markt aan de andere kant van de wereld te bedienen vanuit Capelle. Het bedrijf verhuisde met investeerder Mangrove naar India en Lugt trok zich terug als ceo. Het overgebleven deel in Nederland werd overgenomen door het Zwitserse Swisscom en groeide onder de naam NGTI uit tot innovatielab. ,,Het is toch erg dat een Zwitserse naam deze tak moest overnemen? Waarom innoveren traditionele Nederlandse bedrijven niet?" vraagt hij zich nog steeds af.

Paprikachips
Met zijn 54 jaar is Lugt inmiddels de oudste tussen alle jonge programmeurs bij NGTI. Hun kantoor is duidelijk geïnspireerd op dat van Google en Facebook: hangbanken, tafeltennis, tafelvoetbal, biljart en paprikachips.

Met Nimbuzz heeft Lugt niet veel meer te maken, behalve dan dat hij als oprichter aandelen bezit die sinds de overname door het Britse My Call deze week een flinke duit waard zijn. ,,Daar ben ik niet mee bezig. Je eerste miljoen, dat maakt indruk. Tegelijkertijd kon ik dat succes met weinig mensen delen. Doordeweeks vloog ik de wereld over, in het weekend stond ik langs het hockeyveld voor mijn drie dochters. Nu weet ik dat het echte geluk bij mijn gezin ligt." Lugt deelt zijn verhaal niet om op te scheppen, maar om Nederlandse jongeren en de overheid aan te spreken. ,,Mijn werknemers komen vooral uit Oekraïne en Argentinië, goede Nederlandse ontwikkelaars zijn schaars. Jongeren vinden wiskunde moeilijk en de technische universiteiten zitten in onaantrekkelijke steden. Ik wil zulke jongeren een schop onder hun kont geven: kies voor een technische opleiding, dat is de toekomst. Jonge programmeurs verdienen bij mij 60.000 euro per jaar, dat is toch niet gek?"

Als Europa wil meetellen in de interneteconomie, dan moet de overheid daar de schouders onder zetten, vindt Lugt.

Het liefst zou hij een 'cluster' zien als Silicon Valley. ,,Daar krijgt iemand met een topidee moeiteloos een paar ton voor een testversie, waarna hij wordt opgetild door grote bedrijven als Google en Facebook. Ik wil mijn verantwoordelijkheid daarin nemen. Als Rotterdam een locatie aanwijst, popel ik om daarin te investeren."

Lugt werkt niet meer voor het geld, maar voor 'een existentieel gevoel'. ,,Het voelt alsof mijn eigen leven zin heeft als mensen gebruik maken van iets wat ik heb bedacht. Dat voelt magisch. Waarom denk je anders dat Mark Zuckerberg nog werkt?"

====

Google kreeg de afgelopen jaren veel kritiek van concertorganisatoren. Zij vonden dat de zoekgigant te weinig deed tegen ticketplatformen als Viagogo. Daarop bieden derden tickets aan tegen woekerprijzen. Die secundaire markt wordt geschat op 8 miljard dollar per jaar – geld dat artiesten en organisatoren door hun vingers zien glippen (DS 16/3).

Verschillende maatregelen werden uitgeprobeerd. In maart blokkeerde Tele Ticket Service, de kaartjesverstrekker van de Sportpaleis Groep, ruim 8.000 barcodes van concertpassen die het aantrof op Viagogo. In april volgde een Europese richtlijn over consumentenbescherming die het verbiedt om tickets massaal op te kopen via bots, en die stipuleert dat verkopers zich moeten identificeren als officiële strekker dan wel als particulier. Maar de doorn in het oog bleef de vindbaarheid van woekertickets: wie googelde naar ‘tickets Ed Sheeran’ kwam eerst uit bij (te dure) tickets van Viagogo, en pas enkele zoekresultaten verder bij de officiële verkoper.

Woensdag kondigde Google aan dat het daar komaf mee wil maken. Het heeft de adverentie-account van Viagogo geschorst. Daardoor kan het platform zich niet langer een weg naar de top van de zoekresultaten kopen. ‘We willen dat mensen ons kunnen vertrouwen’, klonk het in een statement van Google. Viagogo zelf reageerde dat het ‘extreem verrast’ was door de beslissing van Google, en dat het hoopt op samenwerking om het probleem op te lossen.

‘Ik ben ervan overtuigd dat woekeraars door deze maatregel minstens voor eventjes minder tickets zullen verkopen’

Lobbygroepen als Feat en FanFair Alliance reageerden positief, en ook Stefan Esselens van Tele Ticket Service is enthousiast. ‘Dit is iets waar onze sector al lang om vraagt. Google had in het verleden al maatregelen genomen, maar dit is net iets doortastender.’

