--------------------

     Pozytywizm

--------------------

- August Conte:

Pochodzi od ksiĻŅki francuskiego filozofa Augusta Conte - <<Wyk≥ady filozofii pozytywnej>>

S≥owo pozytywny oznacza≥o realny, racjonalny, zgodny z naukĻ i rozumem ludzkim.

Filozofia wg Augusta Conte ma s≥uŅyś nauce i opowiadaś o rzeczach prawdziwych, ktůre cz≥owiek moŅe pojĻś za pomocĻ swego rozumu. Filozof wyklucza≥ istnienie metafizyki, duchůw, zjaw, a uczucia ludzkie wyjaúnia≥ istnieniem procesůw chemicznych.

- Czas trwania:

Anglia i Francja: od lat 40 XIX w. do koŮca XIX w.

Polska: od 1864r. do lat 90 XIX w.

- Przyczyna powstania:

PrzyczynĻ powstania nowej epoki by≥ ogromny skok rozwojowy cywilizacji spowodowany takimi wynalazkami jak maszyna parowa, prĻd elektryczny, telegraf. Da≥o to ludziom przekonanie, Ņe rozum ludzki jest si≥Ļ, ktůra potrafi okie≥znaś prawo natury, oraz przzed rozumem nie ma granic. W Polsce do zmiany epoki przyczyni≥ siÍ upadek powstania styczniowego i zwiĻzane z nim wydarzenia. KlÍska powstania styczniowego sprawi≥a, Ņe Polacy przestali myúleś o moŅliwoúci walki z zaborcĻ, wszelkie urzÍdy i instytucje paŮstwowe nie mog≥y byś zajmowane przez Polakůw, zaczÍto myúleś nad sposobami ochodzenia siÍ polskiego spo≥eczeŮstwa i pokojowymi metodami u≥oŅenia sobie Ņycia pod zaborami. W tym czasie has≥a pozytywistyczne p≥ynĻce z zachodu trafi≥y do polski na dobry grunt
--------------------

   has≥a pozytyw.

--------------------

1. Scjentyzm - przekonanie, Ņe nauka i technika sĻ w stanie rozwiĻzaś wszelkie problemy wspů≥czesnego cz≥owieka

2. Ewolucjonizm - przekonanie, Ņe organizmy z≥oŅone ewoluowa≥y, rozwinÍ≥y siÍ z organizmůw prostszych, np. cz≥owiek pochodzi od ma≥py. Ewolucja jest powolnym i z≥oŅonym procesem niedostrzegalnym gro≥ym okiem.

3.  Organicyzm - przekonanie, Ņe ca≥e spo≥eczeŮstwo jest jak jeden wielki organizm i wszystkie grupy spo≥eczne sĻ poszczegůlnymi jego czÍúciami i muszĻ ze sobĻ wspů≥pracowaś. Spo≥eczeŮstwo tak jak pojedyŮcze organizmy růwnieŅ ewoluujĻ, od pierwotnych poprzez metafizyczne, racjonalnych, by osiĻdnĻś doskona≥oúś w≥aúnie w epoce pozytywizmu.

4. Utylitaryzm - teoria wymyúlona przez Johna Stuarta Milla, ktůra g≥osi, Ņe wszystkie dzie≥a i wynalazki cz≥owieka powinny byś utylitarne, czyli uŅyteczne i s≥uŅyś do rozwoju spo≥eczeŮstwa. Sztuka i literatura majĻ s≥uŅyś rozwojowi spo≥eczeŮstw, a nie byś tylko wyrazem indywidualnoúci twůrczej autora.

5. Determinizm - poglĻd můwiĻcy, Ņe kaŅde zjawisko przyrodnicze, jak i rozwůj cz≥owieka zdeterminowane jest przez zespů≥ růŅnych czynnikůw, ktůre majĻ wp≥yw na jego rozwůj, np. dziecko dorastajĻce w atmosferze patologii spo≥ecznej ma duŅo wiÍksze szanse na zepsucie moralne niŅ cz≥owiek dorastajĻcy w dobrych warunkach.







