Micro Monsters 3D S01E02

1
00:00:03,070 --> 00:00:05,421
Thế giới chúng ta không hoàn toàn đồng nhất.

2
00:00:07,238 --> 00:00:10,320
Khuất sau tầm nhìn của chúng ta
là một thế giới khác hẳn.

3
00:00:11,588 --> 00:00:13,824
Những sinh vật hoàn toàn xa lạ với chúng ta.

4
00:00:16,019 --> 00:00:17,400
Như thể từ hành tinh khác.

5
00:00:19,210 --> 00:00:22,389
Chúng có số lượng đông đảo hơn mọi
nhóm sinh vật nào khác trên hành tinh.

6
00:00:27,400 --> 00:00:31,188
Chào mừng bạn đến với thế giới
động vật chân đốt kỳ thú (arthropod).

7
00:00:31,937 --> 00:00:36,080
Nhện, bọ cạp và côn trùng.

8
00:00:36,690 --> 00:00:39,142
Ngày nay chúng ta sử dụng
những công nghệ ghi hình mới

9
00:00:39,390 --> 00:00:43,337
giúp khám phá chi tiết hơn bao giờ hết,

10
00:00:43,484 --> 00:00:48,500
đời sống của chúng, cách chúng chiến đấu,
kiếm ăn và sinh sản.

11
00:00:48,924 --> 00:00:53,295
Loạt phim tài liệu này sử dụng công nghệ
ghi hình 3D đặc biệt

12
00:00:53,351 --> 00:00:56,721
nhằm nghiên cứu chi tiết thế giới thu nhỏ,

13
00:00:56,917 --> 00:01:00,518
trong môi trường tự nhiên hay mô phỏng.

14
00:01:00,877 --> 00:01:04,279
Chúng ta sẽ chứng kiến ​​sự sinh sản,
những thách thức chúng phải đối mặt,

15
00:01:04,379 --> 00:01:06,810
những khoảnh khắc ngàn cân treo sợi tóc
trong đời sống của chúng.

16
00:01:08,433 --> 00:01:12,094
Qua đó có thể giúp chúng ta hiểu được
làm cách nào mà ngày nay

17
00:01:12,160 --> 00:01:16,110
hơn 80% động vật trên hành tinh

18
00:01:16,110 --> 00:01:17,856
là động vật chân đốt.

19
00:01:18,889 --> 00:01:21,426
Trong loạt phim này chúng ta sẽ chứng kiến
quá trình tiến hóa của chúng.

20
00:01:22,026 --> 00:01:25,377
Từ loài cuốn chiếu tương đối giản đơn,
(millipede)

21
00:01:25,825 --> 00:01:30,084
tới những đàn đông đảo lên tới hàng trăm,
thậm chí hàng triệu cá thể.

22
00:01:32,230 --> 00:01:36,203
Chúng ta sẽ chứng kiến ​​quá trình biến đổi
kỳ diệu nhất trong thế giới động vật.

23
00:01:37,699 --> 00:01:39,619
Chúng ta sẽ gặp những đàn kiến
xây trang trại.

24
00:01:40,402 --> 00:01:42,853
những con nhện tung mạng nhện của chúng

25
00:01:44,539 --> 00:01:48,316
Và loài bọ trang điểm bằng thi thể nạn nhân
như một kiểu ngụy trang.

26
00:01:50,649 --> 00:01:54,487
Chào mừng bạn đến một thế giới
kỳ lạ và đầy nguy hiểm.

27
00:01:58,483 --> 00:02:04,123
NHỮNG QUÁI VẬT THU NHỎ
Nghe & dịch: Hoàng Hà (Anabas).

28
00:02:05,420 --> 00:02:11,566
Phần II: SĂN MỒI

29
00:02:11,740 --> 00:02:13,682
Kể từ lần đầu xuất hiện trên cạn,

30
00:02:13,998 --> 00:02:20,447
động vật chân đốt đã phải tranh giành
lãnh địa, bạn tình và thức ăn.

31
00:02:24,400 --> 00:02:26,940
Để tồn tại, mọi sinh vật sống đều phải ăn.

