ryanchi:apertium-tools ryanchi$ echo "Су -- сутегі мен оттегінің қалыпты жағдайларда тұрақтылығын сақтайтын қарапайым химиялық қосылысы. Ауыз су, тіршілік көзі, ол Жер шарының 3  4 бөлігін алады, тірі ағзалардың 60-70-ы, ал өсімдіктердің 90  -ы судан тұрады.
> Жер бетінде тіршілік ең алғаш сулы ортада пайда болды. Су -- бүкіл тіршілік иелерінің негізгі құрамдас бөлігі. Бұдан басқа судың тіршілік үшін физикалық-химиялық қасиеттердің: жоғары жылу өткізгіштік және жылу сыйымдылық, жоғары тығыздық, ауа тығыздығының шамамен 800 есе артуы, мөлдірлік, тұтқырлық, қатқан кезде мұздыңкөлемін ұлғайтуы және тағы басқа қолайлы қасиеттері болады. Біржасушалы және көпжасушалы ағзалар жасушаларының биохимиялық үдерістерінің барлығы сулы ортада өтеді. Су әр түрлі климаттық жағдайлардағы физиологиялық үдерістердің калыпты өтуіне себепкер болады. Ол сондай-ақ көптеген минералдық және ағзалық заттардың жақсы еруіне себепкер бола алады. Табиғи су құрамында сан алуан тұздың болатыны да сондықтан. Ағзалар жұғымды заттарды тек еріген түрінде сіңіреді.
> Сонымен бірге сулы ортаның бірқатар жетімсіздіктері де бар, олар тірі ағзаларға қолайсыз әсер етеді. Мәселен, судың қысымының көбірек артуы және оттегімен нашар канығуы мұхит тұңғиығындағы суда тіршілік ететін ағзалар тіршілігіне кедергі келтіреді. Су құрамындағы оттегінің мөлшері атмосферадағы құрамынан шамамен 20 есе төмен болады. Жарық 200 м тереңдікке өтеді, сондықтан теңіздер мен мұхиттарда тіршітк ететін ағзалар жарьмсыз ортада өмір сүруге бейімделеді. Теңіз және тұщы су құрамьндағы тұздар мөлшері біркелкі болмайды. Мәселен, теңіз суы натрий хлориды мен магний сульфатының тұздарына бай, ал тұщы су құрамында кальций және карбонат иондары көп мөлшерде болады. Сулы ортаны мекендейтіп ағзалар сан алуан, олар бір биологиялық топқа -- гидробионттарға бірігеді. Олардың барлығы сулы орта факторларының әр түрлі құбылуына бейімделді. Сулы ортада ауаға қарағанда дыбыс тезірек тарайды. Сондықтан гидробионттарда көру мүшелеріне қарағанда есту мүшелері жақсы дамыған. Кейбір түрлер тіпті өте төмен жиіліктегі (инфрадыбыс) толқындардың ырғақтарының өзгеруін дер кезіңде сезіп, дауыл тұрардың алдында су тереңдігіне қарай төмендейді Кейбір гидробионттардың (кит тәрізділерде) бағыт-бағдар алуы, қорегін іздеп табуы -- толқындардың шағылған дыбыстарын қабылдау (эхолокация) арқылы жүзеге асады. Көпшілігі жүзу кезінде әртүрлі жиіліктегі электр зарядтарын тудырып, шағылған электр импульстарын қабылдайды. Электр зарядтарын тудырып, оны өзінің бағыт-бағдар алуында және сигнал үшін пайдаланатьін 300-ге тарта балық түрлері белгілі Мысалы, тұщы суда тіршілік ететін су пілі балығы (Моrrуtus kannume) секундына 30 импульс жіберіп, су түбіндегі тұнбадан өзі қоректенетін омыртқасыздарды оңай табады. Импульстары секундына 2000-ға дейін жететін теңіз балықтары да бар. Кейбір қорғану көптеген шұңқырлы, ойық жерлерінде өзендердің тасуынынан, қатты нөсер жауыннан соң, қардың еруінен жіне тағы басқа жағдайларда уақытша көлшіктер, тоғандар пайда болады. Мұндай көлшіктерде де қысқа уақытта тіршілік ететін әт-түрлі гидробионттар кездеседі. Бұлардың ерекшелігі сол, аз ғана уақыт ішінде көбейіп, өзінен соң көптеген ұрпақтарын қалдырып келесі ылғал болатын уақытқа дейін тұнбаға көміліп иабиоз жағдайға түседі (кейбір шаяндар, планариилер, аз қылтанды құрттар моллюскалар, тіпті кейбір балықтар -- африка протоптерусы және оңтүстік америка лепидосирені). Көптеген майда организмдер құрғақшылық жағдайда циста түзеді (инфузорилар, тамыраяқтылар, кейбір ескекаяқты шаяндар, турбеллярий және т.б.).