Safetickets
De schrapping van de Viagogo-advertenties werd onmiddellijk globaal gelanceerd. Dat is ook te merken in de zoekresultaten: wie bijvoorbeeld googelt naar ‘Ariana Grande Sportpaleis’, komt rechtstreeks uit op de sites van Sportpaleis, Tele Ticket Service en Live Nation, alle officiële partners, zij het wel uitverkocht. Maar wie ‘Ariana Grande tickets’ zoekt, krijgt een ander beeld. Daar duiken bovenaan in de lijst advertenties op van Ticket-Compare en het enigszins pervers genaamde Safetickets. Wie die links volgt, landt na enkele keren doorklikken opnieuw op … Viagogo. Daar worden tickets aangeboden voor meer dan 200 euro, terwijl de officiële prijzen niet hoger gaan dan 90 euro.

Ook Esselens ziet in dat het dweilen is met de kraan open. ‘Maar het is toch goed dat die malafide ticketverkopers even moeten slikken: ik ben ervan overtuigd dat ze door deze maatregel minstens voor eventjes minder tickets zullen verkopen.’

Tele Ticket Service zet zijn acties tegen woekeraars verder. ‘Van de 77 mensen die zich in maart aandienden voor Post Malone met een doorverkocht en ongeldig ticket, heeft een flink aantal al zijn geld teruggekregen. Zelf worden we steeds beter in het identificeren van doorverkopers – onze “kampioen” gebruikt 194 verschillende accounts en heeft in totaal al 11.000 tickets gekocht voor 700.000 euro. Maar nu hanteren we een eenvoudiger systeem: als we een woekeraar kunnen identificeren, sturen we de tickets eenvoudigweg niet meer op. Dat laat gedupeerden ook toe om gemakkelijker hun centen te recupereren.’

===

Bookaroo

===

Het digitale boekenplatform Bookaroo verkocht woensdag zijn tienduizendste boek. Het beoogde doel van de twee weken durende testfase is gehaald, en dus blijft de website in de lucht. Het platform biedt de mogelijkheid online boeken te bestellen die door een boekhandel worden geleverd.

De onlineverkoop van boeken is volgens onderzoek van de Leesmonitor goed voor 30 procent van de totale boekenverkoop in Nederland en wordt nu gedomineerd door Bol.com. Bookaroo wil de digitale boekverkoop laten lopen via lokale boekwinkels. Het platform is een idee van Das Mag-oprichters en uitgevers Toine Donk en Daniël van der Meer.


Het kantoor van Bookaroo in Amsterdam. Het bedrijf slaat een brug tussen online-klanten en boekwinkels.Foto Guus Dubbelman / de Volkskrant
Veel boekhandelaren juichen het initiatief toe: Bookaroo zet boekhandels op de kaart, vinden ze, en ook de manier waarop de consument boeken koopt en wat daarvan de gevolgen zijn. Meer dan 300 winkels zijn inmiddels aangesloten. Maar niet alle boekhandels zijn enthousiast. Sommigen plaatsen kanttekeningen bij de werkwijze van Bookaroo.

Die werkwijze is als volgt: de klant bestelt een boek via de website. Deze bestelling wordt doorgestuurd naar de dichtstbijzijnde boekhandel, die de order kan 'claimen' en de boeken naar de klant stuurt. Wanneer de boekhandel niet reageert (omdat ze het boek niet hebben óf de order niet willen aannemen), wordt na een uur het net steeds verder uitgegooid, tot elke deelnemende boekhandel de order kan zien. Als niemand het oppakt binnen 48 uur, wordt het boek besteld bij Centraal Boekhuis en daarvandaan verzonden.

Boekhandels moeten bij een bestelling van meerdere boeken de volledige bestelling leveren. Bookaroo vraagt aan de boekhandel 5 procent van de verkoopwaarde per boek. Nadat de bestelling is geplaatst, neemt de boekhandel de logistieke kant en de bijkomende kosten voor zijn rekening, zoals het inpakken, leveren en de bezorg- of portokosten. Boekhandels moeten dus eerst afwegen of het onder de streep de moeite waard is om een bestelling van Bookaroo aan te nemen.

Sommige boekhandelaren pakken een bestelling niet op vanwege de kosten

Dat sommige boekhandelaren ervoor kiezen om een order niet op te pakken vanwege de kosten, is volgens oprichter Toine Donk geen probleem. 'Het mooie aan het systeem is juist dat boekhandels zelf kunnen kiezen of ze iets willen aannemen of niet. Ik vergelijk het weleens met Uber. De afweging is volledig aan de boekhandel, ze zijn nergens toe verplicht. En uiteindelijk wordt 90 procent van de orders geclaimd.' Hebben grote boekhandels met hun grotere assortiment en meer personeel geen voordeel ten opzichte van kleinere boekhandels? 'Ze hebben ook een groter financieel risico.'