-------------------

Aleksander ĆwiÍtochowski

-------------------

- Pozytywiúci: m≥odzi, nieliczni, nie kierujĻ siÍ zyskiem, nie oglĻdajĻ na znajomoúci, můwiĻ szczerze co myúlĻ, sĻ otwarci, patrzĻ w przysz≥oúś i myúlĻ raczej o innych niŅ o sobie, pragnĻ dla ludzi pracy i nauki.

- Romantycy: starzy, liczni, skrÍpowani znajomoúciami i stosunkami, nie můwiĻ wprost, nie patrzĻ w przysz≥oúś, sĻ zapatrzeni w swojĻ historiÍ i nie wyciĻgajĻ wnioskůw z jej b≥Ídůw, nie s≥uchajĻ g≥osu krytyki.

Czas romatykůw przeminĻ≥ i Ņeby osiĻgnĻś postÍp, naleŅy myúleś pozytywnie, czyli realnie. W tym celu polscy pozytywiúci bÍdĻ wcielaś w Ņycie 4 g≥ůwne has≥a:

1. Praca organiczna - jest to walka z istniejĻcymi podzia≥ami spo≥ecznymi po to, aby ca≥e spo≥eczeŮstwo by≥o jak jeden wielki organizm i wspů≥pracowa≥o ze sobĻ. NaleŅy zlikwidowaś podzia≥y miÍdzy ludümi: arystokracja powinna wspů≥pracowaś z mieszczaŮstwem, ch≥opi powinni odczuś úwiadomoúś narodowĻ, naleŅy zapewniś godne warunki pracy ch≥opom w fabrykach, po to aby ca≥y organizm spo≥eczny můg≥ byś zdrowy i siÍ rozwijaś/

2. Praca u podstaw - jest to průba zlikwidowania biedy i analfabetyzmu poprzez zak≥adanie szků≥, przytu≥kůw i powszechne nauczanie dziei i wyciĻganie ludzi z patologii spo≥ecznej, stwarzanie jak najlepszych warunkůw do rozwoju m≥odzieŅy zgodnie z zasadĻ determinizmu.

3. Asymilacja Ņydůw polskich - czyli w≥Ļczenie spo≥ecznoúci Ņydowskiej w obrÍd polskiego spo≥eczeŮstwa. Zaprzyjaünienie siÍ z Ņydami i stworzenie wspůlnego rynku obrotu towarůw. Zamiast tworzyś nastroje antysemickie i průbowaś z Ņydami konkurowaś, naleŅy im pokazaś, Ņe sĻ czÍúciĻ polskiego spo≥eczeŮstwa, otoczyś ich opiekĻ i wspů≥pracĻ.

4. Emancypacja kobiet: ruch dĻŅĻcy do zapewnienia kobietom godnej pozycji spo≥ecznej, na růwni z mÍŅczyznami, dostÍpu kobiet do edukacji uniwesyteckiej, do miejsc pracy zarezerwowanych dotĻd dla mÍŅczyzn, oraz průba wywalczenia godnej zap≥aty za wykonanĻ pracÍ.














--------------------

     Malarstwo

--------------------

- Realizm: poglĻd zak≥adajĻcy, Ņe sztuka i literatura ma byś wiernym odbiciem rzeczywistoúci. Malowano wiÍc w ten sposůb, aby oddaś jak najwiÍcej szczegů≥ůw danej sceny. Jednoczeúnie sztuka mia≥a byś uŅyteczna. Starano siÍ wiÍc przedstawiaś postaci wywodzĻce siÍ z nizin spo≥ecznych, miejsca zaniedbane, wymagajĻce naprawy i inwestycji. Osobnym nurtem w malarstwie by≥ historyzm, czyli przedstawienie scen z historii Polski, jak to czyni≥ Jan Matejko.

- Jůzef Che≥moŮski: <<Babie Lato>>:

Obraz mia≥ pokazaś, Ņe růwnieŅ proúci ludzie majĻ wyobraüniÍ i oddajĻ siÍ marzeniom.

- Jůzef Che≥moŮski: <<Bociany>>:

Opisuje dwůch ch≥opůw, ktůrzy spoglĻdajĻ w niebo na przylatujĻce ptaki. Chcieliby siÍ tak, jak ptaki, wzbiś na wyŅyny spo≥eczne. Mimo, Ņe sĻ ch≥opami, růwnieŅ potrafiĻ marzyś i snuś refleksje.

