Przedsiębiorstwo:
Zasada samodzielności: samodzielne podejmowanie decyzji dotyczących działalności oraz organizacji tej działalności.
Zasada samorządności: udział załogi (rady pracowniczej) w zarządzaniu przedsiębiorstwem.
zasada samofinansowania: przychody ze sprzedaży muszą pokrywać wszystkie poniesione przez przedsiębiorstwo koszty.
Przedsiębiorstwo (przedsiębiorca): należy rozumieć osobę fizyczną , osobę prawną, a także nie posiadającą osobowości prawnej spółkę prawa handlowego, która zawodowo , we własnym imieniu i na własne ryzyko podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą. Status przedsiębiorcy mogą również posiadać wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonanej przez nich działalności gospodarczej.
Cel Przedsiębiorstwa: Osiągnięcie maksymalnego zysku, Opanowanie rynku , Maksymalizacja wartości rynkowej aktywów firmy, Przetrwania dzięki zapewnienie sobie zadowalających wyników, Osiągnięcie maksymalnego zysku.
Przedsiębiorstwo jako czynność: to organizacja jakiegoś procesu ,zadania to uporządkowanie kolejności sekwencji, czynności potrzebnych do realizacja założonego celu.
Przedsiębiorstwo jako podmiot :jest rozumiana jako uporządkowana, sztucznie stworzona całość społeczna, która poprzez koordynację działalności członków i zasobów rzeczowych przeprowadza planowe transakcje z otoczeniem, realizując cele twórcy.
Usytuowanie makroekonomiczne: ustrój prawno,system gospodarczy wymiar ekonomiczny, czynniki społeczno-kulturowe, wymiar techniczcno-technologiczny, czynniki globalne, wymiar międzynarodowy, położenie geograficzne
Uwarunkowania mikroekonomiczne: konkurencja w branży, klienci (nabywcy), dostawcy, sojusznicy strategiczni , regulatorzy (agencje regulacyjne, grupy interesu np: związki zawodowe , liga wyborcza kobiet, właściciele
Uwarunkowanie wewnętrzne: zasoby ludzkie (pracownicy,zarząd); , zasiby rzeczowe ; zasoby finansowe ;
Atrybuty przedsiębiorstwa: czas działania; zaspokajanie potrzeb pracowników organizacji (trójkąt masłowa) ; wymiana produktów ; zasoby kapitałowe; samodzielność decyzyjna; równowaga finansowa; zarobkowanie; ryzyko; dynamizm; wiedza i umiejętności;
TRÓJKĄT masłowa ( Od szczytu :1  potrzeba samorealizacji ;2 potrzeby uznania ;3 potrzeby przynależności,4:potrzeby bezpieczeństwa;5 Potrzeby fizjologiczne )  1-3 = potrzeby wyższego rzędu | 4-5 potrzeby niższego rzędu .
Ewolucja przedsiębiorstwa: okres niewolnictwa ;  feudalizm (średniowiecze) ; przełom XVIII i XIX.

