'Goedkoop Pompe-medicijn is aanval op pervers systeem'

de Volkskrant 15 december 2014

Interview Huub Schellekens, hoogleraar medische biotechnologie

'Goedkoop Pompe-medicijn is aanval op pervers systeem'

Voor een fractie van de prijs die farmaceuten in rekening brengen, maakte hij een Pompe-medicijn. Niet voor de markt, maar voor de discussie.

MERIJN RENGERS

Huub Schellekens, hoogleraar medische biotechnologie aan de Universiteit Utrecht, strijdt al meer dan een decennium tegen de uitwassen van de farmaceutische industrie. Dit weekeinde vertelde hij in het radioprogramma Argos hoe hij er samen met zijn studenten in anderhalf jaar in is geslaagd in het geheim het medicijn Myozyme, tegen de ziekte van Pompe, na te maken. En dat voor een fractie van de prijs die de producent daarvoor in rekening brengt.

Heeft u al een claim binnengekregen wegens namaak?

'Nee, en ik verwacht die ook niet, omdat we niet van plan zijn dit middel op de markt te brengen. Wel heb ik veel steunbetuigingen ontvangen, van mensen die net als ik strijden voor het breder beschikbaar maken van medicijnen, tegen veel lagere prijzen. In Nederland, waar discussie is over de exorbitante kosten van bijvoorbeeld het Pompe-medicijn, maar ook in de Derde Wereld. We werken niet voor niets samen met de Wereldgezondheidsorganisatie WHO om medicijnen daar goedkoop en lokaal te laten produceren.'

Is het moeilijk om zo'n medicijn na te maken?

'De producent vraagt jaarlijks vier tot zeven ton per patiënt voor het medicijn tegen de ziekte van Pompe. Daarover ontstond vorig jaar grote discussie, toen het niet meer vergoed dreigde te worden. Wij hebben laten zien dat het maken van dit soort medicijnen lang niet zo moeilijk is als farmaceutische bedrijven claimen. De techniek zit in het standaardpakket van studenten. Het produceren van eiwitten voor zo'n medicijn kost ons zo'n 200 euro per gram. Farmaceuten vragen daar op de markt soms het vijfhonderdvoudige voor. Dat is buitensporig.'

De producent zegt dat er meer dan een miljard euro is uitgegeven aan het uitvinden, op de markt brengen en produceren van het medicijn.

'Ik heb niets tegen dat bedrijf en ook niets tegen geld verdienen. De vraag is wel hoeveel geld er aan dit soort middelen verdiend moet worden, en waar dat geld terecht moet komen. We zitten nu in een systeem met exploderende prijzen voor zeldzame geneesmiddelen waar mensen niet zonder kunnen, zoals voor de ziekte van Pompe. Ik wil dat systeem ter discussie stellen.'

Zien de farmaceuten u als een Don Quichotte?

'Ik geloof niet dat mijn kennis en kunde ter discussie staan. Ik werk samen met de WHO en heb tien jaar lang voor de overheid medicijnen gekeurd, maar wilde geen deel meer uitmaken van het perverse systeem. Tien jaar geleden werd ik door een hoge piet uit de farmaceutische industrie in het openbaar nog uitgemaakt voor een marxist, maar als ik nu één op één mensen uit de industrie spreek, beamen zij dat er echt iets wezenlijk moet veranderen. Maar ik vrees dat als zij met zijn allen bij elkaar zitten, zij toch weer zullen betogen dat alleen de industrie veilig medicijnen kan produceren.'

En nu?

'Ik dacht dat een paar jaar terug nog dat de farmaceutische industrie ineen zou storten, net als de banken. Daarna heb ik een periode getracht ze te overtuigen, maar het duurt me allemaal te lang. Ze hebben simpelweg te veel geld opgepot. Nu laat ik ze voor wat ze zijn. De techniek en de ontwikkelingen in de wereld gaan zo snel: ik probeer ervoor te zorgen dat we bij nieuwe medicijnen en nieuwe ontwikkelingen zoals personalized medicine de farmaceutische industrie niet meer nodig hebben. Dat er zo min mogelijk schakels tussen patiënt en arts staan, om te voorkomen dat simpele medicijnen voor astronomische bedragen worden verkocht.'