FILIPINO 10 REVIEWER (QUARTER 1) EL FILI KAB 1-21

Doktor Jose Protacio Mercado Rizal Y Alonzo Realonda
-	Maraming nadiskubreng hayop at insekto
•	Drago Rizali (dragon fly)
•	Apognia Rizali (kulisap/beetle)
•	Rhacophorus Rizali (frog)
-	Hindi marunong umawit
-	Mayroong mga Rizalista
-	Kuripot
-	Naging guro para sa 21 ng mag-aaral
-	Hindi optalmologist
-	Mahilig gumuhit
-	Mahiling tumaya sa lotto
-	11 y/o noong pumasok sa Ateneo (Pilosopiya)
-	Kurso sa UST: Medisina

	Noli Me Tangere	El Filibusterismo
Uri ng Nobela	Sosyal/Panlipunan	Sosyo-Pulitikal
Paksa	Mga Sakit (Kanser) ng Lipunan	Gamot sa Kanser ng Lipunan
Taon ng Pagkakasulat	Pebrero 21, 1887	Marso 21, 1891
Tumulong sa Paglimbag	Maximo Viola	Valentin Venture
Mga Lugar kung saan Isinulat	Madrid ½, Paris ¼, Alemany ¼	Londres Inglatera (Brussel Belhika)
Bilang ng taon ng Pagsusulat	3 (1884-1887)	1 (1890-1891)
Pabalat ng Nobela	Marami	GOMBURZA
Kahulugan ng Pamagat	“Huwag mo akong salangin”	Ang rebelyon
Wikang Ginamit	KASTILA
Simula ng Nobela (Kabanata)	Bahay ni Kapitan Tiyago	Bapor Tabo
Wakas ng Nobela (Kabanata)	Sa Gubat	Sa Dagat
Pinag-alayan	Inang Bayan	GOMBURZA
Mga katangian	Maaksyon	Dayalogo/Usapan


Karakter sa EL FILI
1.	Simoun (Don Crisostomo Eibarramendia)
-	Mag-aalahas
-	Nakasuot ng mga salamin
2.	Maria Clara Alba Delos Santos
-	Nasa beaterya ng Sta. Clara
-	Anak ni Don Santiago Delos Santos
3.	Don Santiago Delos Santos
-	May malubhang karamdaman
4.	Kapitan Heneral
-	Pinakamakapangyarihan sa buong PH
-	Mula sa Espanya
-	Malapit na kaibigan ni Simoun
5.	Donya Victorina
-	Nagpapanggap na Europea ngunit Pilipina
-	Tiyahin ni Pauliya
6.	Basilio
-	Nag-aaral ng medisina
-	Kasintahan ni Juliana/Huli
7.	Isagani
-	Makatang kasintahan ni Paulita
-	Mapangarapin at makabayan
8.	Placido Penitente
-	Nawalan ng ganang pumasok
9.	Juanito Pelaez
-	Kinagigiliwan ng mga propesor
10.	 Sandoval
-	Kastilang pumunta sa Pilipinas
11.	 Makaraig
-	Mayaman
-	Masigasig na namumuno
12.	 Pecson
-	Pesimistiko
13.	Tadeo
-	Natutuwa kapag walang pasok
14.	 Paulita Gomez
-	Kasinatahan ni Isagani
15.	Tandang Selo
-	Tumulong kay Basilio noong bata siya
16.	 Kabesang Tales (Telesforo Juan de Dios)
-	Naghahangad ng karapatan sa pagmamay-ari ng lupa
17.	 Tano
-	Anak ni Kabesang Tales
-	Naging guwardiya sibil
18.	 Huli/Juliana
-	Anak ni Kabesang Tales
-	Katipon ni Basilio
19.	 Lucia
-	Anak ni Kabesang Tales
-	Patay
20.	 Hermana Penchang
-	Mayaman
-	Madasalin
-	Pinaglilingkuran ni Juli
21.	Hermana Bali
-	Bumili ng mga alahas ni Huli
22.	 Ben-Zayb
-	Mamamahayag na binabaliktad ang mga isinusulat
23.	 Don Custodio de Salazar y Sanchez de Monteredondo (Buena Tinta)
-	Tagapagmungkahi ng mga prayle
24.	 Quiroga
-	Mangangalakal na Intsik
25.	 Ginoong Leeds
-	Misteryosong Amerikano na nagtatanghal sa perya
-	Kaibigan ni Simon
26.	 Padre Sibyla
-	Bise-Rektor ng Unibersidad
27.	 Padre Salvi
-	“patay na langaw”
-	Dating kura ng San Diego
28.	 Padre Camorra
-	Mukhang artilyerong pari
29.	 Pagre Fernandez
-	Paboritong guro ni Isagani
-	Dominikong may malayang paninindigan
30.	 Padre Irene
-	Sang-ayon sa AWK dahil sa bigay na kabayong kastanya
31.	 Padre Florentino
-	Paring Pilipino
-	Amain ni Isagani
-	Nirerespeto at marangal na saserdote
32.	 Ginoong Pasta
-	Abogado

GOMBURZA:
1.	Padre Jose Burgos (Katedral ng Maynila)
-	Manhikayat ng sasama sa Cavite Mutiny (pag-aalsa)
2.	Padre Jacinto Zamora (Marikina)
-	Na raid ang kanyan tahanan na may sulat na pinagdadala siya ng bala at pulbura
3.	Padre Mariano Gomez (Bacoor, Cavite)
-	May kaalaman sa mutiny
-	“Piliin niya na ang pinakamahigpit naming kaaway para mabatid nila ang kalinisan ng aming budhi”

Kasaysayan ng GOMBURZA:
1.	Binitay noong Pebrero 17, 1872 (Linggo)
2.	Tagapagtaguyod sila ng sekularisasyon
3.	Binigyan ng abogado para ibinenta sa hukuman kaya natalo
4.	Napanutayan na sila ang nagkasala noong Pebrero 15, 1872
5.	Hiling ng Gobernador Heneral Rafael Izquierdo sa Asobispo na si Meliton Martinez na hindi patayin ang GOMBURZA ngunit tumanggi
6.	Patunugin ang lahat ng kampana sa buong Maynila sa oras ng kamatayan nila
7.	Araw ng pagbitay, si Zaldua, nagsangkot sa mga pari sa rebelyon, ay unang binitay

Pagsusulat at Paglimbag ng El Fili
1.	3 taon pagkatapos ng NMT bago sinimulan ang El Fili
2.	Madamig palit ang kwento
3.	F. Meyer Van, Loo Press ang lugar kung saan ipinalimbag ang El Fili
4.	2 kopya sa Hongkong (Jose Ma. Basa at Sixto Lopez)
5.	Orihinal na manuskrito (may lagda ni Rizal) ay kay V. Ventura
6.	Binigyan din sina F. Blumentritt, Mariano Ponce, Graciano Lopez Jaena, Antonio Luna, T.H. Pardo de Tavera, at Juan Luna
7.	El Nuevo Regimen – Pahayagan sa Madrid na naglathala ng nobela (Oktubre 1891)
8.	Filipina Division ng Bureau of Public Libraries sa Manila ang orihinal na manuskrito
9.	Binili ng gobyerno mula kay Valentin V. ng halagang Php 10,000
10.	 279 na pahina sa mahabang papel




KABANATA 1: ANG KUBYERTA
• isang UMAGA ng DISYEMBRE
• naglalakbay BAPOR TABO
• hugis: BILOG (pinagkunan ng pangalan ng Bapor Tabo)
• ILOG PASIG to LALAWIGAN NG LAGUNA
• dating BAPOR BEATEYA • BAPOR NG PAMAHALAAN (Bapor Tabo)
• nasa ILALIM ng PAMAMAHALA ng mga REVERENDOS at mga ILLUSTRIMOS
• nagpupumilit na magpanggap na isang MAHARLIKA at MARANGAL
• DALAWA ang PALAPAG • IBABAW at ILALIM ng Kubyerta
• Ilalim ng Kubyerta: MGA KATUTUBO, INTSIK, AT MGA MESTISO
• Ibabaw ng Kubyerta: MGA KAPARIAN, MGA KAWANI AT MGA MANLALAKBAY, MGA NAKASUOT EUROPEO, HUMIHITHIT NG TABAKO, UMIINOM NG INUMIN
• KAPITAN NG BAPOR -> Dating MARINERO
• DONYA VICTORINA (natatanging ginang na nakikihalubilo sa mga taga-Europeo, walang lubay na NAMIMINTAS sa mga INDIYO
• UUNLAD DAW ANG PILIPINAS - WALANG INDIYO
• kilala siya sa masagwang pag-uugali at pagsasalita
• PAMANGKIN: PAULITA GOMEZ
• papuntang Laguna - NABALITAAN - NAROROON - DON TIBURICIO (kanyang asawa)
• TUMAKAS - HAMBALUSIN NG BASTON SI DV NI DT
• inihambing ni Rizal ang mag-asawa kay: CALIPSO (DV) at ULISIS (DT) - itinago ng 7 taon si Ulisis ni Calipso
• NAPAG-USAPAN NG MAGKAKAUMPOK - PALIKO-LIKONG ILOG - NAGPAPABAGAL - PAGLALAKBAY - BAPOR TABO
• NAGMUNGKAHI SI SIMON - HUMUKAY - TUWID NA DAANAN MULA MAYNILA -> LALAWIGAN NG ISANG KANAL (upang mapaikli ang oras ng paglalakbay at makapagtipid ang pamahalaan)
• BINANGGIT NI SIMOUN - PIRAMIDE NG EHIPTO, LAWA NG MOERIS (gumamit ng mga bilanggo sa paggawa nito, sapilitang paggawa ng mga babae at lalaki, matanda at bata)
• "MUNGKAHING YANKEE" mungkahi ay bung sa matapat na paninirahan sa HILAGANG AMERIKA
• nasiyahan lahat sa mungkahi ni Simoun MALIBAN KAY DON CUSTODIO "Buena Tinta"
• "ANO ANG MAGIGING SILBI NG MGA PRAYLE KUNG MAGHIHIMAGSIK LAMANG ANG BAYAN" (Simoun)
• Don Custodio - nagbigay ng mungkahi: MAG-ALAGA NA LANG NG PATO ANG MGA TAONG NANINIRAHAN SA GILID NG ILOG (paninisid ng mga pato ng suso - kanilang kinakain - lalalim at lilinis - buhangin at mapalalim - mga pato ang buhanginan
• Ayon kay DONYA VICTORINA - NANDIDIRI AT NASUSUKA siya sa mungkani ni DC dahil MARUMI RAW kapag NAG-ALAGA NG PATO ANG MGA TAO


