Metro 2033 [PL] part 3

- pokręcił głow± Artem - niczego tam nie słyszałem i nie czułem.
- Pomóż no mi go podnieść... Nie, lepiej weĽ jego plecak, i mój też.
Widzisz, jak mu nogę... O mało co w ogóle nie urwali. Teraz można go
tylko nieść na plecach - kiwn±ł Młynarz na Dziesi±tego.
Artem zebrał wszystkie rzeczy: trzy plecaki, dwa automaty i erkaem, co
razem ważyło jakieś trzydzieści kilogramów, nie mniej, i niełatwo mu to
było nawet podnieść. Młynarz, który z trudem zarzucił sobie na ramiona
zwiotczałe ciało swojego towarzysza, miał jeszcze trudniej, i nawet krótka
droga w dół po schodach - do wyjścia - zajęła im kilka długich minut.
Bibliotekarzy aż do samego dołu już nie widzieli, ale kiedy Artem
rozwarł ciężkie drewniane skrzydła drzwi, przepuszczaj±c stękaj±cego
stalkera, z najciemniejszych głębin budynku doszedł ich skrzekliwy wrzask,
pełen nienawiści i rozpaczy. Artem poczuł znów gęsi± skórkę, i szybko
zatrzasn±ł drzwi. Teraz najważniejsze było, by jak najszybciej dostać się do
metra.
- Oczy w dół!
  - rozkazał Młynarz, kiedy znaleĽli się na   ulicy. -
 Gwiazda będzie teraz na wprost ciebie. Nie myśl nawet, żeby patrzeć
ponad dachami...
Ciężko poruszaj±c sztywniej±cymi nogami, Artem posłusznie skierował
wzrok w ziemię, marz±c tylko, żeby jak najszybciej pokonać te
nieprawdopodobnie ci±gn±ce się dwieście metrów od Biblioteki do wejścia
na Borowick±.
Jednak stalker nie pozwolił Artemowi wejść do metra.
- W Polis nie możesz się teraz pokazać. Nie masz Księgi, straciłeś ich
przewodnika - ostrożnie kład±c na ziemi swojego rannego towarzysza i
ciężko dysz±c, powiedział Młynarz.  - Braminom to się raczej nie spodoba.
I co najważniejsze, to znaczy, że żaden z ciebie wybraniec, i wyjawili swoje
tajemnice nie temu, co trzeba. Jeśli wrócisz do Polis, to przepadniesz bez
wieści. Maj± od tego specjalistów, nie na darmo to inteligencja. I nawet
mnie nie uda się ciebie ochronić. Musisz teraz uciekać. Najlepiej na

281

Smoleńsk±. Idzie się prosto, budynków mało, nie ma konieczności
zagłębiania się w zaułki. Może dojdziesz. Jeśli zd±żysz przed wschodem.
- Jakim wschodem?  - spytał nie dowierzaj±c Artem. Wiadomość, że
sam jeden będzie musiał przedostać się na powierzchni do innej stacji
metra, do której, s±dz±c po planie, były ze dwa kilometry, była dla niego jak
uderzenie obuchem w głowę.
- Słońca. Ludzie to zwierzęta nocne, i w dzień lepiej im się na
powierzchni nie pokazywać. Takie rzeczy wyłaż± z ruin, żeby się wygrzać
na słoneczku, że sto razy pożałujesz, że tam trafiłeś. O świetle nie
wspominaj±c: oślepniesz w sekundę, i ciemne okulary nie pomog±.
- Ale jak ja mam iść, sam?  - wci±ż jeszcze nie wierz±c własnym uszom
spytał Artem.
- Nie bój się. Idzie się cały czas prosto. Wyjdziesz na Kaliniński i idĽ
nim, nigdzie nie zbaczaj. Nie pokazuj się na jezdni, no i trzymaj dystans do
domów, tam wszędzie coś mieszka. IdĽ, aż dojdziesz do skrzyżowania z
drugim szerokim bulwarem, to będzie Sadowoje Kolco. Wtedy w lewo i
prosto, do kwadratowego budynku, z fasad± z jasnego kamienia. To był
kiedyś Dom Mody... Znajdziesz od  razu - dokładnie naprzeciwko, po
drugiej stronie Sadowego, stoi bardzo wysoki, na wpół zburzony budynek  -
 centrum handlowe. Za Domem Mody będzie taki żółty łuk z napisem
"Stacja Metra Smoleńska". Przechodzisz pod nim, będziesz wtedy na takim
małym placyku, coś w rodzaju wewnętrznego dziedzińca, tam zobaczysz
właściw± stację. Jak będzie spokojnie, spróbuj zejść na dół. U nich jedno
wejście jest otwarte i pod straż±, dla ich stalkerów. Zapukasz w bramę o tak:
trzy szybko, dwa powoli, trzy szybko. Powinni otworzyć. Powiedz, że jesteś
od Młynarza, i czekaj tam na mnie. Zaniosę Dziesi±tego i od razu tam
pójdę. Do południa będę. Znajdę cię sam. Karabiny sobie zostaw, nie
wiadomo, jak wyjdzie.
- Ale na planie jest przecież druga stacja, bliżej... Arbacka
  - Artem
przypomniał sobie nazwę.
- Jest taka stacja. Ale nie można się do niej zbliżać. Zreszt± sam nie
będziesz miał ochoty. Jak będziesz obok niej przechodził, trzymaj się
drugiej strony ulicy, idĽ szybko, ale nie biegnij. Dobra, nie trać czasu!
  -
 zakończył i popchn±ł Artema w kierunku wyjścia z westybulu.
Artem nie próbował się więcej spierać. Przewiesił jeden z automatów
przez ramię, drugi trzymaj±c w gotowości, wyszedł na dwór i pośpieszył z
powrotem w kierunku pomnika, osłaniaj±c praw± ręk± oczy, żeby
przypadkiem nie zobaczyć mami±cego blasku kremlowskich gwiazd.


282

ROZDZIAŁ 14
TAM, NA GÓRZE
Nie dochodz±c do kamiennego starca w fotelu, Artem skręcił w lewo,
żeby ści±ć zakręt ulicy przez schody Biblioteki. Przechodz±c obok niej,
jeszcze raz obrzucił spojrzeniem gigantyczny gmach i przeszył go dreszcz:
Artem wspomniał strasznych mieszkańców tego miasta. Teraz Biblioteka
znów pogr±żyła się w mrocznym milczeniu. Strażnicy panuj±cej w nim
ciszy rozeszli się teraz pewnie po ciemnych k±tach, wylizuj±c rany po ich
nagłym wtargnięciu i gotuj±c się, by za nie odpłacić kolejnym
poszukiwaczom przygód.
Przed oczami stanęła mu blada, bezkrwista twarz Daniły. Artemowi
przyszło do głowy, że bramin pewnie nie na darmo panicznie bał się tych
stworów, nie chc±c nawet o nich mówić. Czyżby przeczuwał, co mu zgotuje
los? Widział własn± śmierć w nocnych koszmarach? Jego ciało zostanie już
na zawsze w magazynie ksi±żek, w objęciach tego, który go zabił,
bibliotekarza. Oczywiście jeśli te stwory gardz± padlin±... Wzdrygn±ł się.
Czy uda mu się kiedykolwiek zapomnieć, jak zgin±ł jego towarzysz, który
przez zaledwie dwa dni stał się mu niemal przyjacielem? Pomyślał, że
Daniła jeszcze długo będzie trwożyć jego sny, wci±ż i wci±ż, co noc,
próbuj±c z nim porozmawiać, składaj±c niewyraĽne słowa nieposłusznymi,
pozbawionymi krwi wargami.
Wychodz±c na szerok± aleję, Artem szybko przejrzał w pamięci
instrukcje, które dał mu Młynarz. Iść prosto, nigdzie nie skręcać, do
skrzyżowania Kalinińskiego Prospektu z Sadowym Kolcem... I domyśl się
jeszcze, która z ulic to Sadowoje Kolco! Nie wychodzić na środek ulicy, ale
też nie zbliżać się zbytnio do ścian domów, a przede wszystkim dotrzeć do
Smoleńskiej przed wschodem słońca.
Słynne wieżowce Kalinińskiego Prospektu, które Artem znał z
pożółkłych pocztówek z widokami Moskwy, zaczynały się pół kilometra od
miejsca, w którym stał. Na razie po obu stronach ulicy stały długie rzędy
niewysokich willi, za którymi droga zbaczała w lewo i dokładnie za tym
zakrętem przechodziła w Nowy Arbat. Kontury budynków, wyraĽne z
bliska, przy oddaleniu rozpływały się i mieszały z półmrokiem. Księżyc
schował się za nisko wisz±cymi obłokami. Słabe, mleczne światło z trudem
się przez nie przes±czało, i tylko kiedy zasłona mgły nieco się rozpraszała,
widmowe sylwetki domów na chwilę znów nabierały realnego kształtu.
Ale nawet przy takim świetle, z lewej strony, w uliczkach, które
przecinały aleję co każde sto metrów, widać było potężny kształt starej


283

świ±tyni. Ogromny skrzydlaty cień znów kr±żył nad wieńcz±cym kopułę
krzyżem.
Być może właśnie dlatego, że Artem zatrzymał się, żeby popatrzeć na
szybuj±c± nad miastem bestię, zauważył to coś. W półmroku trudno było
określić, czy to nie wyobraĽnia podsuwa mu dziwn± postać zamarł± w głębi
zaułka i zlewaj±c± się z rozwalonymi ścianami domów. I dopiero kiedy
przyjrzał się uważniej, wydało mu się, że ten skrawek ciemności lekko się
poruszył i to z własnej woli. Z takiej odległości nie było łatwo dokładnie
stwierdzić, jakiego kształtu i rozmiarów była ta istota, ale wyraĽnie stała na
dwóch nogach, i Artem postanowił zrobić tak, jak polecił mu stalker.
Wł±czył latarkę, skierował promień w uliczkę i trzy razy zatoczył nim koło.
OdpowiedĽ nie nast±piła. Artem przez minutę na próżno na ni± czekał, aż
uświadomił sobie, że stanie w tym miejscu robi się po prostu niebezpieczne.
Ale zanim ruszył dalej, nie wytrzymał i jeszcze raz oświetlił nieruchom±
postać. To, co zobaczył, sprawiło, że natychmiast wył±czył latarkę i postarał
się jak najszybciej min±ć uliczkę.
To na pewno nie był człowiek. W świetle kształt tej postaci stał się
wyraĽniejszy i można było mieć pewność, że miała nie mniej niż dwa i pół
metra wzrostu, barki i szyję prawie niezaznaczone, a wielka okr±gła głowa
od razu przechodziła w potężny tułów. Stwór przyczaił się wyczekuj±co, ale
pomimo tego pozornego niezdecydowania Artem poczuł przez skórę
emanuj±c± od niego grozę.
Sto pięćdziesi±t metrów do następnej przecznicy przebył w niecał±
minutę. Przyjrzawszy się, zrozumiał, że to nawet nie była przecznica, a
wyrwa wypalona w kwartale budynków mieszkalnych przy pomocy jakiejś
broni: albo było tu bombardowanie, albo zmietli po prostu cały rz±d
budynków przy użyciu ciężkiego sprzętu wojskowego. Artem popatrzył
przelotnie na ruiny domów i jego wzrok znów przyci±gn±ł niewyraĽny,
nieruchomy cień. Wystarczyło na moment oświetlić go promieniem latarki,
żeby rozwiać w±tpliwości: to był ten sam stwór, albo jego pobratymiec. Stał
wprost pośrodku uliczki, jeden kwartał od niego, nawet nie próbuj±c się
ukryć.
Jeśli to był ten sam potwór, który obserwował go przecznicę wcześniej,
to znaczy, że przemieścił się tu ulic± równoległ± do alei, któr± szedł on sam,
pomyślał Artem. Wygl±dało na to, że pokonał tę odległość dwa razy
szybciej od niego: przecież w chwili, kiedy dotarł do następnego
skrzyżowania, tamten już na niego czekał. Ale jeszcze straszniejsze było co
innego: podobn± postać zobaczył tym razem również w uliczce po prawej
stronie. Tak samo jak pierwsza, stała nieruchomo, niczym pos±g. Przez
moment Artem pomyślał, że może to nie s± żywe stworzenia, a znaki
postawione tu nie wiadomo przez kogo, by odstraszyć czy ostrzec...


284

Do trzeciego skrzyżowania już biegł, zatrzymawszy się dopiero przy
ostatnim domu, żeby ostrożnie wyjrzeć zza rogu... i przekonać się, że
tajemniczy prześladowcy znów go wyprzedzili. Ogromnych postaci było już
kilka, i teraz widział je o wiele lepiej: warstwa chmur zakrywaj±ca księżyc
zrobiła się nieco cieńsza.
Tak jak wcześniej, stwory stały w bezruchu i jakby czekały, aż pojawi się
w przerwie między domami. I wci±ż nie miał pewności, czy nie pomylił się,
bior±c głazy czy betonowe kikuty zburzonych budowli za żywe istoty. Jego
wyostrzone zmysły mogły być mu pomoc± tam, na dole, w metrze. Na
powierzchni leżał niepojęty, zwodniczy świat, tu wszystko było inne i życie
rz±dziło się innymi zasadami. Nie można już było polegać na swoich
odczuciach i intuicji.
Artem postarał się jak najszybciej i najdyskretniej przeskoczyć na drug±
stronę tej uliczki, potem przylgn±ł do ściany domu, odczekał chwilę i znów
wyjrzał zza rogu. Wstrzymał oddech: postacie ruszały się, przy tym w
zadziwiaj±cy sposób. Jedna z nich wyci±gnęła się jeszcze bardziej do góry,
pokręciła głow±, jakby węsz±c, niespodziewanie opadła na cztery łapy i
jednym długim susem skryła się za rogiem. W ci±gu kilku sekund pozostałe
poszły za jej przykładem. Artem znów się schował, usiadł na ziemi i
zaczerpn±ł tchu.
Nie było już w±tpliwości: one go tropiły. Stwory jakby go prowadziły,
przemieszczaj±c się równoległymi ulicami z obu stron prospektu, którym
szedł Artem. Czekały aż przejdzie kolejny odcinek od kwartału do kwartału,
ukazywały się w uliczce, żeby się upewnić, że nie zboczył z drogi, i
kontynuowały bezgłośny pościg. Po co? Żeby wybrać dogodny moment do
ataku? Po prostu z ciekawości? Dlaczego nie decydowały się wyjść na
prospekt i wolały czaić się w ciemnych zaułkach? Znów wspomniał słowa
Młynarza, który zabronił mu zbaczać z prostej drogi. Czy dlatego, że tam
czyhały one, i Młynarz o tym wiedział?
Żeby się uspokoić, Artem zmienił magazynek w swoim automacie,
szczękn±ł bezpiecznikiem, wł±czył i wył±czył celownik laserowy. Był w
pełnej gotowości i, w odróżnieniu od Biblioteki, tutaj mógł strzelać bez
obaw; obronić się przed nieznanymi stworami było łatwiej. Westchn±ł
głęboko i wstał. Cokolwiek by się działo, stać w miejscu i tracić czas stalker
mu zabronił. Trzeba się śpieszyć. Zdaje się, że tu, na powierzchni, śpieszyć
trzeba się było zawsze.
Min±wszy jeszcze jeden kwartał, Artem zwolnił kroku, żeby się
rozejrzeć. Ulica się tutaj rozszerzała, tworz±c coś w rodzaju placu, którego
część, oddzielona od ulicy ogrodzeniem, była zamieniona w park. W
każdym razie, można się było domyślić, że kiedyś był tam park: drzewa
wci±ż jeszcze rosły na swoich miejscach, ale to już były zupełnie nie te
drzewa, które Artem miał okazję widzieć na pocztówkach czy fotografiach.

285

Grube, poskręcane pnie wynosiły rozłożyste korony na wysokość pi±tego
piętra stoj±cego za parkiem budynku. Pewnie właśnie do takich parków
stalkerzy chodzili po drewno, którym potem ogrzewano i oświetlano całe
metro. W prześwitach między pniami majaczyły dziwne cienie, a gdzieś w
głębi migotał słaby płomień, który Artem mógłby wzi±ć za ognisko, gdyby
nie jego zielonkawy kolor. Sam budynek także wygl±dał złowieszczo:
sprawiał wrażenie, że wielokrotnie był aren± okrutnych i krwawych starć.
Jego górne piętra zapadły się, w wielu miejscach czerniały dziury, a
gdzieniegdzie ocalały tylko dwie ściany i przez puste okna widać było
mgliste nocne niebo.
Za placem budynki w ogóle ustępowały, a ulicę przecinał szeroki bulwar.
Nad nim, wynurzaj±c się z ciemności niczym wieże strażnicze, wznosiły się
pierwsze wieżowce Nowego Arbatu. Według planu, wejście na stację
Arbacka powinno być blisko, po jego lewej stronie. Artem jeszcze raz
przyjrzał się mrocznemu parkowi. Młynarz miał rację: zupełnie nie miał
ochoty zagłębiać się w ten g±szcz i próbować odszukać w nim zejście do
metra. Im dłużej wpatrywał się w ciemne zarośla rozpostarte u podnóża
zniszczonego budynku, tym bardziej wydawało mu się, że widzi jak wśród
korzeni gigantycznych drzew poruszaj± się te same tajemnicze postaci,
które szły za nim wcześniej.
Podmuch wiatru poruszył ciężkimi gałęziami i ich korony skrzypnęły z
wysiłkiem. Z daleka dobiegło czyjeś przeci±głe wycie. Sama gęstwina
milczała, ale nie dlatego, że nie było w niej życia. Jej milczenie było z
rodzaju bezgłośnie tropi±cych Artema stworów, wydawało się, że ona także
na coś czeka.
Artema ogarnęło poczucie, że jeśli tu zostanie, zuchwale zagl±daj±c w jej
tajemne głębie, nie ominie go kara. Chwycił mocniej automat, rozejrzał się
czy stwory nie podeszły bliżej i ruszył naprzód.
Ale już kilka sekund póĽniej znów się zatrzymał: przecinaj±c bulwar tam,
gdzie zaczynał się Kaliniński Prospekt. Rozci±gał się st±d taki widok, że
Artem po prostu nie mógł zmusić się, żeby iść dalej.
Stał na skrzyżowaniu szerokich ulic, po których kiedyś z pewności±
jeĽdziły samochody. Węzeł komunikacyjny był nietypowy, część asfaltowej
wstęgi skrywała się w tunelu, by potem znów wynurzyć się na
powierzchnię. Z prawej strony, w dal ci±gn±ł się bulwar  - można było go
rozpoznać po czarnym g±szczu wyrośniętych drzew, równie ogromnych jak
te, obok których dopiero co przechodził. Z lewej strony widniała wielka,
pokryta asfaltem przestrzeń: skomplikowany splot wielopasmowych jezdni,
za którym znów wyrastały zarośla. Widoczność była już całkiem dobra i
Artem spytał się w duchu, czy to nie dlatego, że zbliża się już wschód
strasznego słońca.


286

Jezdnie były usiane skorodowanymi i osmalonymi wrakami, w których
Artem rozpoznał samochody. Niczego w miarę dobrze zachowanego już tu
nie było: przez dwadzieścia lat wypraw na powierzchnię stalkerzy zdołali
zabrać st±d wszystko, co się dało. Benzyna z baków, akumulatory i
generatory pr±du, przednie i tylne światła, wyrwane z korzeniami siedzenia:
wszystko to można było znaleĽć zarówno na WOGN-ie, jak i na dowolnym
większym targu w metrze.
Asfalt był tu i ówdzie zryty różnych rozmiarów lejami, wszędzie widać
było szerokie pęknięcia, przez które przebijała się trawa i giętkie łodygi
uginaj±ce się pod ciężarem kulek, z pewności± z nasionami. Wprost przed
Artemem otwierała się perspektywa mrocznego w±wozu Nowego Arbatu, z
jednej strony zabudowanego nie wiadomo jakim cudem ocalałymi
budynkami, przypominaj±cymi kształtem otwarte ksi±żki, a z drugiej -
częściowo zburzonymi wysokościowcami, nie mniej niż dwadzieścia pięter
każdy. Za plecami Artema została ulica prowadz±ca do Biblioteki i Kremla.
Stał pośrodku tego wspaniałego cmentarza cywilizacji i czuł się jak
archeolog po odkopaniu starożytnego miasta, w którym resztki dawnej
potęgi i piękna jeszcze przez wiele stuleci wywołuj± u ogl±daj±cych dreszcz
zachwytu. Wyobrazić sobie, jak żyli ludzie mieszkaj±cy w tych
gigantycznych budowlach, przemieszczaj±cy się tymi maszynami, wtedy
jeszcze błyszcz±cymi śwież± farb± i miękko sun±cymi po równej
nawierzchni ulicy na rozgrzanej gumie kół, schodz±cy do metra tylko po to,
żeby jak najszybciej przedostać się z jednego punktu tego bezkresnego
miasta w drugi... Niemożliwe. O czym myśleli każdego dnia? Czego się
bali? Czego w ogóle mog± się bać ludzie, jeśli nie musz± w każdej
sekundzie obawiać się o swoje życie i stale o nie walczyć, próbuj±c
przedłużyć je choćby o jeden dzień?
W tym momencie chmury wreszcie się rozst±piły, ukazuj±c nadgryziony
żółtawy dysk księżyca, pokryty dziwnymi rysunkami. Ostre światło,
spływaj±ce w dół przez wyrwę w obłokach, zalało miasto, stokrotnie
zwiększaj±c jego mroczn± potęgę. Domy i drzewa, które do tej pory
zdawały się tylko płaskimi, bezcielesnymi sylwetkami, ożyły i nabrały
objętości, ujawniły się niewidoczne wcześniej detale.
Nie potrafi±c ruszyć się z miejsca, Artem stał jak zaczarowany i
zachwyconym wzrokiem wodził dookoła, próbuj±c powstrzymać
ogarniaj±ce go drżenie. Dopiero teraz zaczynał naprawdę rozumieć tęsknotę,
któr± słyszał w głosach staruszków wspominaj±cych przeszłość,
wracaj±cych w swojej wyobraĽni do miasta, w którym kiedyś mieszkali.
Dopiero teraz zacz±ł zdawać sobie sprawę, jak daleko od swych dawnych
osi±gnięć i zdobyczy znajduje się teraz człowiek. Jak dumnie szybuj±cy w
powietrzu ptak, który, śmiertelnie ranny, spadł na ziemię, żeby zaszyć się w
jakiejś dziurze i tam cicho umrzeć. Przypomniała mu się podsłuchana

287

dyskusja ojczyma i Huntera. Czy człowiek może przeżyć, a nawet jeśli tak,
czy będzie to ten sam człowiek, który ujarzmił świat i pewn± ręk± nim
rz±dził? Teraz, kiedy Artem sam mógł ocenić z jakiej wysokości ludzkość
spadła w otchłań, jego wiara w piękn± przyszłość ostatecznie się ulotniła.
Prosty i szeroki Kaliniński Prospekt biegł w dal, stopniowo się zwężaj±c,
póki nie rozpłyn±ł się w ciemności. Artem stał teraz na ulicy całkiem sam,
otoczony tylko przez widma i cienie przeszłości, próbuj±c sobie wyobrazić,
ilu ludzi, dniem i noc±, przemierzało tu kiedyś chodniki, ile samochodów
pędziło z fantastyczn± prędkości± w tym samym miejscu, w którym się
znajduje, jak przytulnie i ciepło świeciły puste teraz i czarne okna domów
mieszkalnych. Gdzie to się wszystko podziało? ¦wiat wydawał się
opustoszały i porzucony, lecz Artem rozumiał, że to iluzja: Ziemia nie była
opuszczona i pusta, po prostu zmieniła gospodarzy. Myśl±c o tym, odwrócił
się za siebie, w kierunku Biblioteki.
Stały nieruchomo zaledwie nieco ponad sto metrów od niego, tak jak i
on, pośrodku ulicy. Stworów było nie mniej niż pięć, i nie próbowały już
kryć się w zaułkach, choć nie robiły też nic, by przyci±gn±ć jego uwagę.
Artem nie mógł uwierzyć, jak udało im się do niego podejść tak szybko i
bezszelestnie. W świetle księżyca było je widać wyj±tkowo dobrze: potężne,
z rozwiniętymi tylnymi kończynami i, być może, nawet wyższe niż mu się
na pocz±tku zdawało. Chociaż Artem nie mógł z takiej odległości dojrzeć
ich oczu, i tak dobrze wiedział, że obserwuj± go teraz wyczekuj±co i
wdychaj± wilgotne powietrze, badaj±c jego zapach. Z pewności± była w nim
znajoma im domieszka prochu, i stwory na razie nie decyduj± się na atak,
pod±żaj±c za Artemem w pewnej odległości i szukaj±c w jego zachowaniu
oznak niezdecydowania, słabości. A może po prostu odprowadzaj± Artema
do granic swojego terytorium i nie zamierzaj± robić mu krzywdy? Sk±d miał
wiedzieć, jak zachowuj± się istoty, które pojawiły się na Ziemi wbrew
prawom ewolucji?
Staraj±c się zachować panowanie nad sob±, Artem odwrócił się i z
udawanym spokojem powoli poszedł dalej, na wszelki wypadek ogl±daj±c
się co kilka kroków przez ramię. Na pocz±tku stwory pozostawały na
swoich miejscach, ale potem zaczęły się spełniać jego najgorsze obawy.
Opuściły się na cztery łapy i powoli ruszyły za nim. Ale gdy tylko dystans
stu metrów, który utrzymywały od samego pocz±tku, został przekroczony,
znowu stanęły. Artem zacz±ł się już przyzwyczajać do swojej dziwnej
eskorty, tym niemniej bał się spuszczać j± z oka i trzymał karabin w
pogotowiu. Tak też szli razem, pust± ulic± zalan± światłem księżyca: z
przodu zdenerwowany, napięty jak cięciwa człowiek, zatrzymuj±cy się co
pół minuty, by się obejrzeć, za nim pięć lub sześć dziwnych stworów, które
doganiały go nieśpiesznie, po czym podnosiły się na tylne łapy, pozwalaj±c
z jakiegoś powodu, by znów się oddalił i szedł naprzód.


288

Jednak szybko zauważył, że odległość, któr± utrzymywały, zaczęła się
zmniejszać. Oprócz tego, trzymaj±ce się dot±d w grupie stwory teraz
zaczęły iść półkolem, jakby próbuj±c zajść go z boków. Artem jeszcze
nigdy nie miał do czynienia ze stadem poluj±cych drapieżników, ale jakoś
nie miał w±tpliwości, że te stworzenia szykuj± się, by go zaatakować.
Trzeba było działać. Gwałtownie się odwrócił, podniósł automat i
wycelował w jedn± z ciemnych postaci.
Ich zachowanie wyraĽnie się zmieniło. Tym razem nie zatrzymały się w
oczekiwaniu, że ruszy dalej. Ledwo zauważalnie dalej się do niego zbliżały,
tworz±c stopniowo coraz głębsze półkole. Trzeba było spróbować je
odstraszyć, zanim uda im się skrócić dystans na tyle, żeby nast±pił atak.
Artem podniósł nieco lufę i strzelił w powietrze. Huk odbił się od ścian
wysokościowców i echem dotarł do drugiego końca prospektu. Spadaj±c na
asfalt brzęknęła łuska od naboju. Wtedy rozległ się głuchy, pełen
wściekłości ryk i stwory rzuciły się naprzód. Dziel±ce ich od Artema
kilkadziesi±t metrów mogły przebyć w parę sekund, ale był przygotowany i
na taki rozwój wypadków. Gdy tylko najbliższa bestia znalazła się na jego
celowniku, puścił w jej kierunku krótk± serię i pobiegł w kierunku domów.
Ku jego zdziwieniu, s±dz±c z rozpaczliwego krzyku, jaki wydał stwór,
udało mu się trafić. Czy zatrzyma to pozostałe, czy też przeciwnie, jeszcze
je rozjuszy, nie dało się odgadn±ć.
I wtedy dał się słyszeć inny krzyk
  - nie groĽny ryk poluj±cych na niego
stworzeń, a długi przenikliwy skrzek, od którego krew stygła w żyłach.
Dochodził z góry i Artem zrozumiał, że do gry przyst±pił nowy uczestnik.
Widocznie dĽwięki wystrzałów przyci±gnęły uwagę lataj±cego potwora, w
rodzaju tego, który uwił sobie gniazdo na kopule soboru.
Nad głow± mign±ł mu ogromny cień. Odwróciwszy się na moment za
siebie, Artem zobaczył, że stwory poszły w rozsypkę, i tylko jeden z nich,
widocznie ten, którego ranił, został na środku jezdni. Ci±gle skowycz±c,
niezdarnie kuśtykał w kierunku budynków, też maj±c nadzieję się tam
ukryć. Ale szans na ratunek nie miał żadnych: opisawszy jeszcze jeden kr±g
na wysokości kilkudziesięciu metrów, monstrum złożyło olbrzymie
skórzaste skrzydła i runęło na swoj± ofiarę. Pikowało z tak± prędkości±, że
Artemowi nie udało się nawet porz±dnie mu przyjrzeć. Złapawszy stwora,
który wydał ostatni, rozdzieraj±cy pisk, olbrzymia lataj±ca machina bez
większego wysiłku wzleciała ze zdobycz± w powietrze i nieśpiesznie
zaniosła j± na dach jednego z wieżowców.
Tropi±ce go stwory postanowiły na razie nie wychylać się ze swoich
kryjówek, w obawie, że potwór może wrócić. Artem nie miał więcej czasu
do stracenia. Przyciskaj±c się do ścian domów, pobiegł naprzód, tam, gdzie
według jego obliczeń, powinna się znajdować ulica Sadowoje Kolco. Udało
mu się przebiec ponad pół kilometra, zanim zabrakło mu tchu i odwrócił się,

289

żeby sprawdzić, czy poluj±ce na niego bestie się nie opamiętały. Prospekt
był pusty. Ale kiedy przeszedł jeszcze kilkadziesi±t metrów i zajrzał w
jedn± z odchodz±cych od Nowego Arbatu uliczek, ku swojemu przerażeniu
zauważył w niej znajome nieruchome cienie. Teraz zacz±ł rozumieć
dlaczego stworom nie było śpieszno wychodzić na otwart± przestrzeń i
wolały śledzić swoje ofiary z ciasnych uliczek. Poluj±c na niego, bały się
przyci±gn±ć uwagę jeszcze większych drapieżników i paść ich łupem.
Teraz Artem znów musiał co chwilę się ogl±dać: pamiętał, że stwory
umiej± się poruszać niezwykle szybko, a przy tym praktycznie
bezszelestnie, i bał się, że zajd± go znienacka. Było już widać koniec
prospektu, kiedy znów wychynęły z uliczek i zaczęły go okr±żać. Nauczony
doświadczeniem, Artem od razu strzelił w powietrze, w nadziei, że tak jak i
wcześniej, przyci±gnie to skrzydlatego potwora i odstraszy bestie. Te
rzeczywiście na chwilę zamarły, stan±wszy na tylnych kończynach i
wyci±gn±wszy szyje. Ale niebo pozostawało puste: monstrum pewnie nie
zdołało jeszcze poradzić sobie z pierwsz± porcj±. Artem zrozumiał to nieco
wcześniej, niż jego prześladowcy, pobiegł w prawo, obszedł jeden z domów
i dał nura w najbliższe wejście do budynku. Może i Młynarz go przed tym
ostrzegał, mówi±c, że w domach ktoś mieszka, ale zmierzyć się na odkrytej
przestrzeni z tak silnym i szybkim przeciwnikiem, jak ścigaj±ce go stwory,
byłoby głupot±. Rozerwałyby Artema na kawałki, zanim odbezpieczyłby
swój automat.
Na klatce było ciemno i musiał wł±czyć latarkę. W kolistej plamie
światła ukazały się zdarte ściany, z wypisanymi na nich kilkadziesi±t lat
wcześniej sprośnościami, zapaskudzone schody, wyłamane drzwi
spustoszonych i wypalonych mieszkań. Obrazu zapuszczenia dopełniały
zadomowione, bez lęku chodz±ce wokół szczury.
Wejście wybrał trafnie: okna klatki schodowej wychodziły na ulicę, i
wszedłszy na wyższe piętro, mógł się upewnić, że stwory na razie nie
decyduj± się za nim pójść. Zbliżyły się już do samych drzwi wejściowych,
ale zamiast przekroczyć próg, usadowiły się wokół na tylnych łapach i znów
zamieniły w kamienne pos±gi. Artem nie wierzył, że odejd± i dadz±
zdobyczy uciec. Wcześniej czy póĽniej spróbuj± wyci±gn±ć go na zewn±trz,
oczywiście jeśli w środku nie kryje się coś takiego, co zmusi Artema, żeby
sam uciekł.
Wszedł jeszcze jedno piętro wyżej, rutynowo oświetlił drzwi mieszkań i
odkrył, że jedne z nich s± zatrzaśnięte. Popchn±ł je ramieniem i upewnił się,
że zamek jest zamknięty. Niewiele myśl±c przystawił do niego lufę
karabinu, wystrzelił i kopniakiem otworzył drzwi na oścież. Generalnie
rzecz bior±c, było mu obojętne, w którym z mieszkań będzie się bronił, ale


290

nie mógł przepuścić szansy spojrzenia na nietknięt± siedzibę ludzk± z
poprzedniej epoki.
Po pierwsze zatrzasn±ł drzwi i zastawił je stoj±c± w przedpokoju szaf±.
Poważnego szturmu taka barykada by nie wytrzymała, ale przynajmniej nie
uda im się pokonać jej niepostrzeżenie. Potem podszedł do okna i ostrożnie
wyjrzał na zewn±trz. Była to niemal idealna pozycja strzelecka: z wysokości
czwartego piętra świetnie widział podejście do drzwi wejściowych i około
dziesięciu stworów siedz±cych przy nich półkolem. Teraz przewaga była po
jego stronie, i nie omieszkał z niej skorzystać. Wł±czywszy celownik
laserowy, naprowadził czerwony punkcik na głowę największej bestii,
wypuścił powietrze i nacisn±ł spust. Gruchnęła krótka seria i stwór
bezgłośnie zwalił się na bok. Pozostałe błyskawicznie rozbiegły się w różne
strony, i w mgnieniu oka ulica była pusta. Ale nie można było w±tpić, że nie
zamierzaj± odejść daleko. Artem postanowił poczekać i upewnić się, czy
śmierć ich pobratymcy rzeczywiście odstraszyła pozostałe.
A na razie miał trochę czasu, żeby zbadać mieszkanie.
Chociaż szyby, tak jak i w całym domu, były tu od dawna wybite, meble
i w ogóle całe wyposażenie zachowało się zadziwiaj±co dobrze. Na
podłodze były rozrzucone małe grudki czegoś przypominaj±cego trutkę na
szczury, używan± na stacji WOGN. Mogło tak zreszt± być, bo Artem nie
zauważył w pokojach ani jednego szczura. Im dłużej chodził po mieszkaniu,
tym bardziej się upewniał, że mieszkańcy nie porzucili go w popłochu, ale
zabezpieczyli, w nadziei, że kiedyś wróc±. Panował w nim idealny
porz±dek, w kuchni nie pozostawiono na wierzchu żadnego jedzenia, które
mogłoby przyci±gn±ć gryzonie lub owady, a większa część mebli była
troskliwie owinięta foli±.
Przechodz±c z pokoju do pokoju, Artem próbował sobie wyobrazić, jak
wygl±dało życie ludzi, którzy tu mieszkali. Ilu ich tu żyło? O której
godzinie wstawali, wracali z pracy, jedli kolację? Kto siedział u szczytu
stołu? O wielu zajęciach, rytuałach i przedmiotach miał pojęcie tylko dzięki
ksi±żkom i teraz, widz±c prawdziwe mieszkanie, przekonał się, że wcześniej
wiele rzeczy wyobrażał sobie zupełnie nie tak.
Artem ostrożnie podniósł półprzejrzyst± folię i przypatrzył się półkom z
ksi±żkami. Pośród kryminałów, znanych ze straganów w metrze, stało tam
kilka kolorowych ksi±żeczek dla dzieci. Chwycił za grzbiet jednej z nich i
powoli poci±gn±ł do siebie.
Kiedy przegl±dał ozdobione podobiznami wesołych zwierz±t stronice, z
ksi±żki wypadł kawałek sztywnego papieru. Schyliwszy się, Artem podniósł
go z podłogi. Okazało się, że była to wyblakła fotografia uśmiechniętej
kobiety z małym dzieckiem na ręku.
Skamieniał.

291

Zakłóceniu uległ rytm, w jakim biło jego serce. Rozprowadzaj±ce dot±d
krew po ciele miarowymi skurczami, nagle przyśpieszyło, zabiło zupełnie
inaczej. Artemowi strasznie zachciało się zdj±ć ciasn± maskę gazow±,
odetchn±ć świeżym powietrzem, jakkolwiek by było truj±ce. Delikatnie,
jakby obawiaj±c się, że zdjęcie rozsypie się w proch, gdy go dotknie, wzi±ł
je z półki i podniósł do oczu.
Kobieta miała na oko jakieś trzydzieści lat, malec na jej rękach nie
więcej niż dwa, a przez zabawn± czapeczkę na głowie trudno było określić,
czy to chłopczyk, czy dziewczynka. Dziecko patrzyło prosto w obiektyw, a
jego spojrzenie było zadziwiaj±co dorosłe i poważne. Artem odwrócił
fotografię i szybkę jego maski pokryła mgła. Na odwrocie niebieskim
długopisem było napisane: "Artemek ma 2 latka i 5 miesięcy".
Uszło z niego jakby całe powietrze. Nogi się pod nim ugięły, usiadł na
ziemi i podsun±ł zdjęcie pod padaj±ce z okna światło księżyca. Dlaczego
uśmiech kobiety na fotografii wydał się mu tak znajomy, tak bliski?
Dlaczego zaparło mu dech, jak tylko j± zobaczył?
Zanim to miasto umarło, żyło w nim ponad dziesięć milionów ludzi.
Artem to nie najpopularniejsze imię w Rosji, ale w wielomilionowym
megalopolis dzieci z takim imieniem powinno być kilkadziesi±t tysięcy. To
tak, jakby nosili je wszyscy obecni mieszkańcy metra. Szansa była tak
znikoma, że liczyć na ni± po prostu nie miało sensu. Ale w takim razie
dlaczego tak znajomy wydawał mu się uśmiech kobiety na fotografii?
Spróbował wywołać z pamięci urywki wspomnień z dzieciństwa, które
czasem przez ułamek sekundy przemykały mu przed oczami albo
wypływały w snach. Mały przytulny pokoik, miękkie światło, czytaj±ca
ksi±żkę kobieta... Szeroki tapczan. Zerwał się z miejsca i przemkn±ł jak
wiatr po wszystkich pomieszczeniach, próbuj±c znaleĽć w jednym z nich
meble, jakie widział w snach. Przez moment wydało mu się, że w jednym z
pokoi s± one ustawione tak, jak w jego wspomnieniach. Kanapa wygl±dała
troszkę inaczej, i okno było nie tam, ale co z tego, w końcu w świadomości
trzyletniego dziecka ten obraz mógł zachować się w nieco zniekształconej
formie...
Trzyletniego? Wiek na zdjęciu był inny, ale to też niczego nie znaczyło.
Daty przy opisie nie było. Mogło powstać kiedykolwiek, niekoniecznie parę
dni przed tym, jak lokatorzy mieszkania musieli je na zawsze opuścić.
Fotografia mogła być zrobiona i pół roku, i rok przedtem, przekonywał sam
siebie. Wtedy wiek chłopczyka w czapeczce ze zdjęcia byłby taki sam, jak
jego własny... Wtedy prawdopodobieństwo tego, że to on jest na zdjęciu...
i jego matka... wzrosłoby dziesi±tki razy. "Ale fotografia mogła też być
zrobiona i na trzy, czy pięć lat przedtem"  - powiedział chłodno siedz±cy w
jego głowie obcy głos. Mogła.


292

Nagle przyszła mu do głowy jeszcze jedna myśl. Otworzył drzwi do
łazienki, rozejrzał się dookoła i z ledwości± znalazł to, czego szukał: lustro
było pokryte tak± warstw± kurzu, że nie odbijało nawet światła jego latarki.
Artem zdj±ł z haczyka pozostawiony przez właścicieli mieszkania ręcznik i
wytarł powierzchnię lustra. W utworzonej w ten sposób wyrwie pokazało
się jego odbicie w masce przeciwgazowej i hełmie. Oświetlił się latark± i
popatrzył w lustro.
Chudej, wycieńczonej twarzy prawie nie było widać zza plastikowej
osłony maski, ale z trudem przebijaj±ce się z lustra spojrzenie głęboko
zapadłych ciemnych oczu od razu wydało mu się podobne do wzroku
chłopczyka na fotografii. Artem podniósł zdjęcie do twarzy, przyjrzał się
uważnie twarzyczce chłopca, potem przeniósł wzrok na lustro. Znów
poświecił na zdjęcie i jeszcze raz popatrzył na swoj± twarz w masce
przeciwgazowej, próbuj±c przypomnieć sobie jak wygl±dała ostatnim
razem, kiedy widział swoje odbicie. Kiedy to było? Niedługo przed
wyjściem z WOGN-u, ale ile czasu minęło od tamtej pory, nie podj±łby się
powiedzieć. S±dz±c po człowieku, którego widział teraz w lustrze, było to
kilka lat... Gdyby tylko można było ści±gn±ć tę cholern± maskę i porównać
siebie z dzieckiem na zdjęciu! Oczywiście, dorastaj±c, ludzie zmieniaj± się
czasem nie do poznania, ale przecież w każdej twarzy zawsze zostaje coś,
co przypomina o odległym dzieciństwie.
Pozostało mu tylko jedno: kiedy wróci na WOGN, spyta Suchego, czy
kobieta uśmiechaj±ca się teraz do niego z kawałka papieru jest podobna do
kobiety, która przekazała mu z r±k do r±k życie dziecka na stacji rzuconej na
pożarcie szczurom... Do jego matki. Choćby jej twarz wykrzywiał wtedy
rozpaczliwy i błagalny grymas, Suchy tak czy owak j± rozpozna. Ma
zawodow± pamięć, na pewno będzie umiał powiedzieć, kto jest na zdjęciu.
Czy to ona, czy nie?
Artem obejrzał zdjęcie jeszcze raz, potem z nieoczekiwan± dla samego
siebie tkliwości± pogładził podobiznę kobiety, ostrożnie schował fotografię
do ksi±żki, z której wypadła, i włożył j± do plecaka. To dziwne, pomyślał,
zaledwie kilka godzin temu znajdował się w największym magazynie
wiedzy na tym kontynencie, gdzie mógł sobie zwyczajnie wzi±ć dowolny z
milionów najróżniejszych tomów, z których wiele było po prostu
bezcennych. Ale zostawił je, by pokrywały się kurzem na półkach, i w jego
głowie nie powstała nawet myśl, żeby skorzystać z bogactw Biblioteki.
Zamiast tego bierze tani± ksi±żeczkę z prościutkimi rysunkami dla dzieci i
czuje się przy tym tak, jakby trafił mu się najwspanialszy skarb.
Artem wrócił do przedpokoju, zamierzaj±c przejrzeć również pozostałe
ksi±żki z regału, a może i zajrzeć do szaf w poszukiwaniu albumów ze
zdjęciami. Ale kiedy podniósł wzrok do okna, poczuł tam ledwo
wyczuwalne zmiany. Ogarn±ł go lekki niepokój: coś było nie tak.

