AP Reviwer

AP REVIEWER
(for my beloved Francisco. It’s not complete, btw. :)) I just got the important details. Pag-aralan niyo pa rin yung notebook. :> KUNG MAY NOTES KAYO.)

SHOGUNATONG HAPON (Clue: KAAT – Kamakura, Ashikaga, Azuchi, Tokugawa)

•	Kamakura/Minamoto Shogunate
o	Yoritomo Minamoto – unang shogun
o	paglaganap ng pyudalismo (sistema ng pag-aari ng lupa sa pamamgitan ng paglingkod sa panginoong may-lupa)
o	may mga samurai (mga mandirigma na nagpapakita ng katapatan, katapangan, kababaan-loob at kagitingan)
o	kamikaze (banal na hangin na tumigil sa pagsakop ng Mongol)
o	Tokimune – tumulong sa pagtalo kay Kublai

•	Ashikaga/Muromachi (kabisera ng Shogunate) Shogunate
o	Takaiyi Ashikaga (tagapagtatag)
o	“warring feudal lords”
o	Panahon ng digmaang Sibil/Pyudal

•	Azuchi Momoyama/Oga Shogunate
o	Nobunaga – tagapagtatag
o	Sinubukan ang pagsakop sa Tsina at Korea
o	Pagpatay sa mga misyonerong Kristiyano at pinaalis sa Hapon (mahigit 120 Pransiskong Kristiyano)

•	Tokugawa Shogunate/Edo (Tokyo)
o	Ieyasu – tagapagtatag
o	Naging malapit ang Kanluranin
o	Shimbara Revolt – pag-alsa ng mga pesante at magsasaka na naging dahilan ng pangiggipit ng mga Shogunato sa mga tao
o	dito naganap ang Saikoku – “police of isolation/seclusion”
o	Commodore Matthew Perry – pinuno ng hukbong Americano) – panahon niya kung kailan tinatag ang Kasunduan ng Kanagawa kung saan naganap ang Kaikoku – “policy of openness”
o	Shogun Kuki – huling shogun

Ibang Impormasyon:
•	Bakufu – tent government
•	Shogun – military general/ang tunay na may hawak ng kapangyarihan
•	Emperador – pinunong panseremonya
•	Daimyo – nagnasiwa sa malawak na lupain
•	Samurai – mandirigma (Code of Bushido)
•	Ronin – masterless samurai
•	Tatlong tagapagtatag ng Hapon – Oda Nobunaga, Hideyoshi Toyotomi, Tokugawa Ieyasu
MUGHAL (Clue: BAJSA – Babur, Akbar, Jahangir, Shah Jahan, Aurangzebb)

•	Babur
o	“ang leon”
o	Gumagamit ng makabong kagamitang pang-armas (baril)

•	Akbar
o	apo ni Babur; pangalan ay nangunguhulugang “siya ang dakila”
o	13 gulang na taon naging pinuno
o	naging mabuting lider; nakamit ang India an gang kaunlaran
o	Fatehpur Sikri – kabisera

•	Jahangir
o	“tagahawak ng mundo”
o	Pinapatuloy ang patakaran ni Akbar
o	asawa ay si Nur Jahan (prinsesang Persyano) ang tunay na may hawak ng kapangyarihan

•	Shah Jahan
o	nagpatayo ng Taj Mahal (pinakatanyag na palasyo na isang libingnan para sa kanyang asawa, si Mumtaz Mahal)
o	“Hari ng Daigdig”

•	Aurangzebb
o	Pangatlong anak ni Shah Jahan
o	Malupit ngunit magaling mandirigma (he freaking made kulong his dad so he can get the throne :>)
o	Mahigpit sa pagiging Islam
o	Parang kabaliktaran ni Akbar
o	Tinanggal ang Rajput sa kanilang posisyon
o	Inihinto ang pag-unlad ng India


KABIHASNANG KOREANO (HOY PARK!)