KABANATA 2: SA ILALIM NG KUBYERTA
• MASIKIP: maraming tao at kalakal
• MGA INTSIK - nagpupumilit matulog - pawis na pawis (pinili nila ang IBABA NG KUBYERTA upang MAKATIPID)
• MGA KABATAAN - MASIGLANG NAGTATAKBUHAN - IBABAW NG MGA KARGAMENTO
• DALAWANG MAG-AARAL NAKIKIPAGTALO kay KAPITAN BASILIO: ISAGANI (Makata at katatapos pa lamang mag-aral sa Ateneo) at BASILIO (ilang buwan na lamang ay magtatapos ng pagdodoktor)
• Pinag-usapan ng grupo - pagkagumon - KAPITAN TIYAGO - PAGHITHIT NG OPYO (ginagamit na GAMOT, ngunit lumaon ay naging salot)
• kinukunsinti ni PADRE IRENE (si Kapitan Tiyago
• napadako ang usapan - PAGTATAG NG AKADEMYA NG WIKANG KASTILA
• tinutulan ni KAPITAN BASILIO - maraming dahilan: Salaping gugugulin, Guro at Paaralang gagamitin, at Paghingi ng pahintulot sa pamahalaan.
• AYON SA DALAWANG BINATA - MAY NAKAHANDANG SOLUSYON (sa BAHAY NI MACARAIG - Ipapatayo ang AWK)
• NIREGALUHAN - MGA MAG-AARAL - PADRE IRENE - KABAYONG KASTANYO (babaeng kabayo na maaaring magparami)
• Pinag-usapan rin ng dalawang binata: Paulita Gomez (Kasintahan ni Isagani) at nakakainis na ugali ni DV (tiyahin ni Paulita)
• INIWASAN NI ISAGANI - DONYA VICTORINA - BAKA TANUNGIN TUNGKOL KAY DON TIBURCIO (Nagtatago sa BAHAY NI PADRE FLORENTINO) - ito ang dahilan kung bakit nasa ibaba si Isagani at Padre Florentino
• NAGKAPIKUNAN SINA SIMOUN AT ISAGANI TUNGKOL SA PAG-INOM BG SERBESA AT TUBIG (at di pagbili ng alahas ng mga kababayan ni Isagani)
• PINAYUHAN NI BASILIO SI ISAGANI - HUWAG IPAKITA ANG PAGKAINIS DITO - KAIBIGAN AT TAGAPAYO NG KAPITAN HENERAL SI SIMOUN
• KARDINAL MORENO
 • PADRE FLORENTINO - PARING INDIYO, maputi na ang buhok at NAGPAPAHALAGA SA KARANGALAN AT KABANALAN NG TUNGKULIN, ANAK NG ISANG MAYAMANG ANGKAN
• ANG PAGPAPARI - KAGUSTUHAN LAMANG NG INA
• 25 TAONG GULANG SI PF - IDINAOS NIYA ANG KANYANG UNANG MISA
• Sa gitna ng kasiyahan, NAPABUNTONGHININGA - PADRE SIBYLA (BISE RECTOR) nasabi niya na MASAMA ANG PANAHON at DUMAING NG KAHIRAPAN SA BUHAY
• binuksan ni PADRE CAMORRA - REKLAMO ng mga PILIPINO: MATAAS NA BUWIS at MATAAS na BAYARIN SA SIMBAHAN


KABANATA 3: ANG MGA ALAMAT
• DUMATING SI SIMOUN at sinabi na GUSTO NIYANG MAKARINIG NG ALAMAT
• ISINALAYSAY NG KAPITAN NG BAPOR: ALAMAT NG MALAPAD NA BATONG BUHAY - sagrado ito bago dumating ang mga Kastila. Ayon sa PAMAHIIN, BATO - SINASAMBA ng mga TAO at TINITIRHAN ng mga ESPIRITU. TINIRHAN NG MGA TULISAN NA NANGHAHARANG NG MGA BANGKANG NAGDARAAN
• ISINALAYSAY NI PADRE FLORENTINO: ALAMAT NI DONYA GERONIMA - Donya Geronima ay TUMANDANG DALAGA - PAGHIHINTAY ng kanyang KASINTAHAN na NAGPARI pala. Nang malaman ni DG, NAGDAMIT LALAKI - PINUNTAHAN - ARSOBISPO. ITINIRA NG ARSOBISPO SI DONYA GERONIMA SA ISANG YUNGIB (malapit sa malapad na bato) - doon namatay si DG.
• HININGAN NI SIMOUN SI PADRE SALVI NG OPINYON UKOL DITO (higit - maganda - katayuan ng babae - itinira sa kumbento kaysa sa yungib)
• PADRE SIBYLA - NAGTAKA - REAKSYON NI PADRE SALVI (na nanggilalas)
• ISINALAYSAY NI PADRE SALVI: PAGHINGI NG SAKLOLO NG ISANG INTSIK kay SAN NICOLAS - NAGHIMALA ANG SANTO - pagtawag nito - DEMONYONG NAG-ANYONG BUWAYA (nagtangka palubugin ang bangka ng intsik) ay NAGING BATO
• Pagpasok ng Bapor sa Lawa - NAGTANONG SI BEN ZAYB - SAAN BAHAGI NG LAWA - NAPATAY - GUEBARRA, NAVARRA o IBARRA.
• Halos naalala pa ng lahat - pangyayari - 13 TAON NA ANG NAKALIPAS
• AYON KAY PADRE SIBYLA, NARITO SI IBARRA KASAMA ANG KANYANG AMA.


KABANATA 4: KABESANG TALES
Mga anak: Lucia Carolino - Tano Juliana/Huli
Buong Pangalan: TELES FORO JUAN DE DIOS
"Kabesang Tales" - dahil siya'y TAGAKOLEKTA NG BUWIS NG TAGABARANGAY
• MATANDA NA SI TANDANG SELO (umampon sa batang si Basilio)
• ANAK NA SI TALES - yumaman dahil sa sariling sikap
• Nakisama muna si Tales sa isang NAMUMUHUNAN NG BUKID, nang makaipon ay NAGHAWAN NG GUBAT
• Inisip niya - NAGALIT ANG LAMANG-LUPA nang MAMATAY - ANG ASAWA AT ANG ANAK NA SI LUCIA
• Pinasimulan - PANGARAP NA PAG-ARALIN SA KOLEHIYO (si Huli upang makapantay sa kasintahan - Basilio)
• Nang umunlad ang bukirin - INANGKIN NG KORPORASYON NG PRAYLE at pinagbuwis siya
• NAGKAPAGPATAYO SI TALES NG BAHAY SA NAYON
• Pumayag si Tales: hindi siya marunong ng Kastila, ayaw niyang magbayad sa abogado at ayaw niyang matulad sa palayok na bumangga sa kaldero
• "IPAGPALAGAY MONG LUMALAKI ANG BUWAYA" - (TATA SELO)
• TAON-TAON TUMATAAS ANG BUWIS: 20-30-50-200
• Walang maipakita - korporasyon - katibayan - pag-aari ng lupa, HINDI PINANIGAN NG HUKOM SI TALES
• kinausap siya ng GOBERNADOR, ngunit isa lamang ang tugon niya "HINDI KO ISUSUKO ANG LUPA DILIGIN MUNA ITO NG DUGO NG KANILANG ASAWA'T ANAK"
• hindi pumayag si Kabesang Tales na magkakawal si Tano (bilang pambayad)
• IPINAGPATULOY ANG PAGPAPATRULYA SA TUBUHAN: - BARIL (natakot ang mga prayle, IPINAGBAWAL NG KAPITAN HENERAL - sandatang pumuputok at ipinasamsam sa kawal - GULOK (dala sa pagbabantay) - LUMANG PALAYOK (habang umiikot - lupain - NADUKOT SI TALES NG MGA TULISAN)
• PINATUTUBOS - 500 piso sa loob ng 2 ARAW kundi puputulan ng ulo si Kabesang Tales
• MAY DALAWANG DAAN SI HULI, IBINENTA niya ang kanyang MGA ALAHAS kay HERMANA BALI (50 PISO ANG NADAGDAG)
• SINABI NI HERMANA BALI NA MAMASUKAN SI HULI KAY HERMANA PENCHANG
• AGNOS - ALAALA SA KANYA NI BASILIO (hindi niya ito ibinenta) • PARANG PASLIT NA NAGIIYAK SI TATA SELO
• INALIW NI HULI - KUNG MANALO SA ASUNTO SI TANDANG SELO - matutubos siya sa pagkaalila
• PASKUNG-PASKO - SIMULA NG PAGIGING ALILA NI HULI (araw ng pagdalaw ni Basilio)