293

Podchodz±c bliżej zrozumiał w czym rzecz: kolor nocy się zmieniał,
pojawiły się w nim żółtawo-różowe odcienie. ¦witało.
Stwory siedziały obok wejścia, nie decyduj±c się wchodzić do środka.
Trupa ich krewniaka nigdzie nie było widać, ale nie wiadomo było, czy
zabrał go skrzydlaty gigant, czy też same rozerwały go na strzępy. Artem
nie rozumiał, co powstrzymuje je od tego, żeby wzi±ć mieszkanie
szturmem, ale na razie zupełnie go to urz±dzało.
Czy zdoła dojść do Smoleńskiej przed wschodem słońca? I
najważniejsze, czy uda mu się uciec przed pogoni±? Można było zostać w
zabarykadowanym mieszkaniu, ukryć się przed promieniami słońca w
łazience, przeczekać, aż przegoni± te wstrętne stwory, i ruszyć w drogę z
nastaniem ciemności. Ale ile wytrzyma skafander ochronny? Na jaki czas
jest przewidziane działanie filtrów maski przeciwgazowej? Co zrobi
Młynarz, kiedy nie znajdzie go w umówionym miejscu o odpowiednim
czasie?
Artem podszedł do drzwi wychodz±cych na klatkę schodow± i zacz±ł
nasłuchiwać. Cisza. Ostrożnie usun±ł szafę i powoli uchylił drzwi. Na
piętrze nikogo nie było, ale, kiedy poświecił latark± na schody, zauważył
coś, czego wcześniej nie widział. Czy też po prostu nie zwrócił uwagi?
Stopnie pokrywała gęsta warstwa przezroczystego śluzu. Wygl±dało to
tak, jakby coś przed chwil± po nich pełzło, zostawiaj±c ślad. Do drzwi
mieszkania, w którym przesiedział cały ten czas, ślad się nie zbliżał, ale dla
Artema nie było to pociech±. Czyli opuszczone domy rzeczywiście nie były
tak puste, jak się wydawało?
Teraz zupełnie mu się odechciało zostawać dłużej w mieszkaniu, a tym
bardziej w nim spać. Pozostało mu tylko jedno: odstraszyć bestie, które
nadal chciały go zjeść, i spróbować dobiec do Smoleńskiej. Zrobić to, zanim
słońce wypali mu oczy i obudzi te niebywałe potwory, przed którymi
ostrzegał go Młynarz.
Tym razem nie celował tak dokładnie, a po prostu starał się trafić jedn±
seri± jak najwięcej ohydnych stworów. Dwa z nich ryknęły i zwaliły się na
ziemię, pozostałe znikły w uliczkach. Droga, jak się zdawało, była wolna.
Artem zbiegł na dół, ostrożnie, w obawie przed zasadzk±, wyjrzał na
zewn±trz i rzucił się ile sił w nogach w kierunku Sadowego Kolca. Jaka
koszmarna dżungla musiała być w sadach na tej ulicy, pomyślał, jeśli nawet
w±skie pasma drzew na bulwarach zmieniły się przez te lata w czarny
g±szcz... Nie mówi±c już o Ogrodzie Botanicznym i tym, co tam wyrosło.
Jego prześladowcy dali mu małe fory, gromadz±c się w stado, i udało mu
się dotrzeć prawie do samego końca ulicy. Robiło się coraz jaśniej, ale
widocznie promienie słońca wcale tych stworów nie niepokoiły: rozdzieliły
się na dwie grupy i mknęły wzdłuż domów, z każd± sekund± skracaj±c

294

dystans dziel±cy je od Artema. Tu, na otwartej przestrzeni, przewaga była
po ich stronie: Artem nie mógł się zatrzymać, żeby wycelować jak należy.
Do tego biegły na czterech kończynach, i ich sylwetki nie wznosiły się teraz
nad ziemi± na więcej niż metr, zlewaj±c się prawie z ulic±. Choć Artem
starał się biec najszybciej jak potrafił, skafander ochronny, plecak, dwa
automaty i zmęczenie, które nawarstwiło się przez tę niekończ±c± się noc,
dawały o sobie znać.
Wkrótce ta piekielna pogoń doścignie go i zrobi, co ma zrobić, pomyślał
trac±c nadzieję. Przypomniały mu się szkaradne, choć potężne ciała
drapieżników, leż±ce w kałużach krwi przy wejściu do budynku, tam, gdzie
dosięgła ich seria z karabinu. Artem miał bardzo mało czasu, żeby się im
przyjrzeć, ale wystarczył jeden rzut oka, żeby na długo wbiły mu się w
pamięć: lśni±ca br±zowa sierść, ogromna okr±gła głowa, paszcza pełna
dziesi±tków drobnych ostrych zębów, które, jak się zdawało, rosły w kilku
rzędach. Artem przejrzał w pamięci wszystkie znane mu zwierzęta, ale nie
mógł sobie przypomnieć ani jednego, które pod wpływem promieniowania
mogłoby urodzić takie stwory.
Na szczęście na ulicy Sadowoje Kolco, jeśli to rzeczywiście była ona, nie
rosły żadne drzewa. Była to po prostu kolejna szeroka ulica, ci±gn±ca się w
lewo i w prawo od skrzyżowania aż po horyzont. Zanim znów rzucił się
biegiem, Artem, nie patrz±c, puścił w kierunku bestii krótk± serię. Były już
bliżej niż pięćdziesi±t metrów od niego i znów rozeszły się w półkole, tak że
niektóre biegły prawie na jego wysokości. Na Sadowym musiał szukać
drogi między kilkoma ogromnymi lejami zagłębiaj±cymi się na pięć, sześć
metrów w ziemię, i w jednym miejscu mocno nadłożyć drogi, żeby obiec
głębok± szczelinę, która rozcinała na dwoje powierzchnię drogi. Pobliskie
budynki wygl±dały dziwnie: nie tyle jak po pożarze, co jak po powodzi.
Miało się wrażenie, że działo się tu coś wyj±tkowego, przez co dzielnica
ucierpiała o wiele bardziej niż Kaliniński Prospekt. Zaś w pewnym
oddaleniu, wspaniałym i mrocznym tłem tego przerażaj±cego pejzażu był
wznosz±cy się na kilkaset metrów nietknięty przez czas ani ogień,
nieprawdopodobnych rozmiarów budynek, przypominaj±cy średniowieczny
zamek. Artem na ułamek sekundy spojrzał w górę, i wyrwało mu się
westchnienie ulgi: nad zamkiem szybował straszny skrzydlaty cień, który
teraz mógł być dla niego wybawieniem. Trzeba było tylko przyci±gn±ć jego
uwagę, żeby zaj±ł się goni±cymi go stworami. Podniósł automat jedn± ręk± i
skierował lufę ku lataj±cemu potworowi, po czym nacisn±ł spust.
Nic się nie stało.
Skończyły mu się naboje.
W biegu nie było łatwo nawet przełożyć wisz±cy mu na plecach
zapasowy karabin. Artem dał nura w jeden z najbliższych zaułków i zmienił


295

broń. Teraz mógł nie dać im do siebie podejść, aż wystrzela magazynek w
drugim automacie.
Pierwszy z nich ukazał się już zza rogu i typowym dla siebie ruchem
usiadł na tylnych kończynach, prostuj±c się na cał± swoj± ogromn±
wysokość. Miał śmiałość podejść tak blisko, że teraz Artem po raz pierwszy
mógł popatrzeć mu w oczy: malutkie, ukryte pod masywnymi łukami
brwiowymi, płon±ce złośliwym zielonym ogniem, podobnym do odblasków
tych tajemniczych płomieni w parku.
Kałasznikow Daniły nie miał laserowego celownika, ale z takiej
odległości nie pomyli się i ze zwykłym. Znieruchomiała bestia spokojnie
pokazała mu się w celowniku. Artem mocniej przycisn±ł automat do
ramienia i nacisn±ł spust.
Miękko dochodz±c połowy język spustu zatrzymał się. Co się stało?
Czyżby w popłochu pomylił automaty? Ależ nie, przecież na jego broni był
laserowy celownik... Artem spróbował szarpn±ć zamek. Zacięło się.
Myśli zawirowały mu w głowie. Daniła, bibliotekarze... To dlatego nie
stawiał oporu, kiedy w labiryncie regałów zaatakował go ten szary potwór!
Po prostu nie zadziałał mu karabin. Pewnie tak samo rozpaczliwie szarpał
zamek, kiedy bibliotekarz ci±gn±ł go w gł±b korytarzy...
Obok pierwszej, cicho jak duchy pojawiły się dwie kolejne bestie.
Przygl±dały się badawczo Artemowi, który stracił już nadzieję, że poradzi
sobie z karabinem Daniły, i, jak się zdawało, wyci±gały z tego wnioski.
Najbliższy ze stworów, pewnie przywódca stada, wykonał skok i wyl±dował
pięć metrów od Artema.
W tym momencie nad ich głowami przemkn±ł ogromny cień. Stwory
przylgnęły do ziemi i podniosły głowy. Korzystaj±c z zamieszania, Artem
wskoczył w jedn± z bram, nie maj±c już nadziei, że ujdzie z życiem z tych
opałów, zupełnie jak zwierzę staraj±c się tylko odsun±ć chwilę swojej
śmierci. W w±skich uliczkach nie miał z nimi najmniejszych szans, ale
droga powrotna, na Sadowoje Kolco, była odcięta.
Znalazł się na środku kawałka wolnej przestrzeni o kształcie kwadratu,
ograniczonego ścianami domów, w których widniały bramy i przejścia. Za
budynkiem, naprzeciwko którego stał, wznosił się ten sam mroczny zamek,
którego widok uderzył go jeszcze na Sadowym Kolcu. Oderwawszy
wreszcie od niego wzrok, Artem zobaczył na budynku przed sob± napis:
"Metro Moskiewskie im. W.I. Lenina" i troszkę niżej: "Stacja Smoleńska".
Wysokie dębowe drzwi były leciutko uchylone.
Trudno powiedzieć, jak udało mu się zrobić unik. Była to dziwna
mieszanka: wyczuł zagrożenie i poczuł lekki podmuch powietrza,
nieodł±cznego towarzysza pędz±cego ku swej ofierze drapieżnika. Stwór
spadł na ziemię zaledwie pół metra od niego. Uskoczywszy w bok, co sił

296

pobiegł w kierunku wejścia do metra. Tam był jego dom, jego świat, tam,
pod ziemi±, znów stawał się panem
sytuacji.
Hol wejściowy Smoleńskiej wygl±dał dokładnie tak, jak Artem się
spodziewał: ciemny, wilgotny, pusty. Od razu było jasne, że na tej stacji
ludzie często wychodz± na powierzchnię: kasy i wszystkie pomieszczenia
służbowe były otwarte i wyczyszczone, wszystko, co mogło się przydać,
przemieszczono w dół już wiele lat wcześniej. Nie ostały się ani bramki
wejściowe, ani budki stróżów
  - przypominały o nich tylko betonowe
fundamenty. Z tyłu widać było półokr±głe sklepienie tunelu, na niesamowit±
głębokość schodziło kilka par schodów ruchomych. ¦wiatło latarki sięgało
gdzieś do połowy zejścia i upewnić się, że tam rzeczywiście można wejść
na stację, Artem nie mógł. Ale zostać w tym samym miejscu też nie mógł:
stwory dostały się już do westybulu - zorientował się po skrzypnięciu
drzwi. Za sekundę mogły dojść do schodów i ta minimalna przewaga, jak±
wci±ż nad nimi zachowywał, zmalałaby do zera.
Niezdarnie st±paj±c grubymi podeszwami butów po chwiej±cych się,
karbowanych stopniach, Artem zacz±ł schodzić. Spróbował przeskoczyć
kilka schodków naraz, ale stopa zjechała po mokrej powierzchni trochę
dalej niż powinna, i poleciał w dół, uderzaj±c głow± o krawędĽ. Udało mu
się zatrzymać dopiero kiedy obił lędĽwiami i potylic± jakieś dziesięć stopni.
Oświetliwszy latark± pokonany odcinek (jaki on był jednak krótki!) Artem
odkrył tam właśnie to, czego szukał i bał się znaleĽć: nieruchome ciemne
sylwetki. Swoim zwyczajem, zanim rzuciły się do ataku, zamarły badaj±c
sytuację lub bezgłośnie się naradzaj±c. Artem odwrócił się i jeszcze raz
spróbował przeskoczyć dwa stopnie. Tym razem wyszło mu to lepiej, i
sun±c praw± ręk± po gumowej taśmie balustrady, a lew± trzymaj±c latarkę,
biegł jeszcze jakieś dwadzieścia sekund, póki znowu się nie przewrócił.
Za nim rozległ się ciężki tupot. Stwory ruszyły.
Artem miał ogromn± nadzieję, że żałośnie skrzypi±ce pod jego
niewielkim ciężarem stare stopnie pod jego prześladowcami po prostu
załami± się. Jednak zbliżaj±cy się z ciemności stukot świadczył o tym, że
schody ruchome dobrze sobie radziły z obci±żeniem.
W świetle latarki zobaczył ceglan± ścianę z dużymi drzwiami pośrodku.
Miał do niej nie więcej niż dwadzieścia metrów. Z trudem podniósł się na
nogi i przebył ostatni odcinek drogi w piętnaście sekund, które ci±gnęły się
niczym wieczność.
Drzwi były zrobione ze stalowych płyt i odpowiadały na uderzenia pięści
głośno niczym dzwon. Artem bębnił w nie ze wszystkich sił  - zbliżaj±ce się
cienie, które niewyraĽnie dostrzegał w półmroku, doganiały go. Dopiero po
kilku sekundach zrozumiał, jaki straszny bł±d popełnił i zrobiło mu się
zimno: zamiast zapukać w drzwi umówionym kodem, tylko przepłoszył

297

strażników. Teraz tamci już na pewno nie otworz±, choćby nie wiadomo co
się stało. Któż mógłby chcieć tutaj wejść z powierzchni... Tym bardziej, że
słońce już wstaje.
Jaki był ten umówiony sygnał? Trzy  szybkie - trzy wolne
  - trzy
szybkie? No, nie, to jest SOS. Na pewno były trzy na pocz±tku i trzy na
końcu, ale szybkie czy wolne, nie mógł już sobie tego przypomnieć. A jeśli
zacz±łby teraz eksperymentować, o nadziejach na wejście można by w
ogóle zapomnieć. Już lepiej SOS... Przynajmniej tak straż się zorientuje, że
po drugiej stronie jest człowiek. Chociaż, jak powiedział Młynarz, w sumie
nie wiadomo co gorsze.
Artem zabębnił po stali jeszcze raz, po czym ści±gn±ł z ramienia automat
i trzęs±cymi się rękami zmienił magazynek z nabojami. Dobrze, że w
karabinie Daniły był jeszcze jeden. Potem przycisn±ł latarkę do lufy
automatu i nerwowo powiódł ni± po prowadz±cych w górę schodach. Długie
cienie ocalałych lamp nałożyły się na siebie w bł±dz±cej strudze światła, i
nie można było mieć pewności, że w jednym z nich nie przyczaiła się
ciemna postać...
Z drugiej strony żelaznych drzwi nadal panowała pełna cisza. Boże, to
chyba nie jest ta Smoleńska, pomyślał Artem. Może to wejście jest
zablokowane od dziesięciu lat i od tej pory nikt z niego nie korzystał?
Przecież znalazł się tu całkiem przypadkowo, a nie id±c za instrukcjami
stalkera. Mógł się przecież pomylić!
Całkiem blisko, jakieś piętnaście metrów od niego, skrzypn±ł stopień.
Artem nie wytrzymał i puścił w tym kierunku serię z karabinu. Echo
boleśnie chlasnęło Artema po uszach i zaczęło biec przez tunel na
powierzchnię. Ale nie zabrzmiało nic podobnego do ryku rannej bestii.
Naboje poleciały w pustkę.
Nie śmiej±c odwrócić wzroku, Artem oparł się o drzwi plecami i znów
zapukał pięści± w żelazo: trzy szybkie, trzy wolne, trzy szybkie. Wydało mu
się, że słyszy za drzwiami ciężki metaliczny zgrzyt. I właśnie w tym
momencie z ciemności, z piorunuj±c± szybkości±, wyleciał drapieżnik.
Artem trzymał automat w prawej ręce i spust nacisn±ł niemal
przypadkowo, kiedy instynktownie odskoczył do tyłu. Kule przecięły ciało
stwora w powietrzu, i ten, zamiast rozszarpać mu gardło, dwa metry przed
nim run±ł na ostatnie stopnie ruchomych schodów. Ale już po chwili
podniósł się i nie zwracaj±c uwagi na tryskaj±c± z rany krew, ruszył
naprzód. Potem chwiej±c się znów skoczył i przygwoĽdził Artema do
zimnej stali drzwi. Atakować już nie mógł: ostatnie pociski trafiły go w
głowę, i kończ±c swój skok stwór był już martwy. Ale siła rozpędu, z któr±
jego ciało uderzyło w Artema, byłaby wystarczaj±ca żeby zmiażdżyć mu
czaszkę, uratował go tkwi±cy na niej hełm.


298

Drzwi otworzyły się, i na zewn±trz wylało się ostre białe światło. Od
strony ruchomych schodów dał się słyszeć ryk strachu: z tego, co usłyszał,
tych stworów było tam teraz nie mniej niż pięć. Czyjeś silne ręce złapały go
za kołnierz i wci±gnęły do środka, po czym znów zazgrzytał metal: drzwi
zamknięto i zasuwa wróciła na swoje miejsce.
- Ranny? - spytał obok niego czyjś głos.
- Cholera go wie...
  - odezwał się drugi.
  - Widziałeś, kogo z sob±
przyprowadził? Ledwo je odstraszyliśmy poprzednim razem, a i to dopiero
gazem. Tego by jeszcze brakowało, żeby na Smoleńskiej się osiedliły, jakby
mało im było Arbackiej. A co? To całkiem możliwe! Ludzkie mięso to
lubi±...
- Zostawcie go. On jest ze mn±. Artem! Hej, Artem! No, ocknij  się! -
 zawołał ktoś znajomy, i Artem, z trudem i niechętnie, otworzył oczy.
Pochylało się nad nim trzech ludzi. Dwaj z nich, pewnie strażnicy bramy,
byli ubrani w ciepłe szare kurtki i czapki uszanki, obaj mieli kamizelki
kuloodporne. W trzecim Artem z ulg± rozpoznał Młynarza.
- Czyli to jest ten, tak? - z lekkim rozczarowaniem w głosie spytał jeden
z wartowników. - No to zabieraj go pan, tylko niech pan nie zapomni o
kwarantannie i dezynfekcji.
- Nie ucz uczonego  - uśmiechn±ł się stalker.  - Wstawaj, Artem. Dużo
czasu ci zajęło... - dodał, wyci±gaj±c do niego rękę.
Artem spróbował wstać, ale nogi odmówiły mu posłuszeństwa. Zachwiał
się i zaczęło go mdlić, w głowie mu pociemniało.
- Trzeba go zabrać do lazaretu. Jeden mi pomoże, a drugi zamyka
śluzę - rozporz±dził Młynarz.
Kiedy badał go lekarz, Artem ogl±dał białe kafelki, którymi była
wyłożona sala operacyjna.
Pokój lśnił czystości±, w powietrzu unosił się ostry zapach chloru, a pod
sufitem było zamocowanych aż kilka lamp światła dziennego. Stołów
operacyjnych też stało tu niemało, pod każdym wisiała szufladka z
gotowymi do użycia instrumentami. Wyposażenie tutejszego małego
szpitalika robiło wrażenie, ale do czego był on potrzebny neutralnej, z tego
co Artem pamiętał, Smoleńskiej, było niejasne.
- Złamań nie ma, tylko stłuczenia. Kilka zadrapań, zdezynfekowaliśmy
je - podsumował doktor, wycieraj±c ręce w czysty ręcznik.
- Mógłby nas pan na chwilę zostawić?
  - poprosił lekarza Młynarz.  -
 Chcielibyśmy coś przedyskutować w cztery oczy.
Medyk kiwn±ł głow± ze zrozumieniem i wyszedł. Stalker przysiadł na
skraju kozetki, na której leżał Artem, i poprosił go, by dokładnie
opowiedział o wszystkim, co się wydarzyło. Według jego obliczeń, Artem

299

powinien był dotrzeć na Smoleńsk± dwie godziny wcześniej, i Młynarz
zamierzał już wychodzić na powierzchnię, by spróbować go odnaleĽć.
Opowieści o pogoni wysłuchał do końca, choć bez specjalnego
zainteresowania, lataj±ce potwory nazwał ksi±żkowym słowem
"pterodaktyl", a silniejsze emocje wywołała w nim tylko opowieść o tym,
jak Artem skrył się w budynku. Kiedy się dowiedział, że w tym czasie,
kiedy chłopak był w mieszkaniu, po klatce schodowej coś przepełzło,
stalker się zasępił.
- Jesteś pewny, że nie wszedłeś w śluz na schodach? - pokręcił głow±. -
 Niech Bóg broni, żebyś przyniósł to cholerstwo na stację. Mówiłem ci
przecież, żeby nie zbliżać się do domów! Uważaj to za duże szczęście, że
kiedy byłeś w mieszkaniu, to coś nie zdecydowało się wpaść w gości...
Młynarz wstał, podszedł do butów, które Artem zostawił przy wejściu i
obejrzał pedantycznie podeszwy każdego z nich. Nie dostrzegłszy niczego
podejrzanego, odstawił je na miejsce.
- Do Polis, jak już ci mówiłem, masz na razie zakaz wstępu. Nie mogłem
powiedzieć braminom prawdy, dlatego myśl±, że podczas wyprawy do
Biblioteki obaj zaginęliście, a ja wybrałem się na poszukiwania. Więc jak to
było z twoim koleg±?
Artem jeszcze raz opowiedział cał± historię od pocz±tku do końca, tym
razem szczerze wyjaśniaj±c jak dokładnie umarł Daniła. Stalker zmarszczył
brwi.
- Tę końcówkę lepiej zachowaj dla siebie. Szczerze mówi±c, pierwsza
wersja jakoś bardziej mi się spodobała. Druga wzbudzi u braminów zbyt
wiele w±tpliwości. Ich człowiek zgin±ł z twojej ręki, Księgi na znalazłeś, za
to wynagrodzenie znalazło się w twojej kieszeni. A tak przy okazji  - dodał,
patrz±c na Artema spode łba - co tam było w tej kopercie?
Podniósłszy się nieco na łokciu, Artem wyci±gn±ł z kieszeni pokryt±
zaschł± krwi± paczuszkę, spojrzał uważnie na Młynarza i otworzył j±.


300

ROZDZIAŁ 15
PLAN
Złożona na czworo kartka wyrwana ze szkolnego zeszytu i kawałek
grubego kreślarskiego papieru z naszkicowanymi ołówkiem tunelami. To
właśnie czegoś takiego spodziewał się Artem wewn±trz koperty: plan i
instrukcja do niego. Póki biegł do Smoleńskiej przez Kaliniński Prospekt,
zupełnie nie miał czasu pomyśleć o tym, co może być wewn±trz torebki,
któr± przekazał mu Daniła. Czarodziejskie rozwi±zanie z góry
nierozwi±zywalnego problemu, coś, co będzie w stanie odsun±ć od WOGNu i całego metra ten miecz Damoklesa, to niepojęte i nieubłagane
niebezpieczeństwo.
Na środku karteczki z wyjaśnieniami rozlała się brunatnoczerwona
plama. Sklejony krwi± bramina papierek trzeba było lekko zmoczyć, żeby
otworzył się bez szkody dla napisanych drobnym pismem instrukcji.
"Część Nr... tunel... D6... ocalałe stanowiska... do 400 000 metrów
kw.... huragan... niesprawne... nieprzewidziane..." Ze zdenerwowania
słowa skakały Artemowi przed oczyma, próbuj±c wydostać się z poziomych
linijek, zlewały się w jedn± całość, a ich sens był dla niego absolutnie
niezrozumiały. Zw±tpił, że złoży z nich cokolwiek sensownego i oddał
kartkę Młynarzowi. Ten ostrożnie wzi±ł j± do r±k i chciwym wzrokiem wpił
się w litery. Przez jakiś czas nic nie mówił, a potem Artem zobaczył, jak
jego brwi uniosły się w niedowierzaniu.
- Nie może być
  - wyszeptał stalker.  - To musi być łgarstwo! Nie
przegapiliby czegoś takiego...
Obrócił kartkę i obejrzał j± z drugiej strony, a potem zacz±ł czytać od
pocz±tku.
- Zachowali to dla siebie... Wojskowym ani słowa. Nic dziwnego...
Pokażesz im coś takiego, a ci zaraz wróc± do tego, co kiedyś
  - mamrotał
niezrozumiale Młynarz, póki Artem cierpliwie czekał na wyjaśnienia.  - Ale
że to przegapili? Niesprawne... No, powiedzmy, że tak... W każdym razie,
to znaczy, że uwierzyli!
- To naprawdę może pomóc? - nie wytrzymał w końcu Artem.
- Jeśli wszystko co tu napisano jest prawd±, to pojawia się dla nas
nadzieja - kiwn±ł głow± stalker.
- O co w tym chodzi? Nic nie zrozumiałem.
Młynarz nie od razu odpowiedział. Jeszcze raz doczytał tekst do końca,
potem zamyślił się na kilka sekund i dopiero potem zacz±ł opowiadać:

301

- Słyszałem już kiedyś o czymś takim. Wci±ż opowiadano legendy, ale
przecież w metrze s± ich tysi±ce. Tylko legendami tu żyjemy, nie samym
chlebem. I o Uniwersytecie, i o Kremlu, i o Polis, nie odróżnisz, co jest
prawd±, a co wymyślili przy ognisku na Placu Ilicza. No, i z tym tak
samo... Chodziły niby słuchy, że gdzieś w Moskwie, albo pod Moskw±,
ocalała baza rakietowa. Coś takiego, oczywiście, w żaden sposób nie mogło
się wydarzyć. Obiekty wojskowe to zawsze cel numer jeden. Ale mówiło
się, że tamci nie zd±żyli, że nie zauważyli, czy zapomnieli, i jedna baza
zupełnie nie ucierpiała. Opowiadali, że ktoś tam nawet chodził, coś tam
widział, stoj± tam niby wyrzutnie pod brezentem, nowiutkie, w hangarach...
Wprawdzie w metrze nie ma z nich żadnego pożytku: tak głęboko pod
ziemi± i tak nic wrogowi nie zrobisz. Stoj±, no i niech sobie stoj±.
- To po co nam wyrzutnie rakiet?
  - Artem spojrzał ze zdziwieniem na
stalkera i opuścił nogi z kozetki.
- Czarni podchodz± do WOGN-u od strony Ogrodu Botanicznego.
Hunter podejrzewał, że schodz± do metra z powierzchni właśnie w tym
rejonie. Logiczne jest założenie, że właśnie tam żyj±. Właściwie s± dwie
możliwości. Pierwsza: miejsce, z którego przychodz±, to - mówi±c
umownie - ul, położony na powierzchni, niedaleko wejścia do metra.
Druga: w rzeczywistości nie ma żadnego ula, i czarni atakuj± miasto z
zewn±trz. Powstaje pytanie: dlaczego nigdzie indziej ich nie widziano?
Nielogiczne. Chociaż może to kwestia czasu. Generalnie sytuacja jest taka:
jeśli przychodz± sk±dś z daleka, to tak czy inaczej, niczego z nimi nie
zrobimy. Zasypiemy tunele za WOGN-em, czy nawet za Prospektem Mira -
 wcześniej czy póĽniej znajd± nowe wejścia. Zostanie nam zabarykadować
się w metrze, zamkn±ć się na cztery spusty, zapomnieć o nadziei powrotu na
górę i żyć tylko świniami i grzybami. Jako stalker mogę jasno powiedzieć:
długo tak nie poci±gniemy. Ale! Jeśli maj± swój ul, i jest on gdzieś w
pobliżu, tak jak myślał Hunter...
- Rakiety? - domyślił się wreszcie Artem.
- Salwa dwunastu rakiet z głowicami kasetowymi i odłamkowoburz±cymi pokrywa powierzchnię 400 000 metrów kwadratowych

-
 Młynarz znalazł odpowiednie miejsce w tekście i przeczytał.

- Kilka
takich salw i z Ogrodu Botanicznego, jeśli tam oni żyj±, zostanie tylko
popiół.
- Ale pan przecież mówi, że to legendy  - powiedział z niedowierzaniem
Artem.
- A tu bramini mówi±, że nie
  - stalker machn±ł kartk±.  - Jest tu nawet
wyjaśnione, jak dostać się na teren tej jednostki wojskowej. Jest też, co
prawda, napisane, że stanowiska s± częściowo niesprawne.
- No, i jak się tam dostać?

302

- D-6. Jest tu mowa o D-6. Metro-2. Jest zaznaczone położenie jednego
z wejść. Twierdz±, że prowadzi stamt±d tunel, między innymi do tej bazy.
Ale zastrzegaj± się, że przy próbie przeniknięcia do Metra-2 mog± pojawić
się nieprzewidziane przeszkody.
- Niewidzialni Obserwatorzy?  - Artem przypomniał sobie zasłyszan±
kiedyś rozmowę.
- Obserwatorzy to bzdura i puste gadanie - skrzywił się Młynarz.
- Baza rakietowa też była tylko legend± - wtr±cił Artem.
- I będzie legend±, dopóki sam jej nie zobaczę - uci±ł stalker.
- A gdzie jest wejście do Metra-2?
- Jest napisane: stacja Majakowska. Dziwne... Tyle razy bywałem na
Majakowskiej i nigdy o czymś takim nie słyszałem.
- Co teraz będziemy robić? - spytał Artem.
- Pójdziesz ze mn±  - odparł stalker.  - Zjesz, odpoczniesz, a ja się na
razie zastanowię. Jutro coś postanowimy.
Dopiero kiedy Młynarz wspomniał o jedzeniu, Artem poczuł, jak bardzo
jest głodny. Zeskoczył na pokryt± zimnymi kafelkami posadzkę i
pokuśtykał już w kierunku swoich butów, ale stalker zatrzymał go gestem.
- Obuwie i wszystkie ubrania zostaw tutaj, włóż do tej skrzynki. Będ± je
czyścić i dezynfekować. Plecak też sprawdz±. Tu, na krześle, masz spodnie i
kurtkę, załóż je.
Smoleńska wygl±dała ponuro: niskie półokr±głe sklepienie, w±skie
przejścia w grubych ścianach, wyłożonych białym kiedyś marmurem.
Chociaż w k±tach arkad były dekoracyjne półkolumny, a ściany zdobiła
nieĽle zachowana sztukateria, wszystko to pogłębiało tylko pierwsze
odczucie. Stacja sprawiała wrażenie oblężonej od dawna cytadeli, której
obrońcy upiększyli j± na swój sposób, od czego twierdza przybrała tylko
jeszcze bardziej surowy wygl±d. Podwójna betonowa ściana z masywnymi
stalowymi drzwiami po obu stronach zapory, chronione betonem stanowiska
strzeleckie przy wejściach do tuneli
  - wszystko mówiło o tym, że tutejsi
mieszkańcy maj± podstawy, by obawiać się o własne bezpieczeństwo.
Kobiet na Smoleńskiej prawie nie było widać, za to wszyscy napotkani
mężczyĽni chodzili tu pod broni±. Kiedy Artem wprost spytał Młynarza, co
się dzieje na tej stacji, ten zrobił tylko nieokreślony gest i powiedział, że
niczego niezwykłego tu nie widzi.
Jednak Artema nie opuszczało dziwne poczucie wisz±cego w powietrzu
napięcia. Wszyscy tu jakby na coś czekali, i ten stan szybko udzielał się
nowo przybyłym. Namioty mieszkalne rozstawiono w szeregu pośrodku
holu, a wszystkie przejścia między filarami były wolne, tak jakby bano się
je zablokować i przeszkodzić szybkiej ewakuacji. Przy tym wszystkie

303

namioty znajdowały się wył±cznie w przestrzeniach między arkadami, tak
że z jednego toru było bezpośrednio widać drugi.
Pośrodku obu peronów, przy zejściu na tory, siedzieli wartownicy, maj±c
bez przerwy w polu widzenia tunele prowadz±ce w obie strony. Obrazu
dopełniała panuj±ca na stacji niemal zupełna cisza. Ludzie rozmawiali tu ze
sob± cicho, czasem w ogóle przechodz±c na szept, tak jakby bali się, że ich
głosy mog± zagłuszyć jakieś niepokoj±ce dĽwięki dochodz±ce z tuneli.
Artem spróbował sobie przypomnieć, co wie o Smoleńskiej. Może mieli
niebezpiecznych s±siadów? Nie, z jednej strony szyny prowadziły do
światłej i bogatej Polis, serca metra, z drugiej tunel wiódł na Kijewsk±, o
której Artem pamiętał tylko, że zamieszkiwali j± w większości "ci z
Kaukazu", jakich widział na stacji Kitaj-Gorod i w celach więzienia u
faszystów, na Puszkińskiej. Ale w końcu byli to zwykli ludzie i chyba nie
powinni się ich tu tak obawiać...
Stołówka znajdowała się w środkowym namiocie. Czas obiadu, jak się
zdawało, już min±ł, bo przy prostych stołach własnej roboty siedziało tylko
kilka osób. Posadziwszy Artema przy jednym z nich, Młynarz wrócił po
paru minutach z misk±, w której parowała mało apetyczna szara breja. Pod
dodaj±cym otuchy wzrokiem stalkera Artem odważył się jednak jej
spróbować i nie przestał jeść, aż miska była pusta. W smaku miejscowa
potrawa okazała się wprost doskonała, choć miałby trudności z określeniem
konkretnych składników. Jedno było pewne: mięsa kucharz nie pożałował.
Kiedy skończył jeść i odsun±ł miskę na bok, Artem z błogim spokojem
rozejrzał się dookoła. Przy s±siednim stole wci±ż jeszcze siedziało dwóch
pogr±żonych w cichej rozmowie ludzi. Chociaż byli ubrani w zwykłe
waciaki, w ich postawie było coś, co zmuszało do wyobrażenia ich sobie w
pełnych kombinezonach ochronnych z erkaemami przewieszonymi przez
ramię.
Artem dostrzegł uważne spojrzenie, które wymienił jeden z nich z
Młynarzem. Nie padło przy tym ani słowo. Mężczyzna w waciaku popatrzył
przelotnie na Artema i wrócił do swojej nieśpiesznej rozmowy.
Kilka kolejnych minut minęło w milczeniu. Artem znów próbował
porozmawiać z Młynarzem o stacji, na której się znajdowali, ale ten
odpowiadał niechętnie i monosylabami.
Potem człowiek w waciaku wstał z miejsca, podszedł do ich stołu i
schylaj±c się do Młynarza powiedział:
- To co zrobimy z t± Kijewsk±? Coraz bardziej narasta...
- Dobra, Artem, idĽ odpocz±ć
  - powiedział stalker.  - Trzeci namiot
licz±c od naszego jest dla gości. Posłanie masz już przygotowane, wszystko
załatwiłem. Na razie tu posiedzę, muszę porozmawiać.


304

Ze znajomym nieprzyjemnym uczuciem, że wyproszono go, żeby nie
podsłuchiwał, kiedy dorośli rozmawiaj±, Artem posłusznie wstał i powlókł
się do wyjścia. Przynajmniej mógł na własn± rękę zwiedzić stację, pocieszył
sam siebie.
Teraz, kiedy miał możliwość przyjrzeć się jej uważniej, odkrył jeszcze
kilka dziwnych szczegółów. Hol był idealnie uprz±tnięty i różnoraki chłam,
jakim nieodmiennie była zawalona większość znanych mu zamieszkałych
stacji w metrze, tu był praktycznie nieobecny.
Bo i Smoleńska wcale nie sprawiała wrażenia zamieszkałej stacji.
Przypomniała mu naraz obrazek z podręcznika do historii, na której
przedstawiono obóz wojskowy rzymskich legionistów. Regularnie,
symetrycznie zorganizowana zamknięta przestrzeń, prowadz±ca obserwację
we wszystkich kierunkach, żadnych zbędnych elementów, porozstawiani
wszędzie wartownicy, umocnione wejścia i wyjścia...
Nie udało mu się długo spacerować po stacji. Natkn±wszy się na
otwarcie podejrzliwe spojrzenia jej mieszkańców, Artem już po kilku
minutach zauważył, że go śledz±, i postanowił skryć się w namiocie
gościnnym. Tam rzeczywiście czekało na niego pościelone łóżko polowe,
zaś w rogu stała plastikowa torebka z przyklejon± karteczk± z jego
imieniem. Artem opadł na skrzypi±ce sprężynami łóżko i otworzył torbę. W
środku leżały jego rzeczy osobiste, które zostawił w plecaku. Pogrzebał w
nich chwilę i wyci±gn±ł przyniesion± z powierzchni ksi±żkę dla dzieci.
Ciekawe, czy badali jego mały skarb licznikiem Geigera? Miernik na pewno
nerwowo by zaterkotał w pobliżu ksi±żki, ale Artem nie chciał o tym
myśleć. Przerzucił parę stron, ogl±daj±c nieco wyblakłe obrazki na
pożółkłym papierze i odwlekaj±c tę chwilę, kiedy między kolejnymi
stronicami znajdzie swoje zdjęcie.
Czy na pewno swoje?
Cokolwiek się teraz stanie z nim, z WOGN-em, z całym metrem,
najpierw musi wrócić na swoj± stację, żeby zapytać Suchego: kto jest na
tym zdjęciu? Czy to mama, czy nie? Artem przyłożył fotografię do ust,
potem znów wsun±ł j± między stronice i z powrotem schował ksi±żkę do
plecaka. Na sekundę wydało mu się, że w jego życiu coś stopniowo wraca
na swoje miejsce. W kolejnej sekundzie już spał.
Kiedy Artem otworzył oczy i wyszedł z namiotu, nie od razu uzmysłowił
sobie, gdzie się obudził, tak bardzo stacja się zmieniła. Zostało na niej mniej
niż dziesięć całych namiotów, pozostałe były porwane lub spalone. ¦ciany
pokryła sadza i dziury od kul, tynk z sufitu opadł i wielkimi kawałami leżał
na posadzce. Na skrajach peronu płynęły złowieszcze czarne strumyczki,
zwiastuj±ce jej rychłe zatopienie. W holu prawie nikogo nie było, tylko
obok jednego z namiotów na podłodze bawiła się zabawkami mała
dziewczynka. Na drugim końcu stacji, gdzie na górę prowadziły schody

305

nowego wyjścia, słychać było przytłumione krzyki, i ściany co jakiś czas
oświetlały płomienie. Oprócz nich mrok na stacji przebijały tylko dwie
ocalałe lampy awaryjne.
Automat, który Artem, jak mu się zdawało, zostawił u wezgłowia łóżka
polowego, gdzieś znikn±ł. Na próżno przeszukał cały namiot i pogodził się z
tym, że będzie musiał iść bez broni.
Ale co tu się stało? Artem chciał zapytać baraszkuj±c± dziewczynkę, ale
ta, kiedy tylko go zobaczyła, zaczęła tak rozpaczliwie płakać, że dowiedzieć
się od niej czegokolwiek było niemożliwe.
Zostawiwszy zanosz±c± się płaczem mał±, Artem ostrożnie przeszedł na
drug± stronę arkad i wyjrzał na tory. Pierwsze, co przykuło jego wzrok, to
trzy przytwierdzone do marmuru ściany litery z br±zu: "W...GN". Po
drugiej, "O", której brakowało, by utworzyć znajomy skrót, widniał tylko
czarny ślad. Przez cał± długość napisu w marmurze była głęboka szrama.
Trzeba było się dowiedzieć co się dzieje w tunelach. Jeśli stację ktoś
zdobył, to, zanim przyjdzie z odsiecz±, Artem powinien rozeznać się w
sytuacji, żeby szczegółowo wyjaśnić sojusznikom z południa, jakie
niebezpieczeństwo im grozi.
Po wejściu do tunelu od razu ogarnęły go takie nieprzeniknione
ciemności, że nawet własn± rękę Artem widział nie dalej niż do łokcia. W
głębi coś wydawało dziwne skrzecz±ce dĽwięki i iść tam bez broni było
szaleństwem. Kiedy dĽwięki na chwilę cichły, zaczynało być słychać, jak po
ziemi ciurka woda, opływaj±c ciężkie skórzane buty Artema i płyn±c za
niego do WOGN-u. Nogi mu drżały i odmawiały posłuszeństwa. Przerażony
głos w jego głowie mówił, że iść dalej jest niebezpiecznie, że ryzyko jest
nieznane, a w takich ciemnościach i tak nie uda mu się niczego zobaczyć.
Ale druga jego część, nie zwracaj±c uwagi na wszystkie racjonalne
argumenty, ci±gnęła go w gł±b, w ciemność. I poddawszy się jej, jakby
prowadzony za rękę, zrobił jeszcze jeden krok naprzód.
Mrok wokół stał się absolutny, nie widać było już kompletnie niczego, i
przez to Artema ogarnęło dziwne uczucie, jakby jego ciało zniknęło. Z jego
poprzedniego "ja" teraz pozostał tylko słuch i całkowicie na nim polegaj±cy
umysł. Artem szedł tak jeszcze jakiś czas, lecz dĽwięki, w kierunku których
szedł, ci±gle były równie odległe. Dały się za to słyszeć inne. Szuranie
butów, kropka w kropkę podobne do tego, które słyszał wcześniej, w takiej
samej ciemności, ale choćby nie wiadomo jak się starał, Artem nie potrafił
sobie przypomnieć, gdzie konkretnie i w jakich okolicznościach to było. I z
każdym kolejnym krokiem, który dobiegał do niego z niewidocznej otchłani
tunelu, Artem czuł jak do serca kropla za kropl± przes±cza mu się czarny
zimny strach. Po kilku chwilach nie wytrzymał i co tchu rzucił się z
powrotem na stację, ale nie widz±c w ciemnościach podkładów ani szyn,


306

potkn±ł się o jedn± z desek i upadł, rozumiej±c, że teraz spotka go
nieunikniony koniec.
Obudził się cały zlany potem i nawet nie od razu zdał sobie sprawę, że
we śnie spadł z łóżka. Głowę miał nienormalnie ciężk±, w skroniach
pulsował mu tępy ból, i jeszcze kilka minut przeleżał na podłodze, zanim
przyszedł wreszcie do siebie i udało mu się podnieść.
Ale w chwili, w której w głowie ciut mu się rozjaśniło, całkowicie
wywietrzały z niej resztki koszmaru, i nie umiał już nawet w przybliżeniu
przypomnieć sobie, co takiego mu się przyśniło. Uchylił wejście do namiotu
i wyjrzał na zewn±trz. Oprócz nielicznych wartowników nie było nikogo  -
 widocznie była właśnie noc. Artem kilka razy odetchn±ł zwyczajnym,
wilgotnym powietrzem, wrócił do namiotu, położył się na łóżku polowym i
zasn±ł mocnym, pozbawionym marzeń snem.
Obudził go Młynarz.
Ubrany w ciemn± ciepł± kurtkę z podniesionym kołnierzem i wojskowe
spodnie z kieszeniami, wygl±dał jakby miał zamiar za chwilę wyjść ze
stacji. Na głowie miał wci±ż tę sam± star±, czarn± furażerkę, a na ziemi
przed nim stały dwie duże torby, które wydały mu się znajome.
Młynarz butem popchn±ł do niego jedn± z nich i powiedział:
- Trzymaj. Buty, ubranie, plecak, broń. Przebierz się teraz i przygotuj.
Skafandra nie musisz zakładać, nie wychodzimy na powierzchnię, po prostu
weĽ go ze sob±. Wyruszamy za pół godziny.
- Dok±d idziemy?  - mrugaj±c oczyma z niewyspania i desperacko
próbuj±c powstrzymać ziewnięcie, spytał Artem.
- Kijewska. Jeśli wszystko będzie w porz±dku, potem wzdłuż Okrężnej
do Białoruskiej i Majakowskiej. A tam zobaczymy. Zbieraj się.
Stalker usiadł na stoj±cym w k±cie stołku, wyci±gn±ł z kieszeni urywek
gazety i zabrał się do robienia skręta, od czasu do czasu spogl±daj±c na
Artema. Pod tym badawczym spojrzeniem Artemowi wszystko wypadało z
r±k, i przygotowania trwały nieco dłużej, niż mogły, gdyby Młynarz
zostawił go samego.
Mimo to, dwadzieścia minut póĽniej był już gotowy. Młynarz bez słowa
wstał z taboretu, wzi±ł swoj± torbę i wyszedł na peron. Artem rozejrzał się
po namiocie i poszedł za nim.
Przeszli przez arkady i doszli do torów. Młynarz zszedł po dostawionych
drewnianych schodkach, kiwn±ł głow± wartownikowi i ruszył w kierunku
tunelu. Z tej strony peronu, gdzie szyny prowadziły na Kijewsk±, pół
szerokości tunelu zajmowało obetonowane stanowisko ogniowe z w±skimi
otworami strzelniczymi. Przejście zagradzała żelazna krata, której pilnowało
dwóch wartowników. Młynarz wymienił z nimi kilka krótkich,

307

niewyraĽnych zdań, po czym jeden ze strażników otworzył kłódkę i pchn±ł
kratę.
Wzdłuż jednej ze ścian tunelu ci±gn±ł się owinięty czarn± taśm±
izolacyjn± przewód, z którego co każde dziesięć-piętnaście metrów zwisała
słaba żarówka, ale nawet takie oświetlenie w tym miejscu wydało się
Artemowi prawdziwym luksusem. Jednak trzysta kroków dalej kabel się
kończył, i czekali tam kolejni wartownicy. Nie mieli żadnych mundurów,
ale wygl±dali jakoś poważniej niż wojskowi w Polis. Jeden z nich, kiedy
rozpoznał twarz Młynarza, kiwn±ł mu głow±, przepuszczaj±c go przodem.
Zatrzymawszy się na skraju oświetlonej przestrzeni, stalker wyj±ł z torby
latarkę i wł±czył j±.
Po następnych kilkuset metrach przed nimi rozległy się głosy i błysnęło
światło latarek. Niezauważalnym ruchem automat Młynarza spadł mu z
ramienia i znalazł się w jego rękach. Artem poszedł za jego przykładem.
Był to pewnie jeszcze jeden, najdalszy posterunek ze Smoleńskiej.
Dwóch potężnych, uzbrojonych mężczyzn, w grubych kurtkach z
kołnierzami podbitymi sztucznym futrem kłóciło się z trzema
straganiarzami. Strażnicy mieli na głowach okr±głe wi±zane czapki, u obu
na skórzanych rzemykach wisiały noktowizory. Dwaj straganiarze mieli
przy sobie broń, ale Artem dałby głowę, że byli to właśnie handlarze.
Olbrzymie wory ze szmatami, plan tuneli w ręku, szczególny, cwaniacki
wzrok, czupurnie błyszcz±ce w świetle latarek oczy
  - wszystko to widział
nie pierwszy raz. Straganiarzy zwykle bez problemów wpuszczano na
wszystkie stacje, może oprócz tych, które wchodziły w skład Hanzy. Ale jak
się zdawało, na Smoleńskiej nikt ich nie oczekiwał.
- No, dobra bracie, co ty tak, ci±gle to samo, my nawet nie na tę twoj±
Smoleńsk±, a tak tylko, przejazdem

- przekonywał strażnika jeden z
handlarzy, w±saty dr±gal w kusej kufajce.
- Ciuchy tu mamy, proszę, sami zobaczcie, w Polis będziemy
handlować - przytakiwał mu drugi straganiarz, krępy i zarośnięty aż po
oczy.
- Co my ci za krzywdę zrobimy, tylko skorzystasz, o, popatrz, dżinsy
zupełnie jak nówki, zdaje się twój rozmiar, firmowe, ot tak ci oddam

-
 przej±ł inicjatywę trzeci.
Wartownik kręcił głow± w milczeniu, blokuj±c przejście. Prawie nic nie
odpowiadał, ale gdy tylko jeden ze straganiarzy wzi±ł jego milczenie za
zgodę i spróbował zrobić krok naprzód, obaj strażnicy szczęknęli
bezpiecznikami swoich karabinów. Młynarz i Artem stali pięć kroków za
ich plecami, i chociaż stalker opuścił broń, w jego postawie dało się wyczuć
napięcie.


