200 εταιρείες συγκεντρώνουν το 68% των εξαγωγών

200 εταιρείες συγκεντρώνουν το 68% των εξαγωγών
(Ελευθεροτυπία, 25/7/2004)

Η «πίτα» των πωλήσεων ελληνικών προϊόντων στο εξωτερικό ουσιαστικά μοιράζεται μεταξύ ολίγων, καθώς 200 εταιρείες συγκεντρώνουν το 68% των συνολικών εξαγωγών της χώρας. Επίσης, μόλις οι 18 στις 100-περίπου 826 εταιρείες συνολικά- κατόρθωσαν να εμφανίσουν διψήφια ποσοστά κερδοφορίας στους ισολογισμούς του 2003. Η συντριπτική πλειονότητα παρουσίασε ζημιές ή πολύ μικρά περιθώρια κέρδους, από 0% έως 5% στην καλύτερη περίπτωση.
Η επεξεργασία -σε συνεργασία με την εταιρεία ερευνών ICAP- των ισολογισμών που δημοσίευσαν οι εξαγωγικές επιχειρήσεις για το 2003 αναδεικνύει άλλο ένα μείζον πρόβλημα: Συνεχώς διευρύνεται ο αριθμός των επιχειρήσεων που στρέφονται από τις εξαγωγές στις εισαγωγές προκειμένου να αυξήσουν το περιθώριο κέρδους.