KABANATA 5: NOCHE BUENA NG KUTSERO
Kutsero: Sinong Adsum - "narito ako!" Alto - "hinto"
• GABI NA NG DUMATING SI BASILIO SA SAN DIEGO
• INILALAKAD - PRUSISYON - BISPERAS NG PASKO
• NAKALIMUTAN NG KUTSERO - SEDULA - HINULI NG MGA GUWARDIYA SIBIL (pinarusahan, bago dinala sa kuwartel at iniharap - komandante - pinakawalan)
• NAANTALA (muli) - KARITELA - KAILANGAN PARAANIN - PRUSISYON
• NAKATAWAG - PANSIN - KUTSERONG SI SINONG: Unang rebulto - MATUSALEM (Lolo ni Noah) : Ayon sa katutubong kwento - PINAKAMATANDANG TAONG NABUHAY (969 TAON) , MAHABA ANG BALBAS, NALILIGIRAN - IBONG PINATUYO, MAY KALAN AT PALAYOK
• "Noong panahon ng mga santo ay walang guwardiya sibil kung mayroon, di sila mabubuhat nang ganoon katagal." (Sinong)
• TATLONG HARING MAGO - NANGANGABAYO (MELCHOR, BALTAZAR, GASPAR)
• Napansin niya ang ITIM na si HARING MELCHOR
• Nang MAKITA ANG KORONA NG ITIM NA HARI (Melchor) , naisip niya na "HARI NG MGA INDIYO"
• ALAMAT NA TINATANONG NI SINONG (Itinanong ni Sinong kay Basilio kung nakawala na ang kanang paa nito) HARI - NAKATANIKALA - ISANG YUNGIB - SAN MATEO na si HARING BERNARDO CARPIO - bawat daantaon ay napapatid ang KAWIL NG TANIKALA at pag nakaalpas ay tutubusin ang bayan sa pagkaalipin ng mga kastila (333 TAON sinakop ng mga Kastila ang Pilipinas)
• Huling napansin ni Sinong: SI SAN JOSE - sinusundan ng mga batang nagsisiilaw at nagdarasal - rosaryo. AKALA NIYA MALUNGKOT ANG ANYO NITO dahil MAY GUWARDIYA SIBIL SA MAGKABILANG TABI NITO, BIRHEN MARIA - PINATUMBOK ANG TIYAN - NAHIHIYA SA GINAWA NG KURA
• HINDI NAPUNA - BASILIO AT SINONG - ILAW NG PAROK NG KARITELA - NAMATAY NG TUMAKBO ANG KARITELA
• Biglang may sumigaw ng "alto!" PINAGMUMURA - GUWARDIYA SIBIL - SINONG
• HINULI SI SINONG - WALANG ILAW ANG PAROL
• Sa mga dinaraanang bahay ni Basilio - Kay Kapitan Basilio lamang -> tila MASAYA AT MAY MGA MANOK - PINAPATAY
• Nasilip niya si Kapitan Basilio na NAKIKIPAG-USAP -> KURA, ALPERES, AT kay SIMOUN.
• KURA - naghabilin na "ipakibili" siya ng PARES NG HIKAW, ALPERES - KAIREL NG RELOS
• Nang makarating - bahay ni Kapitan Tiyago, nagulay - utusan - mga namatay na kalabaw - katulong na napiit
• NAWALAN NG GANANG KUMAIN NG HAPUNAN SI BASILIO dahil NABALITAAN NIYANG DINUKOT - TULISAN - KABESANG TALES




KABANATA 6: SI BASILIO
•	PALIHIM – NAGTUNGO  SA GUBAT SI BASILIO
•	GUBAT – NABILI na NI KAPITAN TIYAGO (samsamin at ipagbili ng pamahalaan)
•	Tuwing UUWI NG SAN DIEGO (lihim na pinupuntahan)
•	Kinabukasan, DADALAW -  MAG-ANAK NI KABESANG TALES
•	Tumigil sa ISANG TUMPOK NA BATO (LIBINGAN ng kanyang Ina – SISA)
•	KADILIMAN NG GABI-  isinagawa ang PANATA
•	UMALIS – BAYANG KINATATAKUTAN at LUMUWAS – MAYNILA
•	Buo ang pasya na magpaalila upang makapag-aral
•	BASAHAN – SAPLOT , MAYSAKIT, NAGBAHAY-BAHAY NA INIAALOK ANG SARILI bilang UTUSAN
•	NINAIS – MAGPASAGASA – MABILIS NA KALESA
•	Pagdaan – KARWAHE – KAPITAN TIYAGO, KASAMA SI TIYA ISABEL
•	MALUNGKOT – KAPITAN TIYAGO sapagkat KAHAHATID lamang kay MARIA CLARA – KUMBENTO
•	TINANGGAP NG KAPITAN – BASILIO – UTUSAN

•	Simula – SAN JUAN DE LETRAN
•	NILALAYUAN ng mga KAMAG-ARAL at INIIWASAN – GURO (dahil sa abang pananamit at nakabakya pa)
•	WALANG NABIBIGKAS NA KASTILA (MALIBAN SA : ADSUM – “narito ako!”
•	Laging nagsasaulo ng leksiyon
•	Napagtanto na 3 o 4 na raan – klase – 40 lamang ang natatanong
•	Nang may PAGSUSULIT – MARKA niya sa UNANG TAON -> APROVADO
•	IKALAWANG taon – di pa rin pansin
•	IKATLONG taon – ISANG PROPESOR NAGTANONG kay Basilio – AKALANG TANGA ANG BINATA (makapagpatawa sa klase, dahilan upang mawalan si Basilio sa pag-aaral)
•	Nasagot ang tanong – PARANG LORO NA NAGSALITA

•	ISANG PROPESOR – TUMANGGAP – HAMON NG KADETE – ILABAN ANG ESTUDYANTE – SABLE LABAN SA BASTON
•	NAMAYANI – BASILIO
•	MATAPOS ANG TAON, SOBERSALIENTE (MARKA) at may medalya pa

•	PINALIPAT – KAPITAN TIYAGO SI BASILIO SA ATENEO MUNICIPAL
•	KUMUHA NG MEDISINA sa Ateneo
•	HINDI PA NATATAPOS MAKAPAG-ARAL  - NAKAPANGGAGAMOT NA SIYA
*ilang buwan, magiging ganap na doctor siya, babalik sa bayan, magpapakasal sila ni Huli


KABANATA 7:  SI SIMOUN
•	DUMALAW – BASILIO (naka-AMERIKANA) - LIBINGAN NG KANIYANG INA
•	Laking gulat – MAKITA SI SIMOUN (mag-aalahas)
•	Lalo pang nagulat nang MAG-ALIS ITO ng SALAMIN at NAGSIMULANG MAGHUKAY
•	May nagbalik na gunita – si SIMOUN (lalaking) TUMULONG – PAGLILIBING – KANIYANG INA AT SA PAGSUNOG KAY ELIAS (13 taon na ang nakaraan)
•	NABIGLA SI SIMOUN
•	Sinabi ni Basilio – tinulungan siya nito – paglilibing ng kaniyang ina – NAIS NIYANG SIYA NAMAN – MAGHANDOG NG TULONG
•	INISIP NI SIMOUN – PATAYIN SI BASILIO (para manatili – lihim) hindi ginawa ni Simoun
•	Alam niyang TULAD NIYA DIN SI BASILIO – DAPAT SINGILIN SA LIPUNAN
•	NAGKAROON SILA – PAGPAPALITANG-KURO tungkol sa mga bagay bagay
•	Halimbawa: PAGPIPILIT NINA BASILIO AT ilang kabataang mag-aaral – HUMIHINGING GAWING LALAWIGAN NG ESPANYA ANG PILIPINAS at BIGYAN PANTAY – KARAPATAN – PILIPINO AT KASTILA
•	Ayon kay Simoun – hinihingi ng mga ito’y pagpapawi sa kanilang pagkamamamayan, pagkalugi ng bayan at pananagumpay ng paniniil.
•	“Ang pagdaragdag ng isa pang wika sa maraming wika sa kapuluan ay lalo lamang hindi magkakaintindihan ang mamamayan.”
•	Ayon kay Basilio (may ibang paniniwala) –KASTILA ang siyang magbubuklod-buklod sa mga pulo, at magpapalapit sa mga Pilipino – pamahalaan.
•	Tinutulan ito ni Simoun –BAWAT BAYAN AY MAY SARILING WIKA na kaugnay ng kaniyang kaugalian at damdamin (Kastila – wikang di katugma ng diwa -  pag-iisip at tibukin – pusong Pilipino)
•	HINIKIYAT NI SIMOUN SI BASILIO – MAKIISA – LAYONG MAGHIGANTI – PAMAHALAANG KASTILA
•	Naniniwala si Basilio – “KARUNUNGAN AY WALANG KATAPUSAN, siyang kagalingan ng katauhan at siyang magbibigay-daan upang ang lahat ng tao sa daigdig ay lumaya.”