308

- Stać! Macie pięć sekund, żeby się odwrócić i odejść. Na stacji jest stan
wyj±tkowy, nikogo tu nie wpuszczamy. Pięć... cztery...

- zacz±ł liczyć
jeden z wartowników.
- To jak mamy teraz iść, znów przez Okrężn±?

- chciał jeszcze
protestować jeden ze straganiarzy, ale drugi pokręcił głow± z rezygnacj±,
poci±gn±ł go za rękaw i handlarze, podniósłszy z ziemi worki, ruszyli z
powrotem.
Odczekawszy minutę stalker dał Artemowi znak i poszli w kierunku
Kijewskiej w ślad za straganiarzami. Kiedy przechodzili obok wartowników
jeden z nich milcz±co kiwn±ł Młynarzowi i przyłożył dwa palce do skroni
jakby salutuj±c.
- Stan wyj±tkowy?
  - zainteresował
posterunek. - Co to znaczy?

się

Artem,

kiedy

minęli

- Wróć tam i zapytaj
  - uci±ł ten, wybijaj±c Artemowi z głowy dalsze
pytania.
Chociaż Artem i Młynarz starali się trzymać z daleka od id±cych
przodem straganiarzy, ich głosy słychać było coraz bliżej, a potem nagle się
urwały. Ale nie przeszli nawet dwudziestu kroków, kiedy w twarze
zaświeciły im latarki.
- Hej, kto tam? Czego chcecie?
  - krzykn±ł ktoś nerwowo, i Artem
rozpoznał głos jednego z handlarzy, których zawróciła w pół drogi
wystawiona przed Smoleńsk± straż.
- Spokojnie. Dajcie przejść, nic wam nie zrobimy. Idziemy na
Kijowsk± - niezbyt głośno, ale wyraĽnie odpowiedział stalker.
- IdĽcie, puścimy was przodem. Nie musicie nam chuchać w plecy

-
 naradziwszy się, oznajmiły głosy.
Młynarz wzruszył ramionami z niezadowoleniem i nieśpiesznie ruszył
naprzód. Jakieś trzydzieści metrów dalej rzeczywiście stali ci sami trzej
straganiarze. Kiedy Artem i Młynarz się do nich zbliżyli, kupcy grzecznie
skierowali lufy w ziemię, rozst±pili się i dali im przejść. Stalker, jak gdyby
nigdy nic, ruszył dalej, ale Artem zauważył, że zmienił krok: szedł teraz
bezszelestnie, jakby boj±c się zagłuszyć dochodz±ce z tyłu dĽwięki. I
chociaż straganiarze natychmiast ruszyli za nimi, Młynarz ani razu się nie
obejrzał. Artem próbował stłumić w sobie chęć, by to zrobić całe trzy
minuty, ale potem jednak spojrzał za siebie.
- Hej! - z tyłu dał się słyszeć wytężony głos.  - Poczekajcie no!
Stalker stan±ł. Artem zacz±ł się zastanawiać, dlaczego ten tak posłusznie
spełnia wszystkie polecenia jakichś tam drobnych handlarzy.
- Przez Kijewsk± się tacy ostrzy zrobili, czy to dlatego, że ochraniaj±
Polis? - dognawszy ich spytał jeden ze straganiarzy.

309

- Przez Kijewsk±, wiadoma rzecz
  - od razu odpowiedział Młynarz, i
Artem poczuł ukłucie zazdrości: jemu stalker nie chciał niczego powiedzieć.
- No tak, można ich zrozumieć. Na Kijewskiej robi się teraz strasznie.
No, ale nic. Zaraz tym czyścioszkom z waszej warty zrobi się gor±co. Bo
jak Hanza przestanie wpuszczać, to wszyscy z Kijewskiej pobiegn± do was.
Sam rozumiesz, jak się dzieje coś takiego, to kto by chciał tam dalej
mieszkać? Lepiej już pod kule...  - zwracaj±c się czy to do stalkera, czy to
do siebie, mrukn±ł wysoki straganiarz.
- Jasne, bo sam się pod kule rzuciłeś?
  - fukn±ł szyderczo drugi.  - Też
mi, Matrosow się znalazł!
- No bo na razie jeszcze mi nie dopiekło - odparł dryblas.
- A co tam się takiego dzieje? - nie wytrzymał Artem.
Dwaj straganiarze natychmiast spojrzeli na niego tak, jakby zadał głupie
pytanie, na które umie odpowiedzieć każde dziecko. Stalker zachował
milczenie. Milczeli też handlarze, tak że przez jakiś czas szli w całkowitej
ciszy. Przez to, a może dlatego, że przeci±gaj±ca się cisza robiła się lekko
przerażaj±ca, Artemowi odechciało się słuchać wyjaśnień. I kiedy chciał już
machn±ć na to ręk±, dr±gal wreszcie niechętnie się odezwał:
- Tunele tam s± do Parku Pobiedy, ot co...
Słysz±c nazwę stacji, jego dwaj koledzy skulili się ze strachu, i Artemowi
wydało się przez moment, że poczuł powiew zatęchłego tunelowego
przeci±gu, ściany tunelu zbliżyły się do siebie. Nawet Młynarz poruszył
ramionami, tak jakby chciał się ogrzać. Artem chyba nigdy nie słyszał
niczego złego o Parku Pobiedy i nie mógł sobie przypomnieć ani jednej
historyjki zawi±zanej z t± stacj±. Więc dlaczego na dĽwięk tej nazwy nagle
zrobiło mu się tak nieswojo?
- Czyli co, robi się gorzej? - ciężko spytał stalker.
- A bo my to wiemy? My jesteśmy postronni ludzie. Tak tylko czasem
tamtędy przechodzimy. Żeby się tam zatrzymać, to sami rozumiecie...

-
 burkn±ł coś nieokreślonego brodaty.
- Ludzie tam gin±
  - szeptem oznajmił krępy straganiarz.
  - Wielu się
boi, uciekaj±. Trudno się już połapać kto znikn±ł, kto sam uciekł, a
pozostałych od tego jeszcze większy strach ogarnia.
- Wszystkie te tunele s± przeklęte - splun±ł na ziemię dryblas.
- Ale przecież s± zasypane - ni to spytał, ni to stwierdził Młynarz.
- Już od stu lat s± zasypane, i co z tego? Jak jesteś st±d, to powinieneś
nas lepiej rozumieć! Wszyscy tam wiedz±, że strach idzie z tuneli, choćby i
trzy razy je wysadzili i zagrodzili. Każdy to czuje na własnej skórze, jak
tylko tam nos pokaże, nawet Siergiejewicz
  - dryblas pokazał na swojego
brodatego kolegę.

310

- Dokładnie - potwierdził zarośnięty Siergiejewicz i z jakiegoś powodu
się przeżegnał.
- Przecież pilnuj± tych tuneli? - sprecyzował Młynarz
- Codziennie warty stoj± - przytakn±ł w±saty.
- A chociaż raz kogoś złapali? Albo widzieli? - dopytywał się stalker.
- A sk±d my mamy wiedzieć?  - rozłożył ręce straganiarz.  - Nic takiego
nie słyszałem. Zreszt± tam i nie ma kogo łapać.
- A co o tym mówi± miejscowi? - nie ustępował Młynarz.
Dr±gal nic nie odpowiedział, tylko machn±ł ręk± z rezygnacj±, za to
Siergiejewicz obejrzał się nie wiedzieć czemu za siebie i głośno szepn±ł:
- Miasto umarłych... - i od razu znów zacz±ł się żegnać.
Artem chciał się już roześmiać: zbyt wiele już słyszał historii, baśni,
legend i teorii o tym, gdzie dokładnie mieszkaj± w metrze umarli ludzie. I
dusze w rurach wzdłuż ścian tuneli, i wrota do piekieł, które kopi± na jednej
ze stacji... teraz znów miasto umarłych na stacji Park Pobiedy. Ale upiorny
powiew sprawił, że śmiech uwi±zł mu w gardle, i pomimo ciepłego ubrania
przej±ł go dreszcz. Najgorsze było to, że Młynarz umilkł i nie zadawał już
żadnych pytań, choć Artem miał nadzieję, że zbędzie lekceważ±co taki głupi
pomysł.
Cał± pozostał± drogę przeszli w milczeniu, każdy pogr±żony w swoich
myślach. Do samej Kijewskiej tunel okazał się być zupełnie spokojny,
pusty, suchy i czysty, ale wbrew temu ciężkie, przygniataj±ce poczucie, że
przed nimi czeka coś złego, narastało z każdym krokiem.
Jak tylko weszli na stację, to uczucie zalało ich jak wzburzone wody
gruntowe, tak samo niepowstrzymane, tak samo brudne i lodowate.
Tutaj niepodzielnie panował strach, i było to widać na pierwszy rzut oka.
Czy to ta sama "słoneczna Kijewska", o której mówił Artemowi ten więzień
z Kaukazu, który siedział z nim w jednej celi w niewoli u faszystów? Czy
może miał na myśli stację o tej samej nazwie położon± na Linii Filewskiej?
Nie można było powiedzieć, że stacja była opuszczona i wszyscy
mieszkańcy uciekli. Ludzi, jak się okazało, było tu całkiem sporo, ale
odnosiło się wrażenie, że Kijewska nie należy do jej mieszkańców.
Wszyscy starali się trzymać w grupie, namioty były przylepione do ścian i
do siebie nawzajem na środku holu. Odległości, konieczne ze względu na
niebezpieczeństwo pożaru, nigdzie nie były zachowane: widać było, że
mieszkaj±cy w tych namiotach ludzie musieli się obawiać czegoś
groĽniejszego niż ogień. Przechodnie, kiedy Artem patrzył im w oczy, od
razu spuszczali zaszczuty wzrok i, unikaj±c obcych, uciekali im z drogi
niczym kryj±ce się po k±tach karaluchy.


311

Peron, ściśnięty między dwoma rzędami niskich zaokr±glonych arkad, z
jednej strony schodził w dół kilkoma ci±gami schodów ruchomych, z
drugiej nieco się wznosił po krótkich schodach, gdzie otwierało się boczne
przejście na drug± stację. W kilku miejscach tliły się węgle i unosił
drażni±cy zapach pieczonego mięsa, gdzieś płakało dziecko. Może i
Kijewska znajdowała się na progu wymyślonego przez przestraszonych
mieszkańców miasta umarłych, jednak ona sama była absolutnie żywa.
Szybko się pożegnawszy, straganiarze zniknęli w przejściu na inn± linię.
Młynarz rozejrzał się po gospodarsku dookoła i zdecydowanym krokiem
ruszył w stronę jednego z przejść. Bywał tu regularnie, było to widać od
razu. Artem nie mógł wydedukować czemu stalker tak szczegółowo
wypytywał straganiarzy o stację. Spodziewał się, że w swoje niestworzone
historie przypadkiem wplot± wskazówkę co do rzeczywistej sytuacji?
Próbował sprawdzić, czy nie s± aby szpiegami?
Po chwili zatrzymali się przed wejściem do pomieszczeń służbowych.
Drzwi były tu wybite, lecz na zewn±trz stał wartownik. Dowództwo,
domyślił się Artem.
Na spotkanie stalkerowi wyszedł gładko ogolony starszy mężczyzna ze
starannie zaczesanymi włosami. Miał na sobie stary niebieski uniform
pracownika metra, wytarty i wyblakły, ale zadziwiaj±co czysty. Niepojęte
było jak udaje mu się tak o siebie dbać na tej stacji. Mężczyzna zasalutował
Młynarzowi, ale nie na poważnie, jak strażnicy w tunelu, lecz żartobliwie.
Jego oczy mrużyły się w uśmiechu.
- Dobry dzień - powiedział przyjemnym głębokim głosem.
- Zdrówka życzę - odparł stalker i uśmiechn±ł się.
Dziesięć minut póĽniej siedzieli w ciepłym pokoju i pili niezmienn±
grzybow± herbatę. Tym razem nie wyprosili Artema na zewn±trz, jak się
spodziewał, a pozwolili mu być obecnym podczas dyskusji o poważnych
sprawach. Niestety z rozmowy stalkera i naczelnika stacji, którego ten
nazywał Arkadijem Siemionowiczem, tak czy inaczej niczego nie
zrozumiał. Najpierw Młynarz spytał o niejakiego Tretiaka, a potem
dowiadywał się, czy w tunelach nic się nie zmienia. Naczelnik oznajmił, że
Tretiak opuścił stację w sprawach osobistych, ale powinien niedługo wrócić,
i zaproponował, żeby Młynarz na niego zaczekał. Potem zagłębili się w
detale jakichś umów, tak że Artem szybko zupełnie stracił w±tek. Po prostu
siedział, siorbał gor±c± herbatę, której grzybowy aromat przypominał mu o
jego stacji, i rozgl±dał się wokół. Kijewska wyraĽnie pamiętała lepsze
czasy: ściany pomieszczenia były obwieszone podniszczonymi przez mole,
ale mimo to nieĽle zachowanymi kobiercami, w niektórych miejscach
bezpośrednio na nich przybito zrobione ołówkiem szkice sieci tuneli w
grubych pozłacanych ramach, a stół, przy którym siedzieli, wygl±dał na
najprawdziwszy antyk, i Artem nie umiał sobie nawet wyobrazić, ilu trzeba

312

było stalkerów, żeby wynieść go z czyjegoś opustoszałego mieszkania, i ile
władze stacji zgodziły się za niego zapłacić. Na jednej ze ścian wisiała
pociemniała ze starości szabla, a obok niej wygl±daj±cy na prehistoryczny
pistolet, wyraĽnie nie nadaj±cy się do strzelania. W dalszym krańcu pokoju,
na szafce, bielała ogromna czaszka, należ±ca do jakiegoś nieznanego
stworzenia.
- Ale nic tam nie ma, w tych tunelach - pokręcił głow± Arkadij
Siemionowicz. - Straże wystawiłem, żeby ludzi uspokoić. Sam tam
przecież chodziłeś, wiesz doskonale, że oba tunele jakieś trzysta metrów od
stacji s± zasypane. Nic tam nie może przyjść, nie ma sk±d. To s± przes±dy.
- Ale przecież ludzie znikaj±? - spochmurniał Młynarz.
- Znikaj± - potwierdził naczelnik  - ale przecież nie wiadomo gdzie.
Myślę, że się boj± i dlatego uciekaj±. W przejściach posterunków nie
trzymamy, a tam  - machn±ł ręk± w stronę schodów  - jest całe miasto. Jest
dok±d iść. I na Okrężn±, i na Filewsk±. Hanza podobno teraz wpuszcza ludzi
z naszej stacji.
- A czego się boj±? - spytał stalker.
- Jak to czego? Tego, że ludzie znikaj±. No, i masz błędne
  koło -
 Arkadij Siemionowicz rozłożył ręce.
- Dziwne - z niedowierzaniem i przeci±gle rzekł Młynarz.
  - Wiesz co,
póki czekamy na Tretiaka, pójdziemy raz z wartownikami. Tak żeby się
rozejrzeć. Bo na Smoleńskiej się niepokoj±.
- Rozumiem - kiwn±ł naczelnik.
  - W takim razie idĽcie teraz do
trzeciego namiotu; mieszka tam Anton. Jest dowódc± następnej zmiany.
Powiedz, że ja was przysłałem.
W namiocie z narysowan± cyfr± "3" było głośno. Na podłodze dwaj
chłopcy w wieku około dziesięciu lat, obaj prawie albinosy, jak większość
dzieci urodzonych w metrze, bawili się łuskami po nabojach do automatu.
Obok nich siedziała mała dziewczynka patrz±ca na braci okr±głymi z
ciekawości oczyma, ale nie decyduj±ca się na udział w zabawie. Schludna
kobieta w średnim wieku w fartuszku kroiła coś do jedzenia na obiad. Było
tu przytulnie, w powietrzu czuć było apetyczny domowy zapach.
- Anton wyszedł, usi±dĽcie
serdecznym uśmiechem kobieta.

i

poczekajcie

- zaproponowała

z

Chłopcy z pocz±tku spogl±dali na nich czujnie, a potem jeden z nich
podszedł do Artema i, patrz±c na niego spode łba, zapytał:
- Masz łuski?
- Oleg, natychmiast przestań żebrać!  - surowo powiedziała kobieta, nie
odrywaj±c się od gotowania.


313

Ku zdziwieniu Artema, Młynarz wsun±ł rękę do kieszeni spodni,
pogrzebał w niej i wyci±gn±ł kilka nietypowych, podłużnych łusek, na
pewno nie do kałasznikowa. Zamkn±ł pięść i potrz±sn±ł ni± jak grzechotk±,
po czym podał te skarby chłopczykowi. Temu natychmiast błysnęły oczy,
ale nie odważył się wzi±ć podarunku.
- Bierz, bierz!  - stalker puścił mu oko i wysypał łuski na wyci±gnięta
dziecięc± dłoń.
- Ale teraz ja wygram! Patrz, jakie wielkie! To będzie specnaz!

-
 wesoło zawołał malec.
Przyjrzawszy się, Artem zauważył, że łuski, którymi się bawili, były
ułożone w równe szeregi i widocznie, przedstawiały żołnierzy. Sam też tak
się kiedyś bawił, ale tylko on miał takie szczęście: miał jeszcze prawdziwe
małe ołowiane żołnierzyki, nawet jeśli pochodziły z różnych kompletów.
Kiedy na podłodze rozpoczęła się bitwa, do namiotu wszedł ojciec
chłopców - niewysoki szczupły człowiek z rzadkimi jasnymi włosami.
Kiedy zobaczył obcych, ukłonił im się w milczeniu i nadal bez słowa
popatrzył z niepokojem na Młynarza.
- Tata, tata, przyniosłeś nam więcej łusek? Oleg ma teraz więcej, dostał
takie długie! - zacz±ł szarpać ojca za spodnie drugi chłopczyk.
- My od naczelnika - wyjaśnił stalker.  - Pójdziemy z panem na wartę
do tunelu. Jako posiłki.
- Po co tu komu posiłki...
  - burkn±ł gospodarz namiotu, ale twarz mu
się rozjaśniła. - Jestem Anton. Zjemy tylko obiad i pójdziemy. Siadajcie
  -
 wskazał wypchane worki, które służyły w tym domu jako krzesła.
Pomimo sprzeciwu gości, obaj dostali po dymi±cej misce z nieznanymi
Artemowi bulwami. Spojrzał pytaj±co na stalkera, ale ten pewnym ruchem
nabił kawałek na widelec, włożył do ust i zacz±ł gryĽć.
Na jego kamiennej twarzy pojawiło się nawet coś na kształt zadowolenia,
i to dodało Artemowi odwagi. W smaku bulwy zupełnie nie przypominały
grzybów, były słodkawe i nieco tłuste, a nasycić można się było już po kilku
chwilach. Z pocz±tku Artem chciał spytać, co jedz±, ale potem pomyślał, że
lepiej już nic o tym nie wiedzieć. Smaczne, i dobrze. S± miejsca, gdzie
szczurzy mózg uważaj± za przysmak...
- Tata, a mogę iść z tob± na wartę?  - po zjedzeniu połowy swojej porcji
i rozmazaniu po brzegach reszty, spytał ten chłopiec, któremu stalker
podarował łuski.
- Nie, Oleg, przecież wiesz - marszcz±c brwi odpowiedział gospodarz.
- Oleg! Jaka znowu warta? Coś ty wymyślił? Tam małych chłopców nie
bior±! - łapi±c syna za rękę zawodziła kobieta.


314

- Mama, wcale nie jestem mały!
  - ogl±daj±c się niezdarnie na gości i
próbuj±c mówić basem, odezwał się Oleg.
- Nawet o tym nie myśl! Chcesz, żebym wpadła w histerię?
  - podniosła
głos matka.
- No, dobrze, dobrze... - mrukn±ł chłopczyk.
Ale kiedy tylko kobieta poszła na drugi koniec namiotu, żeby przynieść
jeszcze coś do jedzenia, poci±gn±ł ojca za rękaw i głośno szepn±ł:
- Przecież poprzednim razem mnie brałeś...
- Koniec dyskusji! - surowo powiedział gospodarz.
- Wszystko jedno...  - ostatnie słowa Oleg mrukn±ł pod nosem, tak że
nie dało się ich zrozumieć.
Anton skończył jeść, wstał od stołu, otworzył stoj±c± na podłodze
żelazn± skrzynię, wyci±gn±ł stamt±d stary wojskowy AK­-47 i powiedział:
- To co, idziemy? Dziś zmiana jest krótka, za sześć godzin będę z
powrotem - oznajmił żonie.
W ślad za nim podnieśli się też Młynarz i Artem. Mały Oleg z rozpacz±
w oczach patrzył na ojca i niespokojnie wiercił się na miejscu, ale nic nie
powiedział.
Przy czarnym gardle tunelu, na skraju peronu, z nogami zwieszonymi w
dół, siedziało dwóch wartowników, trzeci stał na torach i wpatrywał się w
ciemność. Na ścianie widniał odbity z szablonu napis: "Konfederacja
Arbacka. Witamy!". Litery były na wpół zatarte, od razu było widać, że go
od dawna nie przemalowywali. Strażnicy rozmawiali szeptem, a nawet
uciszali się nawzajem, jeśli któryś z nich podniósł głos.
Oprócz stalkera i Artema, z Antonem szło jeszcze dwóch miejscowych.
Obaj byli posępni i małomówni, na gości patrzyli nieprzyjaĽnie, a jak się
nazywaj± - Artem nie dosłyszał.
Wymieniwszy kilka krótkich zdań ze strzeg±cymi wejścia do tunelu
ludĽmi, zeszli na tory i powoli ruszyli naprzód. Półokr±głe sklepienie tunelu
było tu zupełnie zwyczajne, posadzka i ściany wygl±dały na nietknięte przez
czas. A mimo to Artema już od pierwszych kroków zaczęło ogarniać to
nieprzyjemne uczucie, o którym mówili straganiarze. Z czeluści pełzł im na
spotkanie ciemny, niepojęty strach. W tunelu było cicho, tylko z oddali
dochodziły ludzkie głosy: to pewnie tam znajdował się posterunek.
Była to jedna z najdziwniejszych placówek, jakie Artem miał okazję
widzieć. Na wypełnionych piaskiem workach siedziało w kręgu kilku ludzi,
pośrodku stał żelazny piecyk koza, kawałek dalej wiadro z mazutem.
Twarze wartowników oświetlały tylko przeciskaj±ce się przez szczeliny w
piecyku języczki ognia i rozedrgany płomyk zwisaj±cej z sufitu lampy
olejowej. Od smrodliwego oddechu tuneli lampa delikatnie się kołysała,

315

przez co zdawało się, że cienie nieruchomo siedz±cych ludzi żyj± własnym
życiem. Wartownicy spokojnie siedzieli plecami do tunelu, co porażało i
kłuło w oczy bardziej niż wszystko inne.
Osłaniaj±c oczy od oślepiaj±cego światła latarek zmienników, strażnicy
zaczęli zbierać się do domu.
- No, i jak? - spytał ich Anton nabieraj±c czerpakiem mazutu.
- A jak tu może być?
  - uśmiechn±ł się niewesoło dowódca zmiany.
  -
 Tak jak zawsze. Pusto. Cicho. Cicho...  - poci±gn±ł nosem i, przygarbiony,
poszedł w kierunku stacji.
Kiedy pozostali przysuwali swoje worki bliżej piecyka i rozsiadali się na
nich, Młynarz zwrócił się do Antona:
- To co, podejdziemy dalej, zobaczymy jak to wygl±da?
- Kiedy tam nie ma na co patrzeć: zawał jak zawał, już sto razy to
ogl±dałem. Rzuć okiem jeśli chcesz, to tylko piętnaście metrów  st±d -
 Anton wskazał przez ramię w stronę Parku Pobiedy.
Tunel przed zawałem był na wpół rozwalony. Tory były pokryte
odłamkami kamieni i ziemi±, sufit w niektórych miejscach się zapadł, a
ściany osypały, zwężaj±c prześwit. Z boku czerniał przekrzywiony otwór
wejścia do niewiadomych pomieszczeń służbowych, zaś na samym końcu
tego kawałka tunelu pordzewiałe szyny ginęły w stercie pokruszonych
bloków betonu wymieszanych z kamieniami i ziemi±. W tej warstwie ziemi
pogr±żały się też ci±gn±ce się wzdłuż ścian metalowe rury komunikacyjne.
Oświetliwszy latark± zawalony tunel i nie znajduj±c żadnych ukrytych
przejść, Młynarz wzruszył ramionami i wrócił do przekrzywionych drzwi.
Skierował tam promień latarki, zajrzał do środka, jednak nie przeszedł przez
próg.
- W drugim przejeĽdzie też żadnych zmian?

- spytał Antona, kiedy
wrócił do piecyka.
- Tak jak dziesięć lat temu, tak i teraz - odparł ten.
Przez dłuższ± chwilę milczeli. Teraz, przy wył±czonych latarkach,
światło znów pochodziło jedynie od niedokładnie zamkniętej kozy i
drobnego płomyczka za zakopconym szkłem lampy olejowej, i ciemność
wokół na tyle zgęstniała, że, jak się zdawało, wypierała obce ciała, niczym
woda morska. Pewnie dlatego wszyscy wartownicy skupili się wokół
piecyka tak blisko, jak to było możliwe: mrok i zimno przebijały tu żółte
promienie światła i oddychało się swobodniej. Artem czekał cierpliwie, ile
tylko mógł, ale potrzeba, by usłyszeć jakikolwiek dĽwięk sprawiła, że
pokonał nieśmiałość:


316

- Nigdy wcześniej nie byłem na waszej stacji  - powiedział Antonowi po
odchrz±knięciu - i dlatego nie rozumiem, dlaczego trzymacie tu wartę, jeśli
tam niczego nie ma? Przecież wy tam nawet nie patrzycie!
- Taki system - wyjaśnił dowódca. - Mówi±, że dlatego nic specjalnego
się tu nie dzieje, że pilnujemy.
- A co tam jest, za tym zawałem?
- Tunel, jak s±dzę. Do samego... - przerwał na moment, obejrzał się za
siebie i spojrzał w tamtym kierunku - do samego Parku Pobiedy.
- A tam ktoś mieszka?
Anton nic nie odpowiedział, tylko w nieokreślony sposób pokręcił głow±,
chwilę milczał, a potem spytał:
- A ty co, w ogóle nic nie wiesz o Parku Pobiedy?
  - i mimo że nie
doczekał się od Artema odpowiedzi, ci±gn±ł:  - Bóg jeden wie, co tam teraz
zostało, ale kiedyś była tam ogromna, podwójna stacja, jedna z tych, które
zostały zbudowane na końcu. Niektórzy starsi nawet tam bywali jeszcze
wtedy... no... przed... więc, mówi±, że stacja miała bardzo bogaty wystrój i
była wykopana bardzo głęboko, nie tak jak inne z tych nowych. I ludzie, jak
s±dzę, mieli tam jak u pana Boga za piecem. Ale nie trwało to długo.
Dopóki tunele się nie zawaliły.
- A jak to się stało? - spytał Artem.
- U nas się mówi
  - Anton popatrzył na pozostałych
  - że samo się
zawaliło. ¬le zaprojektowali, albo ktoś kradł przy budowie, albo jeszcze coś
innego. Ale to było już tak dawno, że nikt dokładnie nie pamięta.
- A ja na przykład słyszałem - cicho powiedział jeden z wartowników  -
 że to tutejsze władze zawaliły oba przejazdy w cholerę.
Czy to rywalizowali z Parkiem Pobiedy, czy to coś innego... Może bali
się, że Park ich z czasem wchłonie. A u nas, na Kijewskiej, to sam wiesz kto
wtedy rz±dził... Ci, co na bazarze owoce sprzedawali. Naród gor±cokrwisty,
przywykły do rozwałki. Skrzynka dynamitu w jeden tunel, skrzynka w
drugi, jak najdalej od swojej stacji, i poszło. W sumie bezkrwawo, a
problem załatwiony.
- A co się z nimi potem stało? - zainteresował się Artem.
- No, my to nie wiemy, dopiero potem tu zamieszkaliśmy...

- zacz±ł
Anton, ale przeszkodził mu drugi wartownik, który wyraĽnie się rozgadał:
- A co się mogło stać? Wszyscy wymarli. Sam pogłówkuj, że jak stacja
jest odcięta od metra, to długo się tam nie pożyje. Filtry się zepsuły, albo
generatory pr±du, albo ich zalało, i koniec, na powierzchnię to i teraz na
spacer nie wyjdziesz. Słyszałem, że na pocz±tku niby próbowali kopać, ale
potem odpuścili. Ci, co tu siedzieli na straży na pocz±tku, mówi±, że przez
rury słyszeli krzyki... Ale to też szybko się skończyło.

317

Zakaszlał i wyci±gn±ł ręce do piecyka. Ogrzawszy dłonie, wartownik
spojrzał na Artema i dodał:
- To nawet nie była wojna. Bo kto tak wojnę prowadzi? Tam przecież
były i kobiety, i dzieci. Starcy... Całe miasto. I za co? Tak, zwyczajnie,
kas± się nie podzielili. Własnoręcznie niby nikogo nie zabili, a jednak. A ty
pytałeś: co tam jest, po drugiej stronie zawału? ¦mierć tam jest.
Anton pokręcił głow±, ale nic nie powiedział. Młynarz spojrzał uważnie
na Artema, otworzył już usta, jakby zamierzał coś dodać do usłyszanej
historii, ale się rozmyślił. Artemowi zrobiło się zupełnie zimno i on też
przysun±ł się do przebijaj±cych się przez osłonkę piecyka języków ognia.
Próbował wyobrazić sobie, jak to jest żyć na tej stacji, której mieszkańcy
wierz±, że szyny wychodz±ce od ich domu prowadz± prosto do królestwa
śmierci.
Artem powoli zacz±ł rozumieć, że ta dziwna warta w zasypanym tunelu
była nie tyle konieczności±, a raczej rytuałem. Kogo próbowali odstraszyć
siedz±c tutaj? Komu mogli przeszkodzić w wejściu na stację, a potem do
całej reszty metra? Robiło się coraz zimniej, i od dreszczy nie ratował go
już ani piecyk, ani ciepła kurtka od Młynarza.
Nagle stalker błyskawicznie odwrócił się w stronę tunelu prowadz±cego
na Kijewsk± i nieco się podniósł, nasłuchuj±c i patrz±c. Po kilku sekundach
przyczynę jego niepokoju poj±ł też Artem. Z tamtej strony słychać było
szybkie, lekkie kroki, i w oddali mrugało światełko słabej latarki, jakby ktoś
pędził w ich kierunku co sił, przeskakuj±c podkłady kolejowe.
Stalker przeturlał się, przylgn±ł do ściany i wycelował automat w plamę
światła. Anton spokojnie wstał, wpatruj±c się w ciemność, i po jego
rozluĽnionej pozie od razu było widać, że nie może sobie wyobrazić, aby
jakiekolwiek poważne zagrożenie miało nadejść z tej strony. Młynarz
wł±czył swoj± latarkę i ciemność niechętnie się cofnęła. Jakieś trzydzieści
kroków od nich, na środku torów, zamarła drobna sylwetka z podniesionymi
do góry rękami.
- Tata, tata, to ja, nie strzelajcie! - głos niew±tpliwie należał do dziecka.
Stalker odsun±ł na bok promień latarki, otrzepał się i podniósł z ziemi.
Po chwili dziecko stało już przy piecyku, nieśmiało patrz±c na swoje buty.
Był to syn Antona, ten sam, który tak chciał iść na posterunek.
- Coś się stało? - spytał go z przestrachem ojciec.
- Nic... Po prostu bardzo chciałem z tob± iść. Nie jestem już mały, żeby
siedzieć z mam± w namiocie.
- Jak ty się tu przedostałeś? Przecież tam stoi straż!


318

- Skłamałem, że mama mnie do ciebie posłała. Tam jest wujek Pietia, on
mnie zna. Powiedział tylko, żebym szybko szedł i nie zagl±dał do żadnych
bocznych korytarzy i dał mi przejść.
- Z wujkiem Pieti± jeszcze porozmawiam  - obiecał ponuro Anton. - A
ty się teraz zastanów, jak to wyjaśnisz mamie. Nie puszczę cię samego z
powrotem.
- To mogę z wami zostać? - chłopczyk nie mógł powstrzymać zachwytu
i zacz±ł skakać w miejscu.
Anton przesun±ł się na bok, sadzaj±c syna na wygrzanym worku, zdj±ł
kurtkę i chciał go okryć, ale malec od razu zsun±ł się na ziemię, wyci±gn±ł z
kieszeni i rozłożył na ściereczce przyniesione ze sob± skarby: garść łusek i
kilka innych przedmiotów. Siedział obok Artema, i ten miał czas, żeby
przyjrzeć się tym wszystkim rzeczom. Najciekawsze okazało się małe
metalowe pudełeczko z korbk±. Kiedy Oleg trzymał je w jednej ręce a drug±
kręcił korbk±, pudełeczko, wydaj±c dĽwięczne metaliczne dĽwięki,
zaczynało grać nieskomplikowan± mechaniczn± melodię. Zajmuj±ce było
też to, że wystarczyło przyłożyć je do innego przedmiotu, żeby ten zacz±ł
rezonować, wielokrotnie wzmacniaj±c dĽwięk. Najlepiej wychodziło to z
żelaznym piecykiem, ale nie dało się długo utrzymać je w ręku, bo za
szybko się nagrzewało. Artem zrobił się tak ciekawy, że postanowił sam
spróbować.
- To jest nic!
  - przekazuj±c mu gor±ce pudełeczko i dmuchaj±c na
oparzone palce, powiedział chłopczyk.

- Potem ci pokażę coś
niesamowitego! - obiecał mu z min± spiskowca.
Następne pół godziny minęło błyskawicznie
  - Artem, nie zauważaj±c
niezadowolonych spojrzeń wartowników, bez końca kręcił korbk± i
wsłuchiwał się w muzykę, Młynarz mówił o czymś szeptem z Antonem,
chłopiec bawił się na ziemi łuskami.
Melodia, któr± odgrywała maleńka katarynka, była dość tęskna, ale pełna
niepojętego czaru, i nie dało się po prostu przestać jej słuchać.
- Nie, nie rozumiem  - powiedział stalker i wstał z miejsca
  - jeśli oba
tunele s± zawalone i pod straż±, to gdzie według was podziewaj± się ci
ludzie?
- A kto powiedział, że cała rzecz w tych tunelach?
  - Anton spojrzał na
niego z dołu.
  - S± i przejścia na inne linie, aż dwa, i przejazdy na
Smoleńsk±... Myślę, że ktoś po prostu wykorzystuje nasze przes±dy.
- Jakie tam przes±dy!
  - wtr±cił się ten wartownik, co opowiadał o
zasypanych tunelach i zostawionych po drugiej stronie ludziach.
  - Nasza
stacja jest przeklęta za to, co się stało z Parkiem Pobiedy. I my wszyscy,
dopóki na niej żyjemy, jesteśmy przeklęci...