•	“Lupain, Tulay at Daluyan ng Kultura”
•	Huwanung – anak ng diyos na si Huwaning
•	Tangun – tagapagtatag ng sibilisasyong Koreano sa Pyongyang (Chosun)
•	Chosun – “Lupain ng Payapang Umaga”
•	3 Kaharian – Koguryo, Silla, Paekche

•	DINASTIYANG KORYO
o	Pinagbuan ng kasalukuyang pangalan ng bansa
o	May interes sa Buddhismo
o	Itinatag ni Wang Kon
o	Tripitaka Koreana (Buddhismong sutras)
o	Paggawa ng seramikong celadon
o	Sinlakay ng mga Mongol

•	DINASTIYANG YI
o	Itinatag ni Yi Song Gye
o	Seoul – kabisera
o	Tinanggal ang Buddhismo; kapalit ay Confucianismo
o	Sadae o sadae-junei – “serving the great”
	Naging batayan ng sistemang pilosopikal
	Pagbayad ng tributo ng Tsino
o	Haring Sejong – ikaapat na hari, nagpalawak sa paggamit ng Huminjongun (Koreanong ponetikong alpabeto na may 28 na letra), Ginintuang Panahon
o	Haring Sonyo – naimbeto ang unang barkong pandigma (turtle ship; gawa ni Admiral Yi Sunsin), pagkawatak-watak ng Korea dahil sa pagpapangkao ng mga tao sa pulitika, paghahati sa lipunan (kol’pum o bone rank system)

1.	Yangban – munkuea (dalubhasa sa pagsusulit sibil), mukua (dalubhasa sa paglilingkod sa militar)
2.	Chungin – siyentipiko, manggagamot, tagasaling wika at tauhang adminsitratibo
3.	karansang tao – magsasaka, artisan at manggagawa
4.	chonmin – alipin, tagakatay ng hayop, babaeng nagbibigay aliw


IMPERYO SA TSA

•	Angkor o Khmer – Cambodia; Angkor = “bundok”
o	Tinatawag ding Kampuchea o Khamboja ang Cambodia
o	Angkor – kabisera
o	Nagpatayo ng mga irigasyon at pa-tubig
o	Mga Pinuno:
	Jayavarman II – nagtatag ng Angkor bilang kabisera; tinagurian bilang Chakaravartin na nangunguhulugang “hari ng daigdig”
	Jayavarman III – pinalawak ang teritoryo at sinakop ang Laos
	Suryavarman II – isa sa mga pinakamatanyag na pinuno ng Khmer; pinatayo ang Angkor Wat; sinakop ang Thailand
	Jayavarman VII – huling dakilang hari ng Khmer na sumakop sa Indo-China; sinakop ng mga Thai at naging dahilan ng pagbagsak
•	Sailendra
o	Java, Indonesia
o	“panginoon ng mga kabundukan”
o	Umunlad ang sawah (pagtanim ng palay gamit ang patubig)
o	Borobudur (unang dakilang monumentong Buddhista sa Asya na ipinagawa ni Panopoma na isang haring Buddhist)
o	Natapos noong nagwakas noong sakupin ng Sanjaya, ang karibal na pamilya

•	Sri Vijaya
o	Umusbong sa Palembang
o	Sumatra, Indonesia
o	Isa sa mga pinakamatagal na kaharian (kinontrol ang kipot ng Melaka sa loob ng 640 na taon)

•	Mahajput
o	Tinatag ni Kertarajasa
o	Gaja Madah – punong ministro na nagpalawak na nasasakupan na lupa ng Indonesia

•	Funan
o	Ilog Mekong, Cambodia
o	Katumbas ng salitang Khmer na Phnom na ibig sabihin ay “bundok”
o	Mga hari = “hari ng kabundukan”

•	Chenla
o	Umagaw sa kapangyarihan
o	Gitnang bahagi ng Laos, timog ng Thailand at bahagi ng delta ng Ilog Mekong sa Vietnam
o	Nahati sa  Lupang Chenla (hilaga) at Tubig Chenla (timog)

•	Champa
o	Itinayo ng mga Champ (grupong Austronesyano na nakaupa sa timog na baybayin ng Vietnam)
o	Nakabatay sa kultura at relihiyong Indiano
o	Indrapura – kabisera

•	Dai Viet
o	Ai ham o nam viet
o	Nakapagtatag ng dinastiyang Hanoi o Thang Long (Pumapaitaas na Dragon) (Haha. Bia.)
o	“Dakilang Viet”