> Су ортасының өзіндік оттегі режимі де бар. Суда оттегі атмосферамен салыстырғанда 21 есе аз. Судың температурасы, терендігі, тұздылығы артқан сайын ондағы оттегі мөлшері азайып, ал судың ағысы қатты болған сайын оттегі мөлшері көбейеді. Басқа орталармен салыстырғанда судың температуралық режимі біркелкі болуымен ерекшеленеді. Қоңыржай аймақтарда тұщы сулардың температурасы 0,9°С-25°С аралығында (ыстық су көздерін есептемегенде, онда су температурасы 100°С-қа дейін жетеді), тұщы сулардың терең қабатында температура 4°С-5°С-ты құрайды.
>
> Су ортасының жарық режимінің әуе-құрылық ортасынан айырмашылықтары көп. Жарықтың су бетінен шағылысуына және су ішінен өтуі кезінде сіңірілетін болғандықтан суда жарықтың мөлшері аз болады. Сондықтан терең суларды үш аймаққа: жарық , алакөлеңке және толық қараңғы бөліктерге бөледі.
>
> Мұхиттың қараңғы, терең бөліктерінде гидробионттар көру үшін тірі организмдерден бөлінетін жарықты пайдаланады. Мұндай құбылыс биолюминесценция деп аталады. Мысалы, кейбір балықтардың арқа жүзу қанаттарының алғашқы сәулесі жоғарға жақ сүйегіне жақын майысқан, қармақша тәрізді болып орналасқан. Осы қармақшаның ұшында шырышты жарық беретің бактериялары бар. Оттегіменбактерияларды қамтамасыз етуі арқылы жарық беріп, қорегін өзіне еліктіреді. Үнемі қараңғылықта тіршілік ету немесе жарықтың жетіспеуі гидробионттардың көру мүмкіншіліктерін шектейді.
>
> Жердің су қоры теория жүзінде сарқылмайды, себебі тиімді пайдаланған жағдайда су ресурстарының әлемдік су айналымы барысында үздіксіз қалпына келіп отырады. Өкінішке орай, соңғы жылдары Әлемдік Мұхиттарға мұнай өнімдерінің төгілуі, биологиялық алуан түрліліктің азаюы ұлғайып, тропикалық жағалауларга антропогендік қысым көп түсуде. Теңіз жағалауларының өсімдіктер жамылғысы тозып (Индонезия, Филиппин, Тайланд), күріш алқаптарын кеңейту және асшаяндар өсіру үшін тоғандар жасалып, мангра тоғайлары жойылуда.
>
> Су -- бұл шексіз теңіздер мен мұхиттар, ағысты өзендер және мөлдір көлдер. Дегенмен су тек қана көре алатын, ыстық күндері сүңгіп кететін су айдындарында ғана болмайды. Судың көлемді бөлігі адам көзінен тыс жер астында жасырынған. Бұндай су айдындары жер асты сулары деп аталады. Ғалымдардың зерттеуінше су жер бетінде ең көп кездесетін сұйықтыққа жатады. Судың қазіргі кезде қаупі бар. Адамдардың суды үнемдемей құртуының әсерінен тұщы судың жойылу төтенше жағдайлар қатарында. Ал жер шарына қауіптілігі су басу жағдайы. Антрактида мұзының еруі Су
>
> Жер асты сулары
> Жер асты сулары өзінің ерекшелігі және құрылысы бойынша жер үстінде орналасқан судан ерекшеленеді. Жер асты сулары жерге жауатын жауындардан толықтырылады. Дегенмен бұндай толықтырулар біркелкі емес, өйткені көп жағдайда жергілікті жердің рельефінен, жауын түрінен, сондай-ақ жақсы өткізетін және суды ұстап тұра алатын топырақтан да байланысты болады, ол астыңғы қабатқа өту үшін жол бермеуі де мүмкін.
