Klaar voor Europa De enige echt grensoverschrijdende partij
Pionierende piraten

De 200 jaar oude democratie heeft dringend een update nodig, vindt de Piratenpartij. Met directe invloed van de kiezers. Ook hun kennis moet worden benut.

ARIEJAN KORTEWEG

'We lopen zo'n vijf tot tien jaar voor op de andere partijen.' Janmaarten Batstra zegt het zonder met zijn ogen te knipperen. 'Ga maar na', legt hij uit: '60.000 nerds die samen verschrikkelijk veel weten en allemaal achter de computer zitten, daar kan weinig tegenop.'

Nerds vinden ze een mooie term bij de Piratenpartij, al is het volgens hen een fabeltje dat die 'de human touch' zouden missen. Ook de naam Piraten dragen ze met…
Oeps!

Een fout! Die zag ik niet aankomen. Probeer je het zo nog eens?
Niet goed? Geld terug (€ 0,25)PrintenUitgave weergeven
Gefeliciteerd!

Je hebt zojuist dit artikel gekocht. In dit geval voor € 0,25. Deze prijs is bepaald door de uitgever van dit artikel.

Als het stuk tegenvalt kun je aan het eind van het artikel je geld terug krijgen. Daar vind je namelijk onze Niet Goed Geld Terug-knop™. Als je daarop klikt heb je het bedrag meteen terug. Op deze manier kan je pas echt bepalen of je dit artikel de prijs waard vindt.
€ 0,25 – De eerste 15 seconden zijn gratis.

Lijsttrekker Matthijs Pontier vouwt folders.

Foto Ivo van der Bent

vkn

Zaterdag 10 Mei 2014

Klaar voor Europa De enige echt grensoverschrijdende partij
Pionierende piraten

De 200 jaar oude democratie heeft dringend een update nodig, vindt de Piratenpartij. Met directe invloed van de kiezers. Ook hun kennis moet worden benut.

ARIEJAN KORTEWEG

'We lopen zo'n vijf tot tien jaar voor op de andere partijen.' Janmaarten Batstra zegt het zonder met zijn ogen te knipperen. 'Ga maar na', legt hij uit: '60.000 nerds die samen verschrikkelijk veel weten en allemaal achter de computer zitten, daar kan weinig tegenop.'

Nerds vinden ze een mooie term bij de Piratenpartij, al is het volgens hen een fabeltje dat die 'de human touch' zouden missen. Ook de naam Piraten dragen ze met trots, ondanks de vooroordelen die er door worden opgeroepen. 'Veronica, dat waren ook piraten', zeggen ze dan: 'Die hebben de popmuziek naar Nederland gebracht.' Hackers, nog zo'n omschrijving die ze als een geuzennaam zien. 'Die heb je in twee soorten', is de uitleg. 'Black hackers willen alles vernielen. Wij zijn van het white hacking: afwijken van de regels zonder het moreel besef te verliezen.'

De Europese top van de Nederlandse Piratenpartij is aangeschoven in de Skylounge van het Hilton Hotel naast het Amsterdamse Centraal Station. Lijsttrekker Matthijs Pontier (29) is wetenschappelijk onderzoeker aan de Vrije Universiteit. Zijn domein: privacy, drugsbeleid, kunstmatige intelligentie. Batstra (37), de nummer twee, is duurzaam ondernemer in led-verlichting te Enschede. Cherif Mews (24), nummer drie, studeerde vorig jaar af in werktuigbouwkunde en heeft een bedrijfje opgezet voor digitale presentatietechnieken. Lijstduwer Dick Poot (46) is een van de pioniers van de Nederlandse Piratenpartij.

Een van de oudste stukjes van de Amsterdamse binnenstad ligt diep onder ons: Geldersekade, Oudezijdskolk, kop van de Waalseilandgracht. Batstra, die de locatie koos: 'Amsterdam is geworden wat het is door de vrijheid van drukpers', zegt hij. 'Eeuwenlang kwamen Europeanen hierheen om boeken, kranten of pamfletten te laten drukken. Dat heeft zowel cultureel als economisch veel rijkdom gebracht. Geef internet die vrijheid, zorg dat kennis en expertise wereldwijd worden gedeeld en het zal opnieuw welvaart brengen.'