KABANATA 8: MALIGAYANG PASKO
•	MAAGA NAGISING SI HULI
•	UMAASA – HIMALA  – MANGYAYARI – ARAW NA IYON
•	Una, inakala – hindi sisikat – araw (sumikat ito)
•	Ikalawa, may PERA – ILALIM NG BIRHEN (subalit siya ay NABIGO)
•	INAYOS NIYA – TAMPIPI AT HUMANDA -  PAG-ALIS
•	NILAPITAN – TANDANG SELO “LELONG” (tawag sa lolo niya) – HUMALIK – KAMAY
•	BINASBASAN -  NI TANDANG SELO – HINDI UMIIMIK
•	IBINILIN – LELONG –DUMATING KANYANG AMA – SABIHIN – NAPASOK SIYA SA PINAKAMURANG KOLEHIYO – MARUNONG MAGKASTILA SI HERMANA PENCHANG (bagong Panginoon)
•	ARAW NG PASKO – MARAMING DUMADALAW -  MGA KAMAG-ANAKANG KASAMA -  KANI-KANILANG MGA ANAK – MAMASKO
•	Nang mamasko – MGA BATA - NAGTAKA – HINDI MAKABIGKAS – ISANG KATAGA – MATANDA
•	NAPIPI SI TANDANG SELO


KABANATA 9: SI PILATO
•	NABALITAAN – BUONG BAYAN TUNGKOL – PAGKAPIPI – MATANDA
•	Iba ay naawa, iba ay nagkibit balikat na lamang
•	Maging ang TENYENTE NG GUARDIA CIVIL ay MATAMANG SUMUNOD -  IPINAG-UUTOS – SAMSAMIN – LAHAT NG MGA SANDATANG NAKUMPISKA
•	Ganoon din, PANINIWALA – ULDOG – TAGAPANGASIWA NG PARI (WALA RAW SIYANG KASALANAN– pangyayari – hindi siya nagsumbong, hindi ipauutos – samsamin – mga baril at hindi uusigin – Kabesang Tales)
•	“ Ang kasawiang sinapit ng pamilya ni Huli ay isang parusa mula sa langit dahil sila ay makasalanan”  -HERMANA PENCHANG (manang na pinaglilingkuran ni Huli)
•	HINDI RAW MARUNONG MAGDASAL ANG DALAGA
•	MAHIGPIT NIYANG PINAGBABAWAL PAGKALINGA NI HULI SA NUNO (pag-uwi ng bahay)
•	Sa halip, KAILANGAN ITONG MAG-ARAL NG DASAL, MAGBASA at GUMAWA NG MGA AKLAT (ipinamimigay ng pari) hanggang mabayaran – 200 piso
•	Nang malaman – Hermana Penchang – LUMUWAS – MAYNILA – BASILIO (kunin ang natitipon na pera – matubos si Huli)
•	Lalong nag-alala, IPINALAGAY niya na ang alilang babae – TULUYAN NANG MABUBULID SA BANGIN – PAGKAKASALA – SIYA’Y KUKUNIN NG ISANG DEMONYONG NAGBALATKAYONG ESTUDYANTE
•	Nang DUMATING – BAHAY – KABESANG TALES (mula sa kamay ng mga tulisan) – WALA NA SILANG LUPAIN
•	Hindi na sila ang nagmamay-ari ng lupang kinatatayuan – bahay
•	NAKATANGGAP – KAUTUSAN – IWAN – BAHAY – SA LOOB NG 3 ARAW
*Sa lahat ng nagyaring kasawian sa kaniyang pamilya, napaupo na lamang siya sa tabi ng ama at hindi na nakapagsalita

KABANATA 10 : KAYAMANAN AT KARALITAAN
•	Sa gitna ng pagtataka ng lahat, NAKITULOY – BAHAY NI KABESANG TALES SI SIMOUN (kasama 2 LALAKI MAY PASANG TIG-ISANG SISIDLANG BAKAL – NABABALOT – IONA)
•	PINILI NI SIMOUN – BAHAY NI KABESANG TALES – PINAKAMAAYOS NA BAHAY (pagitan – SAN DIEGO at TIYANI)
•	Nakibalita si Simoun – LAGAY NG DAAN at itinanong kay KL – hawak niyang REBOLBER – sapat – ipagtanggol – sarili
•	Tugon ni KL: may mga RIPLENG naipamumutok – malayo – mga tulisan

•	IPINAMALAKI NI SIMOUN – kanyang rebolber sabay PATAMA– ISANG PUNO – MAY LAYONG 200 HAKBANG
•	“Ito man ay malayo rin ang inaabot,” – Simoun
•	NAGDATINGAN – MGA MAMIMILI – ALAHAS:
•	Naroon – Hermana Penchang (bilhin SINGSING – NAIPANGAKO NIYA – BIRHEN NG ANTIPOLO) iniwan si Huli sa bahay – magsaulo ng isang maliit na aklat (ipinagbili  sa kanya ng kura)
•	SINANG –  NAG-USISA – LACKET (locket) ni MARIA CLARA – napunta kay Huli (nakadama ng pananabik si Simoun)

•	NAISIP – KABESANG TALES – IYON AY UMAALIPUSTA SA KANIYANG PAGKASAWI
•	NAPAGKURO NIYA – ISA LAMANG – PINAKAMALIIT – BRILYANTENG IYON AY SAPAT NA (matubos anak na dalaga, manatili sa kaniyang bahay, makapagbungkal ng sariling bukid at mabigyan ng kapayapaan ang matanda sa kaniyang mga huling araw)

•	IPINAHAYAG NI SIMOUN – HALAGA NG ISANG BATO – MAKAPAGLILIGTAS – ISANG ANGKAN – TIYAK NA KASAWIAN
•	“Mayroon ako ritong isang kahong katulad ng sa manggamot na kinatataguan ng buhay at kamatayan, ng lason at lunas, at sa pamamagitan ng isang dakot nito ay mangyayari kong paluhain ang lahat ng mamamayan sa Pilipinas!”
•	NASABI – SIMOUN – NAMIMILI RIN SIYA – ALAHAS – HINDI GINAGAMIT
•	HINALUGHOG – Kabesang Tales – MGA KAHON, nanginginig ang kaniyang kamay, masasal – tibok ng puso – isip na ang LAKET – MAKAPAGLILIGTAS SA KANIYA
•	TUMUTOL SI HERMANA PENCHANG (Takot matubos si Huli)
•	Sinabi ni Hermana Penchang- MALUBHA – KONDISYON – MARIA CLARA (ipinalagay na magiging santa) dahilan – bakit di ipinagbili ni Huli ang laket – pinili – isangla – sarili
•	NAPIGILAN – KABESANG TALES, sinabi kay Simoun – ISASANGGUNI MUNA NIYA KAY HULI ANG TUNGKOL SA LAKET
•	UMALIS – KABESANG TALES – nang siya ay nasa labas na ng nayon, natanaw niya mula sa malayo ang PRAYLE at MAGSASAKA NG KANIYANG DATING BUKIRIN
•	KINAUMAGAHAN – SI SIMOUN AY BUMANGON – NAPANSIN niya WALA ang REBOLBER sa BALAT – kinalalagyan
•	NAKITA lamang niya – KAPIRASONG PAPEL – KINABABALUTAN – LAKET (wikang Tagalog: HUMIHINGI – PAUMANHIN – SA SARILI NIYA PANG BAHAY KINUHA ANG BARIL -  PAG-AARI NI SIMOUN – KAILANGAN NIYA – SANDATA – PAGSANIB SA TULISAN)
•	“At sa wakas, natagpuan ko rin ang aking tauhan”
•	“May pagkamainuhin, ngunit hindi bale, makatutupad siya sa laaht niyang pangako”– bulong ni Simoun
•	Agad umalis si Simoun sa bahay ni Kabesang Tales
•	SA LAWA – PINADAAN ANG KANYANG MGA TAUHAN (dala mga alahas) at siya sa KATIHAN DARAAN (dala – lalong mahahalagang bato)
•	MAY MGA DUMATING NA SIBIL – DAKPIN – KABESANG TALES – HINDI MAKITA ANG HANAP - SI TANDANG SELO – ISINAMA (ikinatuwa ito ni Simoun)
•	Nang kinagabihan, 3 ANG PINATAY:
-	PARING TAGAPANGASIWA
-	BAGONG GUMAGAWA SA LUPA NI KABESANG TALES (basag ang ulo at puno ng lupa – bibig
-	Sa bayan rin natagpuan, ASAWA ng lalaking naturan (puno rin ng lupa –bibig, gilit – lalamunan at sa TABI ng kaniyang BANGKAY ay KAPIRASONG PAPEL – may pangalang TALES – IGINUHIT NG DUGO)

KABANATA 11 – Pulong sa Los Baῆos
•	Matapos buwan ng DISYEMBRE – KAPITAN HENERAL -  NANGASO sa BOSO-BOSO
•	Gaya ng mga imahen sa prusisyon, siya’y may KASAMANG BANDA NG MUSIKO, PANGKAT NG MGA PRAYLE, SUNDALO AT KAWANI
•	May nagpanukala na PAGSUSUUTIN NG PARANG USA ang ISANG TAO upang MABARIL ng KAPITAN HENERAL
•	Ang Kapitan Heneral – NAGPAHAYAG na NASISIYAHAN – NAAWA SIYA SA MGA HAYOP
•	IPINAGHAMBOG kakayahan sa PANGANGASO SA ESPANYA – parang MINAMALIIT ang PANGANGASO SA PILIPINAS
•	Pagkatapos maligo at UMINOM NG SABAW NG BUKO, Kapitan Heneral – NAUPO SA BULWAGAN at NAKIPAGLARO NG TRESILYO