319

- Daj spokój, Sanycz, z tym   m±ceniem - przerwał mu z
niezadowoleniem Anton.  - Tu poważnie ludzie pytaj±, a ty wyskakujesz z
tymi twoimi bajkami!
- ChodĽmy się przejść, widziałem po drodze drzwi i boczn± odnogę,
chciałbym się tam rozejrzeć
  - zaproponował Młynarz.  - Na Smoleńskiej
też się ludzie niepokoj±. Kołpakow osobiście się interesował.
- Akurat teraz się zainteresował, tak?  - uśmiechn±ł się gorzko Anton.  -
 Dobra już, po co udawać, z naszej konfederacji tylko nazwa została, każdy
za siebie...
- Już nawet w Polis zadaj± pytania. O, masz, poczytaj sobie

- stalker
wyci±gn±ł z kieszenie złożony kawałek gazety.
Artem widział takie gazety w Polis. W jednym z przejść stał stragan, na
którym można je było kupić, ale kosztowały dziesięć nabojów za
egzemplarz i nie chciał tyle płacić za jedn± kartkę z kiepsko
wydrukowanymi plotkami. Za to Młynarz nabojów nie pożałował.
Pod dumnym tytułem "Wiadomości Metra", na nierówno wyciętej kartce
żółtawego papieru, tłoczyło się kilka krótkich artykułów, z których jednemu
towarzyszyła nawet czarno-biała fotografia. Nagłówek głosił: "Ci±g dalszy
zagadkowych zaginięć na Kijewskiej".
- Wszelki duch Pana Boga chwali, drukarnię maj±
  - Anton ostrożnie
wzi±ł do ręki gazetę i przejrzał j±.
  - Dobra, chodĽmy, pokażę ci te twoje
boczne odnogi. Dasz mi póĽniej do poczy­tania?
Stalker kiwn±ł głow±. Anton wstał, spojrzał na syna i powiedział mu:
- Zaraz przyjdę. Uważaj i nigdzie nie chodĽ beze mnie  - i, zwracaj±c się
do Artema, poprosił: - Popilnuj go, b±dĽ koleg±.
Artemowi nie zostało nic innego jak się zgodzić.
Kiedy tylko jego ojciec i stalker się oddalili, Oleg zerwał się z miejsca, z
łobuzerskim spojrzeniem zabrał Artemowi pudełeczko, krzykn±ł: "Goń
mnie!" i pobiegł do końca tunelu. Przypomniawszy sobie, że chłopczyk jest
teraz pod jego opiek±, Artem popatrzył z poczuciem winy na pozostałych
wartowników, zapalił latarkę i poszedł za Olegiem.
Chłopiec nie wszedł do rozwalonego pomieszczenia służbowego, jak
obawiał się tego Artem. Czekał przy samym zawale.
- Patrz, co teraz będzie! - powiedział chłopczyk.
Oleg wgramolił się na stertę kamieni i znalazł się na poziomie gin±cych
w osypisku rur. Potem wyj±ł swoje pudełeczko, przyłożył je do rury i
pokręcił r±czk±.
- Słuchaj! - powiedział podekscytowany.


320

Rura zadrżała rezonuj±c i wypełniła się jakby cała prost± smutn±
melodi±, któr± grała szkatułka. Chłopiec przycisn±ł ucho do rury i jak
zaczarowany ci±gle kręcił korbk±, wydobywaj±c dĽwięki z metalowego
pudełeczka. Zatrzymał się na chwilę słuchaj±c, uśmiechn±ł się radośnie, a
potem zeskoczył z kamieni i wyci±gn±ł szkatułkę do Artema:
- Masz, sam spróbuj!
Artem umiał sobie świetnie wyobrazić, jak zmieni się dĽwięk melodii
przepuszczony przez pust± metalow± rurę. Ale oczy chłopczyka tak płonęły,
że postanowił nie zachowywać się jak ostatni nudziarz.
Przystawił skrzyneczkę do rury, przycisn±ł ucho do zimnego żelaza i
zacz±ł kręcić korbk±. Muzyka zagrzmiała tak głośno, że o mało co nie
odskoczył. Prawa akustyki nie były Artemowi znane i to, jakim cudem ten
kawałek żelaza może o tyle spotęgować melodię bezsilnie dot±d brzęcz±cej
wewn±trz pudełka, było dla niego niepojęte.
Pokręcił korbk± kilka sekund i zagrał króciutki motyw jeszcze dobre trzy
razy, po czym kiwn±ł Olegowi głow±:
- Fajnie.
- Słuchaj dalej! - zaśmiał się ten. - Nie graj, tylko posłuchaj!
Artem wzruszył ramionami, obejrzał się w stronę posterunku, czy
wartownicy nie wrócili, i znów przyłożył ucho do rury. Co tam można było
teraz usłyszeć? Wiatr? Odgłosy strasznego szumu, który zalał tunele między
Aleksiejewsk± a Prospektem Mira?
Z niewyobrażalnej dali, z trudem przebijaj±c się przez warstwę ziemi,
słychać było przytłumione dĽwięki. Dochodziły od strony Parku Pobiedy,
nie było co do tego żadnych w±tpliwości. Artem zamarł nasłuchuj±c i
powoli robiło mu się zimno: słyszał coś niemożliwego: muzykę.
Nutę za nut± ktoś albo coś kilka kilometrów od niego odtwarzało tęskn±
melodię muzycznej szkatułki. Ale to nie było echo: w niektórych miejscach
nieznany wykonawca się pomylił, tu i ówdzie przeci±gn±ł nutę, ale motyw
pozostawał całkowicie rozpoznawalny. I, co najważniejsze, to wcale nie
było metaliczne dzwonienie, dĽwięk przypominał raczej gwizdanie... Czy
może śpiew? Nierozróżnialny chór wielu głosów? Nie, jednak gwizd...
- I co, gra?
  - z zadowolon± min± spytał go Oleg.
  - Daj, posłucham
jeszcze!
- Co to? - ledwo mog±c rozewrzeć usta, ochryple wybełkotał Artem.
- Muzyka! To rura gra! - prosto wyjaśnił chłopiec.
Smutne, dławi±ce uczucie, które ten straszny śpiew wywarł na Artemie,
chłopczykowi się nie udzielało. Dla niego była to po prostu wesoła muzyka,
i raczej nie zajmowała go kwestia, co może odpowiadać na melodię na

321

odciętej od reszty świata stacji, gdzie wszystko co żywe, obróciło się w
nicość ponad dziesięć lat wcześniej.
Oleg znów wspi±ł się na kamienie, chc±c wł±czyć swoj± mechaniczn±
zabawkę jeszcze raz, ale Artem poczuł nagle niewyjaśniony strach o niego i
o siebie. Złapał chłopczyka za rękę i nie zwracaj±c uwagi na jego protesty
poci±gn±ł go za sob± w stronę piecyka.
- Tchórz! Tchórz!  - krzyczał Oleg.  - Tylko małe dzieci wierz± w te
bajki!
- Jakie znowu bajki? - Artem zatrzymał się i zajrzał mu w oczy.
- Że oni porywaj± dzieci, które chodz± do tuneli słuchać rur!
- Kto porywa? - Artem poci±gn±ł go dalej w stronę piecyka.
- Umarli!
Rozmowa się urwała: wartownik, który opowiadał o kl±twie, drgn±ł i
obrzucił ich tak badawczym spojrzeniem, że słowa same uwięzły im w
gardle. Ich wyprawa zakończyła się w idealnym momencie: na posterunek
wracał Anton i stalker, razem z kimś jeszcze. Artem szybko posadził
chłopca na miejsce. Ojciec dziecka prosił go, żeby przypilnował Olega, a
nie ulegał jego kaprysom... Bo i sk±d wiadomo, w jakie przes±dy wierzył
sam Anton?
- Wybacz, długo nam zeszło

- dowódca usiadł na worku obok
Artema. - Nie łobuzował za bardzo?
Artem pokręcił głow±, maj±c nadzieję, że chłopiec ma wystarczaj±co
dużo rozumu, żeby nie chwalić się ich przygod±. Ale ten i tak świetnie
wszystko rozumiał. Z wyrazem zainteresowania na twarzy Oleg znów
zacz±ł rozstawiać swoje łuski.
Trzeciego człowieka, który przyszedł z dowódc± i stalkerem, łysiej±cego
chudego mężczyzny z zapadłymi policzkami i worami pod oczyma, Artem
nie znał. Do piecyka podszedł tylko na moment, wartownikom kiwn±ł,
Artemowi badawczo się przyjrzał, ale nic mu nie powiedział. Przedstawił go
Młynarz.
- To jest Tretiak
  - powiedział do Artema.
  - Pójdzie z nami dalej.
Specjalista. Rakietowiec.


322

ROZDZIAŁ 16
PIE¦NI UMARŁYCH
Tam nie ma żadnych tajemnych wejść, i nigdy nie było. Chyba sam to
wiesz? - Tretiak z niezadowoleniem podniósł głos, i jego słowa doleciały
do Artema.
Wracali z warty, z powrotem, na Kijewsk±. Stalker i Tretiak szli nieco za
pozostałymi i dyskutowali o czymś z ożywieniem. Kiedy Artem też został w
tyle, żeby wzi±ć udział w ich rozmowie, ci zaczęli mówić szeptem, i zostało
mu tylko znów przył±czyć się do głównej grupy. Mały Oleg, który
przebierał nogami staraj±c się nie odstawać od dorosłych, i nie chciał, żeby
ojciec niósł go na plecach, od razu złapał go radośnie za rękę.
- Ja też jestem rakietowcem! - oznajmił.
Artem spojrzał na chłopca ze zdziwieniem. Stał obok, kiedy Młynarz
przedstawiał mu Tretiaka i z pewności± usłyszał to słowo przypadkiem. Czy
rozumiał, co ono znaczy?
- Tylko nikomu nie mów! - dodał pośpiesznie Oleg. - Inni nie mog± się
dowiedzieć. Tajemnica. Ten pan to pewnie twój przyjaciel, jeśli ci to
powiedział.
- Dobrze, nikomu nie powiem - zawtórował mu Artem.
- To nie wstyd, odwrotnie, trzeba być dumnym, ale inni mog± mówić o
tobie z zazdrości niedobre rzeczy
  - wyjaśnił chłopczyk, chociaż Artem
nawet nie zamierzał o nic pytać.
Anton szedł jakieś dziesięć kroków przed nimi, oświetlaj±c drogę.
Chłopiec kiwn±ł na jego szczupł± postać i głośno szepn±ł:
- Tata powiedział, żebym nikomu nie pokazywał, ale przecież ty umiesz
zachować tajemnicę. Patrz!
  - wyci±gn±ł z wewnętrznej kieszeni mały
kawałek materiału.
Artem poświecił na niego latark±. Okazało się, że jest to odpruta
naszywka: kółko z grubej nagumowanej tkaniny, około siedmiu
centymetrów średnicy. Z jednej strony kr±żek był cały czarny, z drugiej, na
ciemnym tle przedstawione było przecięcie trzech nieznanych podłużnych
przedmiotów, coś w rodzaju sześcioramiennej papierowej śnieżynki, jakimi
ozdabiano WOGN na Nowy Rok. W przedmiocie, który był umieszczony
pionowo, Artem, kiedy się przypatrzył, rozpoznał pocisk, chyba od erkaemu
albo karabinu snajperskiego, ale z jakimiś skrzydełkami przyczepionymi u
podstawy, natomiast pozostałych dwóch, jednakowych, żółtych z dwiema
obręczami z każdego końca, nie umiał zidentyfikować. Tajemnicza

323

śnieżynka była wpisana w stylizowany wieniec, jak na starych znaczkach na
czapkach, a wokół naszywki biegły litery. Jednak farba była na tyle wytarta,
że Artemowi udało się tylko przeczytać "Wojska ...owe i ar...", i jeszcze
słowo "...osja", napisane na dole, pod rysunkiem. Gdyby miał troszkę
więcej czasu, może i udałoby mu się poj±ć, co pokazuje mu chłopczyk, ale
stało się inaczej.
- Hej, Oleg! ChodĽ tu, mam sprawę do ciebie! - zawołał syna Anton.
- Co to jest? - zd±żył zapytać chłopca Artem, zanim ten zabrał od niego
naszywkę i ukrył j± w kieszeni.
- Wuera! - wymówił starannie Oleg, dumny jak paw, potem mrugn±ł do
niego i pobiegł do ojca.
Kiedy już weszli na peron po przystawionych schodkach, wartownicy
zaczęli rozchodzić się do domów. Na Antona, przy samym wyjściu, czekała
żona. Ze łzami w oczach pobiegła na spotkanie małemu Olegowi, wzięła go
na ręce, a potem naskoczyła na męża:
- Chcesz, żebym kompletnie przez ciebie zwariowała?! Co ja miałam
myśleć? Od ilu godzin dziecka nie ma w domu?! Dlaczego ja tu muszę
myśleć za wszystkich? Ty też jak dziecko, nie mogłeś go do domu
przyprowadzić! - zaczęła lamentować.
- Lena, proszę, nie przy ludziach...  - ogl±daj±c się ze wstydem, burkn±ł
Anton. - Nie mogłem przecież zejść z warty. Zastanów się, co mówisz,
dowódca straży i nagle mam zostawić posterunek...
- Dowódca! To sobie dowódĽ! Tak jakbyś nie wiedział, co tu się
wyprawia! Proszę, u s±siadów młodszy syn tydzień temu zgin±ł...
Młynarz i Tretiak przyśpieszyli kroku i nawet nie pożegnali się z
Antonem, zostawiaj±c go sam na sam z żon±. Artem pośpieszył za nimi, i
długo jeszcze, chociaż nie dało się już rozróżnić słów, dochodził do nich
płacz i wyrzuty żony Antona.
Wszyscy trzej skierowali się do pomieszczeń służbowych, gdzie
znajdował się sztab naczelnika stacji. Parę minut póĽniej siedzieli już w
obwieszonym wytartymi kobiercami pokoju, a sam naczelnik, kiwn±wszy
ze zrozumieniem głow±, kiedy stalker poprosił, żeby zostawić ich samych,
wyszedł.
- Zdaje się, że nie masz paszportu?  - bardziej stwierdzaj±c, niż pytaj±c,
zauważył Młynarz zwracaj±c się do Artema.
Ten kiwn±ł głow±. Bez skonfiskowanego przez faszystów dokumentu
zamieniał się w odszczepieńca, przed którym zamknęła się droga na niemal
wszystkie cywilizowane stacje metra. Ani Hanza, ani Linia Czerwona, ani
Polis by go nie przyjęły. Póki obok był stalker, Artemowi nikt nie zadawał
niepotrzebnych pytań, ale gdyby znalazł się sam, przyszłoby mu włóczyć

324

się między porzuconymi przystankami i dziczej±cymi stacjami, takimi jak
Kijewska. I już nie mógłby marzyć o tym, że wróci na WOGN.
- Nie przeprowadzę cię do Hanzy bez paszportu, będę musiał najpierw
znaleĽć ludzi, którzy to załatwi±

- jakby potwierdzaj±c jego myśli,
powiedział Młynarz.  - Można by było wyrobić nowy, ale to w końcu
zajmie dużo czasu. Jakby nie kombinować, najbliżej na Majakowsk± idzie
się przez Okrężn±. Co robić?
Artem wzruszył ramionami. Przeczuwał, ku czemu skłania się stalker.
Zwlekać nie można, a omijaj±c Hanzę sam się na Majakowsk± nie dostanie.
Tunel, który prowadził do niej od drugiej strony, biegł prosto od Twerskiej.
Wracać do jaskini faszystów, i to jeszcze na stację, któr± zmienili w
kazamaty, byłoby szaleństwem. ¦lepa uliczka.
- Lepiej będzie, jeśli teraz pójdziemy na Majakowsk± we dwóch, z
Tretiakiem - konkludował Młynarz.  - Poszukamy wejścia do D-6. Jak
znajdziemy, to wrócimy po ciebie, może coś już się wtedy zmieni z
paszportem, a na razie porozmawiam z kim trzeba, żeby znaleĽli jakiś
niewypełniony blankiet. A jak nie znajdziemy, to też wrócimy. Nie będziesz
na nas długo czekał. We dwóch szybko przejdziemy po Okrężnej, w jeden
dzień obrócimy. Poczekasz? - spojrzał pytaj±co na Artema.
Artem jeszcze raz wzruszył ramionami. Nie mógł się zmusić, żeby
kiwn±ć głow± na zgodę. Nie opuszczało go poczucie, że postępuje się z nim,
jak ze zużytym materiałem. Teraz, kiedy wypełnił swoje podstawowe
zadanie, dał znać o niebezpieczeństwie, dorośli wzięli na siebie cał± resztę,
a jego po prostu odsuwaj± na bok, żeby nie pałętał im się pod nogami.
- No, to świetnie - zakończył stalker. - Czekaj na nas do rana. Ruszamy
od razu, żeby nie tracić czasu. Jeśli chodzi o nocleg i wyżywienie, wszystko
z Arkadijem Siemionowiczem obgadałem, Ľle ci u niego nie będzie. To
chyba wszystko... Nie, nie wszystko.
  - Sięgn±ł do kieszeni i wyci±gn±ł z
niej tę sam± zakrwawion± kartkę papieru, na której był plan i wyjaśnienia.  -
 WeĽ to, ja sobie przerysowałem. Kto wie, jak się to skończy. Tylko nikomu
nie pokazuj...
Młynarz i Tretiak wyruszyli przed upływem godziny, namówiwszy się
przedtem z naczelnikiem stacji. Skrupulatny Arkadij Siemionowicz od razu
zaprowadził Artema do jego namiotu, zaprosił na kolację i zostawił, żeby
odpocz±ł.
Namiot dla gości stał nieco na uboczu, i chociaż zachował się w
doskonałym stanie, Artem od samego pocz±tku poczuł się w nim bardzo
nieswojo. Wyjrzał na zewn±trz i znów zauważył, że pozostałe namioty kul±
się do siebie, i wszystkie s± położone jak najdalej od wejść do tuneli.
Teraz, kiedy stalker go opuścił i został sam na obcej stacji, przytłaczaj±ce
uczucie, którego doświadczył na pocz±tku, wróciło. Na Kijewskiej wci±ż

325

panował strach, zwykły strach, bez żadnych widocznych powodów. Robiło
się już póĽno, i głosy dzieci cichły, a dorośli mieszkańcy stacji coraz
rzadziej opuszczali namioty. Spacerować po peronie zupełnie się mu nie
chciało. Przeczytał trzy razy list, który dostał od umieraj±cego Daniły, a
potem nie wytrzymał i na pół godziny przed umówion± por± poszedł do
Arkadija Siemionowicza na kolację.
Przedsionek pomieszczenia służbowego przeistoczył się teraz w kuchnię,
w której krz±tała się sympatyczna dziewczyna, nieco starsza od Artema. Na
dużej patelni dusiło się mięso z jakimiś korzonkami, obok gotowały się
białe bulwy, którymi podjęła ich żona Antona. Sam naczelnik stacji siedział
obok na stołku i przegl±dał podniszczon± ksi±żeczkę z okładk±, na której
widniał rewolwer i kobiece nogi w czarnych pończochach. Kiedy Arkadij
Siemionowicz zobaczył Artema, z zawstydzonym wyrazem twarzy odłożył
ksi±żkę na bok.
- Na pewno ci się u nas  nudzi - uśmiechn±ł się do chłopaka ze
zrozumieniem. - ChodĽmy do mnie, do gabinetu, Katerina nam tam
nakryje. A my sobie na razie chlapniemy  - mrugn±ł do niego.
Teraz ten pokój z kobiercami i czerepem wygl±dał zupełnie inaczej:
oświetlony stoj±c± na stole lamp± z zielonym materiałowym abażurem
zrobił się o wiele przytulniejszy. Napięcie, nieodstępuj±ce Artema na
peronie, w promieniach tej lampki ulotniło się bez śladu. Arkadij
Siemionowicz wyci±gn±ł z szafy niewielk± butelkę i nalał do nietypowego
okr±głego kieliszka br±zowego płynu o świdruj±cym w nosie aromacie.
Wyszło bardzo niewiele, nie więcej niż na palec, i Artem pomyślał z
szacunkiem, że ta butelka na pewno kosztuje przynajmniej tyle, co cała
skrzynka tego piwa, którego próbował na Kitaj-Gorodzie.
- Koniaczek - odpowiedział na jego zaciekawione spojrzenie Arkadij
Siemionowicz - armeński, oczywiście, za to prawie trzydziestoletni. Z
góry - naczelnik spojrzał rozmarzonym wzrokiem w sufit.
  - Nie bój się,
nie jest skażony, sam go sprawdzałem miernikiem.
Nieznany trunek był nieprzeciętnej mocy, ale łagodziły j± przyjemny
smak i cierpki aromat. Artem nie połkn±ł wszystkiego od razu, lecz za
przykładem gospodarza starał się koniak smakować. Po wnętrznościach
powoli rozlewał się jakby ogień, stopniowo stygn±c i zmieniaj±c się w
przyjemne ciepło. Pokój zrobił się jeszcze przytulniejszy, a Arkadij
Siemionowicz jeszcze sympatyczniejszy.
- Przedziwna rzecz - mruż±c z zadowolenia oczy ocenił Artem.
- Dobry, prawda? Będzie z półtora roku, jak stalkerzy na
Krasnoprieznieńskiej znaleĽli zupełnie nietknięty spożywczy

- wyjaśnił
naczelnik stacji - w suterenie, jak to się kiedyś często robiło. Szyld spadł i
nikt go nie zauważył. A jeden z nich przypomniał sobie, że kiedyś, jeszcze
przed tym, jak walnęło, czasem tam zachodził, więc stwierdził, że sprawdzi.

326

Tyle lat przeleżało i tylko lepsze się zrobiło. Po znajomości za sto kulek
oddał mi dwie butelki. Na Kitaj-Gorodzie za jedn± bior± dwieście.
Wzi±ł jeszcze jeden malutki łyczek, potem zadumał się patrz±c przez
koniak na światło lampy.
- Wasyl miał na imię, ten stalker
  - oznajmił naczelnik.  - Dobry był z
niego człowiek. Nie jakaś drobnica, co to do nich po drewno biega, tylko
solidny chłopak, same cenne rzeczy przynosił. Od razu jak wrócił z góry, to
najpierw przychodził do mnie. Patrz, mówił, Siemionowicz, nowe nabytki  -
 słabo się uśmiechn±ł.
- Coś się z nim stało? - spytał ze współczuciem Artem.
- Bardzo lubił Krasnoprieznieńsk±, cały czas powtarzał, że tam jest
prawdziwe Eldorado  - powiedział ze smutkiem Arkadij Siemionowicz.  -
 Wszystko nietknięte, sam wieżowiec ze stalinowskich czasów ile jest
wart... Wiadomo, czemu tam wszystko było nieruszone... Wprost po
drugiej stronie ulicy jest zoo. Kto by się na tę Krasnoprieznieńsk± zapuścił?
Taki strach... Wariat był z tego Wasyla, ci±gle ryzykował, za to dużo
zarabiał. Ale w końcu się doigrał. Zaci±gnęły go do zoo, koledze ledwo się
udało ujść z życiem. Wypijmy za niego  - naczelnik ciężko westchn±ł i nalał
jeszcze po jednym.
Pamiętaj±c o niebywale wysokiej cenie koniaku, Artem chciał już
zaprotestować, ale Arkadij Siemionowicz zdecydowanym ruchem włożył
pękaty kieliszek w jego dłoń, wyjaśniaj±c, że odmowa to obraza dla pamięci
stalkera z fantazj±, który zdobył ten boski napój.
Tymczasem dziewczyna nakryła do stołu, i Artem z Arkadijem
Siemionowiczem gładko przeszli na zwyczajny, ale dobrze oczyszczony
samogon. Mięso było wspaniale przygotowane i niemal przezroczysty płyn
piło się do niego zadziwiaj±co łatwo.
- Nieprzyjemnie jest u was na stacji
  - otworzył się półtorej godziny
póĽniej Artem. - Strasznie tu coś człowieka przy­gniata...
- Kwestia przyzwyczajenia
  - zrobił nieokreślony gest
Siemionowicz - tu też ludzie żyj±. Nie gorzej niż na niektórych...

Arkadij

- Nie, nie, niech pan mnie Ľle nie zrozumie, ja   wiem - myśl±c, że
naczelnik Kijewskiej się obraził, zacz±ł go uspokajać Artem.

- Pan na
pewno robi wszystko, co się da... Ale taka jest tutaj sytuacja. Wszyscy
tylko mówi± o tym, że ludzie znikaj±.
- Bzdury - powiedział ostro Arkadij Siemionowicz. Ale po kolejnym
kieliszku samogonu przyznał: - Nie wszyscy znikaj±. Tylko dzieci.
- Umarli je porywaj±? - Artem aż się wzdrygn±ł.
- Kto wie, kto je porywa? Ja sam w umarłych nie wierzę. Przez te
wszystkie lata na tym świecie już paru umarłych widziałem, b±dĽ spokojny.

327

Nigdy nikogo nie porywaj±. Leż± sobie spokojnie. Ale tam, za tymi
zawałami - Arkadij Siemionowicz machn±ł ręk± w stronę Parku Pobiedy i o
mało nie stracił równowagi
  - ktoś jest. To pewne. I nie możemy tam
chodzić.
- Dlaczego? - Artem starał się skupić wzrok na swoim kieliszku, ale ten
cały czas rozmazywał się i gdzieś uciekał.
- Czekaj, pokażę ci...
Naczelnik stacji z hurgotem odsun±ł się od stołu, ciężko wstał i,
zataczaj±c się, podszedł do szafy. Pogrzebał na jednej z półek i ostrożnie
podniósł do światła dług±, metalow± igłę z lotkami na tępym końcu.
- A to co? - zmarszczył brwi Artem.
- Też bym chciał wiedzieć...
- Sk±d pan to wzi±ł?
- A z karku wartownika, który pilnował prawego tunelu. Krwi prawie
wcale nie było, a on leżał cały siny i z pian± na ustach.
- Przyszli z Parku Pobiedy? - domyślił się Artem.
- Licho ich wie
  - burkn±ł Arkadij Siemionowicz i jednym ruchem
osuszył pół kieliszka.  - Tylko uważaj  - dodał, chowaj±c igłę z powrotem
do szafy - nikomu nie mów.
- A dlaczego sam pan komuś nie powie? Pomog± panu, i ludzie się
uspokoj±.
- A tam, nikt się nie uspokoi, rozbiegn± się wszyscy jak szczury! Już
teraz uciekaj±... Nie ma tu się przed kim bronić, nie ma żadnego wroga. Nie
widać go, dlatego się boj±. Pokażę im tę igłę, i co? Myślisz, że to wszystko
rozwi±że? To śmieszne! Wszyscy zwiej±, gady, zostawi± mnie tu samego!
A jaki ze mnie naczelnik stacji bez mieszkańców? Kapitan bez okrętu!

-
 zawołał, ale głos mu się załamał, i umilkł.
- Arkasza, Arkasza, nie rób tak, wszystko jest w porz±dku...

-
 dziewczyna przysiadła obok niego w przestrachu i pogłaskała go po
głowie. Artem zrozumiał z mglistym poczuciem żalu, że nie była wcale dla
naczelnika córk±.
- Wszystkie te psy uciekn±! Jak szczury z ton±cego okrętu! Sam zostanę!
Ale się nie dam! - krzyczał cały czas naczelnik.
Artem zmusił się, żeby wstać i niepewnie ruszył do wyjścia. Strażnik
przed drzwiami pytaj±co przystawił sobie grzbiet dłoni do szyi, wskazuj±c
na gabinet Arkadija Siemionowicza.
- Jak bela  - ledwo udało się wymówić Artemowi.
  - Do jutra lepiej go
nie ruszać - i, zataczaj±c się, powlókł się do swojego namiotu.


328

Musiał poszukać właściwej drogi. Parę razy próbował wejść do cudzego
namiotu i tylko ostre męskie przekleństwa i przenikliwe kobiece piski
pomagały mu zrozumieć, że znów nie udało mu się trafić do właściwego.
Samogon okazał się bardziej zdradziecki niż tanie piwo i dopiero teraz
zacz±ł działać z pełn± sił±. Arkady płynęły mu przed oczami, a do tego
wszystkiego zaczynało go mdlić. O normalnej porze być może ktoś
pomógłby Artemowi trafić do namiotu dla gości, ale w tym momencie
stacja była kompletnie pusta. Nawet posterunki przy wejściach do tuneli
były widać opuszczone.
W nocy na całej stacji paliły się tylko trzy-cztery słabe żarówki, i za
wyj±tkiem plam światła w miejscach, gdzie zwisały z sufitu, cały peron był
pogr±żony w ciemności. Kiedy Artem zatrzymywał się i przygl±dał
uważniej, zaczynało mu się wydawać, że w mroku coś jest i powoli się
kołysze. Nie wierz±c swoim oczom, z ciekawości± i brawur± pijanego
poszedł w stronę szczególnie podejrzanego miejsca: niedaleko od przejścia
na Linię Filewsk±, przy jednym z filarów, ruchy ciemnych kształtów były
nie płynne, jak w innych zak±tkach, a urywane i jakby świadome.
- Hej! Kto tam jest?  - zawołał, kiedy zbliżył się na jakieś piętnaście
kroków.
Nikt nie odpowiedział, ale wydało mu się, że od dużej plamy ciemności
oddzielił się podłużny cień. Zlewał się prawie z mrokiem, jednak w Artemie
narastało przekonanie, że z ciemności ktoś na niego patrzy. Zachwiał się,
ale ustał na nogach i zrobił jeszcze jeden krok. Cień błyskawicznie
zmniejszył rozmiary, jakby się skurczył, i pomkn±ł naprzód. W nos uderzył
go ostry mdl±cy zapach, i Artem się cofn±ł. Czym to pachniało? Przed
oczyma pojawił mu się obrazek, który widział, kiedy zbliżał się do Czwartej
Rzeszy: zwalone jeden na drugi trupy ze spętanymi za plecami rękoma.
Zapach rozkładu?
W tym samym momencie z nieziemsk± szybkości±, niczym wylatuj±ca z
kuszy strzała, cień rzucił się ku niemu. Na sekundę przed oczyma mignęła
mu twarz, blada, z głęboko zapadniętymi policzkami, pokryta dziwnymi
plamami.
- Umarły! - wychrypiał Artem.
Potem głowa rozpadła mu się na tysi±c części, sklepienie się zakołysało i
spadło, i wszystko zgasło. Wynurzaj±c się i znów pogr±żaj±c w otulaj±cej
go ciszy, rozlegały się czyjeś głosy, pojawiały się i znikały jakieś wizje.
- ...mama mi nie pozwoli, będzie się o mnie bać
  - mówiło niedaleko
dziecko. - Dzisiaj naprawdę nie mogę, ona cały wieczór płakała. Nie, nie
boję się, nie jesteś straszny i ładnie śpiewasz. Po prostu nie chcę, żeby
mama znowu płakała. Nie obraĽ się! To przecież nie na długo... Przyjdziesz
jutro?

329

- Nie ma czasu. Nie ma czasu  - powtarzał niski męski głos.  - Czas się
kończy. S± już blisko. Wstawaj, nie leż, wstawaj! Jeśli stracisz nadzieję,
jeśli się zawahasz, skapitulujesz, twoje miejsce zajm± inni. Ja będę dalej
walczył. Ty też powinieneś. Wstawaj! Nie rozumiesz...
- ...a to kto? Do naczelnika? Do gościnnego? No, jasne, sam cię
zaniosę! Ty też pomagaj... Złap go chociaż za nogi. Ciężki... Ciekawe, co
mu tam brzęczy w kieszeniach? Dobra, żartuję. Już, przynieśliśmy. Nie
będę, nie będę. Idę już...
Wejście do namiotu gwałtownie się podniosło, w twarz zaświeciła mu
latarka.
- To ty jesteś Artem?  - twarzy człowieka, który wszedł, nie można było
dojrzeć, ale głos brzmiał młodo.
Artem podniósł się z łóżka, ale od razu zakręciło mu się w głowie i
zrobiło niedobrze. W tyle głowy pulsował mu tępy ból, każdy dotyk palił.
Włosy miał w tym miejscu sklejone, pewnie od zaschłej krwi.
Co mu się przydarzyło?
- Mogę wejść?  - spytał gość i, nie czekaj±c na pozwolenie, wszedł do
namiotu, zasuwaj±c za sob± wejście.
Wsun±ł Artemowi w dłoń drobny metalowy przedmiot. Kiedy wł±czył
wreszcie własn± latarkę, Artem przyjrzał się mu - była to łuska naboju
karabinowego przerobiona na zakręcan± kapsułkę, dokładnie taka, jak ta,
któr± wręczył mu kiedyś Hunter. Nie wierz±c własnym oczom, Artem
spróbował otworzyć wieczko, ale wyślizgnęła mu się ze spoconych ze
zdenerwowania dłoni. Wreszcie na zewn±trz wypadł maleńki kawałek
papieru. Czyżby wiadomość od Huntera?
"Nieprzewidziane trudności. Wejście do D-6 zablokowane. Tretiak
zabity. Czekaj na mnie, nigdzie się nie ruszaj. Konieczny jest czas na
organizację. Postaram się wrócić jak najszybciej. Młynarz".
Artem przeczytał notatkę jeszcze raz, staraj±c się połapać w jej treści.
Tretiak zabity? Wejście do Metra-2 zablokowane? Przecież to oznacza, że
wszystkie ich plany i nadzieje rozsypuj± się w proch! Spojrzał
nierozumiej±cym wzrokiem na posłańca.
- Młynarz kazał tu zostać i na niego czekać  - usłyszał potwierdzenie.  -
 Tretiak nie żyje. Zabili go. Młynarz powiedział, że zatrut± strzał±. Kto to
zrobił, nie wiadomo. Będzie teraz przeprowadzał mobilizację. To wszystko,
czas na mnie. Będzie odpowiedĽ?
Artem pomyślał, o czym mógłby napisać do stalkera. Co robić? Na co
teraz liczyć? Można rzucić wszystko i wrócić na WOGN, żeby w tych
ostatnich chwilach być tam z bliskimi ludĽmi? Pokręcił przecz±co głow±.


330

Posłaniec wstał w milczeniu i wyszedł na zewn±trz.
Artem opadł na posłanie i zamyślił się. Nie miał teraz nawet dok±d st±d
iść. Bez paszportu i bez protektora nie mógł wejść ani na Okrężn±, ani
wrócić na Smoleńsk±. Zostawała nadzieja, że Arkadij Siemionowicz
również w najbliższych dniach będzie tak gościnny, jak wczoraj.
Na Kijewskiej był "dzień". Paliło się dwa razy więcej żarówek, a obok
pomieszczeń służbowych, gdzie mieściło się mieszkanie naczelnika stacji,
jaśniała jeszcze rtęciowa rurka lampy światła dziennego. Krzywi±c się z
powodu bólu w głowie, Artem dowlókł się do gabinetu naczelnika. Strażnik
gestem zatrzymał go przed wejściem. Ze środka dochodził hałas. Kilku
mężczyzn rozmawiało podniesionymi głosami.
- Zajęty jest - oznajmił wartownik. - Jak chcesz, to poczekaj.
Po kilku minutach z pomieszczenie, jak strzała wyleciał Anton, dowódca
warty, na której Artem był dzień wcześniej. Za nim na próg wybiegł też
gospodarz gabinetu. Choć włosy miał znów starannie uczesane, pod oczami
pojawiły mu się wory, a twarz wyraĽnie spuchła i pokryła się srebrzystym
zarostem. Artem potarł policzki i pomyślał, że po wczorajszym sam pewnie
wygl±da niewiele lepiej.
- A co ja mogę zrobić? No, co?!
  - krzykn±ł Antonowi na pożegnanie
naczelnik, po czym splun±ł i waln±ł się dłoni± w czoło.
  - A... Obudziłeś
się? - zauważywszy Artema, krzywo się uśmiechn±ł.
- Będę musiał zostać u was dłużej, aż Młynarz   wróci - zacz±ł się
tłumaczyć Artem.
- Wiem, wiem. Dostałem meldunek. ChodĽmy do środka, dali mi tu
polecenie dotycz±ce ciebie  - Arkadij Siemionowicz gestem zaprosił go do
pokoju. - Póki będziesz czekał na Młynarza, mam cię sfotografować, do
paszportu. Sprzęt mi został jeszcze z tych czasów, kiedy Kijewska była
normaln± stacj±... Potem może gdzieś dostanie się jakiś pusty paszport, to
zrobimy ci dokument.
Posadziwszy Artema na stołku, skierował w niego obiektyw małego
plastikowego aparatu. Błysn±ł flesz, i kolejne pięć minut Artem spędził w
całkowitej ciemności, bezradnie rozgl±daj±c się dookoła.
- Wybacz, zapomniałem cię uprzedzić... Jak zgłodniejesz, to przychodĽ,
Katia cię nakarmi, ale nie będę miał dzisiaj dla ciebie czasu. Sytuacja nam
się pogarsza... W nocy starszy syn Antona znikn±ł. Postawi teraz cał± stację
do góry nogami... Co za życie! Aha, mówili mi, że znaleĽli cię rano na
środku peronu? Głowa we krwi? Coś się stało?
- Nie pamiętam... Przewróciłem się pewnie po pijaku

- nie od razu
odparł Artem.

331

- Tak... NieĽle wczoraj pojechaliśmy

- uśmiechn±ł się krzywo
naczelnik. - Dobra, Artem, czas żebym wracał do roboty. PrzyjdĽ póĽniej.
Artem zsun±ł się z taboretu. Przed oczami miał twarz małego Olega.
Starszy syn Antona... Czyżby to był on? Przypomniał sobie, jak dzień
wcześniej kręcił korbk± swojego muzycznego pudełeczka, przykładaj±c je
do żelaznej rury, a potem powiedział, że tylko małe dzieci boj± się, że
porw± je umarli, jeśli będ± chodzić do tuneli słuchać rur. Artem poczuł
nagle zimny strach. Czyżby to była prawda? Czy to się stało przez niego?
Jeszcze raz bezradnie obejrzał się na Arkadija Siemionowicza, chciał już
otworzyć usta, ale w końcu nic nie powiedział i wyszedł na zewn±trz.
Kiedy wrócił do swojego namiotu, usiadł na ziemi i przez jakiś czas
siedział w milczeniu, patrz±c w pustkę. Teraz zaczęło mu się wydawać, że
ten nieznajomy, który wybrał go do tej misji, jednocześnie go przekl±ł:
prawie wszyscy, którzy zdecydowali się iść z nim choćby przez część drogi,
ginęli. Przed oczami stan±ł mu szereg ludzi, którzy znaleĽli śmierć, kiedy
szli z nim jedn± ścieżk±. Burbon, Michaił Porfiriewicz i jego wnuk,
Daniła... Chan przepadł bez śladu, a i bojownicy brygady rewolucyjnej,
którzy go uratowali, mogli zostać zabici już w następnym tunelu. Teraz
Tretiak. Ale mały Oleg? Czy Artem przynosił swoim towarzyszom śmierć,
sam o tym nie wiedz±c?
Nie wiedz±c, co właściwie robi, zerwał się, zarzucił plecak i automat,
wzi±ł latarkę i wyszedł na peron. Nogi same zaniosły go do miejsca, gdzie
noc± go zaatakowano. Kiedy podszedł bliżej, znieruchomiał. Przez gęst±
mgłę pijackiej amnezji patrzyły na niego martwe, zapadnięte w oczodoły
Ľrenice. Wszystko sobie przypomniał. To nie był sen.
ZnaleĽć Olega! Cokolwiek ma się stać, musi pomóc dowódcy warty
odzyskać syna. To była jego, Artema, wina, nie upilnował chłopczyka,
zgodził się zagrać w jego dziwne gry z rurami, i oto teraz on jest tutaj cały i
zdrowy, a chłopiec znikn±ł. I Artem był pewny, że nie uciekł ze stacji sam.
Tej nocy stało się tu coś złego, niewyjaśnionego, i Artem jest temu winien
podwójnie, bo mógł temu zapobiec, ale nie potrafił.
Obejrzał dokładnie miejsce, gdzie wczoraj w cieniu czaił się straszny
przybysz. Była tam sterta śmieci, ale, rozsypawszy j±, Artem wystraszył
tylko bezdomnego kota. Bez rezultatu przeszukał peron, a potem podszedł
do torów i zeskoczył na dół. Wartownicy przy wejściu do tunelu przyjrzeli
mu się leniwie i uprzedzili, że może tam pójść tylko na własne ryzyko i nikt
tam nie będzie za niego odpowiadał.
Tym razem Artem nie wszedł do tego tunelu, gdzie poprzedniego dnia
siedział na warcie z Młynarzem, a do drugiego, równoległego. Tak jak
mówił dowódca straży, ten przejazd też okazał się być zawalony, mniej
więcej w takiej samej odległości od stacji. W ślepej uliczce mieścił się
posterunek: służ±ca za piecyk metalowa beczka i zwalone wokół niej worki

332

z piaskiem. Obok nich na szynach stała ręczna drezyna, załadowana
wiadrami z węglem. Siedz±cy na workach wartownicy o czymś do siebie
szeptali i kiedy się zbliżył, zerwali się z miejsc, przygl±daj±c mu się w
napięciu. Potem jednak jeden z nich odwołał alarm i pozostali uspokoili się i
rozsiedli tak, jak poprzednio. Kiedy Artem się przyjrzał, poznał w dowódcy
Antona i, burkn±wszy coś niezgrabnie, odwrócił się i ruszył z powrotem.
Twarz mu płonęła: nie mógł spojrzeć w oczy człowiekowi, który stracił
przez niego syna. Szedł ze spuszczon± głow±, powtarzaj±c półgłosem: "Co
ja tu robię... Nie mogłem... Co ja mogłem zrobić?". Rozmazana plama
światła jego latarki kołysała się krok przed nim.
Nagle dostrzegł mały przedmiot, leż±cy samotnie w cieniu między
dwiema deskami podkładu kolejowego. Nawet z daleka wydał się mu
znajomy, i serce szybciej mu zabiło. Artem schylił się i podniósł z ziemi
małe pudełeczko z wystaj±c± z niego zagięt± r±czk±. Pokręcił korbk± i
pudełko wydało z siebie drż±c± tęskn± melodię. Muzyczna szkatułka Olega.
Rzucił j± tutaj, albo wypadła mu przypadkiem, zupełnie niedawno.
Artem położył plecak w miejscu, gdzie znalazł szkatułkę, i z podwójn±
uwag± zacz±ł badać ściany tunelu. Nieopodal znajdowały się drzwiczki
prowadz±ce do pomieszczenia służbowego, ale za nimi Artem odkrył tylko
rozwalony publiczny kibel. Kolejne dwadzieścia minut przeszukiwania
tunelu też do niczego nie doprowadziło. Wróciwszy do plecaka, chłopak
usiadł na ziemi i oparł się plecami o ścianę, odrzucił głowę do tyłu gapi±c
się bezsilnie w sklepienie. Po chwili znów był na nogach, a drż±cy promień
latarki oświetlał czarn± szczelinę ledwo widoczn± w pociemniałym betonie
stropu. Szczelina niedokładnie przymkniętego włazu

- dokładnie nad
miejscem, gdzie Artem podniósł z ziemi graj±c± szkatułkę Olega. Jednak o
tym, żeby dostać się do włazu nie można było nawet myśleć: sufit
znajdował się na wysokości ponad trzech metrów.
Podj±ł decyzję niemal błyskawicznie. ¦ciskaj±c w dłoni znalezione
pudełeczko, Artem rzucił na tory swój plecak i ruszył z powrotem do
wartowników. Już nie bał się spojrzeć w oczy Antonowi.
Zbliżaj±c się do posterunku, Artem zwolnił nieco kroku, żeby
wartownicy nie zastrzelili go ze strachu, przybliżył się do Antona i szeptem
powiedział mu o swoim znalezisku. Dwie minuty póĽniej, pod pytaj±cym
wzrokiem pozostałych, odjeżdżali już z posterunku, naciskaj±c na zmianę
dĽwignię drezyny.
Przejście było dość ciasne i nie można się było w nim wyprostować.
Prowadziło wzdłuż tunelu półtora metra nad stropem, i Artem nie umiał
sobie nawet wyobrazić, po co je zbudowano. Dla wentylacji? By
przemieszczać się w awaryjnych sytuacjach? Dla szczurów? A może
wykopano je już po tym, jak wybuch zasypał tunel?


