Advertisement
Not a member of Pastebin yet?
Sign Up,
it unlocks many cool features!
- Demonstratierecht: Het mag, maar het moet wel gezellig blijven
- Zo, en wat zijn wij van plan
- De activist die 'Fuck de koning' riep werd aangehouden - en vele demonstranten gingen hem voor. Wietse Pottjewijd
- besluit de grenzen van zijn uitingsvrijheid te testen.
- De activist die 'Fuck de koning' riep werd aangehouden - en vele demonstranten gingen hem voor. Wietse Pottjewijd
- besluit de grenzen van zijn uitingsvrijheid te testen.
- WIETSE POTTJEWIJD
- Met twee opgerolde spandoeken sjouw ik de trein uit op het station in Baarn. 500 meter verderop zal koning Willem
- Alexander straks de nieuwbouw van zijn vroegere lagere school openen. Op het perron word ik op mijn schouder getikt.
- Het zal toch niet, denk ik, toch niet nu al? 'Waar heb je die stokken vandaan?', wil een man weten. 'Gewoon bij de
- Gamma', antwoord ik. 'Mooi, die heb ik ook nodig', zegt hij en hij loopt verder het dorp in.
- Bij het hek rond het schoolplein staan ouders rustig met elkaar te kletsen. Ik ben dik een half uur te vroeg en ga op
- een klein afstandje staan van de rest, met de opgerolde spandoeken naast me. Ik kijk alvast waar ik het beste kan gaan
- staan als de koning aankomt. Ik moet even wennen aan mijn rol als demonstrant, er is veel politie en ik zie dat twee
- agenten al op mij af lopen.
- Even daarvoor barstte de discussie los over de vervolging van activist Abulkasim Al-Jaberi voor zijn uitspraak 'Fuck
- de koning' en besloot ik uit te zoeken hoe het nou zit met het demonstratierecht. Wat mag wel en wat mag niet?
- Beroepsactivist Frank van der Linde vertelt mij dat de tolerantie afneemt en dat het steeds gekker wordt met de
- beperkingen waar demonstranten mee te maken hebben. Van Van der Linde kun je dit geluid verwachten, maar is het echt
- zo erg?
- Op papier mag heel veel. Als eenzame demonstrant hoef je een demonstratie niet eens aan te kondigen, dit valt onder de
- vrijheid van meningsuiting. En een grotere demonstratie verbieden kan wel, maar slechts als de volksgezondheid,
- verkeersveiligheid of openbare orde in het geding zijn. Alleen de burgemeester kan dit doen, en hij mag zijn besluit
- niet baseren op de inhoud van de demonstratie.
- Heel vaak gaat het ook goed, in heel Nederland vinden jaarlijks vele honderden demonstraties plaats waarbij iedereen
- vrij zijn mening kan uiten en niemand wordt opgepakt. Maar er zijn ook genoeg recente zaken die laten zien dat in de
- praktijk lang niet alles kan. Zo verbood de Amsterdamse burgemeester Van der Laan vorig jaar ISIS- en Hamasvlaggen bij
- demonstraties. De reden: 'ISIS is een terroristische organisatie die vrouwen wil besnijden. Daarom is de ISIS-vlag op
- voorhand strafbaar, net als de Hamas-vlag.'
- 'GA JE OOK DINGEN ROEPEN OF SCHREEUWEN?'De verslaggever trok met twee spandoeken met teksten tegen het koningshuis
- naar een bezoek van koning Willem-Alexander in Baarn. Binnen tien minuten was hij aangehouden.
- Foto Olaf Robberse
- 'Niet kies'
- In 2012 werden Tweede Kamerlid Sharon Gesthuizen (SP) en een postbode opgepakt toen ze een doodskist naar het
- hoofdkantoor van PostNL droegen. De politie vond de kist 'niet kies'. Een paar jaar daarvoor werden Internationale
- Socialisten aangehouden omdat ze een afbeelding droegen van een pakje sigaretten met een foto van Geert Wilders en de
- woorden 'Extremist - brengt u en de samenleving ernstige schade toe'.
- In 2012 werden Tweede Kamerlid Sharon Gesthuizen (SP) en een postbode opgepakt toen ze een doodskist naar het
- hoofdkantoor van PostNL droegen. De politie vond de kist 'niet kies'. Een paar jaar daarvoor werden Internationale
- Socialisten aangehouden omdat ze een afbeelding droegen van een pakje sigaretten met een foto van Geert Wilders en de
- woorden 'Extremist - brengt u en de samenleving ernstige schade toe'.