•	 Sadyang NAGPAPATALO si PADRE IRENE at PADRE SIBYLA
•	NAGALIT si Padre Camorra kay Padre Irene sa PAGKAKAMALI nito – PAGLALARO NG BARAHA
•	HINDI BATID – PADRE CAMORRA - PINAGSUSUGALAN – ANG KAPALARAN NG EDUKASYON SA PILIPINAS (PAHINTULOT para sa AKADEMYA NG WIKANG KASTILA)
•	INANYAYAHAN NI PADRE SIBYLA – SUMALI sa SUGAL – PADRE FERNANDEZ (TUMANGGI dahil HINDI MARUNONG)

•	MAG-AALAHAS (Simoun) tinawag ng Kapitan Heneral – upang sumali sa sugal

•	Sinabi ni Simoun na ang itataya:
o	Padre Sibyla – TATANGGIHAN ang 5 ARAW – KARALITAAN, KABAITAN O PAGSUNOD
o	Padre Irene – TATANGGIHAN – KABUTIHANG UGALI, PAGKAAWA, ATBP.
o	Kapitan Heneral – PAGPAPABILANGGO NG 5 ARAW O 5 BUWAN, PAGPAPATAPON NG SINUMANG TAO NA SABIHIN KO, PAGPAPABARIL SA GUWARDIYA SIBIL SA TAONG PIPILIIN KO.
      DIYALOGO (1):
	“PAGPAPASYAHAN na po ba ang tungkol sa mga SANDATA?” – Kalihim

	“Ginoong Simoun, kayo ang pumalit kay Padre Camorra – Padre Irene
	(Napalapit sa nagsusugal ang iba pa – kabilang ang Mataas na Kawani) “Ginoong Simoun, ano ang mapapala ninyo sa inyong mga mapapalalunan?”
	“Sawa na kong makinig ng kabutihan ng iba” – sagot ni Simoun

•	NAUNGKAT SA USAPAN – PAGKABIHAG KAY SIMOUN – MGA TULISAN
•	IPINAGHANDA PA SIYA NG MGA TULISAN, WALANG KINUHA sa kanya maliban sa 2 REBOLBER at mga kahon ng bala (Nagpahatid pa ng bati sa Kapitan Heneral)
•	MARAMI raw SANDATA ang mga TULISAN – RIPLE AT REBOLBER


             DIYALOGO (2):
	“Kung gayon, ipagbawal ang mga sandata de salon” pasya ng Kapitan Heneral
	“Huwag”, tutol ni Simoun” (Ang mga tulisan ang pinakamarangal na tao sa bayang ito)

	“Ang KASAMAAN ay WALA sa KABUNDUKAN – nasa mga tulisan sa bayan at mga siyudad” – Simoun
•	TUTUTOL sana si DON CUSTODIO sa MAGASPANG NA UGALI ni SIMOUN

	“Gaya ninyo” – Padre Irene
	“Oo, tulad ko o tulad natin. WALA namang INDIYO rito NGAYON. Magtapatan tayo, tayo ang mga ‘di – lantad na mga tulisan” – Simoun

•	KALAHATING ORAS BAGO MANANGHALIAN, IPINATIGIL ng Kapitan Heneral ang BIRUAN at PAGLALARO – mayroon pa silang pagpapasyahan.
	“Ano pa ang problema natin?” Kapitan Heneral
	“Ang sandatang de salon” – Kalihim (naghihikab)
	“Ipagbawal mula ngayon!” – KH
	Ipagpatawad ninyo, aking Heneral, sandatang de salon – pinahihintulutan sa buong daigdig. DAGA at MANOK – NAPATAY ng SANDATA” – pagtutol – Mataas ng Kawani
	“Tayo’y hindi naman manok!” MAY APAT NA BUWAN NANG IPINAGBABAWAL ANG PAGGAMIT NG SANDATA, MANGANGAKAL lamang ang PINAHIHINTULUTAN – mga SANDATA- WALANG 6 NA MILIMETRO” – tugon ng Kapitan Heneral

•	Sinabi ng Kalihim na ang guro sa Tiyani ay humihingi ng mabuting bahay-paaralan
•	Tumutol ang isa, sinabing “Ang IBIG MAGTURO AY MAKAPAGTUTURO KAHIT WALANG GUSALI. Sinabi niya pa na si:
o	SOCRATES – nagturo sa liwasang-bayan
o	PLATO – ilalim ng puno
o	KRISTO – sa bundok at lawa
	“Bakit hihingi ng gusali, samantalang sa Espanya ay namamatay sa gutom? Labis ang paghahangad na maging una pa sa Inang Bayang Espanya! Filibustero!” – Kapitan Heneral

•	NAGMUNGKAHI si DON CUSTODIO gawing PAARALAN ang SABUNGAN – MABUTI ang pagkakayari nito. MABABAWASAN – KARUMIHAN nito sa pagiging sugalan – GAGAWING PAARALAN SA ARAW NG WALANG SABONG
•	TUMUTOL ANG KAPITAN HENERAL

•	Sinimulan ang PAG-UUSAP sa KAHILINGAN ng mga ESTUDYANTE – MAKAPAGBUKAS NG AKADEMYA para sa WIKANG KASTILA
	“Ang kahilingan ay tunay na makatuwiran. Nakapagtataka kung bakit tumagal ng 6 na buwan” – Kalihim
•	Bawat isa ay nagsaad ng PAGTUTOL
•	Ayon sa kanila, ang KAHILINGAN ay KAHINA-HINALA, isang TAHIMIK NA REBELYON at KAWALAN NG PAGTITIWALA AT PAGHAMAK SA KAPANGYARIHAN NG MGA PRAYLE
•	Tinukoy – mga estudyanteng nangunguna – ISAGANI (mahilig sa pagbabago)

•	BINANGGIT ni PADRE IRENE, mag-aaral ng panggagamot na si BASILIO
•	NANGHINAYANG si Padre Irene na WALA roon si PADRE SALVI tungkol sa kinasangkutan noong bata pa at pagkamatay ng ama sa isang kaguluhan (Pedro)
*Lihim na nakapagpangiti kay Simoun -  sinabi ng Kapitan Heneral – itala pangalan ni Basilio
	“Hindi dapat magturo ng Kastila ang mga Indiyo!” – Padre Camorra
	“Matuto silang makipagtalo sa atin. Ang mga Indiyo ay dapat lamang sumunod at magbayad. Pag natuto sila – Kastila – magiging kaaway sila ng Diyos at ng Espanya (nasusulat sa TANDANG BASIONG MACUNAT) – tugon ng isang pari
•	Mga pagsalungat – NAGSALITA – PADRE FERNANDEZ
	“Ang pagtuturo ng Kastila ay walang panganib. Upang hindi lumabas na natalo ang Unibersidad, tayong mga Dominiko ang unang pumuri. Ngayon mahina ang bayan ngunit siya’y magiging malakas at hindi natin sila mapipigil. Hangga’t maaga matuto tayong mamulitika.”
*NAUWI – MAINIT NA PAGTATALO – TUMINDIG ANG KAPITAN HENERAL – NAGYAYANG MANANGHALIAN NA

     KABANATA 12: SI PLACIDO PENITENTE
•	BALIK-PAARALAN MULI ANG MGA ESTUDYANTE

•	MASAMA – LOOB – PLACIDO – NAGLALAKAD – ESKOLTA patungong UNIBERSIDAD NG SANTO TOMAS (UST)
•	AYAW NA NIYANG MAG-ARAL
•	ISANA PALAISIPAN sa TAGA-TANAWAN – PAGKAWALA ng HILIG sa PAG-AARAL ni PLACIDO (mayaman, magaling sa Latin, pinakamatalino sa Tanawan)
•	PALAGAY NG PARI, isang FILIBUSTERO
•	HINDI NANINIWALA – PLACIDO sa mga PARI at may PAGKAKUTSA sa TANDANG BASIONG

•	May TUMAPIK sa LIKOD ni PLACIDO, ito ay si JUANITO PELAEZ (mayaman at may kayabangan)
•	IBINALITA niya ang PAGBABAKASYON SA TIYANI, KASAMA – PADRE CAMORRA
•	ITINANONG NI PELAEZ kay PLACIDO tungkol sa kanilang LEKSIYON
•	May naalala si PELAEZ – NANGHIHINGI NG ABULOY – PAGPAPATAYO NG MONUMENTO – isang PARING DOMINIKO (nagbigay si Placido – matigil si Pelaez)

•	NAPANSIN ni PLACIDO na NAKIKIPAGTALO si ISAGANI tungkol sa ARALIN
•	Gayundin si TADEO, MAG-AARAL na TUWINA’Y NAGTATANONG – KUNG MAY PASOK (kung mayroon ay AALIS o MAGDADAHILANG MAYSAKIT, NAKAKAPASA SA KLASE)
•	NAMUTLA – ISAGANI – MAKITA – KANYANG KATIPAN (PAULITA) – KASAMA SI DONYA VICTORINA – NAPASUNOD SI TADEO KAY PAULITA – SIMBAHAN


•	PAPASOK SA PAARALAN SI PLACIDO – MAY TUMAWAG – LUMAGDA SA KASULATANG TUMUTUTOL – BALAK NA PAARALAN NI MACARAIG. HINDI SIYA LUMAGDA (naalala ang tiyuhin na nawalan ng lupain sa paglagda ng kasulatang hindi binasa)
•	Nahuli sa Klase, pumasok pa rin. NAPUNA NG GURO at LIHIM NA NAGBANTA “BASTOS, MAGBABAYAD KA SA AKIN!”