Fietskoerier
'Het is een leuk initiatief en het werkt eenvoudig', zegt Ton Harmes, directeur van Dominicanen Boekhandel in Maastricht. 'Wij zetten een fietskoerier in. Dat is goedkoper en duurzamer dan de post. Als een boek binnen een paar uur bij een klant is, krijgt deze de indruk dat het boek op hem lag te wachten.'

Jan Vinck van De Toren van Bemmel juicht het initiatief toe. 'Maar de praktijk heeft nog wat voeten in de aarde', zegt de boekhandelaar uit het Gelderse Bemmel. 'De baten staan niet altijd in verhouding tot de kosten. Bovendien zijn sommige bestellingen te complex. Iemand wil dan vijf, zes boeken en die heb je niet allemaal in huis.'

Dit is vooral voor gespecialiseerde boekhandels lastig. Inge Mooiman van jeugd- en kinderboekhandel Silvester in Leiden: 'Bookaroo is nu vooral op de algemene boekhandel gericht, aan combinatiebestellingen kunnen wij vaak niet voldoen.' Ze is desondanks blij met Bookaroo: 'Wij hebben zelf geen webwinkel. En we vinden het een goed signaal naar Bol.com.'

Ook een deel van de zaken die wél een webwinkel hebben, zoals de boekhandels aangesloten bij Libris/Blz., doen mee met het nieuwe platform. Waarom lukt het Bookaroo wel om de boekenliefhebber te bereiken en Libris niet? 'Dat is voor ons ook de vraag', zegt Caroline Damwijk, directeur van Libris/Blz. 'Ze hebben veel publiciteit gegenereerd en weten de juiste snaar te raken bij de consument.' Libris heeft de eigen online verkoop zien toenemen sinds Bookaroo in de lucht is. Damwijk ziet Bookaroo dan ook als een aanvulling, en niet als concurrent.

Businessmodel
Onzin, vindt Joost Baars, dichter en boekverkoper bij Van Rossum in Amsterdam. 'Als het ze alleen om de boekhandel te doen zou zijn, zouden ze op de website zetten: ga naar de plaatselijke boekhandel. Dat zou natuurlijk absurd zijn. Het is namelijk gewoon een businessmodel. Bookaroo is een concurrent, geen laatste strohalm. De oplossing voor het onlineprobleem van boekhandels ligt offline.' De boekhandel biedt een ervaring die je op internet niet vindt, meent hij. 'Een boek is een product waar een gesprek bij hoort, iets waarover je praat.'

Donk erkent dat een gesprek in een boekhandel een 'onovertroffen ervaring' is. 'Maar er zijn twee manieren om naar de wereld te kijken: hoe mensen zich zouden moeten gedragen en hoe ze zich daadwerkelijk gedragen. Je ziet de laatste jaren dat thuisbezorgen een enorme vlucht neemt. Er moet iets gebeuren: niets doen levert niets op.'

Nederland kent een vaste boekenprijs en daarbij hoort een boekhandelskorting. Een boekhandel krijgt bij het inkopen van een boek uit het Centraal Boekhuis in de regel 42 procent korting.

Bij Librisprijs-winnaar De goede zoon van Rob van Essen bijvoorbeeld ziet dat er als volgt uit:

Boekprijs inclusief btw: 21,99 euro.

Boekhandelskorting over boekprijs exclusief btw: 42 procent van 20,01 euro is 8,40 euro.

De boekhandel houdt dus iets meer dan 8 euro over. Hier moeten onder meer de kosten van de winkel en het personeel nog af. De rest gaat naar uitgever en auteur. Die laatste ontvangt over het algemeen 10 procent van de verkoopprijs. Deze marge neemt toe naarmate er meer boeken verkocht worden.

Bookaroo vraagt 5 procent van de verkoopprijs per boek als commissie. Dat is bij dit voorbeeld 1,10 euro. Als de boekhandel het boek per post moet versturen, komt daar nog 3,95 euro of 6,95 euro bij, afhankelijk van de dikte van het boek.

Bol.com krijgt als grote afnemer 45 procent boekhandelskorting. Het bedrijf heeft andere kosten, maar hoeft de boeken bijvoorbeeld niet op te slaan, omdat Bol.com die direct bij het CB bestelt. Bij boekenketen Libris worden de portokosten collectief gedragen door de deelnemende boekhandels.

wie verdient wat aan een boek?

===

internet op slot

====

Berhan Taye zag onlangs na een mislukte staatsgreep in Ethiopië haar computer foutmeldingen geven toen ze op internet wilde. Zo kon ze in Addis Abebea niet verder met haar werk voor Access Now, een internationale organisatie die internetvrijheid propageert. Taye besloot naar Kenia te vliegen, maar dat was niet zo simpel. "Ik kon online geen ticket meer kopen," zegt ze." Gelukkig kon ik van mijn familie contant geld lenen en had ik zelf ook nog een voorraad papiergeld liggen. Ik ben toen naar een reiswinkel gegaan en heb daar mijn ticket gekocht." Zo kon ze toch naar Kenia.