Een paar dagen eerder kwam ditzelfde gezelschapje naar het Haagse perscentrum Nieuwspoort om zijn programma voor de Europese verkiezingen te presenteren. De opkomst was bescheiden: een paar getrouwen met een camera, een enkele verdwaalde vragensteller en dat was dat. Poot gaf geen krimp. 'In 2010 zaten we hier voor een leeg zaaltje en kregen we 0,1 procent', zei hij. 'Twee jaar later waren we hier ook: 0,3 procent. En nu is het zaaltje weer wat voller, en hebben we onze eerste volksvertegenwoordiger binnen.'

Met dat laatste doelde hij op die ene piraat, Jelle de Graaf heet hij, die bij de gemeenteraadsverkiezingen werd verkozen in de bestuurscommissie - de vroegere deelraad - van Amsterdam West. In de andere raden kwamen de piraten een paar stemmen tekort om mee te mogen doen.

Met dat laatste doelde hij op die ene piraat, Jelle de Graaf heet hij, die bij de gemeenteraadsverkiezingen werd verkozen in de bestuurscommissie - de vroegere deelraad - van Amsterdam West. In de andere raden kwamen de piraten een paar stemmen tekort om mee te mogen doen.

De Zweedse Piraten hebben twee zetels in het Europees Parlement; de Duitsers scoorden 8,9 procent bij deelraadsverkiezingen in Berlijn; IJsland telt drie piraten in het parlement; de Tunesische Piraten leverden een staatssecretaris van Jeugd en Sport. Dergelijke successen laten hier nog op zich wachten. Ter verdediging verwijzen de Nederlandse piraten naar de SP en de Partij voor de Dieren, die ook jaren nodig hadden om door te breken. En ze vertrouwen op hun internationale karakter: de piraten vormen de enige echt grensoverschrijdende partij. Van Kroatië tot Letland en van Spanje tot Finland staan de piraten met elkaar in contact. Dat zijn die '60.000 nerds' waarover Batstra het had.

Als ik na afloop van de persconferentie hun telefoonnummers vraag, kijken ze kijken elkaar aan: tsja, telefoon. Natuurlijk, alleen die gebruiken ze zelden om te bellen. Of nou ja, hooguit met hun moeder. Sms'en dan, whatsappen desnoods? Voor piraten is dat allemaal old school. Een piraat is zich voortdurend bewust van de kans dat hij wordt afgeluisterd. Vandaar dat hun contacten meestal lopen via beveiligde kanalen als Mumble of MyEnigma.

Als ik na afloop van de persconferentie hun telefoonnummers vraag, kijken ze kijken elkaar aan: tsja, telefoon. Natuurlijk, alleen die gebruiken ze zelden om te bellen. Of nou ja, hooguit met hun moeder. Sms'en dan, whatsappen desnoods? Voor piraten is dat allemaal old school. Een piraat is zich voortdurend bewust van de kans dat hij wordt afgeluisterd. Vandaar dat hun contacten meestal lopen via beveiligde kanalen als Mumble of MyEnigma.

De Piratenpartij zit in de marge van het politieke bestel, met geavanceerde middelen en afwijkende prioriteiten. Dat maakt nieuwsgierig. Maar in één opzicht lijken ze klassiek: de eerste tien op de Piratenlijst zijn allemaal mannen. Waar zijn de meisjespiraten gebleven? Het viertal grijnst ongemakkelijk. 'We hebben op onze knieën gelegen', zegt de een. 'Ze verstoppen zich een beetje', zegt de ander. Lijsttrekker Pontier geeft het meest politieke antwoord: 'We zijn over dat man-vrouw stigma heen.' Mochten sommigen dat anders zien, dan heeft de partij Ancilla Tilia achter de hand, een voormalig blootmodel met uitgesproken opvattingen over auteursrecht en privacy, die als kandidaat voor de Amsterdamse gemeenteraad furore maakte met een filmpje waarin ze aanschouwelijk maakte hoe vreemd het is dat op Amsterdam CS overal beveiligingscamera's hangen, terwijl de reiziger er niet mag filmen.