KABANATA 13: ANG KLASE SA PISIKA
•	ISANG BULWAGANG PAHABA NA MAY MALAKING BINTANG REHAS – PINAGDARAUSAN NG KLASE SA PISIKA

•	May isang GABINETENG kinalalagyan ng mga GAMIT AT KASANGKAPAN SA PISIKA
•	KAILAN MAN – HINDI NAIPAGAMIT SA MGA MAG-AARAL
•	INILALAAN – IPAKITA – PANAUHING DAYUHAN AT MAY MATATAAS NA TUNGKULIN BUHAT SA ESPANYA

•	PADRE MILLON
  - propesor ng Pisika
       -  isang paring Dominiko
          -  may tungkuling hinahawakan sa SAN JUAN DE LETRAN
•	MAGTUTURO si Padre Millon TUNGKOL SA SALAMIN
•	Nagkataon may ISANG ESTUDYANTENG MATABA – BIGLANG NAGHIKAB (mukhang inaantok at naginat  pa)
•	Nakita ito ng propesor – tinawag ang estudyante
•	SINIMULANG LIBAKIN NG GURO – KAAWA-AWANG MAG-AARAL (nagtawanan ang klase)
	“Hindi mo ba alam ang leksyon mo? Tamad!”

•	PILIT na SUMAGOT ang bata HANGGANG SA PUNTONG MAGDIDIKITA SI JUANITO – kanyang kamag-aral
•	NARINIG ITO NI PADRE MILLON, kaya’t si JUANITO – TINAWAG – pag-aakala ng propesor na alam niya ang sagot (bago tumayo si Juanito – tumingin – Placido – anyong pasaklolo)
•	MGA SAGOT NI JUANITO – NAGSASALUNGATAN – GURO AY NALITO
•	WALANG NARINIG – SAGOT – JUANITO KAY PLACIDO – TINAPAKAN NIYA ANG PAA NITO
•	NAPASIGAW SI PLACIDO SA SAKIT – NARINIG NG PROPESOR (siya ngayon ang nabalingan at napagbuntunan ng inis)
•	DAHIL SA KABA AT PAGPAPAHIYA – NAGKAMALI SI PLACIDO
•	MINARKAHAN SIYA NI PADRE MILLON NG LIBAN
*Hindi na nakapagtimpi si Placido – sinagot ang kaniyang guro


KABANATA 14: SA BAHAY NG ESTUDYANTE
•	SA BAHAY NI MACARAIG
•	ISANG MALAKI, MALUWAG AT 2 PALAPAG
•	TAHIMIK KUNG WALANG MGA MAG-AARAL – UNANG ORAS NG UMAGA

•	Subalit buhat IKASAMPU (10 am) – KAGULUHAN NG MGA MAGLALARO NG SIPA, NANGAGSASANAY SA PAGPAPALAKAS SA MGA GAWA – TRAPESYO, ESTUDYANTENG MAY HAWAK NG SIBAT, ASTON, SILO – NAGSASAGUPAAN – HINDI NAGKAKASAKITAN

•	INGAY – UNTI-UNTING NAWALA – DUMATING – INANYAYAHAN NI MACARAIG – BALITAAN – RESULTA – INILALAKAD – AWK
•	ISAGANI AT SANDOVAL – NANINIWALANG PAGBIBIGYAN - PANUKALA
•	PECSON – NAGAALINLANGAN

•	MAGANDANG BALITA – DALA-DALA NI MACARAIG – LAHAT ANG GINAWANG PAKIKIPAG-USAP NI PADRE IRENE SA KAPITAN HENERAL

•	NAKAISIP – 2 PARAAN ANG MGA MGA-AARAL:
•	UNA, si PEPAY (kaibigang matalik ni Don Custodio, maaaring mapahinuhod ni Pepay si DC na sumang-ayon)

•	NAGPRISINTA – JUANITO PELAEZ – LALAKAD NG USAPIN – KAIBIGAN DIN NIYA si PEPAY
•	HINDI ITO SINANG-AYUNAN NI ISAGANI (hindi daw maganda lapitan si Pepay ganitong usapin)

•	IKALAWANG NAISIP NA PARAAN – PAKIKIPAG-USAP KAY G. PASTA (isang ABOGADONG TANUNGAN NI DON CUSTODIO)
•	SINANG-AYUNAN ITO NI ISAGANI – NANINIWALA SIYANG KIKILING SA KANILA SI G.PASTA (isang Pilipino at naging KAMAG-ARAL NI PADRE FLORENTINO
*NAPAGKASUNDUANG SI ISAGANI ANG KAKAUSAP KAY GINOONG PASTA


     KABANATA 15: SI GINOONG PASTA
•	MATAGAL – NAGHINTAY – ISAGANI – BAGO NAKAPASOK SA BUPETE O OPISINA NI GINOONG PASTA
•	SA KANYA SUMASANGGUNI ANG MGA PRAYLE

•	UUBO-UBO ANG ABOGADO
•	PINAGMASDANG MABUTI SI ISAGANI AT NAGPATULOY – PAGSUSULAT – HINDI PINAUPO ANG BINATA
•	NAPANSIN NI ISAGANI – MARAMING UBAN AT KALBO SA GAWING TUKTOK AT MAASIM ANG AYOS – MUKHA NG ABOGADO

*NATAPOS – ISINUSULAT NG ABOGADO
•	KINAMUSTA – ANG AMAIN NG BINATA


•	SINABI NI ISAGANI – SADYA SA ABOGADO
•	SINABI NI GINOONG PASTA “Ang bayan ay lupain ng panukala” , sinabi rin niya – magpatuloy- para bang walang alam sa pakay

•	ALAM NIYA ANG NANGYARI SA Los Baῆos
•	BUO NA ANG KANYANG PASYA – HINDI MAKIALAM – KAHILINGAN NG MGA ESTUDYANTE – MAGKAROON NG AWK

•	NAISIP NIYANG PAIKUT-IKUTIN SI ISAGANI

 DIYALOGO:

G. PASTA:  Walang makahihigit sa akin sa pagmamahal sa bayan at sa hangarin na ito ay umunlad – ngunit hindi ko mailalagay sa alanganin ang aking sarili.
(Sinabi niya na kailangang niya maging lubhang maingat dahil ang kanyang posisyon ay sadyang maselan, ang hinihingi ng binata isang kompromiso)
-	Bumanggit siya ng mga batas at kautusan
-
ISAGANI :  Tayo’y may magkatulad na hangarin, sa paraan
 lamang tayo nagkaiba.

G. PASTA :  Malinaw na makatutulong sa pamahalaan kung ito’y umaalinsunod  paayon sa hangarin, sa batas na itinakda ng namamahala. Isang krimen, isang paglabag na dapat parusahan kung ito’y sumasalungat (Sinabi niya na kahit mabuti ang panukala, ang aksyon ay maaaring makasugat – karangalan)

  ISAGANI : Ang pamahalaang nanakop ay mahina sapagkat wala ang katatagan sa kanila sapagkat nakabatay lamang sa pagpapahintulot ng nasasakupan. Ang katarungan o katuwiran ang siyang pinakamatatag at mananatili.

G.	PASTA : Pabayaan ninyong mamahala ang pamahalaan!

ISAGANI: Ang ang pamahalaan ay itinatag para sa kagalingan ng bayan, kailangang pakinggan ang mungkahi ng mga mamamayan upang ganap na magampanan ang tungkulin.

GINOONG PASTA:  Ang paghingi ay nangangahulugan ng pagkukulang o pagkakamali.


ISAGANI : Kung ang bayan ay may kahilingan sa pamahalaan, ayon naman sa batas, bakit ito mamasamain?
	Nagpatuloy sa pagsasalungatang pananaw – Ginoong Pasta at Isagani, NAGKUNWANG NAGBASA – PAPELES GINOONG PASTA, PAUTAL – SINABI – MARAMI PA SIYANG DAPAT GAWIN.
	NAUNAWAAN – ISAGANI – SIYA’Y PINAALIS NA – TUMINDIG – MAGPAALAM

GINOONG PASTA: Iwan mo na ang mga bagay na iyan sa pamahalaan. Ibigay niyo na lamang ang panahon sa pag-aaral at nalalapit na ang araw na kayo’y magsusulit. Ihatid ninyo ang aking pangangamusta sa kaniya.
ISAGANI: Lagi pong bilin ng aking amain na laging isaisip ang kapakanan ng iba gaya ng kapakanan ko.
	Ibinigay niyang halimbawa ang sarili – NAGING ALILA NG PRAYLE– makapag-aral at NAKAKALBO SA PAGSISIKAP SA PAG-AARAL.
	HULING IPINAYO NIYA KAY ISAGANI :
o	Magtapos ng pag-aaral
o	Mag-asawa ng mayaman
o	 Masambahing dalaga
o	 Maningil ng mabuti
o	Iwasan ang mga usaping may kaugnayan sa bayan
o	Dumalo sa misa
o	Huwag ipilit na gawing tama ang baluktot na isipan
G. PASTA: Balang araw ay magpapasalamat ka sa akin.
ISAGANI: Ginoo, pag ako’y nagkaroon ng ubang tulad ninyo at sa paglingon ko sa kahapon ay nakita kong pawing pansarili ang aking pinag-ukulan at walang anuman para sa bayang nagkaloob sa akin ng lahat, bawat uban ay ituturing kong tinik sa akin at sagisag ng kahihiyan.

