\documentclass[a4paper,12pt]{article}
\usepackage[polish]{babel}
\usepackage{graphicx}
\usepackage[utf8]{inputenc}
\usepackage{times}
\usepackage[T1]{fontenc}
\title{Bitwa pod Crécy}
\author{Jędrzej Sarna}
\date{13.01.2020}

\begin{document}
\maketitle
\newpage
\tableofcontents
\listoftables

\newpage
\section{Prolog}
Po kilku nieudanych próbach wciągnięcia wojsk francuskich do generalnej bitwy Edward III zarządził odwrót swoich oddziałów na północ. Wojska Filipa VI ruszyły za nim w pościg, aby pokonać go w sprzyjających dla siebie warunkach przy brodach nad Sommą, Anglicy jednak, pokonując słaby opór obrońców brodu, zdołali się przeprawić w ostatniej chwili na drugi brzeg rzeki i to oni wybrali dogodne dla siebie miejsce do bitwy.
\begin{figure}
\centering
\includegraphics[width=14cm]{obraz.jpg}
\caption{Bitwa pod Crécy (1346 r.)}
\end{figure}


\section{Przebieg bitwy}
\subsection{Przygotowania Anglików}

Edward ulokował swoje oddziały na wzgórzu, co zapewniało dogodne warunki do obserwacji przeciwnika i miało spowolnić tempo ewentualnego ataku. Liczebność walczących oddziałów nie jest do końca poznana. Różne szacunki oceniają siły francuskie na 20 do 40 tysięcy żołnierzy, w tym 12 tys. zbrojnych i 6 tys. kuszników genueńskich, a siły angielskie na 8 do 14 tys. żołnierzy, w tym 2–3 tys. zbrojnych, 5–10 tys. łuczników, tysiąc włóczników. Jedno jest pewne – przewaga liczebna Francuzów była znaczna, ale wojsko Edwarda III dysponowało najnowocześniejszą bronią: trzema armatami.

\begin{table}[h]
\caption{Dowódcy}
\begin{center}
\begin{tabular}{|l|l|}\hline
Anglia & Francja \\ \hline \hline
Edward III & Filip VI \\ \hline
Czarny Książę & Jan Luksemburski \\ \hline
 & Ottone Doria \\ \hline
\end{tabular}
\end{center}
\end{table}

\subsection{Początek walki}
Bitwa rozpoczęła się od pojedynku łuczników angielskich i genueńskich kuszników, ustawionych przez Filipa z przodu formacji. Z pojedynku tego zwycięsko wyszli Anglicy – ich łuki miały zasięg ok. 300 metrów, ciężką zbroję jeźdźca przebijały z 50 metrów. Swą przewagę wykazały jednak przede wszystkim w szybkostrzelności. Co więcej, w czasie bitwy długich na ok. 90 cm strzał nie trzymano w kołczanie, lecz wbijano w ziemię przed strzelcem. Powodowało to dodatkowy skutek – w zetknięciu z raną ziemia z grotów mogła prowadzić do zakażenia krwi. Anglicy doskonale wykorzystali również przewagę terenową oraz brak osłony oddziałów wroga

\newpage
\subsection{Atak kuszników}
Kusznicy, choć świetnie wyszkoleni i zdyscyplinowani, wyczerpani byli wielogodzinnym marszem, podczas którego musieli sami dźwigać swą ciężką broń. Dodatkowo tuż przed pierwszym starciem potężna ulewa rozmoczyła cięciwy ich kusz (łucznicy angielscy szybko cięciwy zdjęli i na czas deszczu ukryli w hełmach). Dowodzący Genueńczykami Ottone Doria i Carlo Grimaldi, pomimo iż sygnalizowali te problemy, otrzymali rozkaz ataku. Zmęczeni kusznicy z bojowym okrzykiem na ustach ruszyli do przodu, znajdując się z góry na przegranej pozycji. Nie dość, iż musieli się wspinać po śliskim zboczu, to cel z powodu oślepiających promieni zachodzącego słońca był dla nich słabo widoczny. Około 130 m od linii nieprzyjaciela oddali pierwsze strzały. Namoknięte cięciwy straciły jednak elastyczność i spadały przed angielskimi szeregami. Z kolei już pierwsze salwy łuczników Edwarda III zebrały straszne żniwo – setki rannych i zabitych Genueńczyków padło na ziemię. Przestraszony Doria zarządził odwrót, co poczytane zostało przez Filipa VI za dezercję. Król wysłał do boju rwącą się do walki, zniecierpliwioną francuską jazdę. Nie czekał przy tym na powrót kuszników, których pierwsza szarża dosłownie zmiażdżyła.
\begin{flushright}
„Zabijcie to hultajstwo” -  Filip VI
\end{flushright}