> Бұдан өзге, жер асты сулары өз қорын жер үсті су айдындары есебінен де толықтырады. Өз кезегінде жер асты сулары осындай су айдындарын өздері қоректендіреді. Жер астына түсіп су, әдетте, бір жерде жинақталмайды, өзінің орналасу заңдылығы болады. Солай су ерекше жоғарғы және төменгі қабатты ұйымдастырады.[5]
> Төменгі қабатта судың ең кіші көлемі болады. Үлкен көлемді су жоғарғы қабат бойынша үйлестіріледі. Бұл жердің төменгі деңгейіне судың өтуі өте қиын, ал жоғарғысында — су жинақтала алатындығмен түсіндіріледі. Жоғарғы қабат әлі де үш деңгейден қалыптасады — жоғарғы, ортаңғы және төменгі, әрқайсысы өзінің суды өткізу ерекшелігімен сипатталады. Жоғарғы аймақта адам шаруашылықта қолданатын су жинақталады. Ортаңғы аймақта, әдеттегідей минералдық сулар орналасады. Ал төменгі, іс жүзінде су алмасу болмайтын аймақта жер үсті тұздығы деп аталатын көптеген құрауыштар мен элементтер ерітілген су болады.
> Жер асты сулары қандай қабатта жатқанына байланысты өз сипаттамасын өзгерте алады. Осыған байланысты жер асты суларының үш түрі белгілі.
> Бірінші түрі жетекші деп аталады.
> Бұл — жер үстіне ең жақын орналасқан сулар. Дегенмен жетекші жеткілікті тұрақты емес. Бұл қабаттан құрғақ ауа-райы кезінде су толық кетіп қалуы мүмкін, ал үздіксіз жауы-шашын нәтижесінде қайта пайда бола алады.
> Екінші атауы — артезиандық сулар. Бұл жер астының су қабаты аумақ рельефіне байланысты.
> Жетекші сулардан төмен топырақ сулары орналасады. Әдеттегідей, топырақ сулары шеткі, суға берік қабатта болады. Одан төмен ағынды сулар орналасады.
> Табиғаттағы су айналымы
> Толық мақаласы: Табиғаттағы су айналымы
> Атмосфера үнемі су буымен байып отырады, себебі жер бетіндегі өзендер мен көлдер, мұхиттар мен теңіздер, мұздақтар үнемі буланады. Бірақ атмосферадағы су буының мөлшері тым көбейіп кеткенде, ол асқын қанығуға жетіп конденсацияланып, қайтадан жерге жаңбыр мен кар күйінде қайтып отырады.
> Табиғаттағы су айналымының өзгеруі жер бетінін, әр жерінде әр түрлі табиғи апаттарға әкеліп соғады.
>
> Суды тазарту жолдары оның қандай заттармен және қаншалықты ластануына қарай жүргізіледі. Ерімейтін қоспалардан тұндыру немесе сүзу арқылы тазартуға болатыны сендерге белгілі. Еріген қоспалардан суды айдау арқылы тазартады.
> Ауыз суын табиғи суларды тазарту арқылы алады, ол үлкен қалаларды сумен қамтудың ең басты мәселесі. Ол үшін табиғи суды алдымен тұндырып, содан кейін сүзгіден өткізіп алып, зиянды бактериялардан тазарту үшін хлорлау және озондау өдістері колданылады. Осы үрдістердің барлығы сумен жабдықтау стансаларында арнайы қондырғыларда жүргізіледі.
> Мұнан басқа ірі өндіріс орындарының өндірісте қолданған суларын да тазартпай ағын суға жіберуге болмайды, сол үшін қатаң экологиялық шектеу қойылып, үнемі тексеру жүргізіледі. Соңғы кездері суды тазарту үшін ион алмастырғыш шайырлар да кеңінен қолданыла бастады.
> Дистильденген су — айдау арқылы тазартылған су, ол кұрамы бойынша жаңбыр суына жақын болады. Дистильденген су арнайы зерттеу жұмыстарында, дәрі-дәрмек өндірісінде және автокөліктердің аккумуляторларына электролиттер дайындауда қолданылады.
>
> Өмір бойына ластанған суға тап болған адам оны ішу үшін суды қандай тәсілмен сүзу керек екендігін ойластыра бастады. Бұдан шығу жолын судың өзі көрсетті. Судың жоғары температура кезінде буғаайналу қасиеті бар. Осындай тәсілмен судың құрамында бар көптеген өзге бөлшектерден бөлу шешілді. Бұндай суды тазалау үрдісі дистиляция, ал құралдың өзі дистилятор деп аталды.