Γιατί συμβαίνει αυτό

Ήδη, οι τέσσερις στις πέντε «εξωστρεφείς» εταιρείες έχουν περιορίσει το μερίδιο των εξαγωγών στον συνολικό τους τζίρο σε επίπεδα αρκετά κάτω του 50%. Γιατί συμβαίνει αυτό; Και πάλι από τους ισολογισμούς προκύπτει ότι στην Ελλάδα σε πολλούς τομείς, τα περιθώρια κέρδους του εμπορίου είναι πολύ υψηλότερα από αυτά της βιομηχανίας.
Έτσι, οι εταιρείες είτε διακόπτουν την παραγωγική δραστηριότητα και το ρίχνουν στο εμπόριο είτε μεταφέρουν την παραγωγική διαδικασία εκτός των ελληνικών συνόρων προκειμένου να συγκρατήσουν το κόστος.
Αυτές οι δύο κινήσεις εξηγούν και το γιατί διευρύνεται συνεχώς το εμπορικό έλλειμμα στην Ελλάδα (σ.σ.: στο τέλος του 2003 ξεπέρασε τα 22,6 δισ. ευρώ): εισάγουμε τα πάντα και εξάγουμε μόλις 180 προϊόντα εκ των οποίων ελάχιστα διατηρούν την ανταγωνιστικότητά τους.
Οι 200 μεγαλύτεροι εξαγωγείς της χώρας πωλούν στο εξωτερικό προϊόντα αξίας 7,8 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα οι υπόλοιπες 4.300 εταιρείες να εισπράττουν μόλις 3,8 δισ. ευρώ (σ.σ.: η συνολική αξία των ελληνικών εξαγωγών για το 2003 εκτιμάται στα 11,5-12 δισ. ευρώ). Οι χιλιάδες μικρομεσαίοι που έχουν «πάρε-δώσε» με το εξωτερικό αδυνατούν -λόγω έλλειψης πόρων- είτε να βελτιώσουν την ποιότητα του προϊόντος τους είτε να ρίξουν την τιμή του, με αποτέλεσμα να χάνουν συνεχώς έδαφος στον διεθνή στίβο. Από τις 4.500 εξαγωγικές εταιρείες που εμφανίζονται στα μητρώα της ICAP, οι 3.500 -δηλαδή περίπου οι 8 στις 10- παρουσιάζουν έσοδα κάτω των δύο εκατομμυρίων ευρώ από πωλήσεις αγαθών εκτός συνόρων. Μάλιστα στην πλειονότητα τους (σε αναλογία άνω του 80%) οι μικρομεσαίοι εξαγωγείς λειτουργούν με μονοψήφια ποσοστά κέρδους ή ακόμη και με ζημιές.
Το 2003, σε απόλυτους αριθμούς, οι πωλήσεις εγχώριων προϊόντων στο εξωτερικό, αυξήθηκαν περίπου κατά 1,2 δισ. ευρώ. Ωστόσο, η αύξηση αυτή δεν «μοιράστηκε» δίκαια σε όλους τους κλάδους.
Τη μερίδα του λέοντος απέσπασαν οι πετρελαϊκές επιχειρήσεις οι οποίες είδαν τις πωλήσεις τους -εντός και εκτός συνόρων- να εκτοξεύονται το 2003 λόγω της κούρσας στην τιμή του πετρελαίου.
Ο συνολικός τζίρος των 16 εξαγωγικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον κλάδο παραγωγής πετρελαίου και άνθρακα ανήλθε το 2003 στα 5,4 δισ. ευρώ (+27,5% σε σχέση με το 2003), ενώ οι εξαγωγές εκτιμάται ότι έφτασαν στο 1,1 δισεκατομμύριο ευρώ (μερίδιο 9,16% επί των συνολικών εξαγωγών της χώρας) αύξηση παρουσιάζοντας περίπου ισόποση με τον τζίρο. Έτσι, τουλάχιστον το ένα τέταρτο της διόγκωσης που παρατηρήθηκε στις εξαγωγές αποδίδεται στην ανατίμηση του πετρελαίου και όχι στο γεγονός ότι ελληνικά προϊόντα έτυχαν καλύτερης αποδοχής εκτός συνόρων.
Εκτός από τον πετρελαϊκό, άλλοι κλάδοι που συγκεντρώνουν μεγάλα μερίδια από την συνολική πίτα των εξαγωγών είναι οι βιομηχανίες τροφίμων, οι μεταλλουργικές επιχειρήσεις και η κλωστοϋφαντουργία.
Όμως, καθένας από αυτούς τους τομείς έχει συναντήσει τεράστια προβλήματα τα τελευταία χρόνια:
**Ο κλάδος των τροφίμων -ο μεγαλύτερος «εξαγωγέας» της χώρας καθώς συγκεντρώνει μερίδιο 10,5% επί των συνολικών εξαγωγών- είχε να αντιμετωπίσει το σκληρό ευρώ.
Η διολίσθηση των περισσότερων νομισμάτων έναντι του ευρωπαϊκού, μείωσε τα έσοδα για τους εξαγωγείς τροφίμων καθώς τα προϊόντα τους παράγονταν σε ευρώ και πωλούνταν κυρίως σε τοπικό νόμισμα. Η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία κατέγραψε σημαντικές ανατιμήσεις στα προς εξαγωγή προϊόντα τροφίμων καθώς οι εταιρείες προσπάθησαν να αναπληρώσουν το χαμένο έδαφος αυξάνοντας τις τιμές. Το αποτέλεσμα ήταν να μειωθεί ακόμη περισσότερο η ανταγωνιστικότητα. Τα κέρδη στη βιομηχανία τροφίμων το 2003 μειώθηκαν περίπου κατά 20% σε σχέση με το 2002.
Τα κέρδη στη βιομηχανία τροφίμων το 2003 μειώθηκαν περίπου κατά 20% σε σχέση με το 2002.
**Ο κλωστοϋφαντουργικός κλάδος συνεχίζει τη φθίνουσα πορεία του. Οι 200 μεγαλύτερες εξαγωγικές επιχειρήσεις εμφάνισαν μειωμένες πωλήσεις σε σχέση με το 2002 και μηδαμινά κέρδη (μόλις 21 εκατ. ευρώ επί πωλήσεων 1,5 δισ. ευρώ. Πολλές εταιρείες (Κλωστήρια Πρεβέζης, Κλωστήρια Ροδόπης, Fintexport, Βαρβαρέσος και άλλοι) παρουσίασαν ζημιές, ενώ τα Κλωστήρια Ναούσης παρουσίασαν ελάχιστα κέρδη χάρη στην πώληση ακινήτου και σταθερό τζίρο εξαιτίας της απορρόφησης θυγατρικών. Θετικά αποτελέσματα κατόρθωσαν να εμφανίσουν κυρίως επιχειρήσεις οι οποίες προχώρησαν σε ανανέωση του τεχνολογικού τους εξοπλισμού με ταυτόχρονη όμως μείωση του απασχολούμενου προσωπικού.
**Η βιομηχανία μεταλλουργικών προϊόντων υπέστη πιέσεις από την ανατίμηση του ευρώ. Οι ισχυροί του κλάδου, οι οποίοι συγκαταλέγονται και μεταξύ των μεγαλύτερων εξαγωγέων της χώρας, εμφάνισαν σημαντικότατη μείωση κερδών αλλά και πωλήσεων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα, το Αλουμίνιο της Ελλάδας, η ΕΛΒΑΛ, και η ΧΑΛΚΟΡ.

Μηδαμινές

**Οι εξαγωγές τεχνολογίας είναι μηδαμινές.
Ολόκληρος ο κλάδος πληροφορικής περιορίζεται σε πωλήσεις μερικών δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ στο εξωτερικό. Μάλιστα, στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για μεταπώληση εισαγόμενων προϊόντων (π.χ. κινητών τηλεφώνων, ηλεκτρονικών υπολογιστών) και όχι για προώθηση της εγχώριας παραγωγής εκτός των συνόρων.
 **Τέταρτος κλάδος ως προς το ύψος των εξαγωγών, έρχεται αυτός των ενδυμάτων. Εμφανίζεται κατακερματισμένος καθώς σε αυτόν δραστηριοποιούνται περισσότερες από 310 εταιρείες. Πρώτη ως προς την αξία των εξαγωγών, έρχεται η Fanco του ομίλου Λαναρά η οποία όμως αντιμετωπίζει μεγάλες οικονομικές δυσχέρειες. Σημαντικές εξαγωγές παρουσιάζει η Βασαράς Χ&Α Ενδυμάτων, η Πέτσας, η Blue Point και η Cottonfields.»