333

Drezynę zostawili wprost pod włazem. Jej wysokość była akurat
wystarczaj±ca, żeby Artem wszedł Antonowi na ramiona, otworzył klapę,
wspi±ł się do środka, a potem pomógł się podci±gn±ć koledze.
Chociaż ciasny korytarz prowadził w obie strony, Anton zdecydowanie
ruszył w stronę Parku Pobiedy. Po kilku sekundach stało się jasne, że się nie
mylił: na podłodze, w świetle latarki słabo błysnęła podłużna łuska
  - jedna
z tych, które Młynarz podarował wczoraj chłopcu. Podniesiony na duchu
przez znalezisko, Anton przyspieszył kroku.
Przeszli jeszcze jakieś dwadzieścia metrów, do miejsca, gdzie przejście
kończyło się ścian±, a w podłodze czerniał jeszcze jeden luk, też tylko
przymknięty. Anton z przekonaniem zacz±ł zsuwać się w dół. Zanim Artem
zd±żył coś powiedzieć, już go nie było. Z dołu rozległ się łoskot,
przekleństwa, a potem przytłumiony głos powiedział:
- Skacz ostrożnie, to jakieś trzy metry wysokości. Czekaj, poświecę ci
latark±. Artem złapał się rękami za krawędĽ, zawisł, zachybotał się kilka
razy i puścił, staraj±c się trafić obiema nogami pomiędzy podkłady
kolejowe.
- Jak będziemy szli z powrotem? - spytał, prostuj±c się i otrzepuj±c
ręce.
- PóĽniej wymyślimy  - machn±ł ręk± Anton.  - Przede wszystkim, czy
jesteś pewny, że z tym umarłym to nie było przywidzenie?
Artem wzruszył ramionami. Pomimo bólu w potylicy, sama myśl, że
ostatniej nocy na Kijewskiej napadł na niego jakiś dziwny stwór, na zdrowy
rozum wydawała się absurdalna.
- Pójdziemy do Parku Pobiedy
  - postanowił Anton.  - Jeśli to tutaj
tworzy się to diabelstwo, to zagrożenie może iść tylko st±d. Sam to
powinieneś czuć, przecież byłeś na naszej stacji
- A czemu nie powiedział nam pan tego wczoraj?

- spytał Artem,
doganiaj±c strażnika i staraj±c się iść równo z nim.
- Władze sobie nie życzyły

- ponuro odpowiedział Anton.

-
 Siemionowicz bardzo się boi wybuchu paniki, powiedział, żeby tego nie
rozgłaszać. Boi się o swoje stanowisko. Ale wszystko ma swój kres. Już
dawno mu mówiłem, że nie uda mu się wiecznie robić z tego tajemnicy...
Przez ostatnie dwa miesi±ce przepadło troje dzieci, cztery rodziny uciekły
ze stacji. Nasz wartownik wyl±dował z t± igł± w szyi. "Nie, mówi, panika
się zacznie, stracimy nad tym kontrolę". Tchórz z   niego... - Anton
siarczyście splun±ł.
- A kto go tak t± igł±? - Artem urwał w pół słowa i stan±ł. Zatrzymał się
też Anton.


334

- A to co? Widziałeś kiedyś coś takiego?

- spytał z zakłopotaniem
strażnik.
Artem nic nie odpowiedział. Stał dalej, wpatrzony w ziemię, i tylko
wodził latark± z boku na bok, żeby dokładniej obejrzeć to, na co wskazywał
wartownik.
Na ziemi widniał olbrzymi rysunek, grubo namalowany biał± farb± na
szynach, podkładach i podłożu: falista linia, przypominaj±ca pełzaj±cego
węża albo robaka, gruba na jakieś czterdzieści centymetrów i długa na dwa
metry. Z jednej było na niej pogrubienie, przypominaj±ce głowę i nadaj±ce
jej jeszcze większe podobieństwo do ogromnego gada.
- W±ż - uznał Artem.
- Może po prostu farba im się wylała? - próbował żartować Anton.
- Nie, to nie przypadek. Tu jest głowa... Patrzy w tę stronę. Pełznie do
Parku Pobiedy...
- To znaczy, że mamy z nim po drodze...
Po kolejnych kilkuset metrach ich przypuszczenia się potwierdziły.
Kierunek był prawidłowy, upewniły ich w tym od razu trzy łuski, porzucone
pośrodku torów. Obaj przyśpieszyli kroku.
- Zuch chłopak! - powiedział z dum± Anton. - Ale wymyślił sposób na
zostawianie śladów!
Artem kiwn±ł głow±. O wiele bardziej zajmowało go to, jak nieznane
stworzenie zdołało bezszelestnie zabrać ze sob± jeszcze, jak widać, żywego
chłopczyka. Czyżby to, co słyszał w zamroczeniu była prawd±? Więc Oleg
zgodził się pójść z tajemniczym porywaczem dobrowolnie? Więc dlaczego i
dla kogo zaznaczał drogę?
Artem przycichł na kilka minut, zamilkł też Anton. Teraz, kiedy po
prostu szli naprzód, odliczaj±c kolejne kroki, a gryz±ca ciemność stopniowo
pożerała niedawn± radość i nadzieję, znów zacz±ł się trochę bać. W nadziei
odkupienia swojej winy przed chłopczykiem i jego ojcem, zapomniał o
wszystkich środkach ostrożności i strasznych, szeptem przekazywanych
opowieściach. Zapomniał też o nakazie stalkera, by nigdzie się nie ruszał z
Kijewskiej, tylko koniecznie czekał na niego na stacji. I jeśli Anton rwał się
do przodu, żeby odnaleĽć i odzyskać syna, to po co na złowieszczy Park
Pobiedy szedł Artem? Dlaczego narażał na niebezpieczeństwo siebie i swoje
główne zadanie? Na moment przypomniał sobie dziwnych ludzi z Polianki,
którzy mówili mu o przeznaczeniu. Zrobiło mu się jakoś lżej na duszy. Co
prawda, bojowego nastroju wystarczyło na jakieś dziesięć minut. Akurat do
następnego znaku z podobizn± węża.


335

Ten rysunek był dwa razy większy od poprzedniego, i to powinno było
upewnić podróżnych, że id± w dobrym kierunku. Mimo to Artem wcale nie
był przekonany czy się z tego cieszy.
Tunel wydawał się nie mieć końca. Wci±ż szli i szli, a według obliczeń
Artema trwało to już przynajmniej dwie godziny. Chociaż mogło tak mu się
wydawać: Anton wci±ż milczał, a w ciemności i ciszy, jak wiadomo, minuty
rozci±gaj± się nawet dwukrotnie.
Trzeci namalowany na ziemi ogromny w±ż, który miał już ponad
dziesięć metrów długości, wyznaczał też granicę dĽwięku: w tym miejscu
Anton stan±ł i skierował ucho w gł±b tunelu, a w ślad za nim zacz±ł też
nasłuchiwać Artem. Z głębi przejazdu płynęły urywane dziwne dĽwięki; z
pocz±tku nie mógł ich rozpoznać, ale potem zrozumiał: pieśń śpiewana z
towarzyszeniem głuchych uderzeń bębnów, podobna do tej, któr± słychać
było w rurach w odpowiedzi na muzykę ze szkatułki na
Kijewskiej.
- Już niedaleko - wskazał głow± Anton.
Czas, i bez tego płyn±cy nieśpiesznie, nagle zamienił się w jak±ś maĽ i
prawie się zatrzymał: patrz±c na swojego towarzysza, Artem porażaj±co
wyraĽnie zdawał sobie sprawę, że ten rusza głow± za gwałtownie, jakby w
konwulsjach, a potem zdziwił się, że podbródek Antona ci±gle nie wracał w
normalne położenie. I kiedy Anton miękko zwalił się na bok, zabawnie
przypominaj±c wypchan± szmatami kukłę, Artem pomyślał, że może go
złapać, bo czasu jest na to wystarczaj±co dużo. Przeszkodziło mu w tym
lekkie ukłucie w ramię. Spojrzawszy zdziwiony na bol±ce miejsce, zobaczył
wbit± w kurtkę opierzon± stalow± igłę. Chciał j± wyci±gn±ć, ale już mu się
to nie udało: cały skamieniał, a potem jego ciało jakby zniknęło. Miękkie
nogi ugięły się pod ciężarem tułowia i Artem znalazł się na ziemi.
¦wiadomość pozostała przy tym prawie niezakłócona, igła oszczędziła też
słuch i wzrok, oddychać było wprawdzie trudniej, ale wiele powietrza już
teraz nie potrzebował. Nie mógł jednak poruszyć kończynami.
W bliskiej odległości usłyszał kroki, szybkie i lekkie. Zbliżaj±ce się
stworzenie nie mogło być człowiekiem. Artem nauczył się rozpoznawać
ludzkie kroki już dawno temu, na warcie na WOGN-ie: podwójne, ciężkie,
najczęściej stukaj±ce grub± podeszw± skórzanych wojskowych buciorów,
najbardziej rozpowszechnionego obuwia w metrze.
Cały czas było widać tylko kawałek podkładu kolejowego i szynę
prowadz±c± w przeciwnym kierunku, do Kijewskiej. W nos uderzył go
ostry, nieprzyjemny zapach.
- Jeden, dwa. Obcy, leż± - powiedział ktoś z góry.
- Celnie strzelało, daleko. Szyja, ramię - odrzekł drugi.


336

Głosy były dziwne: pozbawione intonacji, wyblakłe, przypominały raczej
monotonne wycie wiatru w tunelach. Mimo to były to właśnie ludzkie
głosy, nic innego.
- Jest, celnie. Tak chce Wielki Czerw - ci±gn±ł pierwszy głos.
- Jest. Jeden - ty, dwa - ja, bierzemy obcych do domu - dodał drugi.
Widok przed oczami Artema drgn±ł: gwałtownie podnieśli go z ziemi.
Przez moment mignęła mu twarz: w±ska, z ciemnymi wyrwami oczodołów.
Potem obie leż±ce na ziemi latarki, jego i Antona, zgasły i zapadły egipskie
ciemności. I tylko po uderzeniu krwi do głowy Artem zrozumiał, że taszcz±
go dok±dś niczym worek.
Tymczasem dziwna rozmowa toczyła się dalej, chociaż teraz zdania były
przerywane postękiwaniem.
- Igła-paraliż, a nie igła-trucizna. Dlaczego?
- Dowódca tak każe. Kapłan tak każe. Wielki Czerw tak chce. Mięso
dobrze trzymać.
- Ty m±dry. Ty i kapłan przyjaciele. Kapłan uczy.
- Jest.
- Raz, dwa, wrogowie przychodz±. Pachnie proch, ogień. Niedobry
wróg. Jak przychodzi?
- Nie wiem. Dowódca i Wartan robi± przesłuchanie. Ja i ty łapiemy.
Dobrze, Wielki Czerw się cieszy. Ja i ty dostajemy nagrodę.
- Dużo jedzenie? Buty? Kurtka?
- Dużo jedzenie. Kurtka nie. Buty nie.
- Ja młody. Łapię wrogów. Dobrze. Dużo jedzenie. Na-gro- -da...
Cieszę się.
- Ten dzień dobrze. Wartan przyprowadza nowy mały. Ja, ty łapiemy
wrogowie. Wielki Czerw się cieszy, ludzie pij±. ¦więto.
- ¦więto! Cieszę się. Tańce? Wódka? Ja tańczę Natasza.
- Natasza i dowódca, tańcz±. Ty nie.
- Ja młody, silny, dowódca dużo lat. Natasza młoda. Ja łapię wrogowie,
odważny, dobrze. Natasza i ja, tańcz±.
W pobliżu dały się słyszeć inne głosy, i dyskusja się urwała. Artem
domyślił się, że przyniesiono ich na stację. Było tu prawie tak ciemno, jak w
tunelach, na całej stacji paliło się tylko jedno małe ognisko, przy którym
niedbale rzucili ich na ziemię. Czyjeś stalowe palce złapały go za brodę i
obrócili twarz± do góry.
Dookoła stało kilku ludzi o niewyobrażalnie dziwnym wygl±dzie. Byli
rozebrani prawie do naga, a głowy mieli ogolone, ale zdawało się, że

337

zupełnie nie marzli. U każdego na czole widniała falista linia podobna do
rysunków w tunelu. Przy niewysokim wzroście wygl±dali niezdrowo:
zapadnięte policzki, ziemista skóra, ale przy tym emanowali jak±ś
nadludzk± sił±. Artem przypomniał sobie, z jakim trudem Młynarz niósł
rannego Dziesi±tego z Biblioteki, i porównał to z tym, jak szybko te dziwne
istoty przytargały ich na stację.
Prawie każdy z nich trzymał w rękach dług±, w±sk± rurkę. Kiedy się
przyjrzał, Artem ze zdziwieniem poznał w nich plastikowe osłonki,
wykorzystywane dla ochrony i izolacji wi±zek przewodów elektrycznych.
Na pasach wisiały im olbrzymie bagnety, w rodzaju tych od starego typu
kałasznikowów. Wszyscy ci dziwni ludzie byli mniej więcej w tym samym
wieku, nikt nie miał tu więcej niż trzydzieści lat.
Przez jakiś czas przygl±dali się im w milczeniu, potem jeden z mężczyzn,
z czerwon± lini± na czole i jedyny, który miał brodę, podsumował:
- Dobrze. Cieszę się. To wrogowie Wielkiego Czerwia, ludzie maszyn.
¬li ludzie, dobre mięso. Wielki Czerw jest zadowolony. Szarap, Wowan
odważni. Ja biorę ludzi maszyn do więzienia, robię przesłuchanie. Jutro
święto, wszyscy dobrzy ludzie jedz± wrogów. Wowan! Jaka igła? Paraliż?  -
 zapytał, widocznie zwracaj±c się do jednego z tych, którzy schwytali
Artema i Antona.
- Jest, paraliż - potwierdził krępy mężczyzna z niebiesk± lini± na czole.
- Paraliż - dobrze. Mięso się nie psuje
  - pochwalił brodaty.  - Wowan,
Szarap! Bierz wrogów, chodĽ ze mn± do więzienia.
Widok przed oczami znów mu się zakołysał, i światło zaczęło się
oddalać. Obok słychać było nowe głosy, ktoś w nieartykułowany sposób
wyrażał swój zachwyt, ktoś inny żałobnie wył, potem rozległ się niski,
gniewny śpiew na granicy słyszalności. Zdawało się, że rzeczywiście
śpiewaj± umarli, i Artem wspomniał opowieści dotycz±ce Parku Pobiedy.
Potem znów położyli go na ziemię, obok rzucili Antona, i po chwili
stracił przytomność.
Coś jakby go popchnęło, podpowiedziało, że trzeba szybko wstawać.
Przeci±gn±ł się, zapalił latarkę osłaniaj±c j± ręk±, żeby światło nie uraziło
mu wrażliwych tuż po przebudzeniu oczu, rozejrzał się po namiocie (gdzie
jest karabin?!) i wyszedł na stację. Tak bardzo tęsknił za domem, jednak
teraz, kiedy znów znalazł się na WOGN-ie, wcale nie był z tego rad.
Pokryte sadz± sklepienie, podziurawione kulami opustoszałe namioty, w
powietrzu ciężki sw±d spalenizny... Wygl±dało na to, że wydarzyło się tu
coś strasznego, i stacja raż±co różniła się od tego, jak j± zapamiętał. Z
oddali, prawdopodobnie z przejścia na drugim końcu peronu, słychać było
czyjeś dzikie wycie, jakby kogoś tam zarzynali.


338

Dwie lampy awaryjne sk±po oświetlały stację, ich słabe światło z trudem
przebijało się przez ciężkie chmury dymu. Na całym peronie nikogo nie
było, tylko przed jednym z s±siednich namiotów, na podsadzce, bawiła się
mała dziewczynka. Artem chciał się od niej dowiedzieć, co tu się stało i
gdzie się podziali pozostali, ale kiedy dziewczynka go zobaczyła, zaczęła
głośno płakać, i chłopak zrezygnował.
Tunele. Tunele z WOGN-u do Ogrodu Botanicznego. Jeśli mieszkańcy
jego stacji w ogóle gdzieś odeszli, to mogły to być tylko przejazdy wiod±ce
do tego przeklętego miejsca. Gdyby pozostali uciekli do centrum, w stronę
Hanzy, nie zostawiliby jego i dziewczynki samych.
Artem zeskoczył na tory i ruszył ku czarnemu kręgowi wejścia do tunelu.
Nie miał broni, bez broni jest niebezpiecznie, pomyślał. Ale nie ma nic do
stracenia, a poza tym musi zorientować się w sytuacji. A nuż czarnym udało
się przerwać szyki obronne? Wtedy cała nadzieja była w nim. Musi poznać
prawdę i przekazać j± ich sojusznikom z południa.
Ciemność spadła na niego od razu po wejściu: wystarczyło przest±pić
linię, za któr± kończyła się stacja, a zaczynał tunel. Razem z mrokiem
przyszedł strach. Przed nim nie było widać zupełnie nic, za to dochodziły
stamt±d ohydne skrzecz±ce dĽwięki. Artem jeszcze raz pożałował, że nie ma
automatu, ale było za póĽno, żeby się wycofać.
W oddali, a potem coraz bliżej i bliżej zabrzmiały kroki. Jakby ruszały,
kiedy Artem szedł naprzód, i zamierały, kiedy się zatrzymywał. Kiedyś
działo się z nim coś podobnego, ale kiedy i jak to właściwie było, nie mógł
sobie przypomnieć. Budziło to wielki strach: iść naprzeciw niewidzialnemu
i nieznanemu... wrogowi? Zdradziecko trzęs±ce się kolana nie pozwalały
mu robić tego szybko, a upływaj±cy czas potęgował przerażenie. Na
skroniach poczuł zimny pot. Z każd± sekund± czuł się coraz bardziej
nieswojo.
Wreszcie, kiedy kroki rozległy się ze trzy metry od niego, Artem nie
wytrzymał i potykaj±c się, padaj±c i znów się podnosz±c, pobiegł z
powrotem na stację. Przy trzecim upadku ostatecznie zabrakło mu sił w
nogach, i zrozumiał, że śmierć jest nieunikniona.
- ...Wszystko na tym świecie jest zrodzone z Wielkiego Czerwia.
Kiedyś cały świat składał się z kamienia i nie było w nim nic prócz
kamienia. Nie było powietrza i nie było wody, nie było światła i nie było
ognia. Nie było człowieka i nie było zwierzęcia. Był tylko martwy kamień. I
wtedy zamieszkał w nim Wielki Czerw.
- A sk±d Wielki Czerw? Sk±d przychodzi? Kto go rodzi?
- Wielki Czerw był zawsze. Nie przerywaj. Zamieszkał w samym
centrum świata i powiedział: ten świat będzie mój. Jest zrobiony z twardego

339

kamienia, lecz ja wygryzę w nim swe tunele. Jest zimny, lecz ja ogrzeję go
ciepłem swego ciała. Jest ciemny, lecz ja oświetlę go światłem swoich oczu.
Jest martwy, lecz ja zasiedlę go swoimi istotami.
- Kto to istoty? Co to?
- Istoty to stwory, które Wielki Czerw wydał na świat ze swego łona. I
ty, i ja, wszyscy jesteśmy jego istotami. Więc tak. I wtedy powiedział
Wielki Czerw: wszystko będzie tak, jak powiedziałem, bo ten świat od tej
chwili jest mój. I zacz±ł wygryzać tunele w twardym kamieniu i
rozmiękczył kamień w swoich wnętrznościach, ślina i soki zmoczyły go, i
kamień stał się żywy, i zacz±ł rodzić grzyby. I gryzł Wielki Czerw kamień, i
przepuszczał go przez siebie, i robił tak tysi±ce lat, póki jego tunele nie
przebiły się przez cał± ziemię.
- Tysi±c, co to? Jeden, dwa, trzy? Ile? Tysi±c?
- Masz dziesięć palców u r±k. I Szarap ma dziesięć palców... Nie,
Szarap ma dwanaście... Nie pasuje. Powiedzmy, że Grom ma dziesięć
palców. Gdyby wzi±ć ciebie, Groma i jeszcze innych, żeby razem było ich
tylu, ile masz palców, to wszyscy będ± mieli dziesięć razy dziesięć palców.
To jest sto. A tysi±c to kiedy jest dziesięć razy sto.
- Dużo palców. Nie umiem policzyć.
- Nieważne. Więc tak. Kiedy w ziemi pojawiły się tunele Wielkiego
Czerwia, jego pierwsze dzieło było skończone. I wtedy powiedział on: oto
wygryzłem w twardym kamieniu tysi±ce tysięcy tuneli i kamień rozsypał się
w proch. I przeszedł ten proch przez moje wnętrzności i został strawiony
przez soki mojego życia, i sam stał się żywy. I wcześniej zajmował kamień
cał± przestrzeń świata, a teraz pojawiło się miejsce puste. Teraz jest miejsce
dla moich dzieci, które rodzę. I wyszły z jego łona pierwsze stworzenia
jego, których imienia nikt już nie pamięta. I były one duże i silne,
przypominaj±c samego Wielkiego Czerwia. I pokochał je Wielki Czerw.
Ale nie miały czego pić, bo na świecie nie było wody, i wymarły one z
pragnienia. I wtedy Wielki Czerw się zasmucił. Do tej pory nieznany był
mu smutek, bowiem nie miał kogo kochać i nie była mu znana samotność.
Lecz kiedy stworzył nowe życie, pokochał je, i trudno mu było się z nim
rozstać. I wtedy Wielki Czerw zacz±ł płakać, i łzy jego wypełniły świat. Tak
pojawiła się woda. I powiedział: oto teraz jest i miejsce, żeby w nim żyć i
woda, żeby j± pić. I ziemia, nasycona sokami z moich wnętrzności, jest
żywa i rodzi grzyby. Stworzę teraz istoty, urodzę dzieci swoje. Będ± żyć w
tunelach, które wygryzłem, i pić łzy moje, i jeść grzyby wyrosłe na sokach z
moich wnętrzności. I bał się urodzić znów ogromne stworzenia, sobie
podobne, gdyż mogłoby nie starczyć im miejsca, i wody, i grzybów.
Najpierw stworzył pchły, potem szczury, potem koty, potem kury, potem
psy, potem świnie, potem człowieka. Ale nie stało się według jego planu:
pchły zaczęły pić krew, a koty jeść szczury, a psy zagryzać koty, a człowiek

340

zabijać je wszystkie i jeść. I kiedy pierwszy raz człowiek zabił i zjadł
drugiego człowieka, zrozumiał Wielki Czerw, że dzieci jego okazały się
niegodne jego, i zapłakał. I za każdym razem, kiedy człowiek je człowieka,
Wielki Czerw płacze, i jego łzy płyn± tunelami i zatapiaj± je.
- Człowiek dobry. Smaczne mięso. Słodkie. Ale jeść można tylko
wrogów. Ja wiem.
Artem ścisn±ł i rozluĽnił palce u r±k. Nadgarstki miał spętane na plecach
kawałkiem drutu i mocno zdrętwiałe, ale przynajmniej znów mógł je
kontrolować. Nawet to, że bolało go całe ciało, było teraz dobrym znakiem.
Paraliż wywołany przez zatrut± igłę okazał się czasowy. W głowie kr±żyła
mu idiotyczna myśl, że sam, w odróżnieniu od nieznanego opowiadaj±cego,
nie miał pojęcia, sk±d w metrze wzięły się kury. Najpewniej handlarze
zdołali je przynieść z jakiegoś bazaru. Że świnie pochodz± z jednego z
pawilonów WOGN-u, to wiedział, ale kury...
Spróbował rozejrzeć się dookoła, ale wszędzie widział absolutn±
atramentow± czerń. Jednak w pobliżu ktoś był. Minęło już pół godziny
odk±d Artem odzyskał przytomność i, wstrzymuj±c oddech, podsłuchiwał
dziwn± rozmowę. Stopniowo zaczynał rozumieć dok±d trafił.
- On się rusza, ja słyszę  - rozległ się ochrypły głos  - wołam dowódcę.
Dowódca robi przesłuchanie.
Coś zaszurało i ucichło. Artem próbował poruszyć nogami. One też
okazały się być zwi±zane drutem. Spróbował przekręcić się na drugi bok i
trafił w coś miękkiego. Rozległ się przeci±gły, pełen bólu jęk.
- Anton! To ty? - wyszeptał Artem.
Odpowiedzi nie było.
- Aha... Wrogowie Wielkiego Czerwia się ocknęli...

- odezwał się
szyderczo ktoś z ciemności. - Lepiej już byście nie dochodzili do siebie.
Był to ten sam brzęcz±cy m±dry głos, który przez ostatnie pół godziny
nieśpiesznie opowiadał o Wielkim Czerwiu i stworzeniu życia. Od razu było
jasne, że jego posiadacz różni się od pozostałych mieszkańców stacji:
zamiast krótkich prymitywnych fraz, mówił zwykłymi, choć nieco
napuszonymi zdaniami, a i tembr głosu miał zupełnie ludzki, nie to, co u
innych.
- Kim jesteś? Niech pan nas wypuści!
  - z trudem ruszaj±c językiem,
wychrypiał Artem.
- Tak, tak. Właśnie tak wszyscy mówi±. Niestety nie, dok±dkolwiek
chcieliście dojść, wasza podróż się skończyła. Przesłuchaj± was i zeżr±. Co
tu zrobić? Dzikusy... - obojętnie odpowiedział głos z ciemności.
- Pan... też jest w niewoli? - domyślił się Artem.


341

- Wszyscy jesteśmy. Was akurat dzisiaj oswobodz±
  - zachichotał jego
niewidoczny rozmówca.
Anton znów jękn±ł, poruszył się, wymamrotał coś niezrozumiałego, ale
nie odzyskał przytomności.
- Ale czemu my tu siedzimy w ciemności? Zupełnie jak jacyś
jaskiniowcy!
Szczęknęła zapalniczka i płomień oświetlił twarz mówi±cego: dług± siw±
brodę, brudne posklejane włosy i ironiczne szare oczy, nikn±ce w siatce
zmarszczek. Z wygl±du miał ponad sześćdziesi±t lat. Siedział na krześle po
drugiej stronie żelaznej kraty, przecinaj±cej pokój na pół. Na WOGN-ie też
taki był: nazywał się dziwnie, "małpiarnia", choć Artem widział małpy
tylko w podręcznikach do biologii i w ksi±żkach dla dzieci. W
rzeczywistości tego pomieszczenia używało się jako więzienia.
- Nijak nie mogę się przyzwyczaić do tej diabelskiej ciemności, muszę
korzystać z tego cholerstwa - poskarżył się starzec, osłaniaj±c oczy.  - No, i
po co żeście tu przyleĽli? Co, z tamtej strony nie starcza wam miejsca?
- Niech pan posłucha  - nie dał mu dokończyć Artem.
  - Przecież pan
jest wolny... Może nas pan wypuścić! Zanim wróc± ci ludożercy! Przecież
pan jest normalnym człowiekiem...
- Rozumie się, że mogę  - odparł ten - i, oczywiście, nie zrobię tego. Z
wrogami Wielkiego Czerwia żadnych interesów nie robimy.
- Jakiego znowu Wielkiego Czerwia? O czym pan mówi?! Nigdy nawet
o nim nie słyszałem, a co dopiero być jego wrogiem...
- Nieważne, czy słyszeliście, czy nie. Przyszliście z tamtej strony, z
miejsca, gdzie mieszkaj± jego wrogowie, czyli możecie być tylko
zwiadowcami - szydercze brzęczenie w głosie starca zmieniło się w zgrzyt
stali. - Macie broń paln± i latarki! Szatańskie mechaniczne zabawki!
Maszyny do zabijania! Jakich jeszcze chcesz dowodów na to, że jesteście
niewierni, wrogowie życia, wrogowie Wielkiego Czerwia?  - poderwał się z
krzesła i podszedł do kraty.  - To wy i tacy jak wy, jesteście wszystkiemu
winni!
Starzec zgasił rozgrzan± zapalniczkę, i w zapadłej ciemności było
słychać jak dmucha na oparzone palce. Potem zabrzmiały nowe głosy,
sycz±ce i mroż±ce krew w żyłach. Artem zacz±ł się bać. Przypomniał sobie
o Tretiaku, zabitym zatrut± igł±.
- Proszę! - szepn±ł żarliwie. - Póki jeszcze nie jest za póĽno! No, po co
to panu?
Starzec nic nie odpowiedział. Po chwili pomieszczenie wypełniły
dĽwięki: klaśnięcia gołych stóp na betonie, chrapliwe oddechy, świst
wci±ganego przez nozdrza powietrza. Chociaż Artem nie widział żadnego z

342

tych, którzy weszli, czuł, że jest ich kilku, i wszyscy uważnie go obserwuj±,
przygl±daj± się mu, węsz±, słuchaj±, jak głośno, na cały pokój, wali mu
serce.
- Ludzie ognia. Pachnie prochem, pachnie strachem. Jeden

- zapach
stacji z tamtej strony. Drugi
  - obcy. Jeden, drugi  - wrogowie - zasyczał
wreszcie czyjś głos.
- Niech Wartan działa - rozkazał drugi głos.
- Zapal światło - poprosił ktoś.
Znów trzasnęła zapalniczka.
W pokoju, oprócz starca, w którego ręce drżał płomyczek, stało trzech
ogolonych dzikusów, osłaniaj±cych dłońmi oczy. Jednego z nich,
przysadzistego i brodatego, Artem już dzisiaj widział. Drugi też wydał mu
się dziwnie znajomy. Patrz±c Artemowi prosto w oczy, zrobił krok do
przodu i znalazł się przy kracie. Pachniał inaczej niż pozostali: Artem
uchwycił dochodz±cy od tego człowieka ledwie wyczuwalny odór
rozkładaj±cego się mięsa. Nie mógł oderwać wzroku od jego oczu: jak dwie
czarne dziury zaginały cały świat wokół siebie i wci±gały go do środka.
Artem się wzdrygn±ł: zrozumiał, gdzie wcześniej widział tę twarz. Był to
ten sam stwór, który napadł na niego w nocy na Kijewskiej.
Artema ogarnęło dziwne uczucie, podobne do paraliżu, który
unieruchomił jego ciało po ukłuciu zatrutej igły, tylko tym razem całkowicie
bezsilny stał się jego umysł. Myśli zatrzymały się, i chłopak zastygł, szybko
otworzywszy swoj± świadomość przed t± ledwo przypominaj±c± człowieka
istot±, która w milczeniu pożerała go oczami.
- Przez luk... Został otwarty... Przyszliśmy po chłopczyka. Po syna
Antona. Którego porwano w nocy. To wszystko moja wina, pozwoliłem mu
słuchać waszej muzyki, przez rury... Wszedłem z drezyny. Nikomu więcej
nie powiedzieliśmy. Przyszliśmy we dwóch. Nie zamknęliśmy...

-
 posłusznie odpowiadał Artem na pytania, które słyszał w głowie.
Sprzeciwić się, albo coś ukryć przed bezdĽwięcznym głosem, który ż±dał
od niego odpowiedzi, było niemożliwości±. W ci±gu minuty przesłuchuj±cy
Artema dowiedział się wszystkiego, co go interesowało. Skin±ł głow± i
wycofał się. Płomyk zgasł. Powoli, niczym czucie w zdrętwiałej we śnie
ręce, Artemowi wróciło poczucie kontroli nad sob±.
- Wowan, Kułak, wracać do tunelu, do przejścia. Zamkn±ć  drzwi -
 rozkazał jeden z głosów, pewnie należ±cy do brodatego dowódcy.

-
 Wrogowie zostaj± tutaj. Dron pilnuje wrogów. Jutro święto, ludzie jedz±
wrogów, czcz± Wielkiego Czerwia.
- Co zrobiliście z Olegiem? Co zrobiliście z dzieckiem?
  - zachrypiał
Artem w ślad za nimi.

343

Drzwi zamknęły się z hukiem.


344

ROZDZIAŁ 17
DZIECI CZERWIA
Kilka minut minęło w całkowitej ciszy, i Artem, uznaj±c, że zostali sami,
znów się poruszył, próbuj±c chociażby usi±ść. Zbyt mocno skrępowane nogi
i ręce były zdrętwiałe i obolałe. Przypomniał sobie słowa ojczyma, który
wyjaśniał mu kiedyś, że jeśli zbyt długo trzymać opaskę albo bandaż, tkanki
mog± nawet zacz±ć obumierać. Chociaż, przyszło mu do głowy, co to teraz
za różnica?
- Wróg, leż spokojnie!
  - rozległ się nagle głos.
  - Dron pluje igłaparaliż!
- Nie trzeba - Artem posłusznie znieruchomiał - nie trzeba strzelać.
Błysnęła mu nadzieja: a jeśli rozmówiwszy się ze swoim strażnikiem,
zdoła przekonać go, żeby pomógł im się st±d wydostać? Ale o czym można
rozmawiać z dzikusem, który pewnie nie zrozumie nawet połowy jego
słów?
- Kto to jest Wielki Czerw?  - spytał o pierwsz± rzecz, jaka przyszła mu
do głowy.
- Wielki Czerw robi ziemię. Robi świat, robi człowieka. Wielki Czerw to
wszystko. Wielki Czerw to życie. Wrogowie Wielkiego Czerwia, ludzie
maszyn, to śmierć.
- Nigdy o nim nie słyszałem
  - starannie dobieraj±c słowa, powiedział
Artem. - Gdzie on mieszka?
- Wielki Czerw mieszka tutaj. Obok. Dookoła. Wszystkie tunele Wielki
Czerw kopie. Człowiek potem mówi: on to robi. Nie. To Wielki Czerw.
Daje życie, zabiera życie. Kopie nowe tunele, ludzie w nich mieszkaj±.
Dobrzy ludzie czcz± Wielkiego Czerwia. Wrogowie Wielkiego Czerwia
chc± zabijać. Kapłani tak mówi±.
- Kto to s± kapłani?
- Starsi ludzie, z włosami na głowie. Tylko oni mog±. Oni wiedz±, słysz±
życzenia Wielkiego Czerwia, mówi± ludziom. Dobrzy ludzie tak robi±. ¬li
ludzie nie słuchaj±. ¬li ludzi wrogowie, dobrzy ich jedz±.
Przypomniawszy sobie podsłuchan± rozmowę, Artem zacz±ł stopniowo
wszystko sobie układać. Jednym z takich kapłanów był na pewno starzec,
który opowiadał legendę o Czerwiu.
- Kapłan mówi: nie wolno jeść ludzi. Mówi, Wielki Czerw płacze, kiedy
jeden człowiek je drugiego
  - staraj±c się wyrażać swoje myśli tak, jak
dzikus, przypomniał mu Artem. - Jedzenie ludzi jest wbrew woli Wielkiego

345

Czerwia. Jeśli tu zostaniemy, zjedz± nas. Wielki Czerw będzie zasmucony,
będzie płakał... - dodał ostrożnie.
- Oczywiście, że Wielki Czerw będzie płakał
  - dobiegł go z ciemności
szyderczy głos.  - Ale emocje emocjami, a białka z diety niczym się nie
zast±pi.
Mówił to ten sam starzec, Artem od razu poznał jego tembr głosu i
intonację. Nie mógł tylko zrozumieć, czy ten cały czas był w pokoju, czy
dopiero co bezszelestnie się do niego zakradł. Jakkolwiek było, nadzieja, by
wydostać się z klatki, zniknęła.
Potem Artemowi przyszła do głowy jeszcze jedna myśl, od której przej±ł
go dreszcz.
Jakie to szczęście, że Anton do tej pory się nie ockn±ł i tego nie słyszy,
pomyślał.
- A dziecko? Dzieci, które porywacie? Je też zjadacie? Chłopczyka?
Olega? - spytał prawie niesłyszalnie, wpatruj±c się w ciemność szeroko
otwartymi ze strachu oczami.
- Małych nie jemy
  - odezwał się dzikus, chociaż Artem myślał, że
odpowie starzec. - Mali nie mog± być Ľli. Nie mog± być wrogowie. Małych
zabieramy, żeby nauczyć jak żyć. Mówimy o Wielkim Czerwiu. Uczymy go
czcić.
- Brawo, Dron - pochwalił kapłan. - Mój ulubiony uczeń - wyjaśnił.
- Co się stało z chłopczykiem, którego porwali zeszłej nocy? Gdzie on
jest? Ten wasz potwór go zabrał, wiem o tym - rzekł Artem.
- Potwór? A niby kto spłodził te potwory?!
  - wybuchn±ł starzec.  - Kto
stworzył tych niemych, bezrękich, sześciopalcych, umieraj±cych przy
narodzinach i bezpłodnych? Kto pozbawił ich ludzkiego oblicza, obiecuj±c
im raj, i porzucił ich, by zdychali w ślepej kiszce tego przeklętego miasta?
Kto jest temu winien i kto w takim razie jest prawdziwym potworem?
Artem milczał. Strzec też nic więcej nie mówił i tylko ciężko oddychał,
staraj±c się uspokoić. W tym momencie Anton wreszcie się obudził.
- Gdzie on jest?  - wychrypiał. - Gdzie mój syn? Gdzie jest mój syn?!
Oddajcie mi syna!
Zacz±ł krzyczeć i, próbuj±c się uwolnić, zacz±ł się rzucać po podłodze,
uderzaj±c to o pręty kraty, to o ścianę.
- Rozrabiaka - dawnym szyderczym tonem zauważył starzec.
  - Dron,
uspokój go.
Dał się słyszeć dziwny dĽwięk, jak gdyby ktoś kaszln±ł albo zrobił silny
wydech.


346

Coś krótko świsnęło w powietrzu, i po kilku sekundach Anton znów
umilkł.
- Bardzo pouczaj±ce
  - powiedział kapłan.
  - Przyprowadzę chłopca,
niech popatrzy na tatę, pożegna się. Zreszt± dobry z niego malec, tata może
być z niego dumny, bardzo odważnie opiera się hipnozie...
  - Zaszurał po
posadzce i oddalił się, skrzypnęły otwieraj±ce się drzwi.
- Nie trzeba się bać
  - niespodziewanie miękko powiedział strażnik.
  -
 Dobrzy ludzie nie zabijaj±, nie jedz± dzieci wrogów. Mali nie grzesz±.
Można nauczyć dobrze żyć. Wielki Czerw wybacza małym wrogom.
- Boże mój, jaki znów Wielki Czerw? Przecież to kompletny absurd!
Gorzej od sekciarzy i satanistów! Jak wy możecie w niego wierzyć?
Ktokolwiek kiedykolwiek widział tego waszego Czerwia? Może ty go
widziałeś? - swoj± ostatni± tyradę Artem starał się wypowiedzieć z
sarkazmem, ale przekonuj±ce wykonanie, leż±c na podłodze ze zwi±zanymi
rękami i nogami, okazało się niełatwe.
Tak, jak wtedy, gdy czekał na egzekucję w niewoli u faszystów, zaczęła
go ogarniać obojętność co do własnego losu. Położył głowę na zimnej
podłodze i zamkn±ł oczy nie licz±c na odpowiedĽ.
- Na Wielkiego Czerwia nie wolno patrzeć. Zabronione!

- odparł
dzikus.
- Przecież to niemożliwe
  - niechętnie odezwał się Artem.
  - Nie ma
żadnego Czerwia... A tunele robili ludzie. Wszystkie s± zaznaczone na
planach... Jeden jest nawet okr±gły, tam gdzie Hanza, coś takiego tylko
ludzie mog± zbudować. Ale ty pewnie nawet nie wiesz, co to jest plan...
- Ja wiem  - spokojnie powiedział Dron.
  - Uczę się u kapłana, on
pokazuje. Na planie dużo tuneli nie ma. Nawet tu, u nas w domu, s± nowe
tunele, święte, a na planie nie ma. Ludzie maszyn robi± plany, myśl±, że
tunele oni kopi±. Głupi, pyszni. Niczego nie wiedz±. Za to Wielki Czerw ich
karze.
- Za co ich karze? - nie zrozumiał Artem.
- Za py... py-szę - starannie wymówił dzikus.
- Za pychę - potwierdził głos kapłana.
  - Wielki Czerw stworzył
człowieka jako ostatniego, i był człowiek jego ukochanym dzieckiem.
Albowiem innym nie dał rozumu, a człowiekowi dał. Wiedział on, że rozum
to niebezpieczna zabawka, i dlatego nakazał: żyj w pokoju z sob±, w pokoju
z ziemi±, w pokoju z życiem i wszystkimi stworzeniami, i czcij mnie. Potem
odszedł Wielki Czerw do najgłębszych wnętrzności ziemi, ale przedtem
powiedział: przyjdzie dzień, że wrócę. Rób tak, jakbym był tuż obok. I
ludzie posłuchali swojego stwórcy i żyli w pokoju z ziemi±, któr± stworzył,
i w pokoju z sob± nawzajem, i w pokoju z innymi stworzeniami, i czcili
Wielkiego Czerwia. I rodziły im się dzieci, i ich dzieciom rodziły się dzieci,

347

i z ojca na syna, z matki na córkę przekazywali słowa Wielkiego Czerwia.
Lecz umarli ci, którzy na własne uszy słyszeli jego nakaz, i umarły ich
dzieci, i minęło wiele pokoleń, a Wielki Czerw wci±ż nie wracał. I wtedy
jeden za drugim przestali ludzie przestrzegać jego przykazań i robić tak, jak
chciał. I pojawili się ci, którzy powiedzieli: Wielkiego Czerwia nigdy nie
było i nie ma teraz. A inni czekali, aż Wielki Czerw powróci i ich ukarze.
Spali ich ogniem swoich oczu, pożre ich ciała i zasypie tunele, w których
mieszkaj±. Ale Wielki Czerw nie wracał i tylko płakał nad ludĽmi. I łzy jego
podnosiły się z głębi ziemi i podtapiały dolne tunele. Ale ci, co odwrócili się
od swego stwórcy, powiedzieli: nikt nas nie stworzył, my byliśmy zawsze.
Piękny i potężny jest człowiek, nie mógł być stworzony przez ziemnego
Czerwia! I powiedzieli: cała ziemia jest nasza, i była nasza, i będzie, a
tunele w niej zrobił nie Wielki Czerw, a my i przodkowie nasi. I rozpalili
ogień i zaczęli zabijać istoty, które stworzył Wielki Czerw, mówi±c: oto
całe życie, które jest wokół, jest nasze, i wszystko jest tu tylko po to, żeby
nasycić nasz głód. I stworzyli maszyny, żeby zabijać szybciej, żeby siać
śmierć, żeby niszczyć życie stworzone przez Wielkiego Czerwia, i
podporz±dkować jego świat sobie. Ale i wtedy nie wyszedł on ze swych
nieprzebytych głębin, do których odszedł. I zaśmiali się oni, i zaczęli dalej
czynić wbrew temu, co mówił. I postanowili go poniżyć, stworzyć takie
maszyny, które będ± naśladować postać jego. I stworzyli takie maszyny, i
weszli do ich wnętrza, i śmiali się: oto, powiedzieli, teraz możemy sami
kontrolować Wielkiego Czerwia, i to nie jednego, a dziesi±tki. I bije światło
z ich oczu, i słychać grom, gdy pełzn±, i ludzie wychodz± z jego łona. To
my stworzyliśmy Czerwia, a nie Czerw nas. Ale i to im nie wystarczyło.
Rosła w ich sercu nienawiść. Postanowili, że zniszcz± sam± ziemię, w której
żyli. I stworzyli tysi±ce różnych maszyn: buchaj±cych płomieniem, i
pluj±cych żelazem, i rozrywaj±cych ziemię na części. I zaczęli niszczyć
ziemię i wszystko co żyje, co w niej było. I wtedy nie wytrzymał Wielki
Czerw i przekl±ł ich: odebrał im swój najcenniejszy dar: rozum. Owładnęło
nimi szaleństwo, obrócili swe maszyny przeciwko sobie nawzajem i zaczęli
się wzajemnie zabijać. I już nie pamiętali, dlaczego robi± to, co robi±, ale
nie mogli przestać. Tak Wielki Czerw pokarał człowieka za pychę.
- Ale nie wszystkich? - spytał dziecinny głos.
- Nie. Byli tacy, którzy zawsze pamiętali o Wielkim Czerwiu i czcili go.
Wyrzekli się maszyn i świata i żyli w pokoju z ziemi±. Oni się uratowali i
Wielki Czerw nie zapomniał o ich wierności, i zachował rozum ich, i
obiecał oddać im cały świat, kiedy jego wrogowie padn±. I tak będzie.
- I tak będzie - chórem powtórzyli dzikus i dziecko.
- Oleg? - słysz±c w dziecięcym głosiku coś znajomego, zawołał Artem.
Dziecko nic nie odpowiedziało.