- Een spandoek met daarop 'Rita Moordenaar', gericht aan minister van Vreemdelingenzaken Rita Verdonk, werd in 2006 in
- beslag genomen, maar de rechtbank in Utrecht oordeelde achteraf dat daarvoor geen grond was. De Hoge Raad sprak ook
- iemand vrij die na de Schipholbrand in 2005 een spandoek had gemaakt met daarop 'Reisbureau Rita, arrestatie-
- deportatie-crematie, adequaat tot het bittere einde' met een afbeelding van het detentiecentrum.
- De formele vrijheid mag dan groot zijn, aan de grenzen daarvan is al veel geduw en getrek tussen autoriteiten en
- betogers. Befaamd is hoe tijdens de Eurotop in Amsterdam in 1997 de politie 350 demonstranten oppakte bij het
- krakersbolwerk Vrankrijk. Dit gebeurde op verdenking van deelname aan een criminele organisatie (artikel 140).
- Minister Sorgdrager van Justitie oordeelde achteraf dat dat een onjuiste beslissing was. En in 2001 oordeelde de
- Algemene Beroepscommissie van de gemeente Rotterdam dat Ivo Opstelten - destijds burgemeester - Indiëgangers 'ernstig
- heeft beknot in de uitoefening van hun recht op demonstratie' tijdens het bezoek van de Japanse keizer Akihito. Hij
- had de overwegend bejaarde betogers ergens op een tochtig plein gestationeerd ver van de route van de keizer.
- Staatshoofden lijken sowieso een beschermde soort. Toen Berlusconi in 2010 Utrecht bezocht voor de Giro-etappe werden
- er spandoeken in beslag genomen omdat er teksten als 'Berlusconi Mafioso' opstonden en dit onrust zou kunnen
- veroorzaken.
- Al met al een aardig rijtje waarbij het er sterk op lijkt dat de inhoud wel degelijk een rol speelt bij de vraag of er
- wordt ingegrepen. En waarbij achteraf opmerkelijk vaak wordt geconstateerd dat dat ingrijpen of de beperkingen
- onterecht waren of te ver gingen.
- Twee onderwerpen vallen de laatste jaren vooral op: Zwarte Piet en de monarchie. Zo werden in 2011 in Dordrecht twee
- mannen gearresteerd toen ze demonstreerden met spandoeken en T-shirts met de tekst 'Zwarte Piet is racisme'. De reden
- van hun arrestatie: ze zouden de openbare orde verstoren en geen gehoor hebben gegeven aan het bevel van de politie om
- weg te gaan. De Nationale Ombudsman oordeelde dat ze ten onrechte gearresteerd waren en dat onevenredig veel geweld
- was gebruikt.
- Tijdens de laatste intocht van Sinterklaas in Gouda werden in totaal 90 demonstranten - de meeste anti-Piet -
- opgepakt. Van 25 verdachten werd het dossier doorgestuurd naar justitie, slechts een van hen wordt vervolgd omdat hij
- een agent zou hebben mishandeld.
- 'GA JE OOK DINGEN ROEPEN OF SCHREEUWEN?'De verslaggever trok met twee spandoeken met teksten tegen het koningshuis
- naar een bezoek van koning Willem-Alexander in Baarn. Binnen tien minuten was hij aangehouden.
- Foto Olaf Robberse
- Tijdens de laatste intocht van Sinterklaas in Gouda werden in totaal 90 demonstranten - de meeste anti-Piet -
- opgepakt. Van 25 verdachten werd het dossier doorgestuurd naar justitie, slechts een van hen wordt vervolgd omdat hij
- een agent zou hebben mishandeld.
- Bij de intocht in Amsterdam riep activist Abulkasim al-Jaberi 'fuck de koning, fuck de koningin, fuck het
- koningshuis'. Het Openbaar Ministerie liet weten de man daarvoor te vervolgen. Toen een storm van kritiek losbarstte,
- zei het schielijk meer tijd voor onderzoek nodig te hebben en afgelopen donderdag haalde het definitief een streep
- door de zaak. Hij deed zijn uitspraken 'binnen de context van het publieke debat'.
- In 2013 werd Joanna van der Hoek al gearresteerd toen ze tijdens de kroning van Willem-Alexander in 2013 een kartonnen
- bord omhoog hield met daarop de toch alleszins brave tekst: 'Weg met de monarchie. Het is 2013'. Alweer was de
- arrestatie onterecht, net als de arrestatie van republikein Hans Maessen tijdens dezelfde gebeurtenis.