•	Sukhotai
o	Ilog Chao Phraya
o	Unang gumamit ng katawagang Thai
o	Rama ang Dakila o Ramkhamhaeng
o	“panginoon ng lahat ng mga Thai”

•	Ayintthaya – Ilog Chao Phraya, Thailand
o	Nagsimula makipag-ugnayan sa mga Europeo

•	Pagan
o	Haring Anawatha – paglawak at pagiging imperyo ng Pagan
o	Maraming sumasamba sa nat (katutubong espiritu)
o	Haring Kyanzittha – pagpapatayo ng templo at nakilala ang Burma bilang Ginintuang Panahon ng Pagan at tinagurain na Lungsod ng Apat ng Milyong Pagoda”)
o	Nagwakas sa pagsakop sa ng Mongol

•	Melaka
o	Tinatag ni Paramenswara (prinsipe ng Sri Vijaya) ng mga Mongol
o	Timog ng Thailand at timog-kanlurang Sumatra
o	Tumasik (Singapore) ay kung saan tumakas si Paramenswara
o	Melaka – pinakamahalagang daungan ng Timog-Silangang Asya noong 15 at 16 na daang taon)
o	Sentro ng pagpapalaganap ng Islam sa silangan
o	Dito dumating ang mga Portuges (1509)


 IMPERYONG MONGOL

•	Nomadikong grupo na mula sa Gitnang Asya
•	Pagpapastol at pangangaso
•	“Kabihasnan ng mga Mandirigma”
•	Kuren – pangunahing sistemang pampulitika; simbolo ng patriarkong angkan; sirkulo ng mga tolda ng magkaka-anak
•	Yurt – tolda na nagsisilbing tirahan ng mga Mongol
•	Kabayo – pangunahing at pinakamahalagang hayop
•	“Horde from Hell”, “Whirlwind of Destruction”, “Accursed of God”, “Nation of Satan”


•	Ang Buhay at mga Nagawa ni Temujin (“panday”)
o	Yisugei – ama ni Temujin
o	Tatar – tribong lumason sa ama ni Temujin
o	Jamuqua at Toghril – mga naging kaibigan na tumulng upang mabawi si Borket, asawa ni Temujin, mula sa tribong Merkit
o	Anda – blood brother; kasandugo
o	Kuriltai – taunang pagtitipo ng mga pinuno upang mamili n glider ng buong angkan
o	Genghis Khan – naging panglan ni Temujin; “khan” – pinunong pandaigdig; tagapagtatag ng Imperyong Mongol
o	Dakilang Yasa – katipunan/kalipunan ng kawikaan ng tagubilin ni Genghis na siyang naging pangunahay batayang legal ng mga Mongol
o	 Karakorum – lungsod – tanggulan na naging kabisra ng Imperyong Mongol

•	Ang Hukbo ni Genghis
o	Galing sa pangnabayo at sa pamamana
o	Disiplina ng sundalo
o	Kapangyarihan at husay ng mga pinuno
o	Galing ni Genghis sa istratehiya at taktikang pandigma
o	1 squad = 10, 1 company = 10, 1 division = 10000
o	Mongke Koko Tengri – Eternal Blue Sky; diyos na sinasamba
o	Koumiss – paboritong alak na gawa sa fermented na gatas
o	Dakilang Khan – humalili kay Genghis Khan bilang punong lider ng Imperyong Mongol
	Genghis
	Ogadai
	Guyuk
	Mongke
	Kublai

•	Pagkawatak-watak ng Imperyong Mongol
o	Unti-unting nanghina sa kamay ni Kublai
o	Mas pumanig sa Tsino kaysa Mongol at tinangkilik ang kulturang Tsino
o	Ginawang kabisera ang Khanbalik o Beijing sa halip ng Karakorum
o	Nagpadala ng ekspedisyon sa Hapon subalit nabigo

•	Khanato
o	Imperyo ng Dakilang Khan (Mongol, Tsina, Tibet)
o	Kipchak/Ginintuang Hordo (Siberia)
o	Il-Khan/Persia
o	Chagatai (Turkeminstan)

•	Ottoman – pagkatapos ang Mongol; sa Turkey


PAGDATING NG EUROPEO SA ASYA

•	Paglungsod ng mga Krusada
o	Kampanya ng Simbahang Katoliko upang bawiin ang Jerusalem at magpalaganap ng Katolisismo