De Piratenpartij zit in de marge van het politieke bestel, met geavanceerde middelen en afwijkende prioriteiten. Dat maakt nieuwsgierig. Maar in één opzicht lijken ze klassiek: de eerste tien op de Piratenlijst zijn allemaal mannen. Waar zijn de meisjespiraten gebleven? Het viertal grijnst ongemakkelijk. 'We hebben op onze knieën gelegen', zegt de een. 'Ze verstoppen zich een beetje', zegt de ander. Lijsttrekker Pontier geeft het meest politieke antwoord: 'We zijn over dat man-vrouw stigma heen.' Mochten sommigen dat anders zien, dan heeft de partij Ancilla Tilia achter de hand, een voormalig blootmodel met uitgesproken opvattingen over auteursrecht en privacy, die als kandidaat voor de Amsterdamse gemeenteraad furore maakte met een filmpje waarin ze aanschouwelijk maakte hoe vreemd het is dat op Amsterdam CS overal beveiligingscamera's hangen, terwijl de reiziger er niet mag filmen.

Het verkiezingsprogramma is een opmerkelijk werkstuk, alleen al vanwege de ernst en de omvang. Ruim zeventig pagina's met strakke standpunten, uitgebreide argumentatie en bronverwijzingen over onderwerpen als genetisch gemanipuleerde gewassen (tegen), hennepteelt (voor), snelheidslimieten (overal in Europa gelijk), auteursrecht (inperken), defensie (Europees organiseren), schaliegas (tegen), een vrijer uitgaansleven (voor), bitcoins (voor), lobbyclubs (fel tegen), rookverbod (technisch oplossen). Al die standpunten zijn in Europees verband bediscussieerd. Delen van het programma komen uit het buitenland en zijn voor de Nederlandse versie vertaald.

Europa is goed, vinden de piraten. Op voorwaarde dat - om het kort samen te vatten - het bestuur transparant wordt en de betrokkenheid van de burger aanzienlijk wordt opgevoerd. 'Europa moet niet gaan over de grootte van wc-stortbakken', zegt Poot in de Skylounge. 'En ook niet over euthanasie of homohuwelijk. Wat je lokaal kunt oplossen, moet je daar doen. Maar voor afspraken over consumentenbescherming, defensie, medicijnen, voeding, auteursrecht of transport heb je Europa nodig.'

Al heeft de Piratenpartij over vrijwel alles een mening, de gesprekken keren snel terug naar privacy, vrijheid op internet en hervorming van de democratie. Met alle onderwerpen die in het verlengde daarvan liggen: octrooirecht, klokkenluiders, privacy. Zoals Batstra het zegt: 'De democratie die we nu hebben, is tweehonderd jaar oud en heeft nooit een update gehad. We zijn toe aan versie 2.0: directe invloed van de kiezer.' Interactieve middelen als etherpad en liquid feedback willen ze inzetten om de democratie directer te maken. Daarbij gaat het niet alleen om inspraak, er schuilt ook veel kennis onder de kiezers, vinden ze. Die moet worden aangeboord. Tegelijkertijd moet de invloed van belangengroepen openbaar worden gemaakt, om zo de Brusselse lobbycultuur aan banden te leggen.

Op alles wat de privacy aantast, zijn de piraten gebeten. Ze verspreiden filmpjes met uitleg over de camera's die ons in de openbare ruimte in de gaten houden: camera's die gezichtstrekken herkennen, nummerplatenherkenning, irislezing. Al die informatie wordt opgeslagen en kan dus gehackt worden en in verkeerde handen vallen, waarschuwen ze.