- Republikeinen
- De lijst groeit gestaag. Terwijl ik bezig ben met dit artikel wordt een lid van het Nieuw Republikeins Genootschap
- (NRG) het demonstreren onmogelijk gemaakt. Zijn bordje met 'geen monarchie maar democratie' is afgepakt door de
- politie tijdens een bezoek van het koninklijk paar in Sas van Gent.
- De lijst groeit gestaag. Terwijl ik bezig ben met dit artikel wordt een lid van het Nieuw Republikeins Genootschap
- (NRG) het demonstreren onmogelijk gemaakt. Zijn bordje met 'geen monarchie maar democratie' is afgepakt door de
- politie tijdens een bezoek van het koninklijk paar in Sas van Gent.
- Alle reden om zelf eens te kijken hoe het werkt. Ik maak twee spandoeken, eentje met de tekst 'Tegen monarchie voor
- democratie' en een met 'Fuck de Koning'. Het wordt mijn ontmaagding als demonstrant en hoever ik wil gaan weet ik nog
- niet, maar ik kan me voorstellen dat ik zowel iets keurigs als iets gewaagds wil uitproberen. Ik wil ter plekke
- beslissen of ik ook nog iets ga roepen.
- Excuses
- De agenten staan inmiddels bij me. Eén vraagt wat er op de opgerolde doeken staat. Mijn antwoord is voldoende om er
- een extra collega bij te roepen. Ik mag agent Axel uitleggen wat ik van plan ben. 'Protesteren', zeg ik, 'in mijn
- eentje met een spandoek.' Ik leg uit dat ik heel graag mijn mening over de monarchie kenbaar wil maken. 'Ga je ook
- dingen roepen of schreeuwen?', vraagt Axel. Ik zeg dat ik dit nog niet precies weet, maar dat ik niet echt van plan
- ben om te schreeuwen.
- Axel wil er 'een gezellige middag van maken' en mijn plannetje past daar niet in, vindt hij. Ik zou volgens hem de
- openbare orde kunnen verstoren. Ik zeg hem dat dit absoluut niet mijn bedoeling is, maar hij blijft bij zijn
- standpunt. 'Als ik achteraf fout blijk te zitten, dan bied ik daarvoor mijn excuses aan', zegt de agent.
- Ik heb de keuze: weggaan of mee naar het bureau. Hij kondigt aan dat hij me twee keer gaat verzoeken me te verwijderen
- en zo gaat het ook. Ik antwoord telkens dat ik volgens mij in mijn recht sta.
- Nog geen tien minuten na mijn aankomst zit ik in de politiewagen. Gearresteerd. De spandoeken die ik nooit heb kunnen
- laten zien, liggen doormidden gebroken achterin - ze waren te lang voor de auto.
- Als ik mijn spullen op het bureau moet inleveren voordat ik de cel in ga, vertel dat ik een journalist ben en
- onderzoek doe naar demonstratierecht. Ik verwacht dat ze daar toch zo achter komen, maar het lijkt weinig uit te
- maken.
- Er is nog even een raar momentje: ik krijg een papier waarop staat dat ik recht heb op een advocaat, maar daarna komt
- een politieman me haastig vertellen dat dit wel voor mijn eigen kosten is omdat ik niet ben opgehouden voor verhoor.
- Tja, vast zit ik in elk geval.
- Na tweeënhalf uur word ik opgehaald uit de cel. De agent vertelt dat de officier van justitie oordeelde dat het een
- onterechte arrestatie was. Ik krijg de in feite al aangekondigde excuses aangeboden en daar moet ik het mee doen.
- Ondertussen is de koning al lang en breed vertrokken en heb ik dus niet kunnen demonstreren.
- Zo gaat het veel vaker, merkt strafrechtadvocaat Van den Brûle in haar praktijk. 'Veel agenten treden overspannen op
- bij demonstraties,' zegt ze. Als voorbeeld noemt ze de Nucleaire Top in Den Haag (NSS-Top). 'Daar gingen veel -
- voornamelijk oude - vredesactivisten demonstreren. De politie heeft toen zestig van hen gearresteerd omdat ze een
- andere kant opgelopen waren dan van tevoren was afgesproken. Achteraf dienden veertig demonstranten verzet in. Zij
- zijn allemaal in het gelijk gesteld door de kantonrechter, maar dit soort gevallen zijn echt een smet op het
- demonstratierecht.'