> Тазартылған су толық сүзілген сұйықтық болып саналады. Бұнда қоспалардың, тұздар мен қатты бөлшектердің ең аз мөлшері ғана бар. Дегенмен тазартылған суда қосымша құрауыштар толық жоқ деп айтуға болмайды.
> Судың өзге құрауыштармен тез өзара қарым-қатынасқа түсу қасиеті бар. Ал бұл суды дистилляторарқылы айдағанда, осы металдар атомы ең кішкентай мөлшерде суға түсуі мүмкін. Дегенмен бұл судың таза болуына кедергі келтірмейді. Су жүз пайыз ешқандай қоспасыз болуы үшін суды деиондайтын арнайы қондырғылар пайдаланылады. Сондай-ақ өте таза суды дистиллятордан бірнеше рет өткізу арқылы да алуға болады. Солайша бидистиллят алынады.
> Әдеттегідей, өнеркәсіпке немесе медицинаға алады. Осылай тазартылған су негізінде кейбір дәрілер жасалады. Ал кішкентай электр өткізу қабілетінің арқасында дистиденген су өндірісте таптырмайтын зат. Дистелденген суды адам үшін тұрақты түрде қолдануға қатысты әр жақты пікірлер бар.
> Көптеген адамдар дистилденген су адам ағзасы үшін пайдалы емес, өйткені ол пайдалы құрауыштардан толық тазартылған деген пікірде. Дистилденген су ағзадан минералдық құрауыштар мен витаминдерді алып шыққандықтан денсаулыққа зиян келтіретіндігін куәландыру да жүргізілген.
> Дегенмен бұл ұйғарымдары даулауға және дистилденген суды қорғауға дайын адамдар да бар. Өйткені дистилденген судың зияндылығы туралы еш жерде ғылыми дәлелденген жоқ. Шындығында да ол өз құрамы бойынша ерекшеленеді, бірақ қарапайым сумен де минерал тапшылығын толықтыру қиын. Ал дистилденген су ең болмағанда ауру қоздырғыш бактериялардан сақтай алады.[6]
>
> Таза су — түссіз, иіссіз, дәмсіз сұйықтық. Судың қабаты 5 м асқанда көгілдір түсті болып көрінеді.
> Қалыпты қысымда 100°С-та қайнайды да, 0°С-да мұзға (р=0,92 гсм3) айналады, сондықтан мұз су бетінде қалқып жүреді. Сонда оның көлемі 9 -ға артады. Судың беткі қабатының мұзбен қапталып жатуы ондағы тіршілік иелерінің қыс мезгілінде де өмір сүруіне жағдай жасайды.
> Температурасы 4°С болғанда, тығыздығы 1гсм3 (судың ерекшелігі). Судың жылу сыйымдылығы өте жоғары, оны мына мысалмен түсіндірейік. Жаздың аптап ыстық күндерінде су жылуды сіңіріп, өзеннің маңайын салқындатып тұрады, сондықтан адамдар оның жағалауына дем алуға көптеп барады.
> Осылайша жиналған жылуды су қыс мезгілінде біртіндеп ауаға береді, сондықтан қатты аязды күндерде өзеннің беті тұманданып тұратынын сендер сан дүркін кердіңдер. Су жер бетінен тараған жылудың 60-ын ұстап қалып, оны суынудан сақтап тұрады. Табиғи сулар әдетте таза болмайды, онда еритін және ерімейтін заттардың қоспалары болады. Теңіз суында еріген тұздар кептеп кездессе, (3,5 ) ағын және жер асты суларында кальций мен магний тұздары болады, ал жауын мен еріген қар суларында көбінесе шаң мен еріген күйдегі газдар (02, N2, С02, S02, т. б) кездеседі.
> Су — сутек оксиді, Н2О — қалыпты жағдайда сутек пен оттек 1:8 көлемдік қатынаста болатын тұрақты қарапайым химия қосылыс. Табиғатта ең көп таралған, бүкіл гидросфера Судан тұрады, Судың тіршілік үшін маңызы өте зор. Аристотель өз еңбектерінде (біздің заманымыздан IV ғасыр) Суды төрт құбылыстың (от, ауа, топырақ, су) біріне жатқызса, ғалымдар XVIII ғасырдың аяғына дейін Суды жеке элемент ретінде қарастырды.