'Middel tegen spieken'
Ethiopië is niet het enige land waar het web op slot kan. In Soedan duurt een internetblokkade al vele weken, in reactie op de volksopstand die zich eerst tegen dictator Al Bashir en daarna tegen de militaire junta keerde. Demonstraties werden georganiseerd via Whatsapp en sociale media. Nu er een overeenkomst is voor de vorming van een burgerregering, komt het internet er weer langzaam tot leven.

In andere Afrikaanse landen gebeurde dit jaar hetzelfde rondom verkiezingen. Zo waren in Mauretanië eind juni presidentsverkiezingen. Het leek de eerste vreedzame stembusgang sinds de onafhankelijkheid in 1960 te worden, maar na een krappe winst van de kandidaat van de zittende macht, ontstond er onenigheid over de uitslag. Voor het eerst zette het land internet uit om onrust te verhinderen.

In Congo, Benin en Malawi gebeurde hetzelfde. En ook bij protesten tegen regeringen in Algerije en Zimbabwe werd de 'kill switch' ingedrukt om communicatie via het web onmogelijk te maken. In Tsjaad is het al lang erg moeilijk om toegang tot het internet te krijgen.

"2019 lijkt wel een keerpunt als het gaat om de wereldwijde internetvrijheid," zegt Alp Toker van Netblocks vanuit Londen. Netblocks is een internationaal bedrijf dat bijhoudt wanneer en waarom internet wordt geblokkeerd. "Alleen al in juni van dit jaar waren er meer blokkades dan in heel 2018."

Naast het volledig afsluiten van het internet ziet hij ook pogingen om de bandbreedtes af te knijpen, zodat foto's en video's op sociale media moeilijk of niet geladen kunnen worden. Beelden van protesten of geweld van politie of militairen tegen demonstranten kunnen dan niet gedeeld worden.

Een curieus geval is het op zwart zetten van internet tijdens eindexamens. Dit gebeurde onlangs in Ethiopië, maar ook in Somalië. Scholieren en studenten kunnen hun smartphones niet gebruiken om te spieken. Het gevolg is dat een heel land geen gebruik kan maken van internet, meldt Julie Owono van Internet Sans Frontières vanuit Parijs.

Oeganda en Tanzania hebben een andere manier gevonden om het gebruik van sociale media te beperken, vertelt Toker. In Oeganda moet de gebruiker 200 Oegandese shilling, circa vijf eurocent, per dag betalen voor gebruik van Facebook, Twitter, YouTube of Instagram. Arme mensen kunnen dat niet betalen. Zo wordt het de potentiële concurrent van de huidige president Museveni, popster en politicus Bobi Wine, moeilijk gemaakt zijn achterban te bereiken.

Oude reflex
In Tanzania moeten media, onder wie ook individuele bloggers, twee miljoen Tanzaniaanse shilling (770 euro) per jaar betalen om van internet gebruik te kunnen maken. Als reden wordt opgegeven zo nepnieuws en haatberichten te weren. Daar kan ook kritiek op de regering onder worden verstaan.

Al deze maatregelen gaan niet alleen ten koste van democratische vrijheden, ze kosten een land economisch gezien veel geld en groei. "Er is uitgerekend dat een dag het internet platleggen Ethiopië zo'n 4,5 miljoen dollar kost en Zimbabwe 5,5 miljoen. Dat lijkt niet veel, maar voor arme landen is dat veel geld," zegt Taye. Het kleinere Zimbabwe is beter verbonden met internet dan Ethiopië, dus is de schade daar groter.

Taye: "Uber werkt ook niet meer, net zomin als de overheid. Het bedrijfsleven kan geen online-betalingen meer doen of ontvangen." Toerisme loopt vast als bezoekers hun creditcards niet meer kunnen gebruiken om geld te pinnen of te betalen, omdat ook het bankverkeer via internet wordt geblokkeerd.

"De handel gaat kapot en de economische impact van het platleggen is enorm," stelt Toker. "Afrika slaat een stap over in de ontwikkeling van telecommunicatie en internet. Landen daar maken beperkt gebruik van vaste verbindingen maar schakelen meteen over naar mobiele communicatie. De digitale communicatie kan zorgen voor een grote economische sprong vooruit, mits internet niet steeds wordt geblokkeerd."

Ook voor de politieke en democratische ontwikkeling van die landen is het problematisch dat regeringen telkens naar dit instrument grijpen. Toker: "Het internet platleggen is een vorm van censuur. Het is een oude reflex in Afrikaanse landen, maar dan in een modern jasje."