Ewolucja:                                                            Manufaktura        |          przedsiębiorstwo przemysłowe
TECHNICZNY PODZIAŁ PRACY : nie występuje albo jest w zalążku | Jest z reguły bardzo rozwinięta
TECHNICZNE UZBROJENIE PRACY: Bardzo niskie w postaci najprostszych urządzeń i narzęgi   |   Jest zróżnicowane zaleznie od produkcji często bardzo wysokie
WARUNKI PRACY: Najczęściej bardzo trudne   | Zróżnicowanie ,ale zwykle dużo lepsze niż w manufakturze
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Przedsiębiorstwo zatrudniające większą liczbę robotników wykonujących prace ręczne, podporządkowanych jednolitemu kierownictwu
Wczesnokapitalistyczna forma produkcji przemysłowej, poprzedzająca bezpośrednio powstanie wielkiego przemysłu
---------------
Ewolucja : Nowe formy przedsiębiorstw: Nowe organizowanie (organizacje wirtualne); Nowe obszary działalności; Globalizacja;
Klasyfikacja przedsiębiorstwa: przedsiębiorstwa publiczne ; prywatne krajowe ; miedzynarodowe ; militarce i cywilne ; produkcyjne usługowe ; organizacje religijne ; formalne i nieformalne itd.
---------------------
Przedsiębiorstwo dzielimy na : Prywatne:  krajowe i zagranicze
                                                         Publiczne: państwowe i komunalne
--------------------------------------------------------------------------------------
Podział przedsiębiorstw ze względu na formę własności: przedsiębiorstwa państwowe; spółdzielcze ; komunalne ; mieszane ;  (OKREŚLA , DO KOGO NALEŻY MAJĄTEK PRZEDSIĘBIORSTWA !!! )
Prywatna forma własności: Przedsiębiorstwa jednoosobowe ;  spółki prawa handlowego ; Spółdzielnie ; Towarzystwa wzajemnych ubezpieczeń ; Fundacje ; przedsiębiorstwa mieszane (spółki z przewagą kapitału prywatnego ); Przedsiębiorstwa zagraniczne
Forma własności - państwowa i samorządowa : Przedsiębiorstwa publiczne ; Przedsiębiorstwa państwowe; Spółki państwowe osób prawnych ; Przedsiębiorstwa stanowiące własność komunalną --- Przedsiębiorstwa komunalne ; spółki komunalne
Przedsiębiorstwo państwowe Organy Założycielskie : naczelne lub centralne organy administracji państwowej ; terenowe organy administracji państwowej.
Przedsiębiorstwa państwowe: Ze względu na charakter działalności gospodarczej mogą to być przedsiębiorstwa działające na ::: zasadach ogólnych ; zasadach użyteczności publicznej
Przedsiębiorstwo samorządu terytorialnego : Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej ; w szczególności są to przedsiębiorstwa komunalne (zaopatrzenie w wodę , utrzymanie czystości) czyli:
:zaspokajające bieżące potrzeby ludności ; zysk nie jest ich celem , co nie zwalnia ich do jego uzyskania.
Przedsiębiorstwa prowadzone przez osobę prywatną : Przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej rozpoczyna działalność w chwilą wpisu do ewidencji działalności. Nie posiada ono osobowości prawnej. Uznawana za jedną z najbardziej elastycznych i efektywnych form własności.
Działalność Gospodarcza (Krok po korku jak ją założyć) - 1.Urząd miasta/gminy; 2.koncesja/zezwolenie ; 3. pieczątka ; 4.bank ; 5. US ; 6. ZUS ;
Działalność gospodarcza: należy założyć wniosek do CEIDG (Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej) = osobiście lub elektrycznie;
Aby firma znalazła się w rejestrze CEIDG należy podać:
- Adres firmy ; Nazwę Firmy ; Nip , Pesel ; kod działalności składający się z pięciu znaków ułożonych według Polskiej Klasyfikacji Działalności ; adres email ,numer telefonu komórkowego (dobrowolnie) ; rodzaj opodatkowanie ; datę rozpoczęcia działalności ; dane rachunków bankowych
Działalność Gospodarcza : Od 30 kwietnia 2018 roku istnieje możliwość  prowadzenia tzw. dzialnosci niezarejestrowanej , jeżeli uzyskane przychody nie przekraczają połowy minimalnego wynagrodzenia zatem niż 1125 zł miesięcznie oraz podatnik w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywał działalności gospodarczej.
Formy opodatkowania działalności gospodarczej:
-opodatkowanie na zasadach ogólnych przy zastosowaniu skali podatkowej 18% lub 32% tej formy nie trzeba zgłaszać do urzędu skarbowego, ponieważ jest ona przyznawana automatycznie.
-opodatkowanie według jednolitej stawki podatku liniowego 19% należy o takie formie powiadomić urząd skarbowy, zaletą jednolitości stawki jest bez wątpienia jej niezmienności w przypadku przekroczenia granicy dochodu,
- Ryczałt od przychodów ewidencjowanych - podatek opłaca się jedynie od przychodu jednak nei wszyscy mogą wybrać ten sposób opodatkowania, w tej formie opodatkowanie nie można również odliczać kosztów uzyskania przychodów.
-Karta podatkowa- opcja tylko dla osoby która nie korzysta z usług innych firm współmałżonek nie prowadzi takiej samej działalności oraz nie zatrudnia pracowników w oparciu o umowę zlecenie lub umowę o dzieło
Rejestracja do Zus podczas założenia działalności: Wypełnienie  formularz Zus Zua w celu zgłoszenia osoby , która jest odbezpieczona zdrowotnie i społecznie lub ZUS ZZA , jeśli osoba podlega wyłączenie  ubezpieczeniu zdrowotnemu. Dodatkowo przedsiębiorca rozpoczynający prowadzenie działalności może skorzystać z tzw ulg na start która ma ubezpieczenie społeczne przez pierwsze 6 miesięcy kalendarzowych od dnia podjęcia działalności gospodarczej.
Rejestracja do VAT
Deklaracja VAT-R  składa się , aby zarejestrować się lub zaktualizować dane w zakresie podatku od towaru i usług (VAT) przedsiębiorca dzięki temu może zdecydować , czy chce być czynnym podatnikiem Vat, czy zostaje z niego zwolniony na mocy ustawy. Formularz zawiera również pola potrzebne do rejestracji do dokonywania transakcji wewnątrzwspólnotowych (VAT-UE);
Narzędzia dla początkującego biznesu:
Oprócz wielu zalet wynikających z założenia własnej działalności gospodarczej , na przedsiębiorcy ciązą również liczne owiązki : Prowadzenie księgowości ; Konto Bankowe ; REGION ; NIP
--------------------------------------------------------------------------------------------(MARICNOWE)--------------------
Zarządzanie : Planowanie ; podejmowanie decyzji ; Organizowanie ; Przewodzenie ; Dążenie do celów żeby  osiągnąć maksymalne zyski / sprawnie i skutecznie .
================================================
1. Ogólna teoria Systemów: Matematyka ; Cybernetyka ; Nauki Techniczne ;
 2. Nauki Wojskowe : Fizjologia ; Psychologia
Organizjaca i zarządzanie
3.Statysytka ; Infromatyka
4. Prawo ; EKonmia ; Socjolgia ; Ergonomia
================================================
Dwa Nurty:
objaśniający (Deskryptywny)
normatywny który służy bezpośrednio praktycznie opierając się na dorobku tego pierwszego.
Praktyka zarządzanie nie jest tylko kwestia wiedzy do osobowości
działanie - polegające na dysponowaniu zasobami
system- składa sie z 3 układów funkonalnego (Funkcje kierowicznie)
rzeczowo (zasoby , składniki kapitał przedsiębiorstwa i faz wytwarzania produktu
Zarządzeni to proces : planowanie i podejmowanie decyzji ; organizowanie ; motywowanie i przewodzenie ; kontrolowanie zużycia zasobów organizacji ludzkiej ;