> Суды алғаш ағылшын ғалымы Г.Кавендиш (1731—1810) зерттеді (1781—1782), ал француз ғалымы А.Лавуазье (1743—1794) сутек жанғанда Су түзілетінін дәлелдеп (1783), Ж.Млньемен бірге сандық құрамын анықтады (1785).
> Судың құрамында массасы бойынша 11,19  сутек, 88,81  оттек болады; молекуласы 2 атом сутек пен 1 атом оттектен тұрады, молек. м. 18,0160, иіссіз, дәмсіз, түссіз (терең жері көгілдір) сұйықтық. Құрамында 2Н (дейтрий) бар Су — ауыр су (D2O) деп аталады. ауыр судыңфизиқалық қасиеттері өзгешелеу болады. Су 0С-та қатып, 100С-та қайнайды.
> 20 °С-тағы тығыздығы 0,99823 гсм3,
> 0 °С-тағы тығыздығы 0,9168 гсм3 (мұзда).
> Судың физиқалық қасиеттерінде, балқу жылуында, меншікті жылу сыйымдылығында, тұтқырлығында, жылу өткізгіштігінде ерекшеліктер бар. Мысалы:, мұз жеңіл болғандықтан Суда қалқып өзендер мен көлдердің түбіндегі тіршілік сақталады. Су қалыпты температурада көптеген заттармен әрекеттеседі. Сілтілік және сілтілік-жер металдармен әрекеттескенде гидроксид пен сутек түзеді (2Na+2H2O=2NaOH+H2↑). Су әр түрлі жағдайда бейметалдармен (фтор, хлор, бром, фосфор, көміртек) әрекеттесіп, қышқылдар (HCl, HClO, HPO3, HF, HBr) және оксид (СО) түзеді.
> Атмосферада Су бу, тұман, бұлт, тамшы және қар кристалдары түрінде кездеседі. Су оттек, сутек, азот қышқылын, спирт, альдегидтер, сілтілер, т.б. аса маңызды химиялық өнімдерді өндіруде қолданылатын химиялық реагентер. Оның катализатор ретінде маңызы зор.[7][8]
> " | python3 groupLemmasByGuesser.py kaz /Users/ryanchi/apert/apertium-kaz /Users/ryanchi/apert/apertium-kaz/dev/guesser guesser.hfst
> > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > > 40 дистилден: v (дистилденген)
28 дистилденген: adj (дистилденген)
24 құрауышт: v (құрауыштар)
21 құрауыштар: adj (құрауыштар)
16 дистилденген: n (дистилденген)
14 гидробионттардың: adj (гидробионттардың)
12 құрауыштар: n (құрауыштар)
10 ластан: v (ластанған)
10 дистиден: v (дистиденген)
10 дәлелден: v (дәлелденген)
9 құрауыш: adj (құрауыштар)
9 құрауыш: n (құрауыштар)
8 кал: v (калыпты)
8 гидробионттардың: n (гидробионттардың)
8 гидробионтт: v (гидробионттар)
8 к: v (кар)
8 электролитт: v (электролиттер)
8 деионда: v (деиондайтын)
8 таптыр: v (таптырмайтын)
8 таптырма: v (таптырмайтын)
8 дистилденген: v (дистилденген)
7 калыпты: adj (калыпты)
7 ағзалық: adj (ағзалық)
7 жетімсіздіктері: adj (жетімсіздіктері)
7 канығуы: adj (канығуы)
7 жарьмсыз: adj (жарьмсыз)
7 мекендейтіп: adj (мекендейтіп)
7 гидробионттарда: adj (гидробионттарда)
7 сигнал: adj (сигнал)
7 пайдаланатьін: adj (пайдаланатьін)
7 жіне: adj (жіне)
7 көлшіктерде: adj (көлшіктерде)
7 гидробионттар: adj (гидробионттар)
7 иабиоз: adj (иабиоз)
7 африка: adj (африка)
7 протоптерусы: adj (протоптерусы)
7 америка: adj (америка)
7 циста: adj (циста)
7 ескекаяқты: adj (ескекаяқты)
7 турбеллярий: adj (турбеллярий)
7 тұздылығы: adj (тұздылығы)
7 жоғарға: adj (жоғарға)
7 қармақша: adj (қармақша)