32
00:02:26,940 --> 00:02:37,300
Khoảng 10% động vật chân đốt ăn
những động vật chân đốt khác.

33
00:02:50,590 --> 00:02:54,590
Một số phương thức săn mồi đặc biệt nhất
trong thế giới động vật

34
00:02:54,871 --> 00:02:57,387
đang diễn ra ngay trước mặt chúng ta.

35
00:03:02,459 --> 00:03:07,521
Đây là loài bọ nước (whirligig beatle)
sống trong những ao nước khắp hành tinh.

36
00:03:10,890 --> 00:03:15,518
Chúng sử dụng mặt nước như hệ thống radar
nhằm phát hiện con mồi.

37
00:03:25,920 --> 00:03:26,959
Một con bọ que (stick insect),

38
00:03:26,959 --> 00:03:30,000
nổi trên mặt nước nhờ sức căng bề mặt.

39
00:03:32,727 --> 00:03:36,329
Sự vật lộn của nó truyền rung động
qua bề mặt nước,

40
00:03:38,730 --> 00:03:43,030
Truyền tới bọ nước và kích hoạt
hệ thống radar nước của nó.

41
00:03:51,048 --> 00:03:55,051
Nó xoay với tốc độ khoảng 12 lần mỗi giây.

42
00:03:57,011 --> 00:04:00,790
Chuyển động quay này truyền
những gợn sóng nhỏ trên mặt nước.

43
00:04:02,660 --> 00:04:05,823
phải hồi lại khi gặp bọ que.

44
00:04:07,195 --> 00:04:11,735
Bọ vẽ nước thu nhận những phản hồi mờ nhạt
theo cách tương tự như radar

45
00:04:12,020 --> 00:04:14,821
và tiến lại gần nạn nhân.

46
00:04:17,359 --> 00:04:19,590
Cả đàn bọ vẽ nước trong ao cùng lao tới.

47
00:04:19,590 --> 00:04:23,730
Chúng đều có radar nước của riêng mình.

48
00:04:23,730 --> 00:04:30,730
Bọ que có rất ít cơ hội
chống lại những kẻ đua tranh này.

49
00:04:32,700 --> 00:04:37,053
Bọ nước sử dụng môi trường
nhằm xác định sự hiện diện của con mồi.

50
00:04:38,479 --> 00:04:42,839
Nhưng bề mặt nước không phải là
phương tiện truyền thông điệp duy nhất,

51
00:04:47,190 --> 00:04:51,341
Một số loài săn mồi phát triển
những cách săn mồi tinh vi hơn.

52
00:04:54,689 --> 00:04:56,872
Một lớp động vật chân đốt -
Lớp nhện.

53
00:04:57,344 --> 00:05:00,360
Tạo ra một chất liệu dai hơn thép,

54
00:05:00,841 --> 00:05:03,749
Được 30.000 loài nhện khác nhau sử dụng.

55
00:05:04,439 --> 00:05:05,921
Tơ nhện.

56
00:05:06,014 --> 00:05:08,860
Chúng được dùng cho rất nhiều
mục đích khác nhau..

57
00:05:09,537 --> 00:05:13,889
Để di chuyển, xe một sợi tơ phấp phới
trước gió và nhờ gió đưa chúng đi.

58
00:05:14,396 --> 00:05:17,447
Như một cái bẫy khi dăng thành tổ nhện,

59
00:05:18,296 --> 00:05:21,862
mà chủ yếu dùng nó để bắt mồi.

60
00:05:35,880 --> 00:05:37,979
Dải tơ nhện nổi bật này

61
00:05:37,979 --> 00:05:41,820
được một trong những kẻ săn mồi
hiệu quả nhất rừng nhiệt đới tạo ra.

62
00:05:41,820 --> 00:05:48,960
Nhện argiope - nhện chữ thập St Andrew
(St Andrew's Cross spider)

63
00:05:48,960 --> 00:05:54,220
Chưa rõ vì sao chúng tạo
dấu chữ thập màu trắng rất dễ thấy

64
00:05:54,220 --> 00:05:55,658
ngay chính giữa mạng nhện của nó.