makrozarządzanie to styl który dyktuje np daty zjawiska które należy przewidywać

mezozarządzanie obejmuje zarządzanie w różnych układach przestrzennych oraz poszczególnychsferach życia społeczno-gospodarczego

mikrozarządzanie cechuje sie wysokim stopniem obserwacji i kontroli pracy podwładnych , ma on negatywną konotacje ze względu na ograniczanie wolności pracowników

zasady doskonałego zarządzania :
* skłonność do działania (robić cokolwiek niż poddać się cyklom analiz i komitetów),
*trzymanie sie blisko klienta, jego preferencji i zaspokojanie ich,
*Autonomia i przedsiębiorczość (rozbicie koncernu na wiele małych przedsiąbiorstw i zachęcanie ich do samodzielności i konkurencyjnośći)
*wydajność dzięki ludziom(wytworzenie świadomości w pracownikach że ich dobra praca ma zasadnicze znaczenie i będą mieli udział w korzyściach),
*bezpośredni kontakt(kierownicy powinni trzymać sie blisko podstawowej działalności firmy
*specjalność : praca w dziedzinie na której firma zna sie najlepiej
* prosta struktura,nieliczny sztab, niewiele szczebli zarządzania, nie wiele ludzi na wyższych stanowiskach

Zarządzanie-miary
*proces realizacji celów przez zespół ludzi w sposób sprawny i skuteczny
*Skuteczność oznacza realizacje celu zgodnie z określonymi założeniami
*sprawność oznacza realizacje celu w sposób poprawny i dotyczy analizy relacji między nakładami a efektarmi

Sprawność oznacza robienie rzeczy we właściwy sposób to znaczy wykonywanie zadań poprawnie, mądrze i bez niepotrzebnego marnotrawstwa (minimalne zużycie zasobów pozwalające na osiągnięcie celów organizacji)

Skuteczność oznacza robienie właściwych rzeczy, czyli wykonywanie odpowiednich zadań, które prowadzą do osiągnięcia dobrze wytyczonych celów (działanie z powodzeniem)

Efektywność:
* W dobrum zarządzaniu chodzi o to by być jednocześnie sprawnym i skutecznym czyli efektywnym
* Natomiast słabe zarządzanie najczęście jest wynikiem zarówno niewielkiej sprawności jak i małej skuteczności, bądź skuteczności osiąganej poprzez niską sprawność
* Organizacja jest tym efektywniejsza im bardziej zbliża się do osiągnięcia swoich celów i im mniejsze są nakłady zasobów zużytych na dążenie do tego

Efektywność i sprawność w ujęciu prakseologii
*W polskiej literaturze przedmiotu i pojęcie efektywności zastępowane jest często terminem sprawność, na co silny wpływ miała polska prakseologiczna szkooła organizacji
*Prakseologia określa podstawowe postacie (walory) sprawny działania, jak skuteczność, korzystność i ekonomiczność
*ponadto do dodatkowych postaci sprawności zalicza: czystość, prostotę, energiczność, dokładność i udatność