- Jůzef Che≥moŮski: <<Kuropatwy na úniegu>>:

Obraz pozornie przedstawia tylko stadko kuropatw poszukujĻcych jedzenia na bezkresnej, únieŅnej pustyni. By≥ odczytywany jako metafora losu Polakůw zes≥anych na SyberiÍ, po upadku powstania styczniowego.

- Aleksander Gierymski: <<Piaskarze>>:

Obraz przedstawia nabrzeŅe Wis≥y w Warszawie, oraz pracujĻcych piaskarzy trudniĻcych siÍ wydobywaniem piasku z Wis≥y dla firm budowlanych. by≥a to bardzo ciÍŅka, fizyczna praca i s≥abo op≥acana. Z gůry przyglĻda siÍ piaskarzom kilku przedstawicieli mieszczaŮstwa i arystokracji.

- Aleksander Gierymski: <<Įydůwka z PomaraŮczami>>:

Jest to portret ubogiej, Ņydowskiej handlarki sprzedajĻcej na ulicy pomaraŮcze i jednoczeúnie szyjĻcej coú na drutach.













--------------------

     Adam Asnyk

--------------------

- Sonet <<Jednego Serca>>:

Sonet opowiada o poszukiwaniu mi≥oúci. Podmiotem lirycznym jest mÍŅczyzna, ktůry pragnie odnaleüś swĻ jedynĻ i przeznaczonĻ mu przez los ukochanĻ. MÍŅczyzna wiĻŅe ze znalezieniem mi≥oúci liczne nadzieje. Mi≥oúś da≥aby mu spokůj ducha, szczÍúcie i uczyni≥aby go lepszym cz≥owiekiem. Ukochana kobieta mog≥aby przys≥oniś mu ca≥y úwiat, daś spokojny sen, byś dla niego anio≥em wskazujĻcym mu sens w Ņyciu. Sonet koŮczy siÍ paradoksem, czyli stwierdzeniem zawierajĻcym w sobie logicznĻ sprzecznoúś. Teoretycznie znalezienie jedynej ukochanej kobiety powinno byś proste, ale z drugiej strony proúba poety okazuje siÍ prawie niemoŅliwa do spe≥nienia. Mi≥oúś ciĻŅko jest znaleüś, zw≥aszcza w czasach, gdy wszystko moŅna kupiś za pieniĻdze.


- <<Karmelowy Wiersz>>:

Wiersz opisuje stosunek auora do kobiet, ktůrymi wielokrotnie rozczarowa≥ siÍ w Ņyciu. 3 Pierwsze strofy dawniej: Pisa≥ dla kobiet liczne wiersze. Posy≥a≥ kobietom kwiaty. Wierzy≥, Ņe to ma wartoúś i znaczenie. Myúla≥ naiwnie, Ņe dla kobiet najwaŅniejsze sĻ uczucia, bardziej, niŅ kariera czy pieniĻdze. Idealizowa≥ kobiety i traktowa≥ je serio, odda≥by za nie Ņycie. Ostatnia strofa dziú: Pozna≥ siÍ na sztucznoúci ludzi. UwaŅa, Ņe z serca nie ma Ņadnego poŅytku. Trzyma karmelki i czÍstuje nimi damy, bo na nic wiÍcej nie zas≥ugujĻ.

- <<Miejcie nadziejÍ>>:

Utwůr jest zbiorem wskazůwek skierowanych do polskiego spo≥eczeŮstwa po upadku powstania styczniowego. Podmiot liryczny nawo≥uje do tego, aby mieś nadziejÍ, nie poddawaś siÍ, wierzyś w wznios≥e idee i mieś odwagÍ. Nawo≥uje do walki, nie do biernoúci. Chce tknĻś w swych s≥uchaczy ducha patriotyzmu.