\begin{table}[h]
\caption{Siły}
\begin{center}
\begin{tabular}{|l|l|}\hline
Anglia & Francja \\ \hline \hline
12 tysięcy & 30–40 tysięcy \\ \hline

\end{tabular}
\end{center}
\end{table}

\subsection{Próba szarży konnicy}
Francuzi, pewni swej przewagi liczebnej, wbrew radom doświadczonych dowódców nie skoordynowali jednak ataku. Ten nie miał odpowiedniej siły uderzeniowej i nie pozwolił przełamać linii angielskich. Ponawiane wielokrotnie szarże (było ich 16) nie przyniosły efektu, a kolejne fale zbrojnych wpadały na siebie, zwielokrotniając zamieszanie spowodowane już wcześniej ciągłym ostrzałem łuczników angielskich i wilczymi dołami wykopanymi przed frontem oddziałów Edwarda. Ciała zabitych i rannych koni wraz ze strąconymi z siodeł jeźdźcami utworzyły drgające kłębowisko. Wkrótce ku unieruchomionym rycerzom rzucili się lekkozbrojni piechurzy walijscy i irlandzcy, by ich dobić. W walce zginął Jan Luksemburski, król czeski. 50-letni władca stając do bitwy był ślepy. Pragnął jedynie umrzeć otoczony chwałą. Kiedy dowiedział się, że klęska jest nieunikniona, kazał przywiązać się do dwóch rycerzy i z okrzykiem: „Nie będzie to, żeby czeski król z pola uciekał!” pogalopował na szeregi angielskich łuczników. Rozgorzała walka wręcz, która na niektórych odcinkach przyniosła Francuzom niewielkie sukcesy, w końcu jednak na polu bitwy w roli zwycięzców pozostali Anglicy.
\subsection{Podsumowanie}
Straty obu przeciwników są trudne do określenia. Francuzi stracili 1542 rycerzy, w tym sojusznika, króla Czech Jana Luksemburskiego oraz brata królewskiego Karola hrabiego Alençon, i nieznaną liczbę kuszników i piechoty, prawdopodobnie kilka tysięcy. Wśród rannych był sam król Filip, który ratował się ucieczką. Straty angielskie były nieznaczne, oceniane są na 100 do 300 ludzi. Historia wojen zna niewiele przykładów podobnej dysproporcji strat w sytuacji użycia sił proporcjonalnych liczebnie i nieróżniących się zbytnio jakością uzbrojenia. Długoterminowym efektem bitwy było zdobycie przewagi militarnej i psychologicznej przez Anglików, co skutkowało pozostawieniem samych sobie obrońców oblężonego Calais i utrata tego ważnego portu w 1347 r.

\begin{table}[h]
\caption{Straty}
\begin{center}
\begin{tabular}{|l|l|}\hline
Anglia & Francja \\ \hline \hline
Edward III & Filip VI \\ \hline
150 – 1000 zabitych lub rannych & 6–20 tysięcy zabitych lub rannych \\ \hline
\end{tabular}
\end{center}
\end{table}


\section{Streszczenie}
\begin{verbatim}
26 sierpnia 1346 rok
\end{verbatim}
Starcie zbrojne, między wojskami angielskimi króla Edwarda III i francuskimi króla Filipa VI. Bitwa była wynikiem walk o sukcesję tronu Francji, do którego rościli sobie prawa angielscy władcy, a które przeszły do historii pod nazwą wojny stuletniej.

\newpage



\end{document}