Cechy sprawnego działania :
W ujęciu prakseologicznym sprawne działanie to takie które ma najwięcej walorów " dobrej roboty " czyli charakteryzuje je:
*skuteczność, oznaczająca że rezultat jest zgodny z zamierzonym celem
*korzystność, czyli różnica między wartością rezultatu(wyniku użytecznego działania) a poniesionymi nakładami (kosztami działania)
*ekonomiczność, wyrażająca stosunek rezultatu (wyniku użytecznego działania)do nakładów (kosztów działania)
*skuteczność działania można ocenić na podstawie tego, czy i w jakiej mierze osiągnięto założonego. Podlega ona stopniowaniu nie tylko ze względu na stopniowalność celów lecz także z uwagi na istnienie celów pośrednich wiodących do celu końcowego. W związku z tym można wyróżnić działania:
-skuteczne;
-częściowo skuteczne;
-bezskutecznie;
-przeciwskuteczne;
-obojętne pod względem skuteczności;
*Czasem mogą pojawić się sytuacje, w których skuteczność nie jest stopniowalna, co oznacza, że działania może być albo w pełni skuteczne albo bezskuteczne

Istnieje związek między korzystnością i skutecznością działąnia:
*działanie może być skuteczne ale niekorzystne, gdy powoduje niezmaierzone skutki oceniane negatywnie których wartość łącznie z maierzonymi i zrealizowanymi elementami kosztu przekroczyła 100% wartości rezultatu (osiągniętego wyniku użytkowego)
*działania może być nieskuteczne ale korzystne, gdy cel nie został osiągnięty ale pozytywnie oceniane skutki niezamierzone przekraczają wartość celu nieosiągniętego
*działanie może być skuteczne i korzystne, stanowić przykład działania sprawnego (efektywnego), gdy cel został osiągnięty, a wartość rezultatu jest większa od poniesionych kosztów działania
*działanie może być nieskutczne i niekorzystne, a więc w pełni niesprawne (nieefektywne) gdy nie osiągnięto celu, a nakłady przewyższały uzyskane rezultaty

Inne walory sprawnego działania
*Dokładność - polega na tym aby efekt był zgodny z wzorcem
*Udatność - efekty dodatkowe uzupełniają efekt główny i podnoszą jego wartość
*Prostota - polega na wykonaniu zadania w sposób uporządkowany(antyteza kompilacji i zagmatwania)
*Energiczność- polega na działaniu intensywnym w różne formy (duża różnorodność)
*Czystość - polega na unikaniu w efektach działań walorów ujemnych (trening bez wstępnego przygotowania powoduje zakwasy)

Zarządzanie twarde to trzy górne elementy modelu przedstawionego na rysunku:
*strategie, które są najczęściej wspierane i budowane na podstawie sformalizonych metod
*struktury, którymi są formalne modele
*systemy , którymi są sformalizowane procedury postępowania

Zarządzanie miękie :
*Umiejętności
*Kadry
*Style zarządzania

Miękie i twarde podejście do zarządzania wpływa na wspólne wartości które możemy określić jako podejście mieszane

Podejście miękkie
*Podstawą, każdego procesu zarządzania jest analiza problemu który mamy rozwiązać.
*W podejściu miękkim, model ten też jest również miękki czyli jest to opis . Jest to model koceptualny albo semantyczny. Również mówimy o podejściu socjo-psychologicznym albo o podejściu społecznym.
*Analizę systemu zarządzania postrzega się jako przedsięwzięcie społeczne na podstawie praktyki można stwierdzić że podejście twarde, obiektowe często jest poprzedzone podejściem socjo-psychologicznym
Elementy miękiego zarządzania : *Etyka, *Kultura organizacji:(artefakty, wartości, normy,polityka organizacji), *kultowość

Podejście twarde
W podejściu twardym często nazywanym inżynieryjnym model problemu jest precyzyjnym i w miare jednoznaczny. POwstał on przy użyciu określanych technik sformalizowanych i oprogramowania komputerowego. Analiza problemu powinna być przedstawiona przy pomocy określonego dokumentu.

Mieszane podejście do zarządzania :
*Twarde i miękkie podejścia do zarządzania wpływają na wspólne wartości które można określić jako podejście mieszane
*wartości te obejmują zbiór norm i aspiracji często niepisanych wykraczających poza formalnie przyjęte cele organizacji
*Wartości te są podstawowymi ideami wokół których jest organizowana działalność przedsiębiorstwa np odpowiedzialność , uczciwość w kontaktach z klientami

Organizacje tworzą ludzioe którzy współpracują po to aby osiągnąć określone cele
Pojęcie organizacji w ujęciu:*rzeczowym *Atrybutowym *czynnościowym
Model organizacji (Ludzie, Narzędzia, Cele)
*Układ ludzi zebranych w celu osiągnięcia wspólnego celu
*Względnie wyodrębniona z otoczenia całość ludzkiego działania mająca określoną strukturę i skierowaną na osiągnięciu celu lub celów
*Pewien szczególny rodzaj stosunku części do siebie i do całości, stosunek ten polega na tym że  części współ- przyczyniają się do powodzenia całości
Podstawowe rodzaje organizacji: * jednostki wojskowe i wojskowe podobne(rozkazywanie),  *urzędy państwowe, służba publiczna (administrowania), * Organizacje gospodarcze, przedsiębiorstwa(zarządzanie), *Organy władzy państwowej,partie polityczne (polityka)