65
00:05:57,185 --> 00:06:00,136
Một số chuyên gia cho rằng
nó có chức năng như một cảnh báo.

66
00:06:00,704 --> 00:06:04,104
nhưng con ruồi này
rõ ràng không nhận ra dấu hiệu đó.

67
00:06:19,800 --> 00:06:23,820
Con nhện trói con mồi bắt được
nhằm ngăn nó không tẩu thoát

68
00:06:23,820 --> 00:06:28,408
không phải bằng tơ nhện
mà bằng một dạng tơ không dãn khác.

69
00:06:29,266 --> 00:06:32,871
sau đó dùng nọc độc làm tê liệt con mồi.

70
00:06:36,570 --> 00:06:41,919
để ăn sau đó.

71
00:06:43,061 --> 00:06:46,585
Rất nhanh, một con mồi tiềm năng khác
sa vào mạng nhện.

72
00:06:48,266 --> 00:06:52,169
Một con nhện nhảy (portia spider)

73
00:07:04,930 --> 00:07:07,168
Nhưng trước khi bị nhện argiope tấn công,

74
00:07:07,462 --> 00:07:10,084
nhện nhảy rút lui tới rìa mạng nhện.

75
00:07:19,199 --> 00:07:22,263
Rồi thực hiện một điều rất kỳ quặc.

76
00:07:31,330 --> 00:07:35,099
Nó gẩy những sợi tơ căng
được lựa chọn rất cẩn thận.

77
00:07:37,660 --> 00:07:44,680
Nó tạo những rung động nhịp nhàng
nhằm trấn an nhện argiope.

78
00:07:59,160 --> 00:08:04,947
Thay vì tấn công nhện nhảy,
nhện argiope trở lại tâm mạng nhện.

79
00:08:06,348 --> 00:08:07,370
Và đó chính là nơi nhện nhảy muốn

80
00:08:11,000 --> 00:08:13,966
vì nhện nhảy săn các loài nhện khác

81
00:08:14,170 --> 00:08:16,870
và đặt nhện argiope
trong tầm ngắm của nó.

82
00:08:25,220 --> 00:08:29,057
Nó di chuyển khỏi mạng nhện
để có thể đánh giá tình hình.

83
00:08:32,430 --> 00:08:36,190
Trong nhiều giờ, nó di chuyển
quanh các nhánh cây.

84
00:08:36,190 --> 00:08:39,470
tìm kiếm vị trí tốt nhất
phát động một đòn tấn công.

85
00:08:46,020 --> 00:08:51,564
Nó tạo những cử động như robot
nhằm đánh lừa nhện argiope.

86
00:08:54,280 --> 00:08:58,994
như một cành cây lắc lư trong gió.

87
00:09:00,129 --> 00:09:03,982
khiến nó có thêm thời gian theo dõi.

88
00:09:10,090 --> 00:09:12,870
Nhện nhảy có thị lực siêu việt,

89
00:09:13,087 --> 00:09:16,567
nó có thể tính toán góc, khoảng cách
với độ chính xác cao.

90
00:09:31,540 --> 00:09:33,943
Nó đang lên kế hoạch vồ nhện argiope.

91
00:09:35,800 --> 00:09:37,986
Nó đang ở vị trí tấn công hoàn hảo.

92
00:09:49,360 --> 00:09:52,162
Nọc độc giết nhện argiope ngay lập tức.

93
00:09:59,360 --> 00:10:01,930
Như hầu hết các loài nhện
nó không thể ăn thức ăn rắn,

94
00:10:01,930 --> 00:10:05,541
nên nó bơm dịch tiêu hóa vào con mồi,

95
00:10:05,552 --> 00:10:08,232
và sau đó hút kiệt xác con mồi.

96
00:10:22,130 --> 00:10:25,080
Loài săn mồi như nhện nhảy
liên tục phát triển

97
00:10:25,080 --> 00:10:29,930
những cách thức săn mồi mới.

98
00:10:29,930 --> 00:10:38,330
Và dĩ nhiên con mồi của chúng không ngừng
phát triển những cách phòng thủ mới.