348

- I po dziś dzień wrogowie Wielkiego Czerwia mieszkaj± w wykopanych
przez niego tunelach, bo nie mog± już nigdzie się ukryć, ale nadal sławi± nie
jego, a swoje maszyny. Cierpliwość Wielkiego Czerwia jest wielka i
starczyło jej na długie wieki ludzkich wybryków. Ale ona też nie jest
nieskończona. Powiedziane jest, że kiedy zada on ostatni cios w ciemne
serce kraju wrogów, ich wola będzie złamana, a mir dostan± dobrzy ludzie.
Powiedziane jest, że wybije godzina, i Wielki Czerw wezwie na pomoc
rzeki, i ziemię, i powietrze. I zawali się ziemia, i run± grzmi±ce potoki, i
ciemne serce wroga zniknie w otchłani. I wtedy wreszcie zatriumfuj±
sprawiedliwi, i dobrzy będ± szczęśliwi, i zapanuje życie bez chorób, i
grzybów będzie do syta, i wszelakiego mięsa obfitość.
Zapłon±ł płomyczek. Artemowi udało się jakoś oprzeć plecami o ścianę,
i teraz nie musiał już męczyć się i wyginać, żeby mieć w polu widzenia
ludzi po tamtej stronie kraty.
Na podłodze pośrodku pokoju, plecami do niego, siedział po turecku
mały chłopiec. Nad nim wznosiła się zasuszona postać kapłana, oświetlona
płomieniem zapalniczki. Dzikus z rurk± do dmuchania stał obok, oparty o
futrynę drzwi. Wszystkie oczy były skierowane na starca, który dopiero co
zakończył swoj± opowieść.
Artem z trudem obrócił głowę i spojrzał na Antona, zastygłego w tej
konwulsyjnej pozie, w której dosięgła go paraliżuj±ca strzała. Wpatrywał się
w sufit i nie mógł widzieć syna, ale na pewno wszystko słyszał.
- Wstań, synku, i popatrz na tych ludzi - powiedział kapłan.
Chłopiec od razu zerwał się na nogi i odwrócił w stronę Artema. To był
Oleg.
- PodejdĽ do nich bliżej. Poznajesz któregoś z nich? - spytał starzec.
- Tak - przytakn±ł chłopiec, patrz±c spode łba na Artema.

- To mój
tata, a razem z tym wujkiem słuchaliśmy waszych piosenek. Przez rury.
- Twój tata i jego przyjaciel to Ľli ludzie. Używali maszyn i chcieli
poniżyć Wielkiego Czerwia. Pamiętasz, opowiadałeś mi i wujkowi
Wartanowi, co robił twój tata, kiedy Ľli ludzie chcieli rozwalić świat?
- Tak - jeszcze raz kiwn±ł głow± Oleg.
- To powiedz nam to jeszcze  raz - starzec przełożył zapalniczkę do
drugiej ręki.
- Mój tata pracował w wuera. W wojskach rakietowych. Był
rakietowcem. Chciałem być taki jak on, kiedy dorosnę.
Artemowi zaschło w gardle. Jakże on wcześniej nie mógł rozwikłać tej
zagadki? To st±d chłopczyk wzi±ł tę dziwn± naszywkę i to dlatego oznajmił,
że też jest rakietowcem, tak jak i zabity Tretiak! Był to niewiarygodny zbieg
okoliczności, w całym metrze ostali się pojedynczy ludzie, którzy służyli w

349

wojskach rakietowych... I dwóch z nich znalazło się na Kijewskiej. Czy to
mógł być przypadek?
- Rakietowcem... Ci ludzie uczynili światu więcej zła, niż wszyscy
pozostali razem wzięci. Obsługiwali maszyny i urz±dzenia, które spaliły i
unicestwiły ziemię i prawie całe życie na niej. Wielki Czerw wybacza
wielu, którzy pobł±dzili, ale nie tym, którzy wydawali rozkazy zburzenia
świata i siania w nim śmierci, i nie tym, którzy je wypełniali. Twój ojciec
zadał niewysłowiony ból Wielkiemu Czerwiowi. Twój ojciec swoimi
rękoma zburzył nasz świat. Czy wiesz, na co zasługuje?
  - głos starca stał
się surowy, znów zabrzmiała w nim stal.
- Na śmierć? - niepewnie spytał chłopiec, ogl±daj±c się to na kapłana, to
na swojego ojca skulonego na podłodze małpiarni.
- Na śmierć  - potwierdził kapłan.  - On musi umrzeć. Im prędzej umr±
Ľli ludzie, którzy zadali ból Wielkiemu Czerwiowi, tym wcześniej wypełni
się jego obietnica, i świat odrodzi się i zostanie oddany dobrym ludziom.
- To znaczy, że tata musi umrzeć - zgodził się Oleg.
- Brawo! - starzec delikatnie poklepał chłopca po głowie.

- A teraz
biegnij, pobaw się jeszcze z wujkiem Wartanem i z dziećmi! Tylko uważaj
w ciemności, nie przewróć się! Dron, odprowadĽ go, posiedzę sobie jeszcze
z nimi. Wróć z pozostałymi za pół godziny i zabierzcie z sob± worki,
będziemy wszystko szykować.
¦wiatło zgasło. Energiczne kroki dzikusa i lekkie dziecięce tupanie
ucichły w oddali. Kapłan odkaszln±ł i odezwał się do Artema:
- Pogawędzę sobie z tob± trochę, jeśli nie masz nic przeciwko. Jeńców u
nas zwykle nie bior±, co najwyżej dzieci, bo rodz± im się wci±ż tylko w±tłe i
chore... A dorosłych najczęściej przynosz± ogłuszonych. Chętnie bym
nawet z nimi porozmawiał, a i może oni sami by nie odmówili, tylko
widzisz, za szybko ich zjadaj±...
- To po co ich uczycie, że jedzenie ludzi jest  złe? - obojętnie spytał
Artem. - Że ten Czerw płacze i tak dalej?
- Cóż, jak by to powiedzieć... Przyda im się to w przyszłości. Wy
oczywiście nie doczekacie tej chwili, ja zreszt± też, ale teraz tworz± się
podstawy przyszłej cywilizacji: kultury, która będzie żyć w zgodzie z
przyrod±. Dla nich kanibalizm to zło konieczne. Bez białka zwierzęcego, jak
widzisz, się nie da. Lecz zostan± podania, i kiedy bezpośrednia potrzeba, by
zabijać i żreć sobie podobnych, minie, powinni z tym skończyć. I to wtedy
Wielki Czerw o sobie przypomni. Szkoda tylko, że nie dożyję tych pięknych
czasów... - starzec znów nieprzyjemnie się zaśmiał.
- Wie pan, tyle się już napatrzyłem w metrze  - powiedział Artem. - Na
jednej stacji wierz±, że jeśli kopać głęboko, to można dokopać się do piekła.
Na innej, że mieszkamy już w przedsionku raju, gdyż ostatnia bitwa dobra i

350

zła już się dokonała, i ci, którzy przeżyli, s± wybrani by wejść do Królestwa
Bożego. Po tym wszystkim historia o tym waszym Czerwiu już nie brzmi
zbyt przekonuj±co. Pan sam chociaż w to wierzy?
- A co za różnica, w co wierzę ja, albo inni kapłani?
  - uśmiechn±ł się
starzec. - Życia zostało ci niewiele, parę godzin, tak więc opowiem ci coś
niecoś. Z nikim nie można być tak szczerym, jak z tym, kto wszystkie twoje
wyznania zabierze do grobu... Tak więc to, w co wierzę ja sam, jest
nieważne. Najważniejsze, w co wierz± ludzie. Nie jest łatwo uwierzyć w
boga, którego sam stworzyłem...
  - kapłan przerwał na chwilę i zamyślił
się, a potem ci±gn±ł:  - Jakby ci to wytłumaczyć? Kiedyś byłem studentem,
studiowałem filozofię i psychologię na uniwersytecie, chociaż w±tpię, czy
coś ci to mówi. I miałem takiego profesora, wykładowcę psychologii
poznawczej: bardzo m±dry człowiek, tak rozkładał cały proces myślowy na
czynniki pierwsze, że aż miło było posłuchać. Akurat wtedy, podobnie jak i
inni w tym wieku, zadawałem sobie pytanie o istnienie Boga, czytałem
różne ksi±żki, prowadziłem całonocne kuchenne dyskusje, no, tak jak
wszyscy. I skłaniałem się ku temu, że prawdopodobnie jednak go nie ma. I
w którymś momencie stwierdziłem, że właśnie ten profesor, wielki znawca
ludzkiej duszy, może mi jasno odpowiedzieć na to trapi±ce mnie pytanie.
Przyszedłem do niego do gabinetu, niby żeby porozmawiać o referacie, i
potem pytam: a jak to jest według pana, Iwanie Michajłowiczu, czy Bóg
jednak istnieje? Bardzo mnie wtedy zdziwił. Dla mnie, mówi, taka kwestia
nie istnieje. Sam pochodzę z wierz±cej rodziny, przywykłem do myśli, że
istnieje. Nie próbuję analizować wiary z psychologicznego punktu
widzenia, a to dlatego, że nie chcę. I w ogóle, mówi, jest to dla mnie nie tyle
kwestia zasadniczej wiedzy, co codziennego postępowania. Moja wiara nie
zawiera się w tym, że jestem szczerze przekonany o istnieniu siły wyższej,
ale w tym, że wypełniam przykazania, modlę się co wieczór, chodzę do
cerkwi. Jest mi od tego lepiej, spokojniej. Tak to było - starzec umilkł.
- I co? - nie wytrzymał Artem po minutowej pauzie.
- A to. Wierzę w Wielkiego Czerwia, czy nie wierzę, nie jest takie
ważne. Ale przykazania włożone w boże usta żyj± przez wieki. Sprawa jest
prosta: stworzyć boga i nauczać o nim właściwymi słowami. I uwierz mi,
Wielki Czerw nie jest gorszy od innych bogów i przeżyje wielu z nich.
Artem zamkn±ł oczy. Ani Dron, ani wódz tego przedziwnego plemienia,
ani nawet takie dziwne stwory jak Wartan, na pewno nie poddaj± wiary w
Wielkiego Czerwia w najmniejsz± nawet w±tpliwość. Dla nich była to
oczywistość, jedyne wyjaśnienie tego, co widzieli dookoła, jedyna zasada
postępowania i miara dobra i zła. W co innego mógł wierzyć człowiek,
który nie widział w swoim życiu niczego prócz metra? Ale było też w
legendach o Czerwiu coś, czego Artem nie rozumiał.


351

- Ale dlaczego nastawia ich pan przeciwko maszynom? Co jest złego w
technice? Elektryczność, światło, broń palna, jak pan chce, żeby pana lud
bez tego przeżył? - zapytał.
- Co jest złego w maszynach?!
  - ton starca całkowicie się zmienił:
fałszywa dobroduszność i cierpliwość, z którymi dopiero co wyrażał swoje
myśli, zniknęły.  - Chcesz na godzinę przed śmierci± przekonywać mnie o
potrzebie maszyn?! Rozejrzyj się dookoła! Tylko ślepiec by nie dostrzegł,
że jeśli ludzkość zawdzięcza czemuś swój upadek, to tylko temu, że zbytnio
polegała na maszynach! Jak śmiesz zaj±kn±ć się chociaż o ważnej roli
techniki tutaj, na mojej stacji? Ty miernoto!
Artem zupełnie się nie spodziewał, że jego pytanie, chyba mniej
buntownicze od poprzedniego, o wiarę w Wielkiego Czerwia, wywoła u
starca tak± reakcję. Nie wiedz±c, co odpowiedzieć, umilkł. W ciemności
słychać było, jak kapłan ciężko oddycha, szepcz±c jakieś przekleństwa i
staraj±c się uspokoić. Przemówił dopiero po kilku minutach.
- Odwykłem od rozmów z niewiernymi  - s±dz±c z głosu, starzec znów
wzi±ł się w garść.  - Zagadałem się z tob±, ale młodzież coś zatrzymało, nie
przynosz± worków  - zaakcentował ostatnie słowo i zrobił dramatyczn±
pauzę.
- Jakich znowu worków? - dał się złapać Artem.
- Będ± was przygotowywać. Kiedy wspominałem o torturach, wyraziłem
się nieprecyzyjnie. Wielki Czerw nie pochwala bezmyślnego okrucieństwa.
Po co przesłuchiwać, jeśli nie zd±żysz jeszcze zadać pytania, a człowiek już
sam na nie odpowiada? Miałem na myśli coś innego. Ja i koledzy, kiedy
zrozumieliśmy, że zwyczaj kanibalizmu się tu zakorzenił i nic się na to nie
poradzi, postanowiliśmy zatroszczyć się przynajmniej o kulinarny aspekt
problemu. Ktoś sobie wtedy przypomniał, że Koreańczycy, kiedy jedz± psy,
wsadzaj± je żywcem do worka i bij± pałkami na śmierć. Mięso dużo na tym
zyskuje. Robi się miękkie, delikatne. Można powiedzieć, że dla jednego to
oznacza liczne krwiaki, dla drugiego bite kotlety. Tak że proszę nas nie
s±dzić zbyt surowo. Ja to bym nawet chętnie najpierw uśmiercał, a potem
dopiero tymi pałkami, ale to jest jednak konieczne, żeby te krwotoki
wewnętrzne były. Przepis to przepis
  - starzec zapalił nawet zapalniczkę,
żeby ponapawać się wywołanym efektem.
  - Ale coś im długo schodzi,
czyżby coś się sta... - dodał.
Zdanie przerwał mu przenikliwy krzyk. Dały się słyszeć krzyki, odgłosy
bieganiny, dziecięcy płacz, złowieszcze świsty... Na stacji coś się działo.
Kapłan przysłuchiwał się z niepokojem hałasowi, potem zgasił zapalniczkę i
ucichł.
Kilka minut póĽniej na progu zagrzmiały ciężkie buciory i zabrzmiał
niski głos:

352

- Jest tu kto?
- Tak! My tu jesteśmy! Artem i Anton!

- co sił krzykn±ł Artem, w
nadziei, że starzec nie ma za pazuch± rurki z truj±cymi strzałami.
- Tutaj s±! Osłaniaj mnie i młodego! - krzykn±ł jakiś głos.
Zapłonęło oślepiaj±co jasne światło. Starzec rzucił się do wyjścia, ale
człowiek je blokuj±cy zbił go z nóg uderzeniem w szyję. Kapłan krótko
zarzęził i padł na ziemię.
- Drzwi, trzymaj drzwi!
Coś huknęło, z sufitu posypał się tynk i Artem zamkn±ł oczy. Kiedy je
otworzył, w pokoju stało już dwóch ludzi. Wygl±dali niezwykle, czegoś
takiego jeszcze nie widział.
Ubrani w ciężkie, długie kamizelki kuloodporne, założone na obcisłe
czarne uniformy, obaj byli uzbrojeni w nietypowe krótkie automaty z
celownikami laserowymi i tłumikami. I bez tego groĽnego wygl±du
dopełniały masywne tytanowe hełmy z przyłbicami, jak u komandosów
Hanzy, i niewiadomego przeznaczenia duże metalowe tarcze ze szczelinami
do patrzenia.
Jednemu z nich wisiał na plecach miotacz płomieni.
Szybko obejrzeli pokój, oświetlaj±c go dług± i niewiarygodnie siln±
latark±, kształtem przypominaj±c± raczej pałkę policyjn±.
- To oni? - spytał jeden z nich.
- Tak - potwierdził drugi.
Przyjrzawszy się w skupieniu zamkowi na drzwiach do małpiarni,
pierwszy cofn±ł się, zrobił kilka kroków i z wyskoku uderzył butem w kratę.
Zardzewiałe zawiasy nie wytrzymały naporu, i drzwi runęły pół kroku od
Artema. Mężczyzna ukl±kł przy nim na jedno kolano i podniósł przyłbicę.
Wszystko wróciło na swoje miejsce: na Artema, mruż±c oczy, patrzył
Młynarz. Szeroki zębaty nóż zazgrzytał o druty pętaj±ce jego nogi i ręce i
kilkoma poci±gnięciami stalker go uwolnił.
- Żyjesz - z zadowoleniem zauważył Młynarz. - Dasz radę iść?
Artem skin±ł głow±, ale nie udało mu się stan±ć na nogi. Zdrętwiałe ciało
wci±ż jeszcze odmawiało mu posłuszeństwa.
Do pokoju wbiegło jeszcze kilku ludzi, z których dwóch natychmiast
zajęło pozycje obronne przy drzwiach. W oddziale było dokładnie ośmiu
żołnierzy: byli ubrani i wyposażeni prawie tak samo jak ci, którzy wdarli się
do pokoju jako pierwsi, ale niektórzy mieli jeszcze na sobie długie skórzane
płaszcze, takie jak Hunter. Jeden z nich postawił na ziemi chłopczyka,
którego do tej pory trzymał pod pach±, osłaniaj±c założon± na rękę tarcz±.
Ten od razu rzucił się do klatki i schylił nad Antonem.

353

- Tata! Tata! Ja ich specjalnie oszukałem, że jestem z nimi, naprawdę!
Pokazałem wujkowi gdzie jesteś! Przepraszam, tato! Tata, powiedz coś!
  -
 chłopczyk ledwo powstrzymywał łzy.
Szklanymi oczyma Anton obojętnie patrzył w sufit. Artem przestraszył
się, że druga dawka środka paraliżuj±cego jednego dnia dla dowódcy warty
mogła się okazać ostatni±. Młynarz przyłożył palec wskazuj±cy do szyi
rozci±gniętego na podłodze Antona.
- W porz±dku - stwierdził po kilku sekundach. - Żyje. Dajcie nosze!
W czasie kiedy Artem opowiadał o działaniu zatrutych strzał, dwóch
żołnierzy rozłożyło na podłodze nosze z materiału i położyli na nich
Antona.
Na ziemi poruszył się i zabełkotał coś znokautowany starzec.
- A to kto?  - spytał Młynarz, i kiedy Artem wyjaśnił, zdecydował:
  -
 Bierzemy go ze sob±, będzie nasza tarcz±. Jaka sytuacja?
- Wszędzie
wejściowych.

spokój
  - zameldował

komandos

pilnuj±cy

drzwi

- Wycofujemy się do tunelu, z którego przyszliśmy  - oznajmił stalker. -
 Musimy wrócić do bazy z rannym i zakładnikiem, żeby go przesłuchać.
Trzymaj - podał Artemowi automat  - jeśli wszystko będzie w porz±dku,
nie trzeba będzie z niego korzystać. Nie masz nawet pancerza, więc
będziesz pod nasz± ochron±. Pilnuj chłopca.
Artem kiwn±ł głow± i wzi±ł Olega za rękę, ledwo oderwawszy go od
noszy, na których leżał jego ojciec.
- Formujemy "żółwia" - rozkazał Młynarz.
Komandosi błyskawicznie utworzyli owal, wystawiaj±c na zewn±trz
tarcze, znad których wystawały tylko hełmy. Wolnymi rękami czterech z
nich złapało za nosze. Chłopiec i Artem znaleĽli się wewn±trz formacji,
całkowicie zasłonięci tarczami. Wziętemu do niewoli starcowi zakneblowali
usta, zwi±zali ręce za plecami i umieścili go na czele. Po kilku silnych
szturchańcach zrezygnował z prób ucieczki i umilkł, ponuro wpatruj±c się w
ziemię.
Oczami "żółwia" było dwóch pierwszych komandosów, którzy mieli
specjalne noktowizory przykręcone wprost do hełmów, tak że ręce
pozostawały wolne. Na rozkaz żołnierze pochylili się, zasłaniaj±c tarczami
nogi, i ruszyli szybko naprzód.
Wciśnięty pomiędzy komandosów, Artem ci±gn±ł za rękę
nienad±żaj±cego Olega. Nic nie widział i tego, co się działo, mógł się
domyślać tylko z urywanych komunikatów pozostałych.
- Troje z prawej... kobiety, dziecko.

354

- Z lewej! Arkady, arkady! Strzelaj±! - o metal tarcz zadzwoniły igły.
- Zdejmij ich!
Dał się słyszeć przytłumiony terkot automatów.
- Jeden leży... Drugi leży... Idziemy, idziemy!
- Z tyłu! Łomow! - znów wystrzały.
- Dok±d, dok±d? Tamtędy się nie da!
- Naprzód, powiedziałem! Trzymaj zakładnika!
- Cholera, przeleciała mi tuż przed oczami...
- Stój! Stój! Stać!
- Co jest?
- Wszystko zablokowane! Ze czterdziestu ludzi! Barykady!
- Daleko?
- Dwadzieścia metrów. Nie strzelaj±.
- Zachodz± z boków!
- Kiedy oni zd±żyli zbudować barykady?!
Na tarcze spadł prawdziwy grad strzał. Na sygnał wszyscy przyklęknęli
na jedno kolano, tak że teraz pancerz w całości ich okrywał. Artem pochylił
się, osłaniaj±c chłopczyka. Postawili nosze z Antonem na ziemi, i teraz
strzelców było dwa razy więcej.
- Nie odpowiadać! Nie odpowiadać! Czekamy...
- W but trafili...
- ¦wiatło gotowe... Na trzy
  - latarki i ognia. Kto ma noktowizor,
wybierać cele... Raz...
- Ale wal±...
- Dwa! Trzy!
W tym samy momencie zapaliło się kilka silnych latarek i zagrały
karabiny. Gdzieś przed nimi dało się słyszeć krzyki i jęki umieraj±cych.
Potem strzelanina nieoczekiwanie się skończyła. Artem zacz±ł nasłuchiwać.
- Tam s±, z biał± flag±... Poddaj± się, czy co?
- Przerwać ogień! Będziemy rozmawiać. Pokażcie zakładnika!
- Stój, ścierwo, gdzie leziesz? Trzymam, trzymam! Skubany staruch...
- Mamy waszego kapłana! Dajcie nam odejść!
  - krzykn±ł Młynarz.  -
 Dajcie nam wrócić do tunelu! Powtarzam, dajcie nam odejść!
- No, i co? Co tam się dzieje?
- Zero reakcji. Milcz±.

355

- Czy oni nas w ogóle rozumiej±?
- Poświeć mi lepiej na niego...
- Dajcie popatrzeć...
Potem nagle przestali mówić. Komandosi jakby pogr±żyli się w zadumie,
najpierw ci, którzy stali z przodu, potem również ochraniaj±cy tyły.
Nast±piła niedobra, pełna napięcia cisza.
- Co się dzieje? - spytał z niepokojem Artem.
Nikt mu nie odpowiedział. Ludzie przestali się nawet poruszać. Artem
poczuł, jak chłopczyk ścisn±ł mu dłoń swoj± spocon± ze zdenerwowania
r±czk±.
Trz±sł się.
- Czuję to... On na nich patrzy... - powiedział cicho.
- Wypuścić zakładnika - odezwał się nagle Młynarz.
- Wypuścić zakładnika - powtórzył drugi komandos.
Wtedy Artem nie wytrzymał, wyprostował się i wyjrzał zza tarcz i
hełmów: na przedzie, dziesięć kroków od nich, oświetlony trzema
promieniami latarek, nie mruż±c oczu i nie osłaniaj±c się rękami, stał
wysoki, przygarbiony człowiek z kawałkiem białego materiału w
wyci±gniętej żylastej ręce. Z tej odległości jego twarz było widać bardzo
dobrze... Zbyt dobrze. Był to stwór podobny do Wartana, który
przesłuchiwał go kilka godzin wcześniej. Artem schował się za tarczami i
odbezpieczył automat.
Scena, któr± dopiero co zobaczył, stała mu jeszcze przed oczami.
Zarazem straszna i hipnotyzuj±ca, przypomniała mu na sekundę o starej
ksi±żce "Baśnie i mity starożytnej Grecji", któr± lubił przegl±dać, kiedy był
mały. Jedna z legend opowiadała o potworze w połowie podobnym do
człowieka, którego wzrok zamienił w kamień wielu śmiałych wojowników.
Wstrzymał oddech, zebrał się w sobie, starał się nie patrzeć
hipnotyzerowi w oczy, wyskoczył ponad tarcze, niczym diabeł z pudełka, i
nacisn±ł spust. Po tej dziwnej bezdĽwięcznej walce, któr± prowadzili
między sob± przeciwnicy uzbrojeni w automaty z tłumikami i zatrute
strzały, wydało się, że seria z kałasznikowa zatrzęsła sklepieniem stacji.
Chociaż Artem był pewny, że nie może się z takiej odległości pomylić,
stało się to, czego bał się najbardziej: niewiadomym sposobem stwór odgadł
jego ruch, i gdy tylko głowa Artema pojawiła się nad tarczami jego wzrok
wpadł w sidła tych martwych oczu. Zd±żył nacisn±ć na spust, ale
niewidzialna ręka płynnie skręciła lufę w bok. Prawie cała seria poszła
obok, i tylko jedna kula trafiła stwora w ramię. Wydał rozrywaj±cy bębenki
gardłowy dĽwięk i jednym niedostrzegalnym ruchem znikn±ł w ciemności.

356

Mamy kilka sekund, pomyślał Artem. Tylko kilka sekund. Kiedy oddział
Młynarza wkraczał na Park Pobiedy, miał po swojej stronie element
zaskoczenia. Ale teraz, kiedy dzicy zorganizowali obronę i wystawili
swoich nieludzi, zdawało się, że nie ma szans przebić się przez tę zasłonę.
Jedynym wyjściem była ucieczka inn± drog±. W głowie błysnęły mu słowa
ich strażnika: ze stacji w nieznanym kierunku id± tunele, których nie ma na
mapie metra.
- S± tu inne tunele? - zapytał Olega.
- Tam za przejściem jest jeszcze jedna stacja, taka jak ta, jak w lustrze  -
 malec pokazał ręk±. - My się tam bawiliśmy. Tam s± inne tunele, jak tutaj,
ale nam powiedzieli, że tam nie wolno chodzić.
- Wycofujemy się! Do przejścia!  - staraj±c się zniżyć głos i upodobnić
go do rozkazuj±cego basu Młynarza, rykn±ł Artem.
- A po cholerę?! - zawołał z niezadowoleniem stalker.
Zdaje się, że dochodził do siebie. Artem złapał go za ramię.
- Szybciej, maj± tam hipnotyzera

- powiedział szybko.
  - Nie
przebijemy się przez tę blokadę! Tam jest drugie wyjście, za przejściem!
- Racja, ta stacja jest przecież podwójna... Odwrót!
  - podj±ł decyzję
stalker. - Trzymajcie barykadę! Do tyłu! Ruchy, ruchy!
Pozostali powoli, jakby niechętnie, zaczęli iść. Mobilizuj±c ich kolejnymi
rozkazami, Młynarz zdołał przeformować oddział i zacz±ć odwrót, zanim z
ciemności znów poleciały na nich strzały. Kiedy zaczęli się wspinać na
schody w przejściu, komandos, który szedł ostatni, krzykn±ł i złapał się za
goleń. Szedł jeszcze na sztywniej±cych nogach przez kilka sekund, Artem
widział to w rozbłyskach latarki. Ale potem całe ciało rannego ogarnęły
potworne konwulsje, skręciło go, niczym wyciśnięt± ścierkę, i padł na
ziemię. Oddział stan±ł. Pod osłon± tarcz dwóch wolnych żołnierzy rzuciło
się, by podnieść swojego towarzysza z ziemi, ale było już po wszystkim. Na
ich oczach jego skóra zsiniała, a na ustach pojawiła się piana. Artem
wiedział już, co to oznacza, podobnie jak Młynarz.
- WeĽ jego tarczę, hełm i automat! Szybko!

- nakazał Artemowi.  -
 Wycofujemy się, wycofujemy się!  - krzykn±ł pozostałym.
Tytanowy hełm był upaćkany okropn± pian± i trzeba by go było
zdejmować z głowy trupa. Artem nie mógł się jednak do tego zmusić.
Ograniczył się do karabinu i tarczy i wystrzelił wokół siebie serię, w
nadziei, że odstraszy ukrytych w ciemności zabójców, po czym zaj±ł
pozycję w ogonie szyku, osłonił się tarcz± i ruszył za pozostałymi.
Już prawie biegli. Potem ktoś daleko przed siebie rzucił granat dymny, i
korzystaj±c z zamieszania, oddział zacz±ł schodzić na tory. Jeszcze jeden
żołnierz wydał zdziwiony krzyk i padł na ziemię. Nosze z rannym Antonem

357

musiało teraz nieść tylko trzech ludzi. Artem nadal nie decydował się
wychylać zza tarczy i kilka razy strzelił do tyłu na oślep. Potem nast±piła
dziwna cisza: nie leciały już w ich kierunku igły, chociaż, s±dz±c z szelestu
kroków i głosów wokół, pościgu nie zaniechano. Nabrawszy odwagi, Artem
wyjrzał na zewn±trz.
Oddział znajdował się około dziesięć kroków od wejścia do tunelu.
Pierwsi komandosi wkroczyli już do środka, dwóch ukryło się i oświetlali
latarkami podejście i osłaniali pozostałych. Nie było jednak takiej potrzeby:
dzikusy, jak się zdawało, nie zamierzali iść za nimi. Tłoczyli się w półkolu,
opuścili swoje rurki do strzelania i osłaniaj±c się dłońmi przed oślepiaj±cym
światłem latarek, czekali na coś w milczeniu.
- Wrogowie Wielkiego Czerwia, słuchajcie!
Z tłumu wyst±pił naprzód ten sam brodaty wódz, który wydawał
polecenia podczas przesłuchania.
- Wrogowie id± do świętych tuneli Wielkiego Czerwia. Dobrzy ludzie
nie id± za wami. Dzisiaj nie wolno tam iść. Wielkie niebezpieczeństwo.
¦mierć, przekleństwo. Niech wrogowie oddaj± starego kapłana i odejd±.
- Nie ustępować, nie słuchać  ich - natychmiast rozkazał Młynarz.  -
 Idziemy.
Ostrożnie szli dalej. Artem z kilkoma komandosami, którzy szli na
końcu, wycofywał się nie spuszczaj±c zostaj±cej w tyle stacji z celowników.
Na pocz±tku rzeczywiście nikt za nimi nie szedł. Ze stacji dochodziły głosy:
ktoś się kłócił, z pocz±tku cicho, potem zacz±ł krzyczeć.
- Dron nie może! Dron musi iść! Za nauczycielem!
- Nie wolno iść! Stać! Stać!
Czarna sylwetka wyskoczyła z ciemności w światło latarek z tak±
szybkości±, że trafić w ni± było zupełnie niemożliwe. W ślad za ni± w
oddali ukazały się inne. Nie mog±c wzi±ć na cel pierwszego dzikusa, jeden
z komandosów rzucił coś przed siebie.
- Padnij! Granat!
Artem rzucił się na szyny twarz± w dół, osłaniaj±c rękami głowę, i
otworzył usta, tak, jak uczył go ojczym. Niewyobrażalny huk i ogłuszaj±ca
siła fali wybuchu uderzyły go w uszy, przyciskaj±c do ziemi. Leżał jeszcze
kilka minut, otwieraj±c i zamykaj±c oczy i próbuj±c dojść do siebie. W
głowie mu dzwoniło, przed oczami kr±żyły kolorowe plamy. Pierwszym
dĽwiękiem, który trafił do jego świadomości, były niezgrabne, wci±ż
powtarzaj±ce się słowa:
- Nie, nie, nie strzelaj, nie strzelaj, nie strzelaj, Dron nie ma broni, nie
strzelaj!


358

Podniósł głowę i rozejrzał się. Na przecięciu smug światła latarek, z
wysoko podniesionymi rękami, stał ten sam dzikus, który pilnował ich,
kiedy siedzieli w małpiarni. Dwóch komandosów trzymało go na
celowniku, oczekuj±c rozkazów, pozostali wstawali i otrzepywali się. W
powietrzu wisiał ciężki kamienny pył, od strony stacji leciał ostry dym.
- Co, zawaliło się? - spytał ktoś.
- Od jednego granatu... Całe metro ledwo się trzyma...
- No, przynajmniej już za nami nie pójd±. Zanim się przekopi±...
- Tego zwi±zać i bierzemy go ze sob±. Idziemy, nie ma czasu, nie
wiadomo, kiedy tamci się opamiętaj± - rozporz±dził Młynarz.
Przerwę zrobili dopiero po godzinie. Przez ten czas tunel kilka razy się
rozdwajał, i stalker, który szedł na przedzie, wybierał między odnogami. W
jednym miejscu na ścianach widniały ogromne żeliwne zawiasy, kiedyś
pewnie należ±ce do potężnej bramy. Obok nich walały się kawałki
hermetycznej zapory. Oprócz tego, nie było tu nic ciekawego: tunel był
zupełnie pusty, czarny i pozbawiony życia.
Szli powoli: uwięzionemu starcowi pl±tały się nogi, i kilka razy,
potkn±wszy się, padał na ziemię. Dron szedł niechętnie i przez cały czas
mruczał pod nosem coś o kl±twie, i że nie wolno, aż jego też zakneblowali.
Kiedy stalker postanowił wreszcie się zatrzymać i wysłał wartowników z
noktowizorami na pięćdziesi±t metrów w obie strony, pozbawiony sił
kapłan zwalił się na ziemię. Dzikus, błagalnie jęcz±c przez knebel, osi±gn±ł
to, że żołnierze przyci±gnęli go do starca, i, padaj±c przed nim na kolana,
zwi±zanymi rękoma pogładził go po głowie.
Mały Oleg rzucił się do noszy, na których leżał jego ojciec, i rozpłakał
się. Paraliż Antona min±ł, ale wci±ż był zamroczony, tak samo jak po
pierwszym ukłuciu igł±. Tymczasem stalker wzi±ł Artema na bok. Ten nie
mógł już powstrzymać ciekawości.
- Jak nas znaleĽliście? Już myślałem, że to koniec, że nas  zjedz± -
 przyznał się Młynarzowi.
- A to was trzeba było szukać? Drezynę zostawiliście prosto pod
włazem. Wartownicy zauważyli j± po półgodzinie, kiedy Anton nie
przychodził na herbatę. Po prostu sami nie odważyli się tam wejść.
Postawili straż, zameldowali naczelnikowi. O mały włos, a w ogóle byś się
na mnie nie doczekał. Potem jeszcze na Smoleńsk± poszedłem, do bazy, po
posiłki. To była zbiórka alarmowa, ale wszystko wymaga czasu. Jeszcze
sprzęt... Już na Majakowskiej zacz±łem rozumieć, co tu się dzieje. Tam
było podobnie: też zawalony boczny tunel, tam się z Tretiakiem
rozdzieliliśmy, szukaliśmy według planu wejścia na D-6. Byliśmy od siebie
najwyżej o pięćdziesi±t metrów. Pewnie podszedł bliżej do przejścia.
Odszedłem na całe trzy minuty, krzyczę do niego, nie odpowiada.

359

Podbiegam, a on leży cały siny, opuchnięty, usta pokryte tym cholerstwem.
To już nie był czas na poszukiwania tajemnego wejścia. Wzi±łem go za nogi
i na stację. Kiedy go tak ci±gn±łem, przypomniałem sobie Siemionowicza i
jego historię z otrutym wartownikiem. Poświeciłem na Tretiaka  - to samo,
igła w nodze. Tu wszystko zaczęło się układać w całość. Jak najszybciej
wysłałem do ciebie gońca, żebyś został na stacji, załatwiłem wszystkie
sprawy i wróciłem. Ale nie zd±żyłem.
- Więc na Majakowskiej też s±?  - zdziwił się Artem. - Ale jak oni się
tam dostaj± z Parku Pobiedy?
- A tak - stalker zdj±ł ciężki hełm i postawił go na ziemi.
  - Musisz mi
wybaczyć, ale nie tylko po ciebie tu przyszliśmy, ale i na zwiady. Myślę, że
tu powinno być jeszcze jedno wejście do Metra-2. To przez nie ci twoi
ludożercy doszli do Majakowskiej. Tam jest zreszt± ta sama historia, co
tutaj: dzieci w nocy znikaj± ze stacji. I w ogóle licho wie, gdzie oni jeszcze
się szlajaj±, a my o nich ani widu, ani słychu.
- To znaczy... chce pan powiedzieć...

- sama myśl wydała się
Artemowi tak niewiarygodna, że nie od razu odważył się wypowiedzieć j±
na głos. - Według pana wejście do Metra-2 jest
gdzieś tu?
Czyżby wrota do D-6, tajemniczego cienia metra, znajdowały się tuż
obok? Artem przypomniał sobie opowieści, legendy i teorie o Metrze-2,
których zd±żył się nasłuchać przez całe życie. Ile choćby była warta wiara w
Niewidzialnych Obserwatorów, o której opowiedzieli mu jego dwaj dziwni
rozmówcy na Poliance! Mimo woli rozejrzał się dookoła, jakby licz±c na to,
że zobaczy coś, czego nie widać.
- Powiem ci więcej  - mrugn±ł do niego stalker.  - Myślę, że już w nim
jesteśmy.
W to już zupełnie nie dało się wierzyć. Artem poprosił jednego z
żołnierzy o latarkę i zacz±ł badać ściany tunelu. Widział zdziwione
spojrzenia pozostałych, doskonale rozumiej±c, że wygl±da pewnie teraz jak
idiota, ale nic nie mógł na to poradzić.
Sam nie do końca wiedział, co spodziewał się zobaczyć w Metrze-2.
Złote szyny? Ludzi, żyj±cych tak, jak żyli wcześniej, nie wiedz±cych o
strasznej dzisiejszej egzystencji, opływaj±cych w bajkowy dobrobyt?
Bogów? Przeszedł cały odcinek od jednego wartownika do drugiego, ale
niczego w końcu nie zauważył i wrócił do Młynarza. Ten rozmawiał z
komandosem pilnuj±cym dzikusów.
- Co z zakładnikami? Sprz±tn±ć ich?
- Najpierw porozmawiamy - odparł stalker.


360

Schylił się, wyci±gn±ł knebel z ust starca, potem zrobił to samo z drugim
jeńcem.
- Nauczyciel! Nauczyciel! Dron idzie z tob±! Ja idę z tob±, nauczyciel!  -
 natychmiast zatrajkotał dzikus, zataczaj±c się z boku na bok nad jęcz±cym
kapłanem. - Dron łamie zakaz, Dron gotowy umrzeć z ręki wrogów
Wielkiego Czerwia, ale Dron idzie z tob±, do końca!
- A to co? Co to znowu za czerw? Jaki zakaz? - spytał Młynarz.
Starzec milczał.
Ogl±daj±c się z przestrachem na konwojentów, Dron rzekł pośpiesznie:
- ¦więte tunele Wielkiego Czerwia s± zakazane dla dobrych ludzi. Tam
może się pokazać Wielki Czerw. Człowiek może zobaczyć. Nie wolno
patrzeć! Tylko kapłani mog±. Dron się boi, ale idzie. Dron idzie z
nauczycielem.
- Ale co to za czerw? - zmarszczył brwi stalker.
- Wielki Czerw... Stwórca życia
  - wyjaśnił Dron.  - Dalej s± święte
tunele. Nie każdego dnia można chodzić. S± dni zakazu. Dziś dzień zakazu.
Jak się zobaczy Wielkiego Czerwia, zrobisz się popiół. Jak usłyszysz,
zrobisz się przeklęty, szybko umrzesz. Wszyscy wiedz±. Starszyzna mówi.
- Oni wszyscy s± tacy zdegenerowani?  - stalker obejrzał się na Artema.
- Nie - pokręcił głow± chłopak - niech pan porozmawia z kapłanem.
- Wasza przewielebność  - kpi±co zwrócił się do starca Młynarz. -
 Proszę mi wybaczyć, jestem, że tak powiem, starym żołnierzem... Jakby to
powiedzieć... Stylem wysokim nie potrafię. Ale gdzieś w waszych
włościach jest pewne miejsce, którego szukamy. Jakby to uj±ć...
Przechowuje się tam... Ogniste strzały? Grona gniewu?
Wpatrywał się w twarz starca, w nadziei, że ten odpowie na jedn± z jego
metafor, ale kapłan milczał uparcie, ponuro patrz±c na niego spode łba.
- Płon±ce łzy bogów?
  - pod zdziwionymi spojrzeniami Artema i
konwojentów ci±gn±ł stalker. - Gromy Zeusa?
- Przestań pan pajacować  - przerwał mu wreszcie z pogard± starzec.
  -
 Nie ma po co deptać transcendencji brudnymi żołdackimi buciorami.
- Rakiety - natychmiast spoważniał Młynarz.
  - Baza rakietowa pod
Moskw±. Wychodzi się z tunelu od Majakowskiej. Powinien pan rozumieć,
o czym mówię. Musimy się tam szybko dostać, i lepiej dla pana, jeśli nam
pan pomoże.
- Rakiety... - powoli, jakby smakuj±c to słowo, powtórzył starzec.