Przedsiębiorstwo(firma) jest to względnie autonomiczna organizacja która dąży do osiągania korzyści ekonomicznych
Składa się z : *z conajmniej jednej jednostki regulującej działalność gospodarczą ,   * z co najmniej jednej jednostki realizującej materialne procesy gospodarcza
Uniwersalizm pojęć  (Sterowanie(Kierowanie(Dowodzenie)))
*Sterowanie: wszelkie celowe oddziaływanie jednego systemu na inny w celu otrzymywania takich zmian przebiegu procesu zachodzącego w przedmiocie sterowania (lub stanu sterowanego systemu) w danym czasie które uważa się z punktu widzenia systemu sterującego za pożądane. Wyróżnić możemy : - sterowanie zautomatyzowane(przyroda nieożywiona i technika), -sterowanie poprzez działanie(systemy biologiczne, ekosystemy, mono- i polikultury rolnicze), -sterowanie społeczne (systemy społeczne)
Cele sterowania : *Wywieranie zmian w układzie sterowanym (kreatywna funkcja sterowania), * działania zmierzające do zachowania istniejącego stanu rzeczy(funkcja zachowawcza sterowania)

Kierowanie :
* Proces dobrowolnego lub wymuszonego ograniczania swobody działań ludzi realizowany dla osiągnięcia powodzenia działania zbiorowego
* Istotą procesu kierowania jest koordynacja jednopodmiotowych i zespołowych działań podporządkowana funkcji celu
Kierownik :
* Jest to przydzielanie zadań konkretnym ludziom, nadzorowania i kontrola ich pracy
* Jest to dbałość o stanowiska pracy czyli właściwe narzędzie materiały i warunki pracy
* Kierownik pilnuje aby prawidłowo realizowane były zadania przydzielone jemu i jego zespołowi
* Dba o sprawne i efektywne wykonanie pracy
* Dba o fachowe, rzetelne, bezblędne i terminowe wykonanie

Kierownicy: *operacyjny ( najniższy ) * Taktyczny (średni) *Strategiczny ( najwyższy); Zakres działań kierowniczych : * Specjalistyczny ( funkcjonalny ) * Ogólny
Dowodzenie to jedna z najbardziej podstawowych odmian rozumowania (obok wnioskowania, sprawdzania i wyjaśniania) " Proces myślowy polegający na rozwiązaniu zadania które domaga się by pewne zadanie całkowicie dane w samym zadaniu wywnioskować ze zdań innych już uprzednio uznanych"

Podsumowanie wykładu:
*Zarządzanie organizacją aby spełniało założone cele powinno być systemowe(całościowe), elastyczne a więc otwarte na zmieniające się otoczenie.Organizacja musi dostosować do zmieniającego się świata a tam gdzie jest możliwe kształtować tak aby zrealizować cele organizacji
*Dla organizacji najważniejsi są petenci-główny motor jej funkcjonowania. Zarządzanie powinno być sprawne i skuteczne to znaczy ma prowadzić do realizacji zamierzonego celi , w określonym przedziale czasu, uzyskane efekty winne być większe niż poniesione koszty


Zarządzanie, BHP i ergonomia:
Ergonomia drugiej generacji obejmuje:
-badanie procesów poznawczych i decyzyjnych człowieka,
-integracja: człowiek – komputer
Makroergonomia zalicza się natomiast do trzeciej generacji i dotyczy badania systemów złożonych.

