Als iemand of iets weigert te betalen zijn er 2 mogelijkheden:
De eerste mogelijkheid is om op grond van het wetboek van burgerlijke rechtsverordering een civiele procedure tegen de schuldenaar te beginnen in de hoop daar een veroordelend vonnis van de rechter mee te verkrijgen. Uit een dergelijk vonnis blijkt dan niet alleen dat de verordening van de schuldeiser terecht is, maar het levert ook een executoriale titel op. Dit betekent dat de schuldeiser met behulp van een deurwaarder het vonnis ten uitvoer kan brengen door beslag op 1 of meer goederen van de schuldenaar te leggen en deze goederen vervolgens in het openbaar te verkopen zodat met de opbrengst daarvan de schuld geheel of gedeeltelijk kan worden voldaan.

De tweede mogelijkheid geeft de faillissementswet. Dit zijn uitwerking van 3:276 en 277 burgerwetboek. Deze artikelen bepalen dat een schuldeiser zijn vordering in beginsel op alle goederen van de schuldenaar kan verhalen en dat schuldeisers met gelijke rechten naar evenredigheid worden voldaan, tenzij de wet anders bepaalt. De faillissementswet regelt het beslag op en de executie van het gehele vermogen van de schuldenaar ten behoeve van de gezamenlijke schuldeisers. In zekere zin is het faillissementsrecht het sluitstuk van het goederen of vermogsrecht omdat men na afloop van faillissement weet hoe vermogend een schuldenaar feitelijk is geweest.
Vergeleken met een executoriaal beslag biedt het faillissement een schuldeiser in het algemeen de volgende voordelen:
Een faillissementsaanvraag is minder kostbaar en tijdrovend dan een executie door middel van beslaglegging

Om beslag te kunnen leggen moet een schuldeiser weten waar zich de verhaalbare vermogensbestanddelen van de schuldenaar bevinden. Dit kan de schuldeiser in de praktijk voor problemen plaatsen, temeer omdat de schuldenaar bij een beslaglegging geen inzage in boeken en andere bescheiden hoeft te geven. Bij een faillissement moet de schuldenaar dat wel doen en ook anderszins meewerken. Hierdoor kan hij een faillissement de omvang van het vermogen van de schuldenaar beter worden vastgesteld; omdat de gevolgen van een faillissement voor een schuldenaar erg nadelig zijn gebruiken schuldeisers de faillissementsaanvraag soms als een pressiemiddel om de schuldenaar tot betaling aan te zetten.

Het belangrijkste nadeel van het faillissement ten opzichte van een executoriaal beslag is dat het faillissement ten behoeve van de gezamenlijke schuldeisers wordt gelegd zodat in de praktijk veel schuldeisers maar moeten afwachten of hun vordering daadwerkelijk voldaan zal worden.

Een schuldenaar kan door de rechter failliet worden verklaard:
Op eigen verzoek : wanneer een schuldenaar zijn eigen faillissement verzoekt spreekt men van een eigen aangifte. Hierdoor ontspat hij tijdelijk aan de druk van zijn schuldeisers omdat alle reeds gelegde beslagen worden opgeheven en executies worden gestopt.

Op verzoek van 1 of meer schuldeisers: Komt het meeste voor.

Op vordering van het openbaar ministerie: Gebeurt alleen als het van openbaar belang is en er dan dus een groot aantal gedupeerden is.

Wie kunnen failliet worden verklaard?
Natuurlijke personen
Rechtspersonen
Vennootschap onder firma
Nalatenschappen