-
 Rakiety... Ma pan pewnie jakieś pięćdziesi±t lat, prawda? Jeszcze pan
pamięta. SS-18 na Zachodzie nazwano "Szatanem". Był to jedyny przebłysk


361

D M I T R Y

G L U K H O V S K Y :

M E T R O

ślepej od urodzenia ludzkiej cywilizacji.
Unicestwiliście cały świat i jeszcze wam mało?!!

Jeszcze

2 0 3 3

wam

mało?!

- Słuchaj pan, wasza przewielebność, nie mamy na to czasu
  - przerwał
mu Młynarz.
  - Ma pan pięć minut
  - strzelił stawami rozprostowuj±c
dłonie.
Starzec się skrzywił. Najwidoczniej, ani rynsztunek Młynarza i jego
komandosów, ani słabo skrywana groĽba w jego głosie nie zrobiły na nim
najmniejszego wrażenia.
- A co mi możecie zrobić?
  - uśmiechn±ł się.  - Torturować? Zabić?
Wyrz±dzicie mi przysługę, tak czy inaczej jestem stary, a naszej wierze
brakuje męczenników. Więc zabijcie mnie, tak jak zabiliście setki milionów
innych ludzi! Jak zabiliście cały mój świat! Cały nasz świat! Proszę,
naciskaj pan na spust swojej diabelskiej maszynki, jak naciskaliście na
spusty i przyciski dziesi±tków tysięcy różnych śmiercionośnych urz±dzeń!
Głos starca, z pocz±tku słaby i ochrypły, szybko stał się twardy jak stal.
Pomimo swoich popl±tanych siwych włosów, zwi±zanych r±k i niskiego
wzrostu, nie wygl±dał już żałośnie: biła od niego dziwna siła, każde kolejne
słowo brzmiało pewniej i groĽniej niż poprzednie.
- Nie musicie dusić mnie własnymi rękami, nie musicie nawet patrzeć na
moj± agonię... B±dĽcie przeklęci ze swoimi maszynami! Pozbawiliście
wartości i życie, i śmierć... Uważacie mnie za szaleńca? Ale prawdziwymi
szaleńcami jesteście wy, wasi ojcowie i wasze dzieci! Czy nie było
niebezpiecznym szaleństwem, by próbować podporz±dkować sobie cał±
ziemię, nakładaj±c na naturę wędzidło, zamęczyć j± aż do piany na ustach i
konwulsji? A potem, z nienawiści do siebie i takich, jak wy, próbować
ostatecznie się z ni± rozprawić? Gdzie wy byliście, kiedy świat się rozpadł?
Widzieliście jak to było? Widzieliście to, co widziałem ja? Niebo, które
najpierw spłonęło, a potem zasnuło się kamiennymi obłokami? Wrz±ce
rzeki i morza, wypluwaj±ce na brzeg ugotowane żywcem stworzenia, a
potem tężej±ce w lodow± galaretę? Słońce, które zniknęło z nieboskłonu na
długie lata? Domy, w ułamku sekundy obrócone w pył, i żyj±cych w nich
ludzi, obróconych w popiół? Słyszeliście ich krzyki o pomoc?! A
umieraj±cych od epidemii i okaleczonych przez promieniowanie?
Słyszeliście ich przekleństwa?! Popatrzcie na niego!  - wskazał na Drona.  -
 Popatrzcie na wszystkich bezrękich, bezgłowych, sześciopalcych! Nawet
ci, którzy zyskali nowe zdolności, przeklinaj± was!
Dzikus upadł na kolana i ze czci± łowił każde słowo swojego kapłana.
Sam Artem miał w tym momencie na to ochotę. Nawet konwojenci zrobili
bezwolnie krok do tyłu i tylko Młynarz, wci±ż mruż±c powieki, patrzył
starcowi w oczy.
- Czy widzieliście śmierć tego  świata? - ci±gn±ł kapłan.
  - Czy
rozumiecie, kto jest jej winien? Kto wie, jak nazywali się ci, którzy jednym

362

przyciśnięciem guzika, nawet nie widz±c, co to powoduje, ścierali z
powierzchni ziemi setki tysięcy ludzi? Zmieniali bezkresne zielone lasy w
wypalone pustynie? Co wyście zrobili z tym światem? Z moim światem?!
Jak śmieliście wzi±ć odpowiedzialność za to, by obrócić go w nicość?
Ziemia nie poznała większego zła, niż wasza piekielna cywilizacja maszyn,
cywilizacja przeciwstawiaj±ca nieżywe mechanizmy naturze! Zrobiła
wszystko, co możliwe, żeby ostatecznie zmiażdżyć, pożreć i przetrawić
świat, lecz poszła za daleko i zniszczyła sam± siebie... Wasza cywilizacja to
złośliwy guz, to ogromna ameba, chciwie wsysaj±ca wszystko, co jest
przydatne i jadalne wokół i wydalaj±ca tylko śmierdz±ce, truj±ce odchody. I
teraz znów potrzebujecie rakiet! Po co? Żeby skończyć to, co zaczęliście?
Żeby szantażować ostatnich pozostałych przy życiu? Dorwać się do
władzy? Mordercy! Nienawidzę was, nienawidzę was wszystkich!

-
 krzykn±ł w szale, potem zacz±ł kaszleć i umilkł.
Nikt nie powiedział ani słowa, dopóki kapłan nie opanował kaszlu i nie
kontynuował:
- Ale wasz czas się kończy... I chociaż sam tego nie dożyję, zast±pi±
mnie inni, przyjd± ci, którzy rozumiej±, że technika przynosi zgubę, ci,
którzy będ± potrafili obejść się bez niej! Wyradzacie się, i niewiele czasu
wam pozostało. Jaka szkoda, że nie zobaczę waszej agonii! Ale
wychowamy synów, którzy to zobacz±! Człowiek pożałuje, że w swojej
pysze unicestwił wszystko, co miał wartościowego! Po wiekach oszustwa i
iluzji, wreszcie nauczy się odróżniać dobro od zła, prawdę od kłamstwa!
Wychowamy tych, którzy zasiedl± ziemię po was. A żeby wasza agonia się
nie przeci±gała, wkrótce wbijemy wam sztylet miłosierdzia w samo serce!
W zwiotczałe serce waszej przegniłej cywilizacji... Ten dzień się zbliża!
  -
 splun±ł Młynarzowi pod nogi.
Stalker odpowiedział nie od razu. Przygl±dał się badawczo trzęs±cemu
się ze złości starcowi. Potem skrzyżował ręce na piersi i zapytał z
zainteresowaniem:
- No i co, wymyśliliście tego jakiegoś robaka i jakieś niestworzone
historie tylko po to, żeby zaszczepić waszym ludożercom nienawiść do
techniki i postępu?
- Milcz pan! Co pan wie o mojej nienawiści do waszej przeklętej, waszej
szatańskiej techniki! Co pan wie o ludziach, ich nadziejach, celach,
potrzebach?! Człowiekowi brakowało właśnie takiego boga... Takiego,
jakiego stworzyliśmy! Jeśli stare bóstwa pozwoliły człowiekowi rzucić się
w przepaść i same zginęły razem ze swoim światem, to nie ma sensu
przywracać ich do życia... W pańskich słowa słyszę tę wyniosłość, tę
pogardę, tę pychę, które doprowadziły ludzkość na skraj przepaści. Tak,
choćby Wielkiego Czerwia nie było, choćbyśmy go wymyślili, bardzo
szybko będziecie mogli się przekonać, że ten wymyślony podziemny bóg

363

jest o wiele potężniejszy niż wasze bóstwa z nieba, te idole, co spadły ze
swoich tronów i rozpadły się na kawałki! ¦miejecie się z Wielkiego
Czerwia? ¦miejcie się! Ale to nie wy będziecie się śmiać ostatni!
- Wystarczy. Knebel! - rozkazał stalker. - Na razie go nie ruszać, może
nam się jeszcze przydać.
Opieraj±cemu się i wykrzykuj±cemu przekleństwa starcowi znów
wsadzili do ust szmatę.
Dzikus, którego na wszelki wypadek trzymało za ręce dwóch
komandosów, w żaden sposób nie okazywał współczucia. Stał w milczeniu,
z bezsilnie opuszczonymi ramionami, jego zgaszony wzrok nie odrywał się
od kapłana.
- Nauczyciel... Co znaczy: Wielkiego Czerwia nie ma?  - w końcu
ciężko przemówił.
Starzec nawet na niego nie spojrzał.
- Co znaczy: nauczyciel wymyślił Wielkiego Czerwia?
  - mówił tępo
Dron, kołysz±c głow± z boku na bok.
Kapłan nie odpowiadał. Artemowi wydało się, że na swoj± przemowę
starzec przeznaczył cał± swoj± energię życiow± i wolę, i teraz, kiedy wypluł
już z siebie cały ogień nienawiści i pogardy, wpadł w otępienie.
- Nauczyciel... Nauczyciel... Wielki Czerw jest... Ty oszukujesz!
Dlaczego? Mówisz nieprawdę, zmylić wrogów! On jest... Jest!
Niespodziewanie Dron zacz±ł głucho i strasznie wyć. W tym płaczliwym
wyciu brzmiała taka rozpacz, że Artem miał ochotę podejść do niego i go
pocieszyć. Starzec, jak się zdaje, pożegnał się już z życiem i stracił całe
zainteresowanie swoim uczniem, niepokoiły go teraz zupełnie inne
problemy.
- Jest! Jest! On jest! Jesteśmy jego dzieci! Wszyscy jesteśmy jego
dzieci! On jest, i był zawsze, i będzie zawsze! On jest! Jeśli Wielkiego
Czerwia nie ma... Znaczy... Jesteśmy całkiem sami...
Z zostawionym samemu sobie dzikusem działo się coś strasznego. Dron
wpadł w trans, machaj±c głow±, jakby w nadziei, że zapomni to, co usłyszał,
ci±gn±c ci±gle tę sam± nutę, i kapi±ce mu z oczu łzy mieszały się z ciekn±c±
mu obficie ślin±. Nawet nie próbował się wytrzeć, wpił się tylko rękami w
swoj± ogolon± czaszkę. Konwojenci cofnęli się i upadł na ziemię, zatykaj±c
uszy rękami, wal±c się w głowę, miotaj±c się coraz bardziej i bardziej, aż
jego ciało opanowały dzikie, niekontrolowane konwulsje, a krzyk wypełnił
cały tunel. Komandosi próbowali go uspokoić, ale nawet kopniaki i
uderzenia tylko na sekundę potrafiły zagłuszyć i powstrzymać wyrywaj±cy
się z jego piersi ryk.


364

Młynarz spojrzał z dezaprobat± na ogarniętego atakiem ludożercę, potem
rozpi±ł boczn± kaburę, wyci±gn±ł z niej stieczkina z tłumikiem, wycelował
nim w Drona i nacisn±ł spust. Tłumik cicho stukn±ł, i miotaj±cy się na ziemi
dzikus natychmiast oklapł.
Nieartykułowany krzyk, którym się zanosił, urwał się, ale echo jeszcze
przez kilka sekund powtarzało ostatni dĽwięk, jakby na chwilę przedłużaj±c
Dronowi życie:
- Iiiiiiiiiiiiiiiii...
I dopiero wtedy do Artema zaczęło docierać, co dokładnie krzyczał przed
śmierci± dzikus.
"Sami!"
Stalker wsun±ł pistolet z powrotem do kabury. Artem jakoś nie mógł się
zmusić, żeby podnieść na niego wzrok, zamiast tego obserwował
uspokojonego Drona i siedz±cego nieopodal kapłana. Ten w ogóle nie
zareagował na śmierć swojego ucznia. Kiedy rozległ się trzask pistoletu,
starzec ledwie drgn±ł, potem spojrzał przelotnie na ciało dzikusa i znów
obojętnie się odwrócił.
- Idziemy dalej  - rozkazał Młynarz.  - Od takiego hałasu zaraz pół
metra się tu zbiegnie.
Oddział błyskawicznie się uformował. Artema umieścili na tyłach, jako
zamykaj±cego, ekwipuj±c go w siln± latarkę i kamizelkę kuloodporn±
jednego z komandosów, którzy nieśli Antona. W ci±gu minuty ruszyli w
drogę w gł±b tuneli.
W tej chwili Artem nie nadawał się do roli zamykaj±cego. Z trudem
przestawiał nogi, potykaj±c się o podkłady kolejowe i spogl±daj±c bezradnie
na id±cych przodem komandosów.
W uszach wci±ż jeszcze brzmiał mu przedśmiertny płacz Drona. Jego
rozpacz, rozczarowanie i niemożność wiary w to, że w tym strasznym
ponurym świecie człowiek został zupełnie sam, udzieliły się Artemowi. To
dziwne, ale dopiero kiedy usłyszał krzyk dzikusa, pełen beznadziejnej
tęsknoty za absurdalnym, wymyślonym bóstwem, zacz±ł rozumieć to
poczucie samotności we Wszechświecie, które karmiło ludzk± wiarę.
Id±c przez pusty, martwy tunel, sam odczuwał coś podobnego. Jeśli
stalker miał rację i już od ponad godziny zagłębiali się we wnętrze Metra-2,
to tajemnicze miejsce okazywało się być zwykł± inżyniersk± konstrukcj±,
dawno temu porzucon± przez jej panów i przejęt± przez na wpół rozumnych
ludożerców i ich fanatycznych kapłanów.
Komandosi zaczęli szeptać. Oddział wkraczał na pust± stację o skrajnie
nietypowym wygl±dzie. Krótki peron, niskie sklepienie, grube filary z
żelbetonu i ściany pokryte kafelkami zamiast marmuru: wszystko to

365

wskazywało, że od stacji nie wymagano, by cieszyła oczy, lecz jedynym jej
przeznaczeniem było najlepiej jak to możliwe chronić tych, którzy z niej
korzystali.
Pociemniałe od upływu lat litery z br±zu na ścianach tworzyły
niezrozumiał± frazę "Rada Ministrów". Gdzie indziej widniał napis
"Siedziba Rz±du FR". Artem dobrze wiedział, że w zwykłym metrze nie
było stacji o żadnej z tych nazw, i mogło to znaczyć tylko jedno: już dawno
opuścili jego granice. Młynarz jednak nie zamierzał się tu zatrzymywać.
Szybko rozejrzał się dookoła, omówił coś cicho ze swoimi żołnierzami, i
oddział ruszył dalej.
Artema przepełniało dziwne uczucie, które trudno by mu było wyrazić
słowami. ...Jakby w podarowanym mu na urodziny przez ojczyma
kolorowym zawini±tku znalazł tylko papier gazetowy, a samego prezentu
nie udało mu się znaleĽć.
Niewidzialni Obserwatorzy na jego oczach zastygali, przeobrażaj±c się z
groĽnej, m±drej i wszechmocnej siły w fantasmagoryczne antyczne pos±gi,
ilustruj±ce dawne mity, krusz±ce się od wilgoci i przeci±gów tuneli. Razem
z nimi, jak domek z kart, rozsypały się wszystkie inne wierzenia, z którymi
miał okazję się zetkn±ć w ci±gu swojej podróży.
Otwierała się przed nim jedna z największych tajemnic metra. Szedł po
D-6, nazwanej przez któregoś z jego rozmówców Złotym Mitem metra.
Jednak zamiast radosnego podniecenia, Artem doświadczał niepojętej
goryczy. Zaczynał rozumieć, że niektóre zagadki s± piękne właśnie dlatego,
że nie maj± rozwi±zania, i że s± pytania, na które lepiej nie znać
odpowiedzi.
Artem poczuł chłód na policzku: w miejscu, gdzie oddech tuneli trafił na
ślad płyn±cej po nim łzy. Pokręcił przecz±co głow±, zupełnie tak samo, jak
robił to niedawno zastrzelony dzikus. Zacz±ł mieć dreszcze, czy to od
zimnego przeci±gu nios±cego zapach wilgoci i zapuszczenia, czy to od
przejmuj±cego poczucia samotności i pustki.
Przez ułamek sekundy wydało mu się, że wszystko na świecie nagle
straciło sens: i jego misja, i starania człowieka, by przeżyć w zmienionym
świecie, i w ogóle życie we wszystkich jego przejawach. Nie było w nim
nic, tylko pusty ciemny tunel odmierzaj±cy każdemu czas, tunel, którym
człowiek ma iść na oślep od stacji "Narodziny" do stacji "¦mierć".
Poszukuj±cy wiary próbowali po prostu znaleĽć w tym przejeĽdzie boczne
tunele. Ale stacje były tylko dwie, i tunel powstał tylko po to, żeby je
poł±czyć, dlatego żadnych odnóg w nim nie było i być nie mogło.
Kiedy Artem się ockn±ł, okazało się, że został kilkadziesi±t metrów za
oddziałem. Nie od razu zrozumiał, co sprawiło, że przyszedł do siebie.
Potem, kiedy rozejrzał się dookoła i zacz±ł nasłuchiwać, uświadomił to
sobie: w jednej ze ścian widniały niedokładnie przymknięte drzwi, przez

366

które dochodził do niego dziwny, narastaj±cy dĽwięk: jakieś głuche
brzęczenie albo niezadowolenie warczenie. Pewnie zupełnie nie było tego
słychać, kiedy obok drzwi przechodzili pozostali. Ale teraz dĽwięk był
coraz wyraĽniej słyszalny.
W tym momencie oddział wyprzedzał go chyba o jakieś sto metrów.
Artem stłumił w sobie chęć, by rzucić się za nim, wstrzymał oddech, zbliżył
się drzwi i popchn±ł je. Za nimi otwierał się dość długi i szeroki korytarz
zakończony czarnym prostok±tem wyjścia. Właśnie stamt±d dobiegał
warkot, coraz bardziej przypominaj±cy ryk ogromnego zwierzęcia.
Wejść do środka Artem się nie odważył. Stał jak zaczarowany wpatruj±c
się w czerniej±c± pustkę wyjścia z korytarza i nasłuchuj±c, aż ryk zrobił się
wielokrotnie głośniejszy i w otworze w ostrym świetle latarki pojawiło się
coś niewyraĽnego, niewiarygodnych rozmiarów, niepowstrzymanie
sun±cego naprzód, mijaj±c otwarte przejście.
Artem odskoczył, zatrzasn±ł drzwi i rzucił się w pogoń za oddziałem.


367

ROZDZIAŁ 18
WŁADZA
Tamci zd±żyli już zauważyć jego nieobecność i zatrzymali się. Biała
smuga światła niespokojnie wędrowała po tunelu, i kiedy Artem w ni±
wszedł, na wszelki wypadek podniósł ręce do góry i zawołał:
- To ja! Nie strzelajcie!
Latarka zgasła. Artem pośpieszył naprzód, gotuj±c się na to, że zaraz
dostanie burę. Ale kiedy dotarł do pozostałych, Młynarz zapytał go tylko
cicho:
- Nic nie słyszałeś?
Artem skin±ł głow± w milczeniu. Nie chciało mu się mówić o tym, co
przed chwil± widział, poza tym nie był już pewny, czy wszystko to mu się
nie przywidziało. Od jakiegoś czasu przywykł do tego, że w metrze do
swoich wrażeń trzeba podchodzić ostrożnie.
Ale co to było? Tak mógł wygl±dać przejeżdżaj±cy poci±g, ale to było
wykluczone: w metrze już od dziesi±tków lat nie było energii elektrycznej w
ilości potrzebnej do poruszania poci±gów. Druga możliwość była jeszcze
bardziej nieprawdopodobna. Artem wspomniał ostrzeżenia dzikusów
dotycz±ce świętych tuneli Wielkiego Czerwia i tego, że dzisiejszy dzień jest
dniem zakazu. Nic innego nie przychodziło mu do głowy.
- Przecież poci±gi już nie jeżdż±, prawda? - zapytał na wszelki wypadek
stalkera.
Ten spojrzał na niego z niezadowoleniem.
- Jakie znowu poci±gi? Od kiedy stanęły, już ani razu nie ruszyły, aż
rozłożyli je na części. Chodzi ci o te dĽwięki? Myślę, że to wody gruntowe.
Tuż obok jest rzeka. Przeszliśmy pod ni±. Dobra, czort z ni±, mamy
poważniejsze problemy. Nie wiemy jeszcze jak dalej iść.
Artem nie miał zupełnie ochoty obstawać przy swoim i utwierdzać
stalkera w przekonaniu, że ma do czynienia z wariatem. A ponieważ jego
druga hipoteza była szaleństwem, wolał zamilkn±ć i więcej nie wracać do
tego tematu.
Rzeka chyba rzeczywiście była niedaleko. Mroczn± ciszę tunelu
zakłócały tu nieprzyjemne odgłosy kapi±cej wody i szmer cienkich czarnych
strumyczków po bokach szyn. ¦ciany i sklepienia pobłyskiwały wilgoci±,
pokrywał je białawy nalot pleśni, tu i tam tworzyły się kałuże. Artem
przywykł, by bać się wody w tunelach, i czuł się w tym miejscu bardzo
nieswojo. Wilgoć przesi±kała do porzuconych i zapomnianych przez

368

człowieka miejsc: bez remontów i wiecznej walki z wodami gruntowymi
niektóre przejazdy w metrze przeciekały. Ojczym opowiadał mu nawet o
zatopionych tunelach i stacjach. Na szczęście leżały one dość nisko, albo na
uboczu, więc powódĽ nie rozprzestrzeniała się na cał± linię. Dlatego drobne
krople na ścianach wydawały się Artemowi przedśmiertnym potem na ciele
porzuconego w chwili agonii człowieka.
Jednak im dalej szli, tym bardziej sucho robiło się wokół. Strumyczki
stopniowo zniknęły, pleśń na ścianach pojawiała się teraz coraz rzadziej, a
powietrze stało się nieco lżejsze. Tunel opadał w dół, ci±gle tak samo pusty,
i to nie mogło nie niepokoić. Który to już raz Artem wspominał słowa
Burbona, że pusty tunel to najgorsze, co może być. Pozostali chyba też to
rozumieli i coraz częściej ogl±dali się nerwowo za siebie, ale dostrzegaj±c
id±cego na końcu Artema i napotykaj±c jego wzrok, szybko odwracali się z
powrotem.
Cały czas szli na wprost, nie zatrzymuj±c się przy odciętych kratami
bocznych tunelach i umieszczonych w ścianach grubych żelaznych
drzwiach z kolistymi zaworami. Dopiero teraz dla Artema stało się jasne,
jakie niewyobrażalne rozmiary miał labirynt wyryty w warstwach ziemi pod
miastem przez dziesi±tki pokoleń jego mieszkańców. Okazywało się, że
metro było zaledwie części± splecionej z niezliczonych tuneli i korytarzy,
rozpiętej w głębi ziemi gigantycznej pajęczyny.
Niektóre drzwi, obok których przechodził oddział, były otwarte. ¦wiatło
latarki na kilka sekund wracało do życia widma porzuconych pomieszczeń,
pordzewiałych dwupiętrowych łóżek, tonęło w czeluściach wij±cych się
korytarzy. Wszędzie panowało straszne zaniedbanie, i choć Artem starał się
wyszukiwać choćby najdrobniejsze ślady ludzkiej obecności, wszystko na
próżno. Cała ta olbrzymia konstrukcja była od wielu lat opuszczona i
martwa.
Właściwie, gdyby nawet Artem ujrzał na ziemi czyjeś zetlałe szcz±tki,
nie byłoby to tak straszne.
Zdawało się, że ich marsz ci±gnie się w nieskończoność. Starzec szedł
coraz wolniej, tracił siły, i ani szturchanie go po plecach, ani ordynarne
przekleństwa konwojentów nie mogły sprawić, żeby przyśpieszył kroku.
Przerw nie było, i najdłuższy przystanek trwał pół minuty: dokładnie tyle
potrzebowali komandosi nios±cy nosze z Antonem, żeby zmienić ręce. Jego
syn trzymał się zadziwiaj±co dobrze. I choć było widać, że Oleg jest już
zmęczony, ani razu się nie poskarżył, lecz tylko dyszał z uporem, staraj±c
się iść tak szybko, jak pozostali.
Z przodu rozległy się ożywione głosy. Wyjrzawszy zza szerokich pleców
żołnierzy, Artem zrozumiał w czym rzecz. Wchodzili na now± stację.
Wygl±dała prawie tak samo, jak poprzednia: niskie sklepienia, filary
przypominaj±ce słoniowe nogi, pomalowane farb± olejn± betonowe ściany,

369

brak jakichkolwiek elementów dekoracyjnych. Peron był niezwykle szeroki,
i nie dało się wyraĽnie dojrzeć, co było z jego drugiej strony. Na pierwszy
rzut oka, w oczekiwaniu na poci±g mogłoby się tu pomieścić nie mniej niż
dwa tysi±ce ludzi. Ale tutaj również nie było żywej duszy, a ostatni poci±g
odjechał do niewiadomego miejsca przeznaczenia tak dawno, że szyny
pokryły się czarn± rdz±, a przegniłe podkłady porosły mchem. Wypisana
litymi literami z br±zu nazwa stacji sprawiła, że Artem się wzdrygn±ł. Był
to ten sam tajemniczy "Sztab Generalny". Od razu przypomniał sobie
wojskowych w Polis i straszne ogniki na zakazanym skwerze pod murami
Ministerstwa Obrony.
Młynarz podniósł rękę w rękawicy. Oddział natychmiast się zatrzymał.
- Ulman, za mn± - rzucił stalker i lekko wspi±ł się na peron.
Potężny, przypominaj±cy niedĽwiedzia komandos, który szedł obok
niego, podci±gn±ł się na rękach i ruszył w ślad za dowódc±. Odgłosy ich
miękkich, skradaj±cych się kroków, szybko rozpłynęły się w ciszy stacji.
Pozostali członkowie grupy, jakby na rozkaz, zajęli pozycje obronne,
trzymaj±c na celownikach tunel w obu kierunkach. Znalazłszy się pod ich
osłon±, Artem uznał, że może tymczasem obejrzeć tę dziwn± stację.
- Tata nie umrze? - poczuł, jak chłopiec ci±gnie go za rękaw.
Artem spojrzał w dół. Oleg stał patrz±c na niego błagalnie, i Artem
zrozumiał, że zaraz się rozpłacze. Uspokajaj±co pokręcił głow± i poklepał
chłopczyka po główce.
- To dlatego, że powiedziałem, gdzie tata pracował? Dlatego go
ukłuli? - spytał Oleg.
  - Tata zawsze mi mówił, żebym nikomu nie
wygadał... - chlipn±ł. - Mówił, że ludzie nie lubi± rakietowców. Tata
powiedział, że to nie wstyd i nic złego, że rakietowcy bronili ojczyzny. Że
inni po prostu im zazdroszcz±.
Artem spojrzał z obaw± na kapłana, ale ten, wyczerpany drog±, usiadł na
ziemi i zgaszonym wzrokiem wpatrywał się w pustkę, nie zwracaj±c
najmniejszej uwagi na ich rozmowę.
Po kilku minutach wrócili zwiadowcy. Oddział skupił się wokół stalkera,
który krótko objaśnił wszystkim sytuację:
- Stacja jest pusta. Ale nie porzucona. W kilku miejscach s± podobizny
tego ich czerwia. Poza tym... ZnaleĽliśmy na ścianie narysowany ręcznie
plan. Jeśli mu wierzyć, ta linia prowadzi do Kremla. Tam jest centralna
stacja i przesiadka na inne linie. Jedna z nich idzie w kierunku
Majakowskiej. Będzie trzeba iść tamtędy, droga powinna być wolna. W
boczne tunele nie będziemy skręcać. S± pytania?
Komandosi spojrzeli po sobie, ale nikt niczego nie powiedział.


370

Za to starzec, siedz±cy dot±d obojętnie na ziemi, przy słowie "Kreml"
zaniepokoił się, pokręcił głow± i zacz±ł coś jęczeć. Młynarz schylił się i
wyrwał mu knebel z ust.
- Tam nie wolno iść! Nie wolno! Nie pójdę na Kreml! Zostawcie mnie
tutaj! - mamrotał kapłan.
- W czym rzecz? - spytał z niezadowoleniem stalker.
- Na Kreml nie wolno iść! My tam nie chodzimy! Nie  pójdę! - jak
nakręcony powtarzał starzec, lekko się trzęs±c.
- No i świetnie, że tam nie chodzicie
  - odparł stalker.  - Przynajmniej
waszych tam nie będzie. Tunel jest pusty i czysty. W boczne przejścia nie
zamierzam wchodzić. Według mnie, lepiej będzie na wprost, przez Kreml.
W oddziale rozległy się szepty. Wspomniawszy złowieszcze światło
kremlowskich wież, Artem zrozumiał dlaczego nie tylko kapłan bał się tam
iść.
- Dosyć! - uci±ł Młynarz.  - Idziemy dalej, nie mamy czasu. Dzisiaj
maj± dzień zakazu, w tunelach nikogo nie ma. Nie wiadomo, kiedy się to
skończy, ale wtedy będzie ciężko. Podnieście go!
- Nie! Nie idĽcie tam! Nie wolno! Nie pójdę!  - wydawało się, że starzec
zupełnie zwariował.
Kiedy podszedł do niego komandos, kapłan błyskawicznym wężowym
ruchem wyślizgn±ł mu się z r±k, potem z udawan± uległości± znieruchomiał
pod wycelowanymi w niego lufami karabinów i nagle krótko szarpn±ł
zwi±zanymi za plecami rękoma.
- No, i gińcie! - jego triumfalny śmiech po kilku sekundach przeszedł w
zdławiony charkot, ciało chwyciły konwulsje, a z ust poszła obfita piana.
Atak przeobraził mięśnie jego twarzy w szkaradn± maskę, tym straszniejsz±,
że usta były na niej wygięte k±cikami w górę. Był to najbardziej
przerażaj±cy uśmiech, jaki Artem widział w życiu.
- Po nim - oznajmił Młynarz.
Zbliżył się do leż±cego na ziemi starca i obrócił go czubkiem buta.
Sztywny, jakby zamarznięty trup poddał się opornie i odwrócił się twarz±
do ziemi. Z pocz±tku Artem pomyślał, że stalker zrobił to, żeby nie widzieć
twarzy nieboszczyka, ale potem zrozumiał właściwy powód. Młynarz
oświetlił latark± zwi±zane drutem nadgarstki starca. Ten w prawej dłoni
ściskał igłę wbit± w przedramię lewej ręki. Jak kapłan zdołał to zrobić,
gdzie truj±ce ż±dło było przez cały ten czas schowane i dlaczego nie użył go
wcześniej, było dla Artema niepojęte. Odwrócił się i zasłonił oczy małemu
Olegowi.
Oddział znieruchomiał. Chociaż padł rozkaz wymarszu, nikt z
komandosów się nie poruszył. Stalker patrzył na nich badawczo. Można

371

sobie było wyobrazić, co dzieje się w głowach żołnierzy: co mogło na nich
czekać na Kremlu, jeśli zakładnik wolał ze sob± skończyć, żeby tylko tam
nie iść?
Nie trac±c czasu na ich przekonywanie, Młynarz podszedł do noszy z
jęcz±cym Antonem, pochylił się i złapał za jedn± z r±czek.
- Ulman! - zawołał.
Po chwili wahania barczysty zwiadowca zaj±ł miejsce po drugiej strony
noszy. Poddaj±c się nieoczekiwanemu impulsowi, Artem podszedł do nich i
chwycił tylny uchwyt. Obok niego stan±ł ktoś jeszcze. Stalker wyprostował
się bez słowa i ruszyli naprzód. Pozostali pod±żyli za nimi, i oddział znowu
uformował szyk
bojowy.
- Niewiele już zostało
  - cicho powiedział Młynarz.
  - Ze dwieście
metrów. Najważniejsze, żeby znaleĽć przejście na drug± linię. Potem na
Majakowsk±. Co dalej, nie wiem. Tretiak nie żyje... Coś wymyślimy. Teraz
mamy tylko jedn± drogę. Nie możemy z niej zbaczać.
Jego słowa o drodze poruszyły coś w Artemie, znów wspomniał o swoim
własnym szlaku. Zamyślił się i nie od razu uświadomił sobie, co Młynarz
wcześniej powiedział. Ale kiedy tylko dotarły do niego słowa stalkera o
Tretiaku, drgn±ł i głośno
szepn±ł:
- Anton... Ten ranny... przecież on służył w WRA... Przecież to
rakietowiec! To znaczy, że jeszcze możemy! Możemy?
Młynarz obejrzał się z niedowierzaniem przez ramię, potem spojrzał na
rozci±gniętego na noszach dowódcę warty. Jak się zdawało, było z nim
bardzo Ľle. Paraliż już dawno ust±pił, ale teraz nękały go gor±czkowe
majaczenia. Jęki były przetykane urywkami fraz, niejasnymi, lecz pełnymi
gniewu rozkazami, rozpaczliwymi błaganiami, płaczem i mamrotaniem. I
im bliżej byli Kremla, tym głośniejsze stawały się krzyki rannego, tym
bardziej miotał się na noszach.
- Powiedziałem! Bez dyskusji! Id± tu... Padnij! Tchórze... Ale jak to...
jak z pozostałymi?! Nikt tam nie może, nikt!  - przekonywał Anton swoich
towarzyszy, których widział tylko on.
Czoło pokrył mu pot i Oleg, biegn±cy obok noszy, skorzystał z krótkiej
przerwy, kiedy komandosi zmieniali ręce, i wytarł mu je chusteczk±.
Młynarz poświecił na dowódcę warty, jakby staraj±c się zorientować, czy
uda mu się przyjść do siebie. Było widać, jak ten zaciska zęby, jak pod
powiekami niespokojnie lataj± mu gałki oczne. Pięści miał zaciśnięte, a
ciało rzucało się to w jedn±, to w drug± stronę. Płócienne rzemienie nie
pozwalały, by Anton spadł z noszy, ale nieść go było coraz trudniej.

372

Po kolejnych pięćdziesięciu metrach Młynarz podniósł rękę w górę i
oddział znów się zatrzymał. Na ziemi bielał grub± kresk± namalowany znak:
znana im już falista linia dotykała zgrubieniem głowy szerokiej czerwonej
krechy, odcinaj±cej leż±cy przed nimi odcinek tunelu. Ulman gwizdn±ł.
- Gdy czerwone światło świeci - stójcie w miejscu dzieci -
zaśmiał się nerwowo ktoś z tyłu.
- To dla czerwiaków, nas to nie dotyczy - uci±ł stalker. - Idziemy!
Jednak teraz szli naprzód jeszcze wolniej. Młynarz założył noktowizor i
zaj±ł miejsce na czele oddziału. Ale przestali się śpieszyć nie tylko z
ostrożności. Za stacj± "Sztab Generalny" tunel zacz±ł jeszcze bardziej
stromo schodzić w dół i chociaż nadal był tak samo pusty, od strony Kremla
pełzła niewidoczna, ale wyczuwalna mgiełka czyjejś obecności. Osnuwaj±c
ludzi, upewniała ich, że tam, w czarnej, pozbawionej światła otchłani, kryje
się coś niepojętego, ogromnego i złego. Nie przypominało to niczego, co
Artem miał okazję czuć do tej pory: nie był to ani ciemny wicher ścigaj±cy
go w tunelach na Suchariewskiej, ani głosy w rurach, ani powstały w
głowach ludzi zabobonny strach przed tunelami prowadz±cymi do Parku
Pobiedy. Coraz silniej dało się odczuć, że tym razem za tym niepokojem
czai się coś... co nie było żyw± istot±, a jednak żyło.
Artem popatrzył na krzepkiego komandosa id±cego po drugiej stronie
noszy, którego stalker nazywał Ulman. Nagle bardzo zachciało mu się
rozmawiać, nieważne o czym, byle by tylko usłyszeć ludzki głos.
- A dlaczego na Kremlu świec± gwiazdy na   wieżach? - Artem
przypomniał sobie nurtuj±ce go pytanie.
- Kto ci powiedział, że świec±?
  - odparł ze zdziwieniem komandos.  -
 Nic tam nie świeci. Z Kremlem naprawdę jest tak: każdy widzi tam, co
chce. Niektórzy mówi±, że w ogóle go już nie ma, po prostu każdy ma
nadzieję go zobaczyć. Chce się wierzyć, że chociaż największa świętość
ocalała.
- A co się z nim stało?
- Nikt nie  wie - odezwał się zwiadowca
  - oprócz tych twoich
ludożerców. Jestem zbyt młody, miałem wtedy dziesięć lat. A ci, co wtedy
byli w wojsku, mówi±, że Kremla nie chcieli burzyć i zrzucili na niego jakiś
tajny wynalazek... Broń biologiczn±. Na samym pocz±tku. Nie od razu j±
zauważyli i nawet nie ogłosili alarmu, a kiedy się połapali, było już za
póĽno, bo to coś wszystkich tam zeżarło, a i jeszcze z okolicy zassało sporo
ludzi. Mieszka sobie za murem do tej pory i świetnie się czuje.
- A jak to coś... zasysa?
  - Artem nie mógł pozbyć się wspomnienia
świec±cych nieziemskim światłem gwiazd na szczytach kremlowskich wież.


373

- Wiesz, że był taki owad, mrówkolew? Kopał w piasku dołki, a sam
właził na dno i otwierał paszczę. Jeśli przebiegała w pobliżu mrówka i
przypadkiem stanęła na skraju leja, to już po niej. Koniec życiorysu.
Mrówkolew się poruszał, piasek się osypywał, i mrówka leciała mu prosto
do paszczy. No, i z Kremlem jest tak samo. Wystarczy stan±ć na skraju leja
i cię wci±ga - uśmiechn±ł się krzywo komandos.
- Ale czemu ludzie sami wchodz± do środka? - nie ustępował Artem.
- A sk±d mam wiedzieć? Pewnie hipnoza... WeĽ choćby tych twoich
ludożerców-hipnotyzerów. Normalnie mózg człowiekowi sztywnieje! A
przecież póki sam nie zobaczysz, to nie uwierzysz. O mało co tak tam nie
zostaliśmy...
- To dlaczego idziemy prosto do paszczy lwa?

- z niedowierzaniem
spytał Artem.
- To nie do mnie pytanie, a do dowództwa. Ale podejrzewam, że trzeba
być na górze i popatrzeć na wieże i mury, żeby cię dorwało. A my niby już
jesteśmy w środku... To na co tu patrzeć?
Młynarz odwrócił się i sykn±ł na nich ze złości±. Rozmawiaj±cy z
Artemem żołnierz natychmiast urwał i nic już nie mówił. I zaczęło być
słychać to, co zagłuszał dĽwięk jego głosu: płyn±ce z głębi ziemi
nieprzyjemne, ciche... bulgotanie? Brzęczenie? Wystarczyło raz usłyszeć
ten dĽwięk, niby niezapowiadaj±cy niczego strasznego, ale jakoś tak
uporczywy i niemiły dla ucha, żeby nie można już było o nim zapomnieć.
Przeszli kolejno przez trzy potężne śluzy. Wszystkie były zapraszaj±co
otwarte na oścież i ich ciężkie żelazne zapory podniesione do sufitu.
"Drzwi - pomyślał Artem. - Jesteśmy na progu".
¦ciany nagle się rozst±piły i znaleĽli się w pokrytej marmurem sali, na
tyle przestronnej, że światła silnych latarek ledwo dosięgały przeciwległej
ściany, przemieniaj±c się w blade, rozproszone plamy. Sklepienie, w
odróżnieniu od innych tajemnych stacji, było wysokie, podtrzymywały je
potężne, bogato zdobione kolumny. Z góry zwisały pociemniałe od upływu
czasu, masywne, pozłacane żyrandole, wci±ż jeszcze reaguj±c na światło
latarki kokietuj±cym blaskiem.
W niektórych miejscach ściany były pokryte olbrzymimi mozaikami
przedstawiaj±cymi niemłodego mężczyznę w marynarce, z mał± bródk± i
łysin±, i uśmiechaj±cych się do niego ludzi w robotniczych uniformach,
młode dziewczyny w skromnych strojach i lekkich białych chustkach,
żołnierzy w staromodnych czapkach, lec±ce po niebie eskadry myśliwców,
jad±ce w szyku czołgi, a wreszcie sam Kreml.
Ta zadziwiaj±ca stacja nie miała nazwy, ale właśnie jej brak najlepiej
dawał do zrozumienia, dok±d trafili.


374

Kolumny i ściany były pokryte grub±, prawie centymetrow± warstw±
szarego pyłu. Najwidoczniej stopa człowieka nie stanęła tu przez dziesi±tki
lat; strach było nawet domyślać się powodów, dla których tego miejsca
unikali nawet nieustraszeni dzicy.
Dalej, na torach stał nietypowy poci±g. Miał tylko dwa wagony, ale za to
grubo opancerzone, pomalowane na ochronny ciemnozielony kolor. Zamiast
okien były w±skie, przypominaj±ce strzelnice szczeliny, pokryte
zaciemnionym szkłem. Drzwi - po jednej parze w każdym wagonie  - były
zamknięte. Artemowi przyszło do głowy, że panom Kremla chyba jednak
rzeczywiście nie udało się skorzystać ze swojej tajnej drogi ucieczki.
Wdrapali się na peron i stanęli.
- To tutaj... - Stalker zadarł głowę do góry, na ile pozwalał mu hełm.  -
 Tyle już opowieści słyszałem... A jednak wszystko jest inaczej...
- Którędy teraz? - spytał go Ulman.
- Pojęcia nie mam - przyznał Młynarz. - Trzeba się rozejrzeć.
Tym razem nie zostawił oddziału, i powoli ruszyli wszyscy razem. Stacja
mimo wszystko przypominała czymś te znane im z metra: na krańcach
peronu tak samo znajdowały się dwa tory. Ograniczały pomieszczenie z
lewej i prawej strony, a z przodu i z tyłu podłużna sala kończyła się dwiema
parami schodów ruchomych, które zatrzymały się na zawsze, gin±c w
olbrzymich półokr±głych arkadach. Te, które znajdowały się bliżej ich
oddziału, prowadziły w górę, drugie schodziły w dół, na całkiem już
niewyobrażaln± głębokość. Gdzieś tutaj była też na pewno winda: trudno
było s±dzić, że dawni mieszkańcy Kremla mieli, jak zwykli śmiertelnicy,
zbędny czas, by nieśpiesznie sun±ć w dół schodami ruchomymi.
Oczarowanie, które ogarnęło Młynarza, udzieliło się też innym.
Próbuj±c dosięgn±ć światłem latarek wysokich sklepień, ogl±daj±c
postawione pośrodku rzeĽby z br±zu, zachwycaj±c się wspaniał± mozaik± i
chłon±c wspaniałość stacji, tego istnego podziemnego pałacu, zaczęli nawet
mówić szeptem, żeby nie zakłócać jego spokoju. Rozgl±daj±c się z
nabożeństwem wokół, Artem zupełnie zapomniał o niebezpieczeństwie, o
samobójstwie kapłana i o mami±cym blasku kremlowskich gwiazd. Miał w
głowie tylko jedn± myśl: wci±ż starał się wyobrazić sobie, jak
niewypowiedzianie piękna musiała być ta stacja w jaskrawym świetle tych
cudownych żyrandoli.
Zbliżali się do przeciwległego końca sali, gdzie zaczynały się stopnie
prowadz±cych w dół schodów ruchomych. Artem spróbował wyobrazić
sobie, co kryje się tam, na dole. Może jeszcze jedna, dodatkowa stacja, z
której poci±gi szły bezpośrednio do tajnych bunkrów na Uralu? Albo
przejście prowadz±ce do niezliczonych korytarzy wybitych jeszcze w
niepamiętnych czasach podziemi i kazamatów? Podziemna twierdza?