Ergonomia:
„Nazwiskiem ergonomii, wziętym od wyrazu greckiego ergos i namos, oznaczamy naukę o pracy, czyli o używaniu nadawanych człowiekowi od stwórcy sił i zdolności”
Pojęcie „ergonomia” wprowadził w 1857r Polak – prof. Wojciech Bogumił Jastrzębowski.
Etapy rozwoju ergonomii w Polsce i na świecie:
- Dzieło prof. W.B. Jastrzębowskiego; „Rys ergonomii czyli nauki o pracy, opartej na prawdach poczerpniętych z Nauki Przyrody” – 1857r
- Utworzenie w Wielkiej Brytanii Industrial Fatigue Research Board – IFRB, który w 1929r. zmienił nazwę na Industrial Health Research Board – 1918r.
- National Institute of Industrial Psychologu NIIP – 1921r.
- Board-IFRB, który w 1929r zmienił nazwę na Industrial Health Research Board
- EPA organizuje międzynarodowe seminarium na temat „Fitting the Job to the Worker” na Uniwersytecie w Leyden – 1957r.
- Podjęcie decyzji o założeniu Międzynarodowego Stowarzyszenia Ergonomicznego – 1938r.
- Konferencja EPA w Zurychu – podtrzymanie decyzji o nazwie stowarzyszenia – Marzec 1959r.
- Oxford Wielka Brytania, powstanie International Ergonomics Association – IEA – 6 kwiecień 1959r.
- Sztokholm, Szwecja, pierwszy Kongres IEA – 1961r
- Drugi kongres IEA, propozycja pierwszej listy kontrolnej – 1964r.
- Polski Komitet Ergonomii i Ochrony Pracy NOT – 1967r.
- Komitet Ergonomii PAN -1974r.
- Polskie Towarzystwo Ergonomiczne PTErg z jednoczesnym członkostwem w IEA – 16 maj 1977r.
- VII kongres IEA – Warszawa – sierpień 1977r.
- Pierwszy Kongres Ergonomii w Polsce 20-22 wrzesień 2010r.
Ergonomia jest to nauka stosowana, zmierzająca do optymalnego dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, organizacji, materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego użytku, do wymagań potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka.
Ergonomia zajmuje się związkami zachodzącymi pomierzy człowiekiem, a jego zajęciem, sprzętem i otoczeniem (materialnym) w najszerszym znaczeniu, włączając w to prace, wypoczynek oraz otaczające nas środowisko w domu i w podróży.
Ergonomia łączy elementy wielu nauk w celu wytworzenia optymalnego układu: człowiek – praca – środowisko. Są to nauki takie jak: fizjologia pracy, socjologia i psychologia pracy, antropologia, medycyna pracy, organizacja i pedagogika pracy, urbanistyka, nauki techniczne, technologia, ochrona środowiska, bionika, estetyka, prawo.
Fizjologia pracy zajmuje się badaniem czynników oddziałujących na pracę mięśni w różnych warunkach oraz wpływem wysiłku fizycznego na funkcje różnych narządów i mechanizmy przystosowania tych funkcji do pracy mięśni.

Fizjologię pracy wykorzystuje się w ergonomii do:
- ustalenia optymalnych warunków pracy fizycznej zmniejszających zmęczenie i możliwość wystąpienia chorób;
- zapobiegania schorzeniom wynikającym z przeciążenia układu mięśniowo – szkieletowego i innych układów pracą dynamiczną i statyczną;
- ustalenia częstotliwości i długości przerw w pracy;
- ustalenia zasad odżywiania pracownika w zależności od wykonywanej pracy.

Socjologię i psychologię w ergonomii wykorzystuje się do:
- zwiększenia motywacji do pracy;
- intensyfikacji wysiłku i zaangażowania pracowników;
- zmniejszenia liczby czynników stresogennych wynikających z procesu pracy;;
- doboru rodzaju wykonywanej pracy do cech osobowości i predyspozycji fizycznych.

Ergonomia:
- Medycyna pracy – zajmuje się ochroną zdrowia pracowników przed wpływem szkodliwych czynników w ich miejscu pracy.
- Dzięki antropometrii dostosowuje się wymiary i budowę maszyn, urządzeń i narzędzi oraz stanowiska pracy do cech fizycznych pracownika.
- Pedagogika pracy – wykorzystuje się ją w celu budowy optymalnego układu człowiek-praca-środowisko poprzez wykorzystanie wpływu wychowawczego pracy na przystosowanie pracownika do warunków pracy,
- Wiedzę z organizacji pracy – do stwarzania warunków sprzyjających efektywnemu wykorzystaniu czasu.

Ergonomia korekcyjna- zajmuję się analizą istniejących maszyn, urządzeń stanowisk pracy z punktu widzenia ich dostosowania do psychofizycznych możliwości pracowników, formułowaniem zleceń mających na celu polepszenie warunków pracy.

Obszary zastosowań ergonomii – Ergonomia wyrobów masowego użytku, ergonomia osób niepełnosprawnych i osób w starszym wieku, ergonomia stanowiska pracy.

Zadania ergonomii: zagwarantowanie bezpieczeństwa pracy, tworzenie warunków do wysokiej efektywności pracy (wysoka wydajność i jakość pracy), zmniejszenie uciążliwości pracy i każdej aktywności człowieka, zwiększanie niezawodności techniki w otoczeniu aktywnego człowieka, tworzenie komfortu fizycznego, psychicznego, społecznego, estetycznego dla aktywnego człowieka.