Zoals dat een Piratenpartij betaamt, wordt campagne gevoerd vanaf een boot. Het piratenschip vertrok uit Groningen, en vaart met een grote lus langs Zwolle, Harderwijk, Utrecht, Delft, Rotterdam, Den Haag en Leiden, om 20 mei in Amsterdam te eindigen. Wie tuig, enterhaken en klapperende zeilen verwacht, komt bedrogen uit. Het scheepje dat ligt afgemeerd bij het Maagjesbolwerk in Zwolle is een varende vakantiebungalow: puntdak, rechthoekige romp en kombuis met vaatwasser en wasmachine. Alleen de paarse vlaggen maken duidelijk waar de actie is.

Op tafel liggen aanstekers, bierviltjes en paarse stickers met de beeltenis van Bradley Manning, Julian Assange en Edward Snowden. Het kwartet uit de Skylounge, aangevuld met Zwolse aanwaai en zelfs piratenkinderen, is doende flyers te vouwen. Voorop, boven een piratenvlag met reddingsboei, de tekst: Europa voor jou! Binnenin meer letters dan om het even welke andere partij zou aandurven. We hoeven niet te overtuigen, informeren volstaat - dat is de stellige overtuiging van de piraten. Daaruit spreekt hun nerd-achtige benadering van de werkelijkheid. Ze noemen zich de partij van de ratio, en zijn minder geïnteresseerd in pogingen om kiezers met een andere achtergrond te bereiken.

In de kajuit een regiment laptops, de belevenissen aan boord zijn vaak live streaming te volgen. Een blikken stem klinkt: 'An idiot is trying to reach you on your cellular device.' Niks aan de hand, dat is de meldtoon, zegt Wiel Maessen, de bebaarde eigenaar van het schip, tevens nummer 7 op de lijst. Maessen (61) heeft een softwarebedrijf gehad; hij voerde voordat hij piraat werd actie tegen het rookverbod.

Waarom niet met al die inzichten en opvattingen aangeklopt bij een van de vele partijen die Nederland al rijk is? 'Omdat ze andere belangen behartigen', zegt lijsttrekker Pontier. 'De jongeren van D66 begrijpen perfect wat we bedoelen. De JOVD maakte een filmpje over veiligheid dat zo van ons had kunnen zijn.' In de strijd tegen ACTA, het antipiraterijverdrag dat in 2012 ternauwernood in het Europees Parlement werd tegengehouden, vonden de piraten een fanatieke medestander in Marietje Schaake, europarlementariër voor D66. Maar doorgaans botsen jonge liberalen op de law and order-principes van het partijkader. Dan kan iemand als Opstelten minister van Justitie worden. En stemt D66 mee met een voorstel dat burgemeesters de vrije hand geeft bij het inzetten van drones in hun gemeente. In de ogen van de piraten zit je dan vast in een 20ste-eeuwse structuur. Batstra biecht een fantasie op: 'Ik zou een drone met camera voor het slaapkamerraam van Opstelten willen parkeren. Dan ervaart hij wat hij doet.'

Het vrijhandelsverdrag met de Verenigde Staten, 3d-printen, octrooirecht - allemaal onderwerpen waar bestaande partijen te lichtvaardig over denken, vinden de piraten. Poot trekt een parallel met de industriële revolutie. 'Ook toen werd een nieuwe wereld geschapen. Daarbij bleek dat kinderen, door hun kleine formaat, heel handig in machines konden kruipen. Pas in 1874 maakte het Kinderwetje van Van Houten daar een einde aan. Nu zitten we weer in zo'n vacuüm. Wij willen de partij zijn die de moraliteit van die digitale technologie aan de orde stelt en zo de kinderen uit de machines houdt.'

Het vrijhandelsverdrag met de Verenigde Staten, 3d-printen, octrooirecht - allemaal onderwerpen waar bestaande partijen te lichtvaardig over denken, vinden de piraten. Poot trekt een parallel met de industriële revolutie. 'Ook toen werd een nieuwe wereld geschapen. Daarbij bleek dat kinderen, door hun kleine formaat, heel handig in machines konden kruipen. Pas in 1874 maakte het Kinderwetje van Van Houten daar een einde aan. Nu zitten we weer in zo'n vacuüm. Wij willen de partij zijn die de moraliteit van die digitale technologie aan de orde stelt en zo de kinderen uit de machines houdt.'