- Van veel van zulke zaken hoor je niks, want die komen helemaal niet voor de rechter. Als demonstranten niet langer dan
- zes uur worden vastgehouden hebben ze geen recht op schadevergoeding. Ze krijgen hoogstens excuses. Het enige wat ze
- kunnen doen is een klacht indienen bij de klachtencommissie van de politie, die uiteindelijk bij de Nationale
- ombudsman terecht kan komen.
- De politie heeft in de praktijk dus best veel mogelijkheden om het demonstranten moeilijk te maken, zeker als ze
- alleen of met weinig zijn. In oktober werd Maarten Beckers van Amnesty International afgevoerd omdat hij met een
- aantal paspoppen met borden voor de Russische ambassade stond. Net als zijn collega Emile Affolter, die hem op een
- gegeven moment te hulp schoot. Agenten zeggen tegen Affolter dat het verzoek voor ingrijpen kwam van de Russische
- ambassade. Na zeven uur cel wordt de zaak van Affolter geseponeerd. Beckers heeft niks meer van zijn zaak vernomen.
- De eenzame demonstrant die slechts zijn mening wil uiten is kwetsbaar. Als een agent zijn demonstratie niet 'gezellig'
- vindt dan kan het over en uit zijn. Van een foute beoordeling heeft de politie weinig te duchten, hoogstens een klacht
- van de ombudsman. Misschien niet zo gek dat een agent, zoals in mijn geval, dan het zekere voor het onzekere neemt.
- Zeker bij het koningshuis zijn ze na Apeldoorn natuurlijk alert, dat is begrijpelijk. Het patroon lijkt dit: iedereen
- die lastig kan zijn halen we van straat, later zien we wel weer. Preventieve excuses voor als de agent het toch mis
- heeft zijn snel gemaakt.
- Kinderen
- 'Voor uitingsvrijheid zou niemand moeten worden opgepakt', zegt Willem Jebbink, advocaat van Al-Jaberi. Hij verwacht
- dat maandag weer negentien van zijn cliënten worden vrijgesproken die gedemonstreerd hebben bij de kernreactor in
- Petten. 'De politie zou om legitimatie kunnen vragen en dan kan later worden bepaald of zo iemand naar het bureau moet
- komen. Het is een te ingewikkeld fenomeen om op politieniveau op te lossen. Arrestaties zouden sowieso niet tijdens
- een demonstratie moeten plaatsvinden.'
- Een dag na mijn arrestatie verschijnt op de website van AD het volgende bericht: 'Spandoek 'Fuck de koning' bij bezoek
- Willem-Alexander.' Ik krijg de haat van Facebook over me heen. Niet leuk, maar als ik het bericht lees, begrijp ik het
- wel. Zo zou ik gearresteerd zijn toen ik 'een spandoek uitrolde met de tekst 'Fuck de koning', terwijl een massa
- kinderen het bezoek van de koning gadesloeg'. Nooit gebeurd. Verder staat er dat ik naar het politiebureau gebracht
- ben voor een gesprek en dat daar bleek dat ik niet van plan was iets strafbaars te doen. Ik zou meteen in vrijheid
- zijn gesteld. Ook al onzin.
- 'Dat spandoek was wel uitgerold, anders hadden de agenten ook niet geweten wat erop stond', zegt politiewoordvoerder
- Jens als ik hem zelf bel. Het is mijn woord tegen dat van zijn collega's, veel verder komen we niet. Wat vindt hij dan
- van de arrestatie? 'De agenten hebben ter plekke een inschatting gemaakt, en dachten met al die kinderen erbij: dit
- moeten we niet hebben.' Maar, verzekert hij, dit had niet zo mogen gaan: 'Ik kan alleen maar zeggen dat ik hoop dat
- het niet nog een keer gebeurt.'
- PLASTERK LAAT WET EVALUEREN
- Minister Ronald Plasterk heeft naar nu blijkt in december de VU en de RUG de opdracht gegeven om de Wet openbare
- Manifestaties (WoM) te evalueren. Komende zomer moeten de universiteiten hun bevindingen bekendmaken.
- De wet uit 1988 is verouderd, zegt Ward Bezemer, woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken. 'De wet raakt
- aan een belangrijk grondrecht. Maar in de afgelopen 25 jaar zijn er nieuwe vormen van demonstreren ontstaan. Daarom is
- het nodig om er eens goed naar te kijken.' Als voorbeeld noemt hij de Occupy-protesten, waarbij soms wekenlang
- volkskrant 30 mei 2015openbare plekken in beslag werden genomen.
Advertisement
Add Comment
Please, Sign In to add comment
Advertisement