O, was ik maar een minderheid


DISCRIMINATIE / Hebben leden van assertieve minderheden meer rechten dan wie niet tot een minderheid behoort?

Een Haagse moslima klaagde de basisschool van haar kinderen aan en eiste 10.000 euro schadevergoeding, omdat schoolfoto’s waren gemaakt toen de kinderen vrij hadden vanwege het islamitische offerfeest. De kantonrechter stelde haar in het gelijk, omdat de moslimkinderen waren gediscrimineerd. De schadevergoeding bleef beperkt tot 500 euro.

De uitspraak leidde tot een golf van opwinding. In het televisieprogramma Jinek reageerde strafrechtadvocaat Nico Meijering. Die vond de gerechtelijke uitspraak ‘wel iets sympathieks’ hebben. ‘Dat zo’n rechter daar extra scherp op is, dat vooral mensen die in de samenleving vooral nu veel kwetsbaarder zijn geworden, nog – dat die wat extra bescherming krijgen.’

Die interpretatie is het spiegelbeeld van de boze reacties van vele anderen. Die zien eerder dat leden van een assertieve religieuze minderheid alles uit de kast halen om op hun strepen te staan, daarbij buitensporige eisen stellen en door de rechter nog beloond worden ook.

Waarbij – niet voor het eerst – de vraag zich opdringt: hebben minderheden meer rechten dan wie zich niet kan beroepen op het lidmaatschap van een minderheid? Of geldt dat voorrecht alleen voor wie én gekwetst zegt te zijn én deel uitmaakt van een kennelijk kwetsbare minderheid? En, aansluitend: hebben immigrantengroepen een speciaal streepje voor, qua kwetsbaarheid?

Het is explosieve materie. Nederlanders wordt al generaties achtereen voorgehouden dat ze niet mogen discrimineren, dat iedereen gelijk is, dat ze solidair moeten zijn en maar een beetje moeten inschikken en tolerant zijn als zich mensen uit het buitenland in buurt, school of bij het loket melden.

Aangedikt allochtoon slachtofferschap zet de immigratiesamenleving nou juist op scherp

In het algemeen zijn die noties van non-discriminatie, gelijkheid, solidariteit en tolerantie er met succes ingehamerd. Maar daar lijkt het niet bij te blijven. Vanuit minderheidsgroepen wordt politieke en juridische druk uitgeoefend op basis van verondersteld autochtoon daderschap. Met het risico dat de er met zo veel moeite ingehamerde noties van gelijkheid en inschikkelijkheid op niets uitlopen, omdat aangedikt allochtoon slachtofferschap de immigratiesamenleving nou juist op scherp zet.

Munitie genoeg. Al tientallen jaren ervaren veel autochtonen zich ongelijk behandeld, bijvoorbeeld omdat zij wel beticht kunnen worden van discriminatie, maar naar eigen idee nooit als slachtoffer zouden worden erkend. Maar moet degene die verwijst naar de eigen status van minderheid, immigrant, moslim of naar de eigen (getinte) huidskleur vanwege de daarmee samenhangende ‘kwetsbaarheid’ wél ‘extra bescherming’ genieten? Het kan, hoe gevoelig de materie ook is, tot hilarische toestanden leiden.

In 2004 werd filmmaker Theo van Gogh vermoord door een radicale moslim. Het leidde weliswaar tot verhevigde aandacht voor ‘radicalisering’, maar ook tot extra aandacht voor islamitisch slachtofferschap, vooral als gevolg van wat ‘polarisatie’ werd genoemd. De politieke aandacht en de subsidies die als gevolg daarvan in islamitische – en vooral Marokkaanse – richting gingen, wekten dan weer ergernis in Surinaams-Antilliaanse kring. Daar zag men aandacht, invloed en subsidies wegvloeien ten gunste van de nieuwe kwetsbaren: de (Marokkaanse) moslims.