Of dat genoeg zal zijn om in het Europees Parlement te komen? Ze citeren Maurice de Hond, die peilde dat 5 procent van de kiezers een stem op de Piratenpartij overweegt. Maar vooral verwachten ze een zetel in Zweden, twee of drie in Duitsland, één in Frankrijk en Spanje. 'Dan zijn we vertegenwoordigd in het parlement. Door wie is ons om het even.'
Piratengeschiedenis

De Zweedse Piratpartiet is in 2006 opgericht. De partij komt voort uit de anti-auteursrechtenbeweging die ook website The Pirate Bay opzette. Niet lang daarna volgden initiatieven in andere landen, zoals de Parti Pirate (Frankrijk), de Piraattipuolue (Finland), Komma Piraton (Griekenland) en de Piratska stranka (Kroatië). De Nederlandse Piratenpartij is in 2010 opgericht. Er zijn piratenpartijen in meer dan zestig landen. In januari 2013 is een gezamenlijk Europees programma gepresenteerd. Bij de gemeenteraadsverkiezingen heeft de Piratenpartij meegedaan in Amsterdam, Groningen, Zwolle en Binnenmaas. Eén kandidaat is gekozen, in de bestuurscommissie Amsterdam West.

MUMBLE Skype zonder beeld, maar wel beveiligd en gratis. Handig om digitaal te vergaderen.

LIQUID FEEDBACK systeem om de achterban te peilen en expertise aan te boren.

CRYPTOPARTIES gratis voorlichtingsbijeenkomsten over beveiligd gebruik van internet.

MYENIGMA whatsapp, maar dan beveiligd.

GPG encrypted e-mail waarbij boodschappen worden versleuteld.

BLACKPHONE extra-beveiligde smartphone, nog niet op de markt.

ETHERPAD techniek om met meerdere deelnemers via internet tegelijk aan dezelfde tekst te werken.

SWARMWISE decentraal werken, vanuit gedeelde probleemstelling.

SWARMWISE decentraal werken, vanuit gedeelde probleemstelling.

THREE MAN RULE zodra drie piraten samen iets vinden, hebben ze recht van initiatief.

CRYPTOCURRENCIES virtueel geld, zoals bitcoins.

PIRATE IRC chatbox waarmee piraten wereldwijd contact houden.

PIRATE PARTIES INTERNATIONAL organisatie om nationale Piratenpartijen te ondersteunen.

CROWDSOURCING onlinegemeenschap die expertise bundelt.

Dit artikel heb je gekocht via Blendle, wil je je geld terug, klik hier.
Delen op de interwebs
Dit artikel delen

140
Eerder gedeeld door:
Alexander Aardema

5 uur geleden
Martijn van Oeffel

5 uur geleden
'We lopen zo'n vijf tot tien jaar voor op de andere partijen.' aldus de PiratenPartij. En daar is geen woord aan gelogen!
Sabine Scherrenberg

10 uur geleden
Interessant verhaal
Anneke Jansen

12 uur geleden
mooi stuk
Klaas Kooistra

12 uur geleden
Mooi inkijkje in de Piratenpartij.
Marten Blankesteijn

12 uur geleden
Op bezoek bij de Piratenpartij. 'Ik zou een drone voor het slaapkamerraam van Opstelten willen parkeren. Dan ervaart hij wat hij doet.'
Robin van Schuilenburg

15 uur geleden
Oeps!

Een fout! Die zag ik niet aankomen. Probeer je het zo nog eens?
Bevalt Blendle?

Freelancers
blendle
Totaalfaal.

Blendle kan niet geladen worden. Probeer het later nog eens.
blendle
Onderhoud.

Op dit moment sleutelen en timmeren we aan de servers. We zijn zo terug.