-----------------------------------                  ----------------------------------------

*2 BAHAGI NG PAGPUTI NG BUHOK NG TAO
o	KORONA – nagampanan lahat ng responsibilidad
o	TINIK – maaaring papatay sayo / hindi ginawa ang mga responsibilidad





     KABANATA 16: KAPIGHATIAN NG ISANG INTSIK
•	NAKARAOS NA NG HAPUNAN ANG MGA PRAYLE AT TAONG PAMAHALAAN – DUMATING – SIMOUN – PIGING – INIHANDA NG INTSIK (QUIROGA – sa kanyang BASAR sa ESCOLTA)
•	NAIS ni QUIROGA maging KONSUL NG CHINA

•	NAGMAMATYAG SA KANYANG MGA GAMIT AT PANINDA SI QUIROGA
•	NASA ISIP NIYA = MGA PANAUHIN – NAROROON HINDI PARA SA KANYA – PARA SA HANDAAN
•	Naroroon – KOLUMNISTA na PURI NANG PURI – HARAPAN
•	KANYANG TUDLING – BINABATIKOS – MGA INTSIK – PILIPINAS
•	Naroroon – KALABAN SA NEGOSYO si DON TIMOTEO PELAEZ (Ama ni Juanito)

•	TUMANGGI SI SIMOUN – MAGHAPUNAN (tapos na daw siya)
•	MGA NEGOSYANTENG KAUSAP NIYA – DUMARAING – TAKBO – HANAPBUHAY (pag-aakalang maipararating ito ni Simoun – Kapitan Heneral)
	“Dumaraing pa kayo. Buti pa nga kayo, katatapos lamang lagdan ng Heneral na lansagin ang mga bahay gawa sa pawid.. At marami kayong naimbak na SIIM NA MAAARI NINYONG IPAGBILI” (isang kausap)
	“Totoo, pero magkano ang nagugol ko para lagdaan ang utos na iyan? Paano sila makabibili ng siim?” – Don Timoteo Pelaez

•	PADATING – QUIROGA – SINALUBONG NI SIMOUN – NAWALA – NGITI – MAGING KONSUL
	“Lahat tao utang-utang, pelo hindi mayad. Ngawa loko-loko sa akyen. Impilyado, opisyam sulalo, akyen, hilap na.. Hiyapay na.”
•	SINABI SA KANYA NI SIMOUN – SIYA NA LAMANG – MAGPAPAUTANG – OPISYAL – HINDI NAGBABAYAD, SIYA – MANININGIL SA OPISYAL, MARINO (PARA KAY QUIROGA)
•	DUMAING – QUIROGA – MAPAGUSAPAN – KINUHA – PULSERAS
•	DI MATIYAK – INTSIK – ALIN – MAINAM – PANREGALO – SUSUHULANG BABAE – ISASAULI – SIMOUN – DALAWANG PINAGPIPILIAN – KINUHA NG BABAE ANG TATLO
•	P9,000 = UTANG – QUIROGA KAY SIMOUN
	“Kailangan ko pa naman ng pera ngayon, ngunit may lunas pa. Babawasan ko ang utang ng P2,000.”
	“Ilagay ninyo ang mga kahon ng baril sa inyong kamalig.” - Simoun
•	MAY TAKOT SI QUIROGA  SA BARIL
	“Huwag kayong matakot. Walang panganib.”
	“Kung ayaw ninyo ay lalapit ako sa iba… at kakailanganin ko ang aking siyam na libo…”
•	PUMAYAG SI QUROGA

•	Sa PANGKAT NI DON CUSTODIO, kasama ilang kawani at mga babae = PINAGUUSAPAN – TUNGKOL – LUPON NA NAG-AARAL – PAGGAWA NG MGA SAPATOS NG SUNDALO
•	May nagbigay ng palagay MGA SUNDALONG INDIYO – MAGPAA NA LAMANG (para DAW MAKATIPID ANG BAYAN)
•	Nagsabi ang isa, bakit daw bibigyan ang sundalong indiyo ng mga sapatos – IPINANGANAK NG WALANG SAPATOS


     KABANATA 17: ANG PERYA SA QUIAPO
•	Sa isang pangkat naman, PINAGUUSAPAN – IBINALITA – JUANITO PELAEZ – PALABAS SA PERYA NI MR LEEDS (isang ulong nagsasalita)
•	NASABI – PADRE CAMORRA – ESPIRITISMO, DIYABLO
•	SINALUNGAT – BEN ZAYB – WALA NG DIYABLO SA LUPA, GAWA NG MGA ILUSYONG OPTIKAL (TULONG NG SALAMIN)
•	IMINUNGKAHI NI SIMOUN – PANOORING NG PANGKAT – ULONG NAGSASALITA

•	12 KATAO – NANGGALING SA BAHAY NI QUIROGA, TUMUNGO – PERYA
•	PADRE CAMORRA – TUWANG-TUWA (dahil sa MAGAGANDANG DALAGA)
•	TINANONG SARILI – KAILAN SIYA – MAGIGING KURA SA QUIAPO
•	NANGIGGIL – PADRE CAMORRA – MAKITA – PAULITA GOMEZ
•	NASABIHAN SIYA NI BEN ZAYB – KURUTIN ANG KANYANG TIYAN, HUWAG ANG SA KANIYA

•	NAPARAAN – TINDAHAN – MGA LILOK NA KAHOY NA ANYO NG MGA TAO – MAY IBA’T IBANG GAWAIN
•	MGA PRAYLE – KAKAIBA SA LILOK – EUROPA – NAKAKATULOG SA KALYE (PAGKALASING, PAGSUSUGAL, PAGHIHIMAS SA MUKHA NG DALAGA)
•	MGA PRAYLENG LILOK – BATAY LAMANG – GUNIGUNI NG ESKULTOR (MAY NAGBABASA NG BIBLIYA, MAY NAGMAMANONG MGA BATA)
•	ITINURO – BEN ZAYB
	“Heto si Padre Camorra”
	ISANG PAYAT, NAKAUPO SA HARAP NG MESA, NAGSUSULAT
	ISANG KAMAY NASA ULO (NAG-IISIP NG MALALIM – INIHANDANG SERMON)
	KABALIGTARAN ITO NG PRAYLE

•	PADRE CAMORRA – NAKALIMOT KAY PAULITA – HUMALKHAK NG NAKALOLOKO
•	ITINURO NIYA – ISANG LILOK – TINUKOY NA ITO SI BEN ZAYB
	LA PRENZA FILIPINA
= ANG ANYO AY BABAE – GULA-GULANIT ANG DAMIT, PISAK ISANG MATA, GULO ANG BUHOK, NAKAUPONG GAYA NG INDIYAN AT NAMIMIRINSA (PRESS USING IRON)
	ANG BAYAN NG ABAKA
= LALAKING NAKAGAPOS – MGA KAMAY, ULO – NATATAKPAN NG SUMBRERO (tila babarilin – kasama – larawan – 2 guwardiya sibil)

•	IBA’T IBA ANG KRITISISMO SA MGA LILOK
•	NASABI KUNG MAY KASANAYAN – MGA INDIYO – ESKULTURA
•	NAPUNA NI BEN ZAYB ISANG LILOK
	KAHAW DAW ITO:
QUIROGA
PADRE IRENE
SIMOUN

•	SINABI – PADRE CAMORRA – AMERIKANONG MAG-AALAHAS – NATAKOT – PAGBAYARIN  NILA – PAGPASOK SA PALABAS NI MR. LEEDS
•	AYON KAY BEN ZAYB – NATAKOT SI SIMOUN – MATUKLASAN – LIHIM NG KANYANG KALAHI NA SI MR. LEEDS (MAPATUTUNAYAN – PANLILINLANG – LIKHA NG SALAMIN)



KABANATA 18: ANG MGA KADAYAAN
•	MAGALANG – SINALUBONG – MR. LEEDS SINA BEN ZAYB (pinayagan – inspeksyonin – loob ng kaniyang tanghalan)
•	NANGINGITI SI BEN ZAYB – TIYAK NA MAPAPAHIYA – AMERIKANONG SI MR. LEEDS – NATUKLASAN – KADAYAAN – KANILANG GAMIT – PAGTATANGHAL
•	MESA – MAY TAKIP – PUNO NG LARAWAN NG MGA BUNGO (iba pang bagay na may kababalaghan)
•	DUMATING – MGA MANONOOD – NAHINTO – BIRUAN
•	PAANAS – NAG-UUSAP = PADRE SALVI AT DON CUSTODIO (nararapat na ipagbawal ang palabas sa DULAANG VARIADADES)

•	NAGPRISINTA – BEN ZAYB – IPAKITA – MANONOOD – ANG PANDARAYA – MAPANIWALA – PADRE CAMORRA (sinang-ayunan ni Mr. Leeds)
•	TUMAYO – BEN ZAYB – PLATAPORMA – INALIS ANG TAKIP NA KAYO
•	LAKING GULAT NANG MAKITA NIYA – TATLONG MANINIPIS – PARANG BAKAL – NAKABAON SA SAHIG