99
00:10:38,330 --> 00:10:44,450
Và một loài nhện thậm chí còn học được cách
tung mạng nhện đàn hồi như một cái chài.

100
00:10:54,139 --> 00:10:58,515
Hành tinh chúng ta là nơi cư ngụ
của hơn một triệu động vật chân đốt.

101
00:11:04,200 --> 00:11:08,618
Ngày nay chúng đông gấp 4 lần
các loài động vật khác.

102
00:11:09,224 --> 00:11:12,369
Một phần sự kỳ diệu của chúng -
Là sự đa dạng

103
00:11:16,801 --> 00:11:19,649
và sự đa dạng này
thể thiện rõ qua những kẻ săn mồi

104
00:11:19,660 --> 00:11:22,930
Những động vật chân đốt săn lùng
động vật chân đốt khác.

105
00:11:25,649 --> 00:11:28,970
Thành công nhất trong số đó là lớp nhện.

106
00:11:31,370 --> 00:11:34,185
Phần lớn nhện bắt mồi nhờ mạng nhện.

107
00:11:35,660 --> 00:11:40,413
Nạn nhân khi vướng vào bẫy tơ nhện
khiến mạng nhện rung động

108
00:11:40,570 --> 00:11:43,130
báo cho con nhện này biết
có một bữa ăn chờ sẵn.

109
00:11:48,133 --> 00:11:50,899
Có rất nhiều dạng mạng nhện khác nhau,

110
00:11:50,899 --> 00:11:55,430
và những loài nhện khác nhau
chọn nơi xây mạng nhện khác nhau.

111
00:11:57,037 --> 00:12:02,267
Bên trong một khúc gỗ là nơi thích hợp
săn bọ cánh cứng và cả những loài bò sát nhỏ.

112
00:12:09,660 --> 00:12:14,829
Mạng nhện rắc rối này là nơi cư trú
của một loài nhện đáng sợ nhất Úc.

113
00:12:14,829 --> 00:12:17,758
Loài nhện lưng đỏ cực độc
(red-back spider).

114
00:12:19,329 --> 00:12:23,410
Dù trông như vậy,
mạng nhện này khá phức tạp,

115
00:12:23,410 --> 00:12:25,303
và được thiết kế rất kỹ.

116
00:12:26,525 --> 00:12:31,437
Nó gồm những sợi tơ nhện dai nhất
do loài nhện tạo ra.

117
00:12:32,050 --> 00:12:37,807
Chắc tới mức có thể bắt và di chuyển
con mồi lớn hơn nó rất nhiều.

118
00:12:57,579 --> 00:13:00,589
Trước tiên nó cuốn loại tơ chắc chắn

119
00:13:00,589 --> 00:13:03,938
quanh con bọ đang giãy giụa
nhằm trói chặt con mồi.

120
00:13:13,510 --> 00:13:15,034
Khi bọ cánh cứng đuối sức.

121
00:13:15,199 --> 00:13:17,853
Nó cắn.

122
00:13:26,109 --> 00:13:29,573
Nó kéo nạn nhận tới phần mạng nhện
nơi nó ẩn náu.

123
00:13:33,120 --> 00:13:36,819
Nó bắt đầu lần và gỡ các sợi tơ nhện.

124
00:13:47,529 --> 00:13:51,290
Những sợi tơ này đang căng lên,
dãn ra do sức nặng

125
00:13:51,354 --> 00:13:55,809
giúp con nhện giữ những tải trọng
khổng lồ trên mạng nhện.

126
00:13:57,344 --> 00:14:01,038
Một con đực nhỏ giám sát
trong khi nó tha con mồi vừa bắt.

127
00:14:09,270 --> 00:14:12,430
Tơ nhện là một thứ co dãn vã đàn hồi

128
00:14:12,430 --> 00:14:19,430
nhưng khó chụp hơn là dăng.

129
00:14:27,556 --> 00:14:31,680
Khi ngày chuyển sang đêm
cả khu rừng chìm trong bóng tối.

130
00:14:31,680 --> 00:14:33,817
Những kẻ săn mồi về đêm
xuất hiện để kiếm mồi.