- <<Do m≥odych>>:

Utwůr jes poetyckim przes≥aniem skierowanym do m≥odego pokolenia pozytywistůw. Poeta daje m≥odym ludziom wskazůwki, jak naleŅy Ņyś i postÍpowaś: Uczcie siÍ, dokonujcie odkryś, růbcie wynalazki, wiedza zbliŅa nas do boga. Choś pozbÍdziemy siÍ przesĻdůw, zabobonůw, legend, mitůw, duchůw, zjaw, upiorůw, úwiat nie przestanie byś ciekawy, zadziwiajĻcy. Dawajcie przyk≥ad innym, nauczajcie i budujcie lepszĻ przysz≥oúś dla kolejnych pokoleŮ. Miejcie szacunek dla przesz≥oúci, tradycji i dokonaŮ waszych przodkůw. NaleŅy im siÍ czeúś i mi≥oúś bo dziÍki nim jesteúcie sobĻ. BĻdücie pokorni, bo wy teŅ kiedyú przeminiecie. Teraz jesteúcie m≥odzi, ale bÍdziecie starzy, a po was przyjdĻ inni i tak samo was oceniĻ.














--------------------

  Eliza Orzeszkowa

--------------------

- Literatura tendencyjna: to taka, ktůra swojĻ wymowĻ ma przekonaś jakĻú naukÍ, wyrobiś w czytelniku poglĻd na jakiú temat. Na dalszy plan schodzĻ wartoúci literackie: ciekawa fabu≥a, psychologia postaci. Bohaterowie tendencyjni zwykle reprezentujĻ sobĻ jakieú cechy charakteru typowe dla danej grupy spo≥ecznej, np. mÍŅczyüni sĻ üli, a kobiety biedne i s≥abe.

- <<Marta>>:

Pierwsza powieúś Elizy Orzeszkowej. BohaterkĻ jest 24 letnia Marta, ktůra po úmierci mÍŅa zostaje sama z dzieckiem i musi utrzymaś siÍ przy Ņyciu.

1. Ćmierś mÍŅa i jej wyprowadzka z mieszkania

2. Znalezienie taniego pokoju

3. Poszukiwanie pracy, za kaŅdym razem z negatywnym skutkiem

4. Praca w szwalni u Szwajcowej - utracona przez nieporozumienie

5. Choroba cůreczki Marty - Janci

6. SprzedaŅ obrĻczki úlubnej na leki dla dziecka i opa≥

7. Odrzucenie propozycji zostania prostytutkĻ

8. Průba kradzieŅy 3 rubli w sklepie

9. PogoŮ za MartĻ i jej úmierś pod ko≥ami tramwaju konnego.

--------------------

   Mendel GdaŮski

--------------------

- ImiÍ pochodzi od bycia 15 dzieckiem

- Nazwisko GdaŮski nawiĻzuje do jego pochodzenia

- Jest introligatorem

- Jest wdowcem, mia≥ ŅonÍ ResiÍ

- Mia≥ szeúcioro dzieci, a najm≥odsza cůrka zmar≥a zostawjaĻc synka Jakuba, ktůry ma 10 lat

- Od 27 lat mieszka w Warszawie na tej samej ulicy, w tym samym domu

- Jego pozosta≥e dzieci rozjecha≥y siÍ po úwiecie

- W kaŅdy piĻtek wieczorem ma szabat

- Ma gÍste, siwe brwi, siwe w≥osy oraz d≥ugĻ siwĻ brodÍ

- CzÍsto siÍ garbi, ma dusznoúci od palenia fajki

- Ma szczup≥e, Ņylaste, spracowane d≥onie, ktůre nieco drŅĻ

- Bardzo kocha swojego wnuka, dba aby odpowiednio siÍ odŅywia≥

- Nie wstydzi siÍ bycia Ņydem

- Lubiany przez sĻsiadůw, uwaŅany za postaś pozytywnĻ

*** Zegarmistrz vs mendel ***

- Įydzi sĻ obcy >> KaŅdy, kto urodzi≥ siÍ w Pl i tu mieszka i pracuje jest dobry i wartoúciowy

- Įydzi mnoŅĻ siÍ jak szaraŮcze >> Dobrych ludzi nigdy za wiele, kaŅdy ma tyle dzieci na ile go staś

- Įydzi sĻ chciwi na pieniĻdze >> Nie kaŅdy Ņyd jest chciwy