•	SINIMULAN – MR. LEEDS – PALABAS – PAMAMAGITAN NG PAGSASALAYSAY
•	MR. LEEDS – DUMALAW – ISANG PIRAMIDE NI KHUFU (panahon ng ikaapat na salin ng mga Parao)
•	NATUKLASAN – LIBINGAN – MGA BATO – NAKATAKIP – BATO – PULA
*IBA’T IBA ANG REAKSIYON (MAY NANDIRI AT NAALIW)
•	ANG KAHON – KANIYANG NAKUHA – ISANG DAKOT – BUHANGIN AT ISANG PIRASO – PAPIRO
•	INILIBOT – KAHON – MGA MANONOOD – BINALAAN – HUWAG HIHINGA – MALAKAS – MAKUKULANGAN – ABO NG ESPINGHE
•	NATAKOT = PADRE SALVI AT PADRE CAMORRA – NATAKOT – MASINGHOT – ABO
•	NAGPATULOY – MR. LEEDS – PAGSASALITA – SALITANG DEVEMOF
•	LUMANTAD – ISANG ULO – MAY MAHABANG BUHOK – UNTI- UNTING DUMILAT ANG MATA AT ULO
•	NILIBOT – TINGIN – MGA MANONOOD HANGGANG – NAPAKO – PANINGIN – ULO – PADRE SALVI
•	TINAWAG – MR. LEEDS – ULO –ITINANONG ANG PANGALAN
•	IMUTHIS (ang ulo – Simoun) :
	Isinilang noong panahon ni Amasis
	 Namatay noong panahon – pananakop ng Persya
	Bumabalik CAMBYSES - bigong paglalakbay sa Libya
	Imuthis – galling – pag-aaral at paglalakbay sa Gresya
	 Pauwi na ng bayan – patawag ni HARING THO

•	KWENTO NI IBARRA – ISINALAYSAY NI SIMOUN (ANG ULO)
	Nang dumaan si Imuthis sa Babelonia ay nakatuklas siya ng isang lihim tungkol sa pagpapanggap na si Imuthis na umagaw ng kapangyarihan at ng mabagsik na magong na si Gaumata na sa tulong ng pandaraya ay siyang may hawak ng pamahalaan. Sa takot ni Gaumata na ibunyag ni Imuthis ang lihim nit okay Cambyses ay ipinaganyaya niya si Imuthis sa tulong ng mga Haring Ehipto.
	ANG KARAMIHAN AY NAKALUBLOB SA KAMANGMANGAN
	UMIBIG SI IMUTHIS SA DALAGANG ANAK NG PARI ngunit naghangad din sa kaniya ang BATANG PARI NG AHYDOS. Ito’y gumawa ng kaguluhang ibinintang kay Imuthis gamit ang isang liham nakuha sa kasintahan. Isinakdal si Imuthis sa salang paghihimagsik at sa kanyang pagtakas ay hinabol siya ng mga kawal at napatay. AYON KAY IMUTHIS, SIYA AY NABUHAY UPANG IBUNYAG ANG KANILANG KASAMAAN, KRIMINAL, NAMAMATAY AT LAPASTANGAN SA KABANALAN.

•	PAWIS NA PAWIS SI PADRE SALVI AT BIGLANG NAGSISIGAW NA KAAWAAN SIYA
•	NAGHIHINGALO – MANONOOD – TANGHALAN
•	IPINAGBAWAL – DON CUSTODIO – PALABAS NI MR. LEEDS – PAGLABAG SA MAGANDANG KAASALAN

           KABANATA 19: MITSA
•	TIGIP NG KAPAITAN ANG PUSO NI PLACIDO PENITENTE – PANLALAIT – GURO – PISIKA

•	NAISIP NIYANG SULATAN ANG KANYANG INA – TITIGIL – PAG-AARAL
•	AYAW PUMAYAG NG KANYANG INA NA TUMIGIL SA PAG-AARAL – PANGAKO SA KANIYANG AMA
•	NANGANGAMBA ANG KANYANG INA – SIYA’Y ITURING NA PILIBUSTERO
•	NAGPASIYA SI PLACIDO – DI NA MAGBABALIK SA PAARALAN – PANLALAIT NG GURO

•	NAIS NIYANG PUMUNTA SA HONG KONG (dahil marami – yumayaman, nais makapaghiganti sa mga prayle)
•	NAGPAGALA-GALA SA SAN FERNANDO (walang makitang kakilalang Marino)

•	NAKITA NI PLACIDO SI SIMOUN – KAUSAP – ISANG DAYUHAN – WIKANG INGLES (hindi ito kastila)
•	KAKILALA NI PLACIDO SI SIMOUN – PATITINDA NITO - ALAHAS
•	SASAMPA NA SANA SI SIMOUN – SASAKYAN – MAKITA SI PLACIDO
•	SUMAPIT SILA – ISANG HALOS ILANG NA POOK – may isang maliit na bahay na malayo sa iba (napaliligiran ng sagingan na puno ng bunga)
•	NAGKAHINALA SI PLACIDO – GINAGAMIT – PAGGAWA NG PAPUTOK

•	KUMATOK – SIMOUN – BINTANA – ISANG TAO – DUMUNGAW – PINAG-USAPAN – PULBURA (NAKASUPOT NA)
•	MAESTRO = tawag ni Simoun sa lalaki
•	NAGAWI – USAPAN – PAGPUNTA – LAMAYAN – KASAMA ANG TENYENTE AT KABO
•	BINIGYAN NG SALAPING GINTO NI SIMOUN ANG MAESTRO
•	SINABI NI SIMOUN – MAPAPAAGA – ISANG LINGGO ANG KANILANG PLANO

•	SINABI NI SIMOUN KAY PLACIDO (gutay –gutay ang damit ng Maestro – magaling sa pananalita ng Kastila)
•	DATING MAESTRO – NAGTUTURO NG KASTILA, UMALIS SA PAGIGING GURO – IPINATAPON SA SALANG PANGGUGULO SA BAYAN AT PAGIGING KAIBIGAN NI IBARRA

•	NAGTUNGO SA DAANG TROSO –  sumapit sila ISANG MALIIT NA BAHAY NA TABLA
•	PLANO (KASTILANG NAGPAPAHANGIN) – MAGAGANAP – LOOB NG LINGGONG DARATING – UNANG PUTOK NG KANYON
•	AYON KAY SIMOUN – KASING LUSOG NIYA ANG LALAKING IYON (ipinatapon siya – mga kaaway – BALABAK – hanggang magkaroon ng rayuma, tanging kasalanan – pagkakaroon ng magandang asawa)



•	NAGPAHATID – SIMOUN – BAHAY SA ESKOLTA – KASAMA SI PLACIDO (naupo siya sa tabi ng bintana)

•	KINABUKASAN – NAGBAGO LAHAT – BINABALAK NI PLACIDO
	Handa na siya making sa payo ng ina
	Lapitan ang prokurador  - ayusin – pag-aaral



            KABANATA 20: ANG MGA NAGPAPALAGAY

•	AYON KAY PADRE IRENE – MALAPIT NANG MATAPOS – SULIRANIN – AWK

•	SI DON CUSTODIO – MAGSASAGAWA NG PAG-AARAL
•	HININGAN NIYA NG PAYO SI G. PASTA AT PEPAY – WALANG NANGYARI

•	Don Custodio de Salazar y Sanchez de Monteredondo “Buena Tinta”
	Kilala sa pagiging kakaiba, masipag mag-isip
	Ginamit ang kayamanan ng kanyang asawa – makapagpatayo ng negosyo at magkaroon ng posisyon sa pamahalaan
	Naging Konsehal at Alkalde
	Naging Kagawad ng SOCIEDAD ECONOMICA DE AMIGOS DEL PAIS, JUNTA de MESIRICORDIA
	Pinayuhang magpagamot sa Espanya – sakit sa atay
	Kinikilala sa Pilipinas, sa Espanya’y wala naming kumikilala

•	INIATANG SA KANYA – PAGBIBIGAY DESISYON – AWK – AYAW MASIRA REPUTASYON – PAGKAMABILIS NA PAGPAPASYA AT PAGIGING MAPAG-ISIP

	“Alam ko ang lahat ng nauukol sa Indiyo, ito ay nararapat na masupil upang di lumaki ang ulo”

              KABANATA 21: ANG IBA’T IBANG ANYO NG MAYNILA
•	ABALA – MANONOOD NG LES CHOCHEA de CORNEVILLE (dulaang VARIODADES)
•	Ayon sa mga bali-balita, magaganda raw ang bansa at katawan ng mg artista

•	Habang nakatulala ang mga nakapila, si CAMARRONCOCIDO – DAHAN-DAHANG NAGLALAKAD :
	ISANG KASTILA NA NAS ANYONG PULUBI
	WALANG NAKAKAALAM – NASAAN – KANYANG PAMILYA – SINASABING TANYAG AT MAYAMAN

•	KAKAIBA – TIYO KIKO:
	KAYUMANGGI
	 MAAYOS MAGDAMIT
	NAKASUOT AMERIKANA
	PILIPINO –NA TAGADIKIT NG PASKIL

•	HATI ANG OPINYON UKOL SA VARIADADES
•	ISANG PANIG – DULA AY MASAGWA AT HINDI DAPAT PANOORIN
•	KALAHATI NG MANONOOD – NAROROON – TINUTULIGSA ANG MGA PRAYLE

•	MAY NAKASALUBONG – CAMAROONCOCIDO – ISANG LALAKI – PARANG MAY PINAGTATAGUAN
•	NARINIG NI CAMARRONCOCIDO – SALITANG:
	HUDYAT AY ISANG PUTOK
	DOON ANG HENERAL, DITO SI PADRE SALVI, KAWAWANG BAYAN, eh ano naman sa akin

•	SA LABAS NG DULA-DULAAN NAROROON – TADEO, PELAEZ, PECSON, atbp.