Ergonomia w zadaniach doskonalących samego człowieka, realizatora działań technicznych i organizacyjnych, można z kolei wyróżnić następujące grupy:
- Kształtowanie wiedzy i wychowanie ergonomiczne zarówno użytkowników techniki, jak i jej twórców, umożliwianie prawidłowego doboru do zawodu i pracy;
- ułatwianie adaptacji do zmieniających się technik, technologii;
- Szkolenie ustawiczne i wieloaspektowe pracowników ( również społeczeństwa),
- organizowanie korzystnych warunków i klimatu społecznego,
- właściwa organizacja pracy i kierowania, nadzorowania jej,
- wzmacnianie zrozumienia idei ergonomii i jej szerokiej akceptacji.




Struktura i przedmiot ergonomii:
-ergonomia jest odrębną syntetyczną nauką, a nie tylko zbiorem, konglomeratem wiedzy podawanej przez nauki szczegółowe. Stara się opisać cały trójczłonowy system „Człowiek – technika -środowisko” poznając jego części, podsystemy i ich rolę w całości.
- Mówimy o zespole dwóch grup dyscyplin składowych ergonomii wyspecjalizowanych w badaniach jednoaspektowych ale zintegrowanych w całość.
- Różni autorzy podają jako składowe dyscypliny w strukturze ergonomii z reguły ten sam zestaw, który można podzielić na dwie grupy – grupę A i grupę B

Ergonomia jest traktowana jako wiedza stosowana, która ma służyć człowiekowi natychmiast hry napotka trudności w realizacji pracy, sytuacje stwarzające realną groźbę niepomyślnych skutków – przemęczenia, zagrożenia chorobą czy wypadkiem
Ergonomię wyróżnia od wielu innych nauk kompleksowych (np. teorii gier, cybernetyki, teorii informacji) jej nastawienie na praktykę, programowe wpisanie doskonalenia techniki, organizacji pracy oraz wszelkich form aktywności człowieka, ich usprawnianie dla racjonalnej działalności technicznej człowieka, dla dobra człowieka.

Obszary specjalizacji ergonomii – przyjmuje się współcześnie, że istnieją trzy obszary specjalizacji w ergonomii. Podział ten ma odniesienie zarówno do badań naukowych jak i do działalności praktycznej w obszarze ergonomii korekcyjnej i koncepcyjnej. Możemy więc mówić o ergonomii: fizycznej, kognitywnej(poznawczej), organizacyjnej.
Ergonomia kognitywna (poznawcza)  - koncentruje się na procesach umysłowych takich jak percepcja, postrzeganie, rozumienie, zapamiętywanie, wnioskowanie i podejmowanie decyzji, aktywność motoryczna – w takim zakresie, w jakim wpływają one na interakcje międzyludzkie, wzajemnie oddziaływania człowieka i innych elementów systemów.
Tematyka: obciążenie psychiczne i mentalne, decyzje, wydajność i efektywność pracy, sprawność działania, niezawodność – pewność działania i reakcji, interakcje na specyficznych stanowiskach pracy, stres w pracy, uczenie się w pracy, możliwości usprawniania procesów pracy przez poprawę designu.

Organizacyjna optymalizacja systemów socjotechnicznych włączając w to struktury organizacyjne, politykę i procedury.
Tematy: komunikacja i zarządzanie personelem, zarządzanie i sterowanie pracą, czasem pracy, pracą zespołową, współudziałem pracowniczym ,ergonomia zespołów ludzkich i ich współpracy, nowe wzorce zachowań i działań i współpracy, organizacje wirtualne, praca na odległość, zarządzanie jakością , e-learning, itp..

Ergonomia a higiena, bezpieczeństwo i ochrona pracy:
Higiena pracy, bezpieczeństwo oraz ochrona – używane są zamiennie;
Łączy je dążność do stwarzania warunków działania człowieka zabezpieczających jego zdrowie, wręcz nawet życie, niezależnie od tego, czy to warunki dotyczące aktywności zawodowej czy pozazawodowej;
Higiena pracy to dział higieny ogólnej zajmujący się badaniami działalności roboczej człowieka w powiązaniu z warunkami materialnego środowiska pracy i w aspekcie ich możliwego szkodliwego wpływu na ustrój pracującego człowieka.

Cele stawiane przez higienę pracy:
Empiryczne badania pracy ludzkiej w konkretnych warunkach materialnego środowiska pracy, tworzenie wytycznych dla projektantów nowych (modernizowanych) technologii, wyrobów, określanie kryteriów do oceny warunków pracy, wspieranie systematycznych badań stanu zdrowia pracowników.