7 қармақшаның: adj (қармақшаның)
7 жағалауларга: adj (жағалауларга)
7 мангра: adj (мангра)
7 зерттеуінше: adj (зерттеуінше)
7 қауіптілігі: adj (қауіптілігі)
7 алатындығмен: adj (алатындығмен)
7 қанығуға: adj (қанығуға)
7 кар: adj (кар)
7 сүзгіден: adj (сүзгіден)
7 озондау: adj (озондау)
7 өдістері: adj (өдістері)
7 стансаларында: adj (стансаларында)
7 кұрамы: adj (кұрамы)
7 электролиттер: adj (электролиттер)
7 ластанған: adj (ластанған)
7 құрауыштармен: adj (құрауыштармен)
7 деиондайтын: adj (деиондайтын)
7 бидистиллят: adj (бидистиллят)
7 дистиденген: adj (дистиденген)
7 таптырмайтын: adj (таптырмайтын)
7 құрауыштардан: adj (құрауыштардан)
7 витаминдерді: adj (витаминдерді)
7 келтіретіндігін: adj (келтіретіндігін)
7 даулауға: adj (даулауға)
7 дәлелденген: adj (дәлелденген)
7 беткі: adj (беткі)
7 суынудан: adj (суынудан)
7 кептеп: adj (кептеп)
7 көлемдік: adj (көлемдік)
7 судыңфизиқалық: adj (судыңфизиқалық)
7 өзгешелеу: adj (өзгешелеу)
7 бейметалдармен: adj (бейметалдармен)
7 оксид: adj (оксид)
6 гидробионттард: adj (гидробионттардың)
6 гидробионттард: n (гидробионттардың)
6 құрауыштар: v (құрауыштар)
4 калып: v (калыпты)
4 калыпты: n (калыпты)
4 ағзалық: n (ағзалық)
4 жетімсіздікт: v (жетімсіздіктері)
4 жетімсіздіктері: n (жетімсіздіктері)
4 канығуы: n (канығуы)
4 жарьмсыз: n (жарьмсыз)
4 мекендейт: v (мекендейтіп)
4 мекендейтіп: n (мекендейтіп)
4 гидробионттард: v (гидробионттарда)
4 гидробионттарда: n (гидробионттарда)
4 гидробионтт: v (гидробионттардың)
4 гидробионттар: v (гидробионттардың)
4 гидробионттард: v (гидробионттардың)
4 гидробионттардың: v (гидробионттардың)
4 сигнал: n (сигнал)
4 пайдаланатьін: n (пайдаланатьін)
4 жін: v (жіне)
4 жіне: n (жіне)
4 көлшіктерд: v (көлшіктерде)
4 көлшіктерде: n (көлшіктерде)
4 гидробионттар: n (гидробионттар)
4 иабиоз: n (иабиоз)
4 африк: v (африка)
4 африка: n (африка)
4 протоптерусы: n (протоптерусы)
4 америк: v (америка)
4 америка: n (америка)
4 цист: v (циста)
4 циста: n (циста)
4 ескекаяқ: v (ескекаяқты)
4 ескекаяқты: n (ескекаяқты)
4 турбелляри: v (турбеллярий)
4 турбеллярий: n (турбеллярий)
4 тұздылығы: n (тұздылығы)
4 жоғарғ: v (жоғарға)
4 жоғарға: n (жоғарға)
4 қармақш: v (қармақша)
4 қармақша: n (қармақша)
4 қармақшаның: n (қармақшаның)
4 жағалауларг: v (жағалауларга)
4 жағалауларга: n (жағалауларга)
4 мангр: v (мангра)
4 мангра: n (мангра)
4 зерттеуінш: v (зерттеуінше)
4 зерттеуінше: n (зерттеуінше)
4 қауіптілігі: n (қауіптілігі)
4 алатындығмен: n (алатындығмен)
4 қанығуғ: v (қанығуға)
4 қанығуға: n (қанығуға)
4 кар: n (кар)
4 сүзгіден: n (сүзгіден)
4 озондау: n (озондау)
4 өдіст: v (өдістері)
4 өдістері: n (өдістері)
4 стансал: v (стансаларында)
4 стансаларынд: v (стансаларында)
4 стансаларында: n (стансаларында)
4 кұрамы: n (кұрамы)
4 электролиттер: n (электролиттер)
4 ластанған: n (ластанған)
4 құрауыштармен: n (құрауыштармен)
4 деиондайтын: n (деиондайтын)