•	Paglalakbay ni Marco Polo
o	Taga-Venice, Italya
o	Nanilbihan sa Dinastiyang Yuan sa Tsina (17 taon)

•	Renaissance
o	“muling pagsilang”
o	Pagbalik ang interest ng mga Europeo sa kultura ng sinaunang Griyego at Romano

•	Pag-unlad ng Teknolohiya
o	Caravel (sasakyang pandagat), magnetic compass (Tsino), astrolee (Arabo)

•	Panahaon ng Paggalugad at Pagtuklas
o	Panahon sa kasaysayan ng Europa kung saan naging aktibo ang mga bansa na maglayag sa iba’t-ibang lugar upang tumuklas ng mga bagong lupain
o	3 layunin: 3G’s o Gold (kayamanan), Glory (karangalan) at God (relihiyon)
o	Merkantilismo – sistemang pang-ekonomiya na batayan ng kayamanan ay ang dami ng ginto at pilak na taglay ng isang bansa

•	Pangunguna ng Portugal
o	Bansang unang nakapagtayo ng humpilang pangkalakalan sa Asya
o	Prinsipe Henry – “Ang Manlalayag”; pinatayo ang Escuela de Navigacion
o	Bartholomeo Dias – Cape of Storms/Cape of Good Hope (pinalitan ng Hari)
o	Vasco de Gama – nakarating sa Calicut, India; nagpatunay na mararating ang Asya gamit ang rutang pankanluran


•	Christopher Colombus – America
•	Amerigo Vespucci – Amerika; “New World”
•	Vasco Nunez de Balboa – K. Pasipiko
•	Ferdinand Magellan – Pilipinas
•	Ponce de Leon – Florida
•	Hernando Cortes – Mehiko
•	Francisco Pizarro – Peru


MGA IMPERYONG KOLONYAL SA ASYA

•	Portugal
o	Nagtayo ng unang himpilang kalakalan sa Goa, India
o	Malacca o Mo’luccas (Spice Island) – sentro ng kalakalan at pinakamayamang lupain sa mapagkukunan ng pampalasa
o	Sri Lanka (Ceylon) – nagsilbing istasyon sa pagitan ng India at Molucca
o	Unang pangkat ng mga mangangalakal na Europeo na nakatungo sa Tsina at Hapon
o	 Maca – huling kolonya na napalaya, 1999
o	Ocean Devils – tawag sa Tsino na mga manlalayag na Europeo

•	Olanda
o	Duch East India Company (kompanyang pangkalakalan na tuwirang nakipag-ugnayan sa mga bansang Asyano)
o	Java at Sumatra, Indonesia at Cochin (India)
o	Sinakop ang Malacca mula sa Portuges

•	Inglatera
o	British East India Company
o	India – “Crown Colony”
o	Bombay, Madras at Calcutta – sentro ng kalakalan ng mga Ingles
o	Myanmar, Malaysia, Singapore, Brunei
o	Nagkaroon ng pinakamalawak na imperyong kolonyal sa mundo noong ika-17 siglo

•	Pransya (Pranses)
o	Nagtayo ng humpilang pankalakalan sa India at natagumpay na nakuha ang Calicut at Pondicherry
o	Sinakop ang French Indo-china – Laos, Vietnam, Cambodia


IMPERYALISMO

Sa TSINA
•	Dinastiyang Yuan (Mongol) at Ching (Manchu)
o	Mongol
	Binigay ang panglan na “Cathay” sa Tsina
o	Manchu
	Kang His – kapayapaang panghabang panahon
	Chun Lung – kahariang walang maliw
	Kowtow – ritwal ng pagluhod at pagyuko ng ulo na sumasayad sa lupa ng siyam na ulit

•	Ugnayang Opyo sa pagitan ng Tsina at Britanya
o	Co-hong – samahan ng mga mangangalakal na nangangasiwa at ngatatakda ng buwis sa mga produkto pumasok sa Tsina
o	Opium/opya – uri ng narkotikong droga na nakukuha sa halamang poppy