Cele stawiane przez higienę pracy cd:
Opracowanie norm, środków i przedsięwzięć zapewniających optymalizację warunków pracy, wspieranie działań zamierzających nie tylko do przystosowania warunków MŚP(Materialne Środowisko Pracy) do człowieka, ale również człowieka do pracy w tych warunkach, proponowanie podstawy do prowadzenia planowej działalności profilaktycznej w zakładach pracy w zakresie zapobiegania chorobom zawodowym, zatruciom przemysłowym.
Ochrona pracy definicja:
Ochrona pracy  to zespół środków i metod zabezpieczających pracowników przez zagrożeniami dla zdrowia i życia, określonych w aktach normatywnych  a przeznaczonych do realizacji przez organizatorów pracy.

BHP to zespół warunków zapewniających wyeliminowanie lub maksymalnie możliwe ograniczenie negatywnego wpływu samej pracy i środowiska pracy na organizm pracowników. Można również mówić o organizacyjnym elemencie zakładu pracy prowadzącym formalne działania wdrażające i nadzorujące przebieg realizacji pracy w zgodzie z wymaganiami prawnymi, zasadami pracy, środkami bezpieczeństwa wypracowanymi przez higienę i ochronę pracy.

Podsumowując zależności między ergonomią, ochroną pracy, higieną i bezpieczeństwem pracy można cytując Franusa(1992) powiedzieć:
„Do uwolnienia człowieka od zagrożeń i do stworzenia mu optymalnych warunków do pracy prowadzą dwie odrębne drogi: bezpośrednia i pośrednia. Pierwszą z nich , polegającą na walce z zagrożeniami w praktyce, wybrała ochrona pracy i bhp, drugą polegającą na naukowo- teoretycznym wsparciu walki, wybrała ergonomia. Obie drogi prowadzą do jednego celu i obie są niezbędne, ponieważ rozwój cywilizacji technicznej nie szczędzi człowiekowi zagrożeń i nie uwolni go od nich w przyszłości. Wspólne działania mogą go jednak w znacznym stopniu uchronić”

Metodyka ergonomii, czyli zasady postępowania badawczego, wdrożeniowego jest wynikiem tego, iż ergonomia ma szczególną wielodyscyplinarną strukturę i charakter.;
W praktycznym działaniu ergonomii można wyłonić cztery podstawowe reguły, wedle których działalność ergonomiczna przebiega zarówno w obszarze koncepcji jak i korekty:
1.	Pierwsza reguła nakazuje zespołowi uporządkowanie obszaru analizy według czterech rodzajów obciążeń człowieka pracującego, czyli obciążenia fizycznego, psychicznego i organizacyjnego. W praktyce oznacza to, iż wszelkie materiały będą zbierane i wartościowane w czterech grupach.
2.	Druga reguła nakazuje dokonanie identyfikacji konkretnego układu „człowiek – środki pracy – środowisko”. Układ taki jest ergonomiczny przedstawieniem istoty każdej pracy. Trójczłonowy układ obejmujący człowieka(ludzi), elementy jego otoczenia (środowisko, otoczenie) i stosowane narzędzia, maszyny, określany jest zmienne skrótem: C-T-O, C-T-Ś, C-M-Ś.
3.	Trzecia reguła metodyki nakazuje zespołowi skorzystanie z ergonomicznej listy kontrolnej, czyli ze szczegółowego zbioru i spisu cech układu C-T-O.
4.	Czwarta reguła metodyki określa tok działania zespołu ergonomicznego. Zespół ergonomiczny musi widzieć, jakie czynności i w jakiej kolejności powinny być wykonane w trakcie analizy.

Niezależnie od okoliczności ich stosowania (praca,dom czy wypoczynek), zasady ergonomii są zawsze takie same.  Po raz pierwszy zgromadzono je w jednej normie dla wszelkich możliwych zastosowań: PN-EN ISO 26800:2011, opublikowanej w listopadzie 2011r.
PN-EN ISO 26800:2011 „Ergonomia – Podejście ogólne, zasady i pojęcia”  jest to podstawowa norma z zakresu ergonomii, która została opracowana, aby najważniejsze zasady i pojęcia ergonomii występujące w innych normach ująć w jednych, wspólnych ramach. W normie znajdziemy podstawowe zasady, które są niezwykle ważne dla projektowania wyrobów. Wyjaśniono w niej również cztery pojęcia, do których można się odnieść, aby lepiej zrozumieć te zasady i ich zastosowanie.

Celem normy jest zapewnienie ergonomicznego, projektowania systemów i wyrobów poprzez stosowanie wyżej wymienionych przez cały cykl życia wyrobu. Oznacza to, że projektanci muszą uwzględnić potrzeby i cechy osobnicze przyszłych użytkowników od momentu pierwszego zarysu projektu a także wziąć pod uwagę również podczas konserwacji i utylizacji.
Ponadto norma na służyć jako podstawa do opracowywania bardziej szczegółowych norm indywidualnych. Znajdziemy w niej na przykład odniesienia do wybranych istniejących już norm ISO, które dotyczą danych aspektów ergonomii.