PvdA-Kamerlid John Leerdam, zelf van Surinaams-Antilliaanse afkomst, beklaagde zich in 2006 dat ‘niemand meer over slavernij of het koloniale verleden’ sprak. ‘Het debat gaat alleen nog over moslims,’ aldus Leerdam. Maar: ‘Onze mensen kampen ook met armoede, racisme en slecht onderwijs.’

Als het aan de toenmalige Amsterdamse burgemeester Job Cohen (PvdA) had gelegen, waren de grondwettelijke scheiding tussen kerk en staat en het grondwettelijke gelijkheidsbeginsel terzijde geschoven, om religieuze gemeenschappen die naar zijn idee in een achterstandspositie verkeerden, een steuntje in de rug te geven. In de praktijk steunde Amsterdam, zij het verholen, al de bouw en de exploitatie van moskeeën.

Cohen wilde het steunen van islamitische instellingen van een ideologisch fundament voorzien, vanuit de gedachte dat de islam kan bijdragen aan de integratie en dat moslims vaak te arm zouden zijn om hun eigen voorzieningen te financieren. Cohen steunde ook door dik en dun de toenmalige stadsdeelburgemeester van Slotervaart, Ahmed Marcouch (PvdA), die voortdurend in de weer was met de heilzame werking van de islam in de publieke sfeer. Het ademde een religieuze missie, gestoeld op verondersteld slachtofferschap van een etnische en religieuze minderheid.

Ind vorig jaar introduceerde het tweede kabinet-Rutte zonder dat zo te noemen een heus Sinterklaasbeleid. Tot die tijd had premier Mark Rutte (VVD) gezegd dat het uiterlijk van Zwarte Piet ‘geen staatsaangelegenheid’ was. Maar vervolgens weken toenmalig minister van Justitie Ard van der Steur (VVD) en vicepremier Lodewijk Asscher (PvdA) voor de druk van actievoerders om een eind te maken aan de figuur van Zwarte Piet, omdat die zou zijn ontleend aan de slavernij, discriminerend van aard was en ‘zwarte’ Nederlanders zich gekwetst zouden voelen. Volgens Asscher dient de meerderheid rekening te houden met de minderheid en zou de meerderheid wel tot inkeer komen ‘naarmate we ons er meer in gaan verdiepen’.

In Suriname of op de Antillen is, voor zover bekend, de mythische figuur Zwarte Piet nooit op gekwetstheden gestuit, laat staan op een overheid die hem wil afschaffen. Ook in Nederland zijn er nooit meerderheden geweest voor aanpassing of afschaffing.
De claim van gekwetstheid, slachtofferschap en discriminatie vanuit een kleine groep ‘slachtoffers’ was voldoende om een eeuwenoude gewoonte van staatswege om te gooien. Net als bij de schoolfoto dringt de vraag zich op of dit type emancipatie niet tot zo veel polarisatie leidt dat de aanvankelijke ‘tolerantie’-agenda er ernstig door wordt geschaad.

Dat christelijke scholen de paasviering omwille van kennelijk lichtgeraakte moslimscholieren aanpassen, dat het Openluchtmuseum in Arnhem een moskee in de collectie wil opnemen als symbool van de naoorlogse wederopbouw, dat politiechefs de hoofddoek bij de politie bepleiten om ‘allochtonen’ bij de politie te halen en massaal islamitische bijeenkomsten bijwonen, de aanhoudende pleidooien om bestaande feestdagen op te geven ten gunste van islamitische feestdagen – het wijst op doorgeslagen inschikkelijkheid op basis van veronderstelde kwetsbaarheid.

Het pamperen van etnische en religieuze minderheden is niet nieuw. De vraag is wat schadelijker uitpakt: het oude, eindeloos in de watten leggen van kwetsbare minderheden of het nieuwe terugdeinzen voor druk vanuit kwetsbare minderheden.

SYP WYNIA (64)