4 бидистиллят: n (бидистиллят)
4 дистиденген: n (дистиденген)
4 таптырмайтын: n (таптырмайтын)
4 құрауыштардан: n (құрауыштардан)
4 витаминдер: v (витаминдерді)
4 витаминдерді: n (витаминдерді)
4 келтіретіндігін: n (келтіретіндігін)
4 даулауғ: v (даулауға)
4 даулауға: n (даулауға)
4 дәлелденген: n (дәлелденген)
4 беткі: n (беткі)
4 суынудан: n (суынудан)
4 кептеп: n (кептеп)
4 көлемдік: n (көлемдік)
4 судыңфизиқалық: n (судыңфизиқалық)
4 өзгешелеу: n (өзгешелеу)
4 бейметалдармен: n (бейметалдармен)
4 оксид: n (оксид)
3 калыпт: adj (калыпты)
3 калыпт: n (калыпты)
3 жетімсіздік: adj (жетімсіздіктері)
3 жетімсіздік: n (жетімсіздіктері)
3 жетімсіздіктер: adj (жетімсіздіктері)
3 жетімсіздіктер: n (жетімсіздіктері)
3 канығу: adj (канығуы)
3 канығу: n (канығуы)
3 жарьм: adj (жарьмсыз)
3 гидробионт: adj (гидробионттарда)
3 гидробионт: n (гидробионттарда)
3 гидробионттар: adj (гидробионттарда)
3 гидробионттар: n (гидробионттарда)
3 пайдаланать: adj (пайдаланатьін)
3 пайдаланать: n (пайдаланатьін)
3 көлшік: adj (көлшіктерде)
3 көлшік: n (көлшіктерде)
3 көлшіктер: adj (көлшіктерде)
3 көлшіктер: n (көлшіктерде)
3 гидробионт: adj (гидробионттар)
3 гидробионт: n (гидробионттар)
3 протоптеру: adj (протоптерусы)
3 протоптеру: n (протоптерусы)
3 протоптерус: adj (протоптерусы)
3 протоптерус: n (протоптерусы)
3 цис: adj (циста)
3 цис: n (циста)
3 ескекаяқт: adj (ескекаяқты)
3 ескекаяқт: n (ескекаяқты)
3 тұздылығ: adj (тұздылығы)
3 тұздылығ: n (тұздылығы)
3 қармақшан: adj (қармақшаның)
3 қармақшан: n (қармақшаның)
3 қауіптіліг: adj (қауіптілігі)
3 қауіптіліг: n (қауіптілігі)
3 сүзг: adj (сүзгіден)
3 сүзг: n (сүзгіден)
3 сүзгі: adj (сүзгіден)
3 сүзгі: n (сүзгіден)
3 өдіс: adj (өдістері)
3 өдіс: n (өдістері)
3 өдістер: adj (өдістері)
3 өдістер: n (өдістері)
3 станса: adj (стансаларында)
3 станса: n (стансаларында)
3 стансалар: adj (стансаларында)
3 стансалар: n (стансаларында)
3 стансаларын: adj (стансаларында)
3 стансаларын: n (стансаларында)
3 кұрам: adj (кұрамы)
3 кұрам: n (кұрамы)
3 электролит: adj (электролиттер)
3 электролит: n (электролиттер)
3 деиондайт: adj (деиондайтын)
3 деиондайт: n (деиондайтын)
3 таптырмайт: adj (таптырмайтын)
3 таптырмайт: n (таптырмайтын)
3 құрауыш: adj (құрауыштардан)
3 құрауыш: n (құрауыштардан)
3 құрауыштар: adj (құрауыштардан)
3 құрауыштар: n (құрауыштардан)
3 витаминдерд: adj (витаминдерді)
3 витаминдерд: n (витаминдерді)
3 келтіретіндіг: adj (келтіретіндігін)
3 келтіретіндіг: n (келтіретіндігін)
3 бетк: adj (беткі)
3 бетк: n (беткі)
3 суыну: adj (суынудан)
3 суыну: n (суынудан)
2 калып: adj (калыпты)
2 калып: n (калыпты)
2 калыпты: v (калыпты)
2 ағзалық: v (ағзалық)
2 жетімсіздіктері: v (жетімсіздіктері)
2 канығ: v (канығуы)
2 канығуы: v (канығуы)
2 жарьм: n (жарьмсыз)
2 жарьмсыз: v (жарьмсыз)
2 мекендейтіп: v (мекендейтіп)
2 гидробионтт: v (гидробионттарда)
2 гидробионттарда: v (гидробионттарда)