131
00:14:34,379 --> 00:14:38,949
Một trong số đó là nhện deinopidae -
nhện mặt quỷ (ogre-faced spider).

132
00:14:39,738 --> 00:14:41,907
Nó có mặt ở khắp vùng nhiệt đới.

133
00:14:41,998 --> 00:14:45,411
Nó dùng tơ nhện theo cách hoàn toàn khác.

134
00:14:50,189 --> 00:14:53,009
Nó biến tơ nhện thành một tay lưới.

135
00:14:59,343 --> 00:15:03,168
Cơ thể dạng que khiến nó khó phát hiện
giữa các nhánh cây.

136
00:15:13,572 --> 00:15:18,890
Cặp mặt chính rất lớn của nó
tinh hơn chúng ta gấp 2000 lần.

137
00:15:18,890 --> 00:15:25,279
Để duy trì tầm nhìn như vậy,
nó tạo lại võng mạc sau đáy mắt mỗi ngày.

138
00:15:26,738 --> 00:15:30,590
chúng giúp nó săn mồi
trong bóng tối gần như hoàn toàn.

139
00:15:32,060 --> 00:15:36,481
Nó treo một dải tơ nhện cách nền rừng vài cm.

140
00:15:45,675 --> 00:15:47,513
Nó tấn công.

141
00:15:49,570 --> 00:15:52,312
Nó tung mạng nhện lên con mồi.

142
00:15:54,953 --> 00:15:58,539
sau đó cuốn con mồi bằng tơ nhện
nhằm trói chặt nó.

143
00:16:06,399 --> 00:16:11,236
Cuối cùng nó bắt đầu
chậm rãi tận hưởng bữa ăn.

144
00:16:15,114 --> 00:16:18,214
Với con mồi của nó,
ít nhất cái chết đến rất nhanh.

145
00:16:20,030 --> 00:16:23,688
Nọc độc tác động nhanh của của nó
giết con mồi gần như ngay lập tức.

146
00:16:24,466 --> 00:16:32,520
Nhưng nọc độc có thể dùng theo cách khác
và một số nạn nhân không được may mắn như vậy

147
00:16:34,560 --> 00:16:38,564
Nọc độc có thể dùng để tự vệ và tấn công.

148
00:16:39,089 --> 00:16:42,041
Một số động vật chân đốt dùng nó
theo cách tinh tế hơn.

149
00:16:42,420 --> 00:16:45,149
không nhằm giết chết
mà chỉ kiểm soát con mồi.

150
00:16:48,801 --> 00:16:51,490
Trong vùng rừng Nam Phi và Nam Á.

151
00:16:51,490 --> 00:16:55,748
có một sinh vật dùng nọc độc
theo cách rất đặc biệt.

152
00:16:59,607 --> 00:17:02,815
Đây là con tò vò
(jeweled cockroach wasp).

153
00:17:02,883 --> 00:17:06,649
Cơ thể óng ánh của nó nổi bật dưới nền rừng

154
00:17:06,919 --> 00:17:10,102
Mục đích của màu sắc rực rỡ
vẫn chưa rõ ràng.

155
00:17:14,282 --> 00:17:19,034
Dĩ nhiên mọi con bọ nhận ra nó
đều tìm cách tránh xa.

156
00:17:22,921 --> 00:17:26,389
Nó săn mồi không phải cho chính nó.

157
00:17:29,869 --> 00:17:33,513
Con gián này là chính là thứ
nó đang tìm kiếm.

158
00:17:35,048 --> 00:17:37,911
Con gián lớn và khỏe hơn nó rất nhiều.

159
00:17:39,684 --> 00:17:41,628
Dù vậy nó vẫn tấn công.

160
00:17:47,466 --> 00:17:50,498
Nó không giết chết
mà muốn con mồi còn sống.

161
00:18:05,529 --> 00:18:10,550
Trước tiên nó tiêm loại nọc độc
khiến con mồi tê liệt chân trước

162
00:18:13,020 --> 00:18:15,688
Nhằm ngăn chặn con mồi kháng cự.