•	Ang Unang Digmaang Opyo
o	“Digmaan Pangkalakalan”
o	“Digmaang Anglo-Sino”
o	sanhi: illegal na pagpasok ng opyo sa Tsina
o	kaganapan: nagpadala ang Britanya ng hukbong pandagat upang salakayin ang Tsina. Tsina = KO. FATALITY. Sinakop ng dayuhan ang Canton at Nanking
o	bunga: natalo ang mga Tsina at sapilitang nakapagsundo ng mga Ingles sa paglagda ng Kasunduan sa Nanking

•	Kasunduan sa Nanking
o	Pagbukas ng himpilang kalakalan sa Amoy, Ningpo, Foochow at Shanghai
o	Pagtanggal ng co-hong bilang tagapamagitan sa kalakalan
o	Pag-angkin ng Britanya sa HK
o	Pagbayad ng Tsino ng $21 milyon bilang bayad-pinsaala
o	Pakikialam ng Britanya sa buwis ng mga dayuhang produkto

•	BRITANYA – “Most Favored Nation”

•	Ikalawang Digmaang Opyo
o	Sanhi: patuloy na illegal na padala ng opyo galing sa Ingles patungong Tsina; Insidenteng Arrow noong 1850
o	Kaganapan: Isang barkong pangkalakalan (Arrow) na pagmamay-ari ng Tsino ay may watawat ng Britanya ang sapilitang tropang Tsino; nagprotesta ang mga Ingles at nagdeklara ng digmaan
o	Bunga: HULAAN MOOO. :)) JK. Lumagda ang mga Tsino sa Kasunduan Tientsin

•	Kasunduang Tientsin
o	Pagbukas ng kadagdagan humpilang pangkalakalan
o	Pagbibigay proteksyon sa misyonerong Kristiyanismo
o	Pagsakop ng Britanya sa Kowloon
o	Pagkaloob ng bayad sa Pransya at Britanya
o	Pagiging legal ng opyo sa mga pamihilan sa Tsina

•	Rebelyong Taiping
o	Taiping – “dakilang kapayapaan”
o	Hung hsiu-chuan/Hong Xiuquan – pinuno ng rebelyon at panatikong Kristiyano (Sabi niya kapatid daw siya ni Jesus. O:)
o	20 M ang nasawi

•	Ang Isaandaang Araw ng Reporma
o	Kuang Hsu (24 na taong gulang na emperador)
o	Modernisasyon ng hukbong military
o	Pagbago ng pamahalaan – monrkyang konstitusyonal
o	Pagpapago ng sistemang edukasyon, pagpapaganda ng kalsada
o	Naging kabiguan dahil sa konserbatibong Tsino
o	Balong Emperatris Cisi – “Matandang Buddha”; pinakulong s Kuang Hsu

•	Rebelyong Boxer
o	Yihutuan – Society of Righteous and Harmonious Fist (LOL. So long.)
o	Layunin: patalsikin lahat ng dayuhan sa Tsina
o	Bumuo ng 20,000 na sundalo ang bansang Britanya, Pransya, Alemanya, Austria at USA

•	Boxer Protocol
o	Pagbayad ng Tsina ng $333M bilang bayad-pinsala
o	Pinayagan ang hukbong dayuhan sa Beijing
o	Pinagbawalan ang pag-aangkat ng Tsina sa mga kagamitang pandigma

•	Sphere of Influence
o	Yangtze Valley, HK, Weihaiwei – Britanya
o	Manchuria, Port Arthur, Vladivostok – Rusya
o	Yunnan, Kwahtung, Qingdao – Alemanya
o	Zhanjiang, Kwangchao – Portugal
o	Macao – Portugal


Sa INDIA

•	English East India Company na tinawag na British East India Company – kumontrol sa ugnayang pangkalakalan sa India
•	Bombay, Madras, Calcutta – pangunahing himpilang pangkalakalan
•	Britanya vs. Pransya (sinakop ang Madras)
o	Labanan ng Plassey - Nanalo ang Britanya at kinuha ang India mula sa pamamahala ng Pranses
•	India – “Crown Colony” o Hiyas ng Britanya
o	Nagtustos ng mga hilaw na materyales
o	Pangunahing pinagkukuhanan ng tsaa, opyo, kape, bulak at tela
o	Pangunahing mamimili ng mga produktong gawa ng Ingles