2 гидробионт: adj (гидробионттардың)
2 гидробионт: n (гидробионттардың)
2 гидробионттар: adj (гидробионттардың)
2 гидробионттар: n (гидробионттардың)
2 сигнал: v (сигнал)
2 пайдаланатьін: v (пайдаланатьін)
2 ж: v (жіне)
2 жіне: v (жіне)
2 көлшікт: v (көлшіктерде)
2 көлшіктерде: v (көлшіктерде)
2 гидробионттар: v (гидробионттар)
2 иабиоз: v (иабиоз)
2 африка: v (африка)
2 протоптер: v (протоптерусы)
2 протоптерусы: v (протоптерусы)
2 америка: v (америка)
2 циста: v (циста)
2 ескекаяқ: adj (ескекаяқты)
2 ескекаяқ: n (ескекаяқты)
2 ескекаяқты: v (ескекаяқты)
2 турбеллярий: v (турбеллярий)
2 тұздылығы: v (тұздылығы)
2 жоғ: v (жоғарға)
2 жоғарға: v (жоғарға)
2 қармақша: v (қармақша)
2 қармақшан: v (қармақшаның)
2 қармақшаның: v (қармақшаның)
2 жағала: v (жағалауларга)
2 жағалаул: v (жағалауларга)
2 жағалауларга: v (жағалауларга)
2 мангра: v (мангра)
2 зерттеуінше: v (зерттеуінше)
2 қауіптілігі: v (қауіптілігі)
2 алатындығмен: v (алатындығмен)
2 қанығ: v (қанығуға)
2 қанығуға: v (қанығуға)
2 кар: v (кар)
2 сүзгіден: v (сүзгіден)
2 озонда: v (озондау)
2 озондау: v (озондау)
2 өдістері: v (өдістері)
2 стансаларында: v (стансаларында)
2 кұрамы: v (кұрамы)
2 электролиттер: v (электролиттер)
2 ластанған: v (ластанған)
2 құрауышт: v (құрауыштармен)
2 құрауыштармен: v (құрауыштармен)
2 деиондайтын: v (деиондайтын)
2 бидистиллят: v (бидистиллят)
2 дистиденген: v (дистиденген)
2 таптырмайтын: v (таптырмайтын)
2 құрауышт: v (құрауыштардан)
2 құрауыштардан: v (құрауыштардан)
2 витаминд: v (витаминдерді)
2 витаминдер: adj (витаминдерді)
2 витаминдер: n (витаминдерді)
2 витаминдерді: v (витаминдерді)
2 келтіретіндігін: v (келтіретіндігін)
2 даула: v (даулауға)
2 даулауға: v (даулауға)
2 дәлелденген: v (дәлелденген)
2 беткі: v (беткі)
2 суын: v (суынудан)
2 суынудан: v (суынудан)
2 кептеп: v (кептеп)
2 көлем: v (көлемдік)
2 көлемдік: v (көлемдік)
2 судыңфизиқалық: v (судыңфизиқалық)
2 өзгешеле: v (өзгешелеу)
2 өзгешелеу: v (өзгешелеу)
2 бейметалд: v (бейметалдармен)
2 бейметалдармен: v (бейметалдармен)
2 оксид: v (оксид)
1 пайдаланать: v (пайдаланатьін)
1 жоғар: adj (жоғарға)
1 жоғар: n (жоғарға)
1 қармақша: adj (қармақшаның)
1 қармақша: n (қармақшаның)
1 жағалау: adj (жағалауларга)
1 жағалау: n (жағалауларга)
1 жағалаулар: adj (жағалауларга)
1 жағалаулар: n (жағалауларга)
1 алатындығ: adj (алатындығмен)
1 алатындығ: n (алатындығмен)
1 қанығу: adj (қанығуға)
1 қанығу: n (қанығуға)
1 құрауыш: adj (құрауыштармен)
1 құрауыш: n (құрауыштармен)
1 құрауыштар: adj (құрауыштармен)
1 құрауыштар: n (құрауыштармен)
1 деиондайт: v (деиондайтын)
1 таптырмайт: v (таптырмайтын)
1 витамин: adj (витаминдерді)
1 витамин: n (витаминдерді)
1 келтіретіндіг: v (келтіретіндігін)
1 даулау: adj (даулауға)
1 даулау: n (даулауға)
1 су: v (суынудан)
1 бейметал: adj (бейметалдармен)
1 бейметал: n (бейметалдармен)
1 бейметалдар: adj (бейметалдармен)
1 бейметалдар: n (бейметалдармен)