163
00:18:18,713 --> 00:18:22,838
Giờ nó tiêm loại nọc độc thứ hai
trực tiếp vào não con mồi.

164
00:18:26,498 --> 00:18:30,706
Điều kinh ngạc là loại nọc độc này
lập tức khiến con gián tê liệt.

165
00:18:36,921 --> 00:18:39,281
Con gián đã hoàn toàn mất kiểm soát.

166
00:18:46,360 --> 00:18:49,431
Nó tha nạn nhân xuống một cái hang ngầm.

167
00:18:52,509 --> 00:18:56,489
Tại đó nó đẻ trứng trực tiếp lên mình gián.

168
00:19:02,090 --> 00:19:04,760
Nó bịt lối vào hang bằng lá rụng.

169
00:19:04,760 --> 00:19:08,888
nhằm ngăn chặn những kẻ săn mồi khác
tìm kiếm con gián hay ấu trùng của nó.

170
00:19:18,784 --> 00:19:23,219
Ấu trùng mất năm ngày
để hút hết dịch cơ thể gián.

171
00:19:23,219 --> 00:19:27,439
Sau đó nó khoét vào bên trong
và bắt đầu ăn con gián.

172
00:19:33,037 --> 00:19:36,051
Nó ăn những bộ phận thứ yếu trước tiên,

173
00:19:36,434 --> 00:19:40,674
và chừa lại hệ thần kinh và sinh sản
để ăn sau cùng.

174
00:19:44,000 --> 00:19:47,180
Quá trình này mất 10 ngày hoặc hơn.

175
00:19:48,936 --> 00:19:53,890
Suốt thời gian đó, con gián vẫn còn sống
và hầu như không cử động.

176
00:19:57,291 --> 00:19:59,390
Trong quãng thời gian vài tuần,

177
00:19:59,395 --> 00:20:01,591
ấu trùng tiếp tục phát triển lớn dần.

178
00:20:01,930 --> 00:20:06,589
Cho đến khi những gì còn lại của con gián
chỉ là một xác chết trống rỗng.

179
00:20:09,022 --> 00:20:13,255
và từ đó xuất hiện
một con tò vò trưởng thành.

180
00:20:15,349 --> 00:20:18,916
Rẵn sàng lặp lại chu trình rùng rợn của chính nó.

181
00:20:26,695 --> 00:20:28,941
Chúng ta đã chứng kiến một số
phương thức săn mồi chết chóc

182
00:20:29,000 --> 00:20:32,519
khi động vật chân đốt ăn thịt lẫn nhau.

183
00:20:33,401 --> 00:20:37,139
Cách chúng săn mồi,
định hình cơ thể trong đời sống của chúng.

184
00:20:56,226 --> 00:21:00,340
Đấu tranh sinh tồn giữa động vật chân đốt
thường rất khốc liệt.

185
00:21:00,340 --> 00:21:02,865
Nhưng đó là một chìa khóa
dẫn tới thành công.

186
00:21:02,905 --> 00:21:06,890
Những kẻ mạnh nhất tồn tại
để tạo nên những thế hệ tiếp theo.

187
00:21:08,719 --> 00:21:12,842
Trong phần sau, chúng ta sẽ xem xét
mức độ khao khát giao phối.

188
00:21:13,129 --> 00:21:17,059
đã định hình sự đa dạng động vật chân đốt.

189
00:21:20,890 --> 00:21:23,766
Chứng kiến vì sao tán tỉnh không phải
luôn như vẻ ngoài của nó.

190
00:21:26,550 --> 00:21:30,100
một số con đực tặng quà con cái
để được giao phối.

191
00:21:31,420 --> 00:21:33,085
và những con đực khác
phải dùng mưu mẹo với chúng.

192
00:21:35,049 --> 00:21:38,235
Và chúng ta sẽ chứng kiến thế hệ kế tiếp
của những quái vật thu nhỏ...

193
00:21:38,314 --> 00:21:44,131
chập chững những bước đầu tiên
trong thế giới nhỏ bé và đầy nguy hiểm này.

194
00:21:51,049 --> 00:22:05,049
Nghe & dịch: Hoàng Hà (Anabas).