375

Strategiczne magazyny broni, medykamentów i zapasy jedzenia? Czy po
prostu niekończ±ca się podwójna taśma stopni prowadz±cych w dół dok±d
okiem sięgn±ć? Czy to nie tu znajdował się ten właśnie najgłębszy punkt
metra, o którym mówił Chan?
Artem
specjalnie
podrażniał
swoj±
fantazję
najbardziej
nieprawdopodobnymi obrazami, odwlekaj±c ten moment, kiedy podejdzie
do szczytu schodów i wreszcie zobaczy, co jest na dole w rzeczywistości.
Dlatego nie był pierwszy przy poręczach. Komandos, który dopiero co
opowiadał mu o mrówkolwie, dotarł do nich wcześniej. Krzykn±ł i z
odskoczył z przestrachem do tyłu. Ułamek sekundy póĽniej przyszła kolej
na Artema.
Powoli, niczym jakieś bajkowe stwory, pogr±żone w wielowiekowym
śnie, a potem rozbudzone i rozci±gaj±ce zdrętwiałe mięśnie, schody
ruchome ruszyły. Z wysiłkiem i starczym skrzypieniem stopnie pojechały w
dół i coś w tym widoku było niewyobrażalnie strasznego... Coś tu nie
pasowało, nie odpowiadało temu, co Artem wiedział i pamiętał na temat
ruchomych schodów. Czuł to, ale nijak nie mógł uchwycić tego śliskiego
cienia zrozumienia.
- Słyszysz, jak cicho? To nie może być silnik... Maszyna nie pracuje
  -
 pomógł mu Ulman.
Oczywiście, właśnie o to chodziło. Skrzypienie schodów i zgrzyt
nienaoliwionych kół zębatych
  - to były jedyne dĽwięki, jakie wydawał
mechanizm, w który wróciło życie. Na pewno jedyne? Artem znów usłyszał
obrzydliwe bulgotanie i chlupot, które słyszał wtedy w tunelu. DĽwięki
dochodziły z dołu, z miejsca, do którego prowadziły schody. Zebrał się na
odwagę, zbliżył do schodów i oświetlił pochyły tunel, w którym coraz
szybciej sunęła czarnobrunatna wstęga stopni.
Przez chwilę wydało mu się, że odkryła się przed nim tajemnica Kremla.
Zobaczył jak przez szczeliny między stopniami przes±cza się coś
brudnobr±zowego, oleistego, płynnego i jednoznacznie żywego. Krótkimi
pluśnięciami prawie z tych szczelin wypływało, miarowo podnosz±c się i
opadaj±c na całej długości schodów, któr± Artem mógł dojrzeć. Ale to nie
było bezmyślne pulsowanie. Wszystkie te pluski żywej istoty były
niew±tpliwie części± gigantycznej całości, która ciężko poruszała schodami.
A gdzieś daleko w dole, na głębokości kilkudziesięciu metrów, ta sama
błotnista, oleista substancja szeroko rozlała się po posadzce, puchn±c i
rozszerzaj±c się, ciekn±c i faluj±c, wydaj±c te same dziwne i ohydne
dĽwięki. Łuk wejścia na schody wydał się Artemowi potworn± paszcz±,
tunel gardziel±, a same stopnie głodnym jęzorem rozbudzonego przez
przybyłych starożytnego bóstwa.
A potem jego świadomość jakby złapała czyjaś ręka. W głowie zrobiło
mu się zupełnie pusto, jak w tunelu, którym tutaj przyszli. Chciał tylko

376

jednego: wejść na schody i powoli pojechać w dół, gdzie w końcu czeka go
ukojenie i odpowiedĽ na wszystkie pytania. Przed oczami znów zapaliły mu
się kremlowskie gwiazdy...
- Artem! Uciekaj! - po policzkach, pal±c skórę, chlasnęła go rękawica.
Otrz±sn±ł się i opamiętał: br±zowa ciecz płynęła w górę tunelu, puchn±c
w oczach, rozrastaj±c się, pieni±c jak wykipiałe świńskie mleko. Nogi
odmówiły mu posłuszeństwa, i przebłysk świadomości był bardzo krótki:
niewidzialne macki tylko na mgnienie oka wypuściły jego umysł, żeby
znów mocno go złapać i poci±gn±ć z powrotem w ciemność.
- Ci±gnij go!
- Najpierw dzieciaka! No, nie płacz...
- Ciężki... Jest jeszcze ten ranny...
- Zostaw, zostaw nosze! Gdzie ty chcesz z noszami!
- Poczekaj, pomogę ci, we dwóch będzie lżej...
- Rękę, podaj mi rękę! No, szybciej!
- Matko Boska... Już wypłynęło...
- Wci±gnij go... Nie patrz, nie patrz tam! Słyszysz mnie?
- Daj mu w gębę! O, tak!
- Do mnie! To rozkaz! Bo cię zastrzelę!
Przed oczami migały mu dziwne obrazy: zielony, usiany nitami bok
wagonu, z jakiegoś powodu przechylony sufit, potem zalana posadzka...
ciemność... znów zielony pancerz poci±gu... potem świat przestał się
kołysać, uspokoił się i znieruchomiał.
Artem podniósł się na łokciu i rozejrzał wokół. Siedzieli w kręgu na
dachu poci±gu pancernego. Wszystkie latarki były wył±czone, paliła się
tylko jedna, mała, kieszonkowa, leż±ca w środku. Jej światła nie
wystarczało, żeby było widać, co dzieje się w sali, ale wyraĽnie słyszał, jak
ze wszystkich stron coś bulgocze, kotłuje się i przelewa.
Coś znów ostrożnie, jakby na oślep, próbowało się przyssać do jego
umysłu, ale potrz±sn±ł głow± i mrok się rozwiał.
Obejrzał się i mechanicznie przeliczył ściśniętych na dachu członków
oddziału. Było ich teraz pięciu, jeśli nie liczyć Antona, który nadal nie
doszedł do siebie, i jego syna. Artem tępo zauważył, że jeden z
komandosów gdzieś przepadł, potem jego myśli znów zamarły. Jak tylko w
głowie zrobiło mu się pusto, rozum znów zacz±ł osuwać się w mętne bagno.
Walczyć z tym samemu było trudno. Uświadomiwszy sobie
mimochodem, co się z nim dzieje, Artem spróbował uczepić się tej myśli;


377

koniecznie trzeba było o czymś myśleć, żeby tylko nie zostawić swojego
umysłu bez zajęcia. Z pozostałymi najwidoczniej działo się to samo.
- Proszę, co się z tym cholerstwem porobiło pod wpływem
promieniowania... Mieli rację, broń biologiczna! Ale sami nie myśleli, że
powstanie taki efekt kumulatywny. Dobrze przynajmniej, że za murami
siedzi i nie wyłazi na miasto... - mówił Młynarz.
Nikt mu nie
roztargnieniem.

odpowiedział.

Komandosi

ucichli

i

słuchali

z

- Mówcie, mówcie! Nie milczcie! Ta swołocz działa na was podkorowo!
Hej, Oganesjan! Oganesjan! O czym myślisz?  - potrz±sał stalker jednym ze
swoich podkomendnych.  - Ulman, w mordę go! Na co patrzysz? Na mnie
patrz! Mówcie coś!
- Jest dobra...
powiekami.

Woła...

- powiedział

potężny

Ulman

mrugaj±c

- Jaka niby dobra! Nie widziałeś, co się stało z Dielaginem?

- stalker
wyci±ł mu zamaszysty policzek, i osowiały wzrok komandosa rozjaśnił się.
- Za ręce! Złapmy się wszyscy za ręce! - darł się Młynarz.
  - Nie
milczcie! Artem! Siergiej! Na mnie, na mnie patrzcie!
A metr niżej bulgotała, kipiała straszna masa, która chyba wypełniła już
sob± cały peron. Stawała się coraz bardziej natarczywa, i nie mogli już
wytrzymać jej naporu.
- Chłopaki! Dzieciaki! Nie poddawajcie się! Dawajcie... wszyscy
razem! Zaśpiewajmy!  - zatrzymuj±c swoich żołnierzy, wymierzaj±c im
policzki lub prawie czule ich dotykaj±c i doprowadzaj±c do przytomności,
nie poddawał się stalker.  - Żołnierzu do szeregu stań... Karabin w dłonie
bierz! - ochryple i fałszuj±c zaintonował Młynarz. - Faszyści nasz pustosz±
kraj... Faszyyystom powiedz precz...
- Szlachetny niech uderza gniew... Niech biiije niby zdrój  - podchwycił
Ulman.
Wokół pojazdu zabulgotało ze zdwojon± sił±. Artem nie śpiewał: nie znał
słów tej pieśni, i w ogóle pomyślał, że ten zdrój pojawił się
nieprzypadkowo.
Nikt oprócz Młynarza nie znał więcej słów niż pierwsza zwrotka i refren,
i dalej stalker śpiewał sam, groĽnie pobłyskuj±c oczami i nie pozwalaj±c
nikomu się oderwać:
Kochaaamy światło, poookój, śmiech,
St±d nasza płynie moc,
O wooolność my bijemy się,
A ci - o wieczn± noc...

378

Tym razem refren śpiewali prawie wszyscy, nawet mały Oleg starał się
wtórować dorosłym. Nieharmonijny chór grubych i przepalonych męskich
głosów zabrzmiał rozlegaj±c się echem w niekończ±cej się mrocznej sali.
DĽwięk ich śpiewu wzlatywał ku wysokiemu, ozdobionemu mozaik±
sklepieniu, odbijał się od niego, opadał i nikn±ł w gotuj±cej się na dole
żywej masie. I choć w każdej innej sytuacji ten  obrazek - siedmiu
potężnych facetów zebranych na dachu poci±gu i śpiewaj±cych tam,
trzymaj±c się za ręce, absurdalne piosenki - wydałby się Artemowi
niedorzeczny i śmieszny, teraz przypominało to raczej mroż±c± krew w
żyłach scenę z sennego koszmaru. Miał niepowstrzyman± chęć się
obudzić.
Szlacheeetny niech udeeerza gniew,
niech biiije niby zdróóój!
Za wolność przelejemy krew,
pójdzieeemy w święty bóóój.
Artem też, chociaż nie śpiewał, otwierał usta i kołysał się w takt muzyki.
Nie dosłyszał słów w pierwszej zwrotce i myślał z pocz±tku, że chodzi w
niej czy to o przeżycie ludzi w metrze, czy to o przeciwstawienie się
czarnym, pod których naporem wkrótce mogła upaść jego rodzima stacja.
Potem w kolejnej zwrotce mignęło mu coś o faszystach, i Artem zrozumiał,
że rzecz jest o walce bojowników Czerwonej Brygady z mieszkańcami
Puszkińskiej...
Kiedy oderwał się od swoich rozmyślań, odkrył, że chór zamilkł. Może
następnych zwrotek nie znał nawet sam Młynarz, a może po prostu
pozostali przestali mu wtórować.
- Chłopaki! A dawajcie choćby Kombata,  co? - próbował zagadać
komandosów stalker.  - Kombat tatko, tatko kombat, nie kryłeś serca za
plecy kolegów... - zaintonował, ale potem sam umilkł.
Oddział ogarnęło groĽne otępienie. Żołnierze zaczęli puszczać swoje ręce
i kółko się rozpadło. Wszyscy milczeli, nawet majacz±cy dot±d i mrucz±cy
coś pod nosem Anton. Czuj±c, jak w powstał± w głowie pustkę wlewa się
ciepła i mętna ciecz apatii i znużenia, Artem starał się j± wypchn±ć, myśl±c
o swojej misji, potem deklamuj±c sobie dziecinne wierszyki, ile tylko
pamiętał, a potem po prostu powtarzaj±c: "Ja myślę, myślę, myślę, nie
wejdziesz we mnie...".
Komandos, na którego stalker mówił Oganesjan, nagle wstał z miejsca i
wyprostował się. Artem obojętnie podniósł na niego wzrok.
- No, czas na mnie. Bywajcie - pożegnał się żołnierz.
Pozostali tępo popatrzyli na towarzysza, nic nie odpowiadaj±c, tylko
stalker skin±ł mu na pożegnanie. Oganesjan podszedł do krawędzi i bez

379

wahania zrobił krok do przodu. Wcale nie krzyczał, ale w dole dał się
słyszeć nieprzyjemny dĽwięk, poł±czenie plusku z głodnym pomrukiem.
- Woła... Woooła... - powiedział śpiewnie Ulman i też zacz±ł wstawać.
Zaklęcie w głowie Artema - "Ja myślę, nie wejdziesz we mnie!" -
zacięło się na słowie "ja", i teraz powtarzał po prostu, nie zauważaj±c, że
robi to pełnym głosem: "Ja, ja, ja, ja, ja". Potem poczuł siln±,
niepowstrzyman± chęć, by popatrzeć w dół, żeby dowiedzieć się, czy jest
tam ta potworna bulgocz±ca masa, jak wydawało mu się na pocz±tku. Może
się pomylił? Znów przypomniały mu się gwiazdy na kremlowskich
wieżach, dalekie i mami±ce...
I wtedy mały Oleg lekko zerwał się na nogi, zrobił krótki rozbieg i z
wesołym śmiechem skoczył w dół. Żywe bagno w dole cicho mlasnęło
pochłaniaj±c ciało chłopca. Artem zrozumiał, że mu zazdrości, i zacz±ł iść w
jego ślady. Ale kilka sekund po tym, jak masa zamknęła się nad głow±
Olega, być może w chwili, kiedy pozbawiała go życia, jego ojciec krzykn±ł
i się obudził.
Ciężko dysz±c i rozgl±daj±c się dookoła jak zaszczute zwierzę, Anton
usiadł i zacz±ł potrz±sać pozostałymi, ż±daj±c odpowiedzi:
- Gdzie on jest? Co z nim? Gdzie mój syn?! Gdzie jest Oleg? Oleg!
Oleżek!
Twarze komandosów z wolna zaczęły przybierać świadomy wyraz.
Zacz±ł też przychodzić do siebie Artem. Nie był już pewny, czy naprawdę
widział, jak Oleg zeskoczył w kipi±c± ciecz. Dlatego nic nie odpowiadał,
próbował tylko uspokoić Antona, który, jak się zdaje, niewiadomym
sposobem poczuł, że stało się nieodwracalne, i coraz bardziej szalał. Przy
tym, przez jego histerię, otępienie ostatecznie ust±piło tak u Artema, jak u
Młynarza i wszystkich pozostałych członków oddziału. Udzieliło im się
jego wzburzenie, jego wściekłość i rozpacz, i niewidzialna ręka, która
władczo zaciskała się na ich świadomości, cofnęła się, jakby poparzona
przez kipi±c± w nich nienawiść. Artem, jak i chyba wszyscy pozostali,
odzyskał wreszcie zdolność jasnego myślenia, któr±
  - teraz to zrozumiał  -
 wszyscy stracili już wówczas kiedy zbliżali się do stacji.
Stalker kilka razy strzelił na próbę w bulgocz±c± masę, ale nie dało to
żadnych rezultatów. Wtedy kazał komandosowi z miotaczem płomieni,
żeby zdj±ł z pleców kanister z paliwem i rzucił go na sygnał jak najdalej od
poci±gu. Rozkazał reszcie oświetlać miejsce, w którym spadnie,
przygotował się do strzału i machn±ł ręk±. Kręc±c się w miejscu, komandos
rzucił zbiornik i sam prawie poleciał w ślad za nim, ledwo się zatrzymuj±c
na skraju dachu. Kanister ciężko wzleciał w powietrze i zacz±ł opadać jakieś
piętnaście metrów od poci±gu.


380

- Padnij! - Młynarz poczekał aż przedmiot dotknie ruchomej oleistej
powierzchni i nacisn±ł spust.
Ostatnie sekundy lotu kanistra Artem śledził leż±c na dachu. Jak tylko
rozległ się huk wystrzału, ukrył twarz w zgięciu łokcia i co sił przywarł do
zimnej stali. Wybuch był potężny: Artema o mało nie zwiało z dachu,
poci±g się zachwiał. Przez zaciśnięte powieki przebiła się
brudnopomarańczowa łuna rozpryskuj±cego się po peronie płon±cego
paliwa.
Przez około minutę nic się nie działo. Bulgotanie i mlaskanie bagna nie
osłabło, i Artem gotował się już na to, że za chwilę otrz±śnie się po tym
przykrym zdarzeniu i znów zacznie zasnuwać mu umysł.
Ale zamiast tego szum zacz±ł się stopniowo oddalać.
- Cofa się! Ono się cofa! - tuż przy uchu usłyszał radosny ryk Ulmana.
Artem podniósł głowę. W świetle latarek było wyraĽnie widać, jak masa,
zajmuj±ca niedawno prawie cał± ogromn± salę, kurczy się i ustępuje,
wracaj±c w kierunku schodów.
- Szybko! - Młynarz zerwał się na nogi.
  - Jak tylko zlezie na dół,
wszyscy za mn±, do tego tunelu!
Artem zdziwił się, sk±d nagle u Młynarza takie zdecydowanie, ale o nic
nie pytał, zrzucaj±c jego wcześniejsze wahanie na hipnozę. Teraz stalker
całkowicie się zmienił: to znów był trzeĽwy, zdecydowany i niecierpi±cy
sprzeciwu dowódca oddziału.
Na rozmyślania nie tylko nie było czasu, Artem nie miał też na nie
ochoty. Jedyne, co go teraz zajmowało, to żeby jak najszybciej wynieść się
z tej przeklętej stacji, póki dziwny stwór zamieszkuj±cy podziemia Kremla
się nie opamięta i nie wróci, żeby ich pożreć. Stacja nie wydawała mu się
już zadziwiaj±ca i piękna: teraz wszystko było tu nieprzyjazne i
odpychaj±ce. Nawet robotnicy i chłopki patrzyli na niego z gniewem z
naściennych mozaik, a te postaci, które wci±ż jeszcze się uśmiechały, robiły
to ckliwie i na siłę.
Zeskoczywszy jakoś na peron, rzucili się do przeciwległego krańca stacji.
Anton całkowicie przyszedł do siebie i biegł równie szybko, jak pozostali,
więc oddziału nic teraz nie opóĽniało. Po dwudziestu minutach szaleńczego
biegu przez ciemny tunel Artem złapał zadyszkę, pozostali też zaczęli
zwalniać ze zmęczenia. Wreszcie stalker pozwolił im przejść do szybkiego
marszu.
- Dok±d idziemy? - dogoniwszy Młynarza spytał Artem.
- Myślę, że jesteśmy teraz pod ulic± Twersk±... Wkrótce powinniśmy
wyjść na Majakowsk±. Tam się zastanowimy.


381

- A sk±d pan wiedział, którym tunelem mamy iść?
  - zainteresował się
Artem.
- Na planie było zaznaczone, na tym, który znaleĽliśmy w Sztabie
Generalnym. Ale przypomniałem sobie o tym dopiero w ostatniej chwili.
Wierz mi albo nie, kiedy weszliśmy na stację, wszystko wyleciało mi z
głowy.
Artem się zamyślił. Wychodziło na to, że jego zachwyt kremlowsk±
stacj±, obrazami i pos±gami, jej ogromem i wspaniałości± był jakby nie jego
własny? Czy to nie była tylko iluzja wywołana przez tę straszn± istot±
przyczajon± na Kremlu?
Potem przypomniał sobie wstręt i przerażenie, które zaczęła w nim
wzbudzać stacja, kiedy minęło otumanienie. I też zacz±ł w±tpić, czy te
uczucia należały do niego. Być może dokładnie tak samo, jak wcześniej
"mrówkolew" wywołał w nich zachwyt i chęć pozostania na stacji jak
najdłużej, potem, kiedy zadali mu ból, sprawił, że poczuli nieodpart± chęć,
by uciekać stamt±d na łeb na szyję?
Jakie uczucia w ogóle należały do samego Artema i rodziły się w jego
głowie? Czy ta potworna istota wypuściła już jego umysł, czy też to ona
wci±ż dyktowała mu myśli i nasuwała przeżycia? W którym momencie
Artem znalazł się pod jej hipnotycznym wpływem? A zreszt±, czy choć raz
był wolny w swoim wyborze? I czy jego wybór w ogóle mógł być wolny?
Artemowi znów przypomniała się dyskusja z dwoma dziwnymi
mieszkańcami Polianki.
Obejrzał się: dwa kroki za nim szedł Anton. Nie zadawał już nikomu
pytań o to, co się stało z jego synem - ktoś już mu powiedział. Twarz mu
zastygła i zmartwiała, wzrok miał skierowany w pustkę. Czy Anton
rozumiał, że byli zaledwie o krok od uratowania chłopca? Że jego śmierć
była bezsensownym przypadkiem? Ale to właśnie ona uratowała życie
pozostałym. Przypadek czy ofiara?
- Wie pan, my ocaleliśmy chyba tylko dzięki Olegowi. To przez niego
pan... się ockn±ł
  - nie wchodz±c w szczegóły tego, jak to się stało,
powiedział chłopak Antonowi.
- Tak - zgodził się ten obojętnie.
- Powiedział
Strategicznych.

nam,

że

służył

pan

w

wojskach

rakietowych.

- Taktycznych - odparł Anton. - "Toczka", "Iskander".
- Tak? A inne systemy artylerii rakietowej? "Smiercz", "Uragan"?

-
 zwolnił nieco i zapytał stalker, który usłyszał ich rozmowę.


382

- Też mogę. Byłem w służbie nadterminowej, tego też nas uczyli. I sam
się interesowałem, wszystkiego chciałem spróbować. Aż zrozumiałem, do
czego to prowadzi.
W jego głosie nie było najmniejszych oznak zainteresowania, tak jak nie
było też niepokoju z powodu tego, że skrywany przez niego sekret poznali
postronni. Odpowiadał krótko, mechanicznie.
Młynarz kiwn±ł głow± i znów wysforował się na czoło.
- Bardzo potrzebujemy pańskiej pomocy
  - ostrożnie, badaj±c grunt,
powiedział Artem.  - Rozumie pan, u nas na WOGN-ie dziej± się straszne
rzeczy... - zacz±ł.
I od razu się zaci±ł: po tym, co widział przez ostatni± dobę, to co działo
się na WOGN-ie już tak nie przerażało, nie zdawało się być jedynym
zjawiskiem zdolnym ostatecznie wytrzebić człowieka jako gatunek
biologiczny. Artem poradził sobie z t± myśl± przypomniawszy sobie, że ona
też może nie należeć do niego, a pochodzić z zewn±trz.
- Przechodz± do nas z powierzchni takie stwory...  - wzi±ł się w garść i
kontynuował.
Ale Anton powstrzymał go ruchem ręki.
- Po prostu powiedz, co trzeba zrobić, a  zrobię to - powiedział
pozbawionym emocji głosem.
  - Mam teraz czas... Jak mam wrócić do
domu bez syna?
Artem gor±czkowo pokiwał głow± i odszedł od wartownika, zostawiaj±c
go z samym sob±; czuł się teraz podle: wymagać pomocy od człowieka,
który dopiero co stracił dziecko... I to stracił z jego, Artema, winy...
Znów dogonił stalkera. Ten wyraĽnie odzyskał już dobry nastrój:
wyprzedził rozci±gnięty w długi szereg oddział i podśpiewywał sobie coś
pod nosem, a zobaczywszy Artema, uśmiechn±ł się do niego. Wsłuchawszy
się w melodię, któr± próbował odtworzyć Młynarz, Artem rozpoznał tę
sam± pieśń o świętej wojnie, któr± śpiewali na dachu poci±gu.
- Wie pan, na pocz±tku myślałem, że to piosenka o naszej wojnie z
czarnymi - wyznał - a potem zrozumiałem, że to o faszystach. Kto j±
ułożył, komuniści z Linii Czerwonej?
- Ta pieśń ma już sto lat, jeśli nie sto pięćdziesi±t

- pokręcił głow±
Młynarz. - Napisano j± najpierw na jedn± wojnę, potem zaadaptowano do
drugiej. Właśnie dlatego jest dobra: pasuje do każdej wojny. Jak długo
człowiek będzie żył, zawsze będzie uważał siebie za kochaj±cego światło, a
wrogów za kochaj±cych ciemność.
"I będ± tak myśleć po obu stronach frontu", dodał w duchu Artem. Czy
to znaczy, że...  - jego myśl wróciła do czarnych. Czy to może znaczyć, że
dla nich złem i ciemności± s± ludzie, powiedzmy, mieszkańcy WOGN-u?

383

Artem spostrzegł się i starał się nie myśleć o czarnych jak o zwykłych
przeciwnikach. Wystarczy uchylić im drzwi współczucia, i już niczym się
ich nie zatrzyma...
- Powiedziałeś o tej pieśni, że pasuje ci do wszystkich  czasów -
 niespodziewanie odezwał się Młynarz
  - i przyszło mi coś do głowy.
Żyjemy w takim kraju, że generalnie rzecz bior±c, cały czas jest w nim tak
samo. Tacy s± ludzie... Nie da się ich zmienić. Tępi s± jak nogi stołowe.
Wydawałoby się, że nadszedł już koniec świata, na dworze bez skafandra
nie dasz rady żyć, i namnożyło się takich stworów, że wcześniej tylko w
kinie można było zobaczyć... A tu nie! Nic ich nie rusza. Ci±gle tacy sami.
Czasem mi się wydaje, że nic się nie zmieniło. Proszę, odwiedziłem dziś
Kreml - uśmiechn±ł się krzywo  - i myślę sobie, że w zasadzie tam też nic
nowego. To samo się dzieje, co i wcześniej. Ja już teraz nie mam takiej
pewności, kiedy ta zaraza się tam dostała: trzydzieści lat temu, czy trzysta.
- To trzysta lat temu już była taka broń?

- nie dowierzał Artem, ale
stalker nic mu nie odpowiedział.
Dwa czy trzy razy napotkali namalowane na ziemi wizerunki Wielkiego
Czerwia, ale nie dało się zauważyć ani samych dzikusów, ani jakichkolwiek
śladów ich niedawnej obecności. I jeśli po zobaczeniu pierwszego rysunku
komandosi stali się czujni, przegrupowawszy się tak, żeby łatwiej się było
bronić, to już po trzecim napięcie spadło.
- Nie kłamali, to znaczy, że dziś naprawdę jest święty dzień, siedz± na
stacjach i do tuneli nie zagl±daj± - zauważył z ulg± Ulman.
Stalkera zajmowało coś innego. Według jego obliczeń miejsce, gdzie
znajdowało się przejście do metra i zaczynał tunel prowadz±cy do bazy
rakietowej, powinno było być całkiem blisko. Co chwilę sprawdzaj±c
narysowany ręcznie plan, powtarzał w rozterce:
- Gdzieś tutaj... Nie tu? Nie, nie taki zakręt, no i gdzie śluza?
Powinniśmy już się zbliżać...
W końcu zatrzymali się na rozwidleniu: w lewo była zagrodzona krat±
ślepa uliczka, na której końcu widać było resztki metalowej zapory, z
prawej na tyle, na ile starczało światła latarek, ci±gn±ł się prosty jak strzała
tunel.
- To tu!  - stwierdził Młynarz.  - Jesteśmy. Według planu wszystko się
zgadza. Za t± krat± jest zawał, jak przy Parku Pobiedy. I powinno być
przejście, przy którym załatwili Tretiaka.  Tak... - świec±c na plan
kieszonkow± latark±, myślał na głos:  - Od tego rozwidlenia ten tunel idzie
prosto do tego dywizjonu, a ten do Kremla, my przyszliśmy st±d, zgadza
się.
Potem razem z Ulmanem przelazł przez kratę, i z dziesięć minut chodzili
po odnodze, ogl±daj±c z latark± ściany i sufit.

384

- W porz±dku! Jest przejście, tym razem w podłodze, okr±gła klapa,
pewnie studzienka kanalizacyjna  - oznajmił stalker po powrocie.  - Koniec,
jesteśmy na miejscu. Przerwa.
Jak tylko wszyscy zrzucili plecaki i usiedli na ziemi, z Artemem stało się
coś dziwnego: pomimo niewygodnej pozycji, natychmiast zmorzył go sen.
Czy to odezwało się nawarstwione przez ostatni± dobę zmęczenie, czy to
trucizna z paraliżuj±cej igły ci±gle jeszcze działała powoduj±c skutki
uboczne...
Artem znów zobaczył, jak się budzi, w namiocie na WOGN-ie. Jak we
wcześniejszych snach, na stacji było ciemno i pusto. Nie zdaj±c sobie do
końca sprawy, że to wszystko tylko mu się śni, Artem wiedział jednak z
wyprzedzeniem, co się z nim zaraz stanie. Jak zwykle przywitał się z
bawi±c± się dziewczynk±, ale nie zacz±ł jej o nic pytać, zamiast tego
skierował się wprost w stronę
torów.
Dochodz±ce z oddali krzyki i błagania o litość prawie go nie
przestraszyły. Wiedział, że uporczywy sen śni mu się już któryś raz z innej
przyczyny. I przyczyna ta kryła się w tunelach. Powinien był poznać naturę
zagrożenia, rozeznać się w sytuacji i poinformować o niej sojuszników z
południa. Ale gdy tylko otulił go mrok tunelu, jego pewność siebie i tego, że
wie po co się tu znalazł i jak ma dalej postępować, ulotniła się.
Znów zacz±ł się bać, zupełnie jak wtedy, gdy po raz pierwszy samotnie
wyszedł poza obręb stacji. I tak samo jak wtedy, przerażała go nawet nie
sama ciemność i szmery w tunelach, a nieznane, niemożność przewidzenia
jakie niebezpieczeństwo kryje się w następnych stu metrach drogi.
NiewyraĽnie, jak gdyby były to wydarzenia z poprzedniego życia,
pamiętaj±c jak postępował w poprzednich snach, postanowił tym razem nie
ulec temu lękowi, a iść naprzód, póki nie spotka się twarz± w twarz z tym,
kto kryje się w mroku i czeka na niego.
Ktoś szedł mu na spotkanie. Nie śpiesz±c się, z t± sam± prędkości±, z
jak± poruszał się Artem, lecz nie jego tchórzliwymi, skradaj±cymi się
kroczkami, lecz zdecydowanym, ciężkim krokiem. Gdy chłopak zamierał
wstrzymuj±c oddech  - zatrzymywał się też ten drugi. Artem przyrzekł
sobie, że tym razem nie ucieknie, cokolwiek się stanie. Kiedy do jego
skrytego w ciemności bliĽniaka zostało, s±dz±c po odgłosach, jakieś trzy
metry, kolana Artema nie tyle drżały, ile trzęsły się tak, że ledwo trzymał
równowagę, jednak znalazł w sobie siłę, żeby uczynić jeszcze jeden krok.
Czuj±c jednak na twarzy lekki powiew powietrza przez to, że ktoś zbliżył
się do niego na kilka centymetrów, Artem nie wytrzymał. Machn±ł ręk±,
odepchn±ł niewidzialn± istotę i rzucił się do ucieczki. Tym razem się nie
potkn±ł i biegł niewyobrażalnie długo, godzinę albo dwie, ale jego rodzimej

385

stacji nie było nawet widać, nie było żadnych innych stacji, w ogóle
niczego, tylko niekończ±cy się ciemny tunel. I to było jeszcze straszniejsze.
- Hej, starczy już tego spania, zebranie prześpisz - szarpn±ł go za ramię
Ulman. - Jak ci się to udało? - dodał z zazdrości±.
Artem otrz±sn±ł się i z poczuciem winy spojrzał na pozostałych.
Zorientował się, że odpłyn±ł tylko na kilka minut. Oddział siedział w kręgu,
w którego centrum rozsiadł się z planem Młynarz, pokazuj±c i objaśniaj±c.
- Więc tak...
  - rozprawiał - do miejsca przeznaczenia jest pewnie
jakieś dwadzieścia kilometrów. To nic, jeśli pójdziemy szybkim krokiem i
bez przeszkód, damy radę w pół dnia. Baza wojskowa znajduje się na
powierzchni, ale pod ni± jest bunkier, i tunel prowadzi właśnie do niego.
Ale nie mamy czasu na zastanowienie. Będziemy musieli się rozdzielić.
Obudziłeś się? Wracasz do metra, doł±czę do ciebie Ulmana
  - powiedział
do Artema - ja i pozostali idziemy do bazy rakietowej.
Artem chciał już otworzyć usta, zamierzał protestować, ale stalker
przerwał mu niecierpliwym gestem. Schyliwszy się nad zwalonymi na kupę
plecakami, Młynarz zacz±ł rozdzielać ekwipunek.
- Wy bierzecie dwa skafandry ochronne, dla nas zostaj± cztery - nie
wiadomo, jak tam będzie. Plus racje żywnościowe, jedna dla was, jedna dla
nas. Teraz odprawa. Idziecie na Prospekt Mira. Tam powinni na was czekać,
wysłałem gońców  - popatrzył na zegarek.  - Równo za dwanaście godzin
wyjdziecie na powierzchnię i złapiecie nasz sygnał. Jeśli wszystko będzie w
porz±dku i będziemy mieć ł±czność, następuje kolejny etap operacji.
Zadanie: podejść jak najbliżej do Ogrodu Botanicznego i wleĽć jak
najwyżej, żeby pomóc nam nakierowywać i korygować ogień. Powierzchnia
rażenia rakiet "Smiercz" jest ograniczona, ile ich tam zostało, nie wiadomo.
A Ogród nie jest mały. Nie bój się  - uspokoił Artema - to wszystko będzie
robił Ulman, ty tam będziesz dla towarzystwa. Oczywiście pożytek też z
ciebie będzie: przynajmniej wiesz, jak ci czarni wygl±daj±. Uważam
  -
 ci±gn±ł - że wieża telewizyjna Ostankino dość dobrze się nada do
kierowania ogniem. Ma pośrodku takie zgrubienie: w tej kuli była
restauracja. Kiedyś dawali tam takie malutkie kanapeczki z kawiorem po
niebotycznych cenach. Ale ludzie nie po to tam przychodzili, tylko dla
widoku na Moskwę. Ogród Botaniczny widać stamt±d jak na dłoni.
Spróbujcie wejść na tę wieżę. Nie uda się, to obok stoj± wielopiętrowe
budynki, takie w kształcie litery "U", s±dz±c z raportów prawie
niezamieszkałe. Tak... Jeden plan Moskwy dla was, drugi dla nas. Na nim
s± już wytyczone kwadraty. Po prostu patrzycie i przekazujecie. Reszta
należy do nas. Nic w tym trudnego - zapewnił ich. - S± pytania?
- A jeśli oni tam nie maj± żadnego gniazda? - spytał Artem.
- No, jak nie, to nie - stalker pacn±ł dłoni± w plan.  - Ale, ale... Mam tu
dla ciebie niespodziankę - dodał i puścił Artemowi oczko.

386

Zajrzawszy do swojego plecaka, Młynarz wyci±gn±ł z niego biał±
plastikow± torebkę z wytartym kolorowym obrazkiem. Artem otworzył j± i
wyj±ł paszport, wypisany na nieco podniszczonym formularzu, i ksi±żkę dla
dzieci z wsunięt± między kartki drogocenn± fotografi±, któr± znalazł w
opuszczonym mieszkaniu na Kalinińskim. Kiedy wybrał się w ślad za
Olegiem, zostawił swoje skarby na Kijewskiej, a Młynarzowi chciało się je
wzi±ć ze sob± i nieść przez cały ten czas. Siedz±cy obok Ulman nie
rozumiej±c popatrzył na Artema, a potem na stalkera.
- Rzeczy osobiste - z uśmiechem rozłożył ręce Młynarz.
Artemowi nagle przyszła ochota, żeby powiedzieć mu coś miłego i
ciepłego, ale ten już wstawał z miejsca, wydaj±c rozkazy id±cym z nim
komandosom.
Zbliżył się do pogr±żonego w swoich myślach Antona.
- Powodzenia! - Artem wyci±gn±ł do wartownika rękę.
Ten skin±ł w milczeniu głow±, zakładaj±c plecak. Oczy miał zupełnie
puste.
- No, to wszystko! Żegnać się nie będziemy. Kontrolujcie  czas! -
 powiedział Młynarz.
Odwrócił się i, nie mówi±c nic więcej, odszedł.


387

ROZDZIAŁ 19
OSTATNIA BITWA
We dwóch zdjęli ciężk± żelazn± płytę zasłaniaj±c± właz i zaczęli
schodzić na dół. W±ski pionowy szyb składał się z betonowych pierścieni,
w każdym z nich tkwiła metalowa klamra.
Jak tylko zostali we dwóch, Ulman zmienił zachowanie. Z Artemem
komunikował się krótkimi, prostymi zdaniami, głównie wydaj±c rozkazy
lub przed czymś go ostrzegaj±c. Gdy tylko pokrywa włazu była odsunięta,
polecił Artemowi wył±czyć latarkę, założył na oczy noktowizor i pierwszy
zszedł do środka.
Artem musiał schodzić w dół trzymaj±c się klamer na ślepo. Nie bardzo
rozumiał, po co te wszystkie środki ostrożności, przecież po Kremlu nie
napotkali na swojej drodze żadnego zagrożenia. W końcu Artem uznał, że
stalker dał Ulmanowi jakieś specjalne instrukcje, a może ten, kiedy został
bez dowódcy, zacz±ł z przyjemności± sam pełnić jego rolę.
Żołnierz smagn±ł Artema po nodze, daj±c znak, by się zatrzymał. Artem
posłusznie znieruchomiał, czekaj±c aż ten wyjaśni mu, w czym rzecz. Ale
zamiast tego usłyszał z dołu miękkie uderzenie  - to Ulman zeskoczył na
ziemię - a kilka sekund póĽniej rozległy się ciche odgłosy wystrzałów.
- Możesz złazić  - szeptem powiedział do Artema jego towarzysz, i na
dole zapaliło się światło.
Kiedy skończyły się klamry, puścił się i przeleciawszy około dwóch
metrów wyl±dował na betonowej podłodze. Podniósł się, otrzepał i rozejrzał
dookoła. Znajdowali się w krótkim, mierz±cym mniej więcej piętnaście
kroków korytarzu. Z jednej jego strony, w suficie ział otwór włazu  - to tędy
się tu dostali  - a z drugiej w podłodze widniał jeszcze jeden luk, z tak±
sam± karbowan± żelazn± pokryw±. Obok niego w kałuży krwi leżał twarz±
do ziemi martwy dzikus, nawet po śmierci ściskaj±c w dłoni swoj± rurkę do
strzelania.
- Pilnował przejścia
  - cicho odparł Ulman na pytaj±ce spojrzenie
Artema - ale zasn±ł. Pewnie nie oczekiwał, że ktokolwiek przyjdzie z tej
strony. Położył się z uchem na włazie i przysn±ł.
- Ty go... we śnie? - upewnił się Artem.
- A co? Nie po rycersku?  - prychn±ł Ulman. - I dobrze, odechciało mu
się spać na warcie. Poza tym i tak był złym człowiekiem: nie przestrzegał
świętego dnia. A było powiedziane: nie wchodzić do tuneli.
Odci±gn±ł ciało za nogi na bok, odsun±ł pokrywę i znów wył±czył
latarkę.

388

Tym razem szyb był całkiem płytki i prowadził do zawalonego rzeczami
pomieszczenia służbowego. Właz był całkowicie ukryty przed wzrokiem
postronnych przez górę metalowych płyt, kół zębatych, resorów i
niklowanych uchwytów  - części starczyłoby na cały wagon. Chaotycznie
zwalone na kupę wznosiły się pod sam sufit i tylko cudem trzymały się w
równowadze. Między t± stert± a ścian± było w±skie przejście, ale przecisn±ć
się przez nie było prawie niemożliwości±.
Zasypane do połowy ziemi± drzwi z pomieszczenia prowadziły do
nietypowego kwadratowego tunelu. Z lewej strony przejazd się urywał: czy
to był zasypany, czy to w tym miejscu przerwano roboty budowlane. Z
prawej przechodził w tunel standardowy, okr±gły i szeroki. Od razu dało się
poczuć, że granica między dwoma przeplataj±cymi się podziemnymi
światami została przekroczona. Tutaj, w metrze, nawet oddychało się
inaczej: powietrze, chociaż wilgotne, nie było tak martwe i nieruchome jak
w tajemnych tunelach D-6.
Powstało pytanie, dok±d skierować się dalej. Nie zdecydowali się iść na
chybił trafił - w tym przejeĽdzie mógł się znajdować posterunek graniczny
Czwartej Rzeszy. Od Majakowskiej do Czechowskiej, według planu, było
zaledwie dwadzieścia minut na piechotę.
Artem pogrzebał w torbie ze swoimi rzeczami i znalazł zakrwawiony
plan, który miał po Danile, i na nim określił właściwy
kierunek.
Nie minęło nawet pięć minut, a byli już na Majakowskiej. Usiadłszy na
ławce, Ulman z westchnieniem ulgi zdj±ł z głowy ciężki hełm, wytarł
rękawem zaczerwienion±, mokr± od potu twarz, i przejechał dłoni± po
krótkich jasnych włosach. Pomimo potężnej budowy i nawyków starego
tunelowego wilka, widać było, że Ulman nie miał wiele więcej lat niż
Artem.
Kiedy szukali miejsca, gdzie mogliby kupić jedzenie, Artem zd±żył
obejrzeć stację. Ile czasu minęło, odk±d ostatnim razem coś jadł, sam już nie
pamiętał, ale ssało go w żoł±dku nie na żarty. Ulman nie miał z sob±
żadnych zapasów: wyruszali w pośpiechu i brali tylko to, co niezbędne.
Majakowska sytuacj± i nastrojem przypominała Kijewsk±. Po niegdyś
eleganckiej i zwiewnej stacji pozostał tylko mroczny cień. Była w połowie
zburzona, ludzie gnieĽdzili się tu w porwanych namiotach albo wprost na
peronie, ściany i sufit były pokryte zaciekami i pęknięciami od
przesi±kaj±cej wody. Na całej stacji płonęło jedno małe ognisko: nie było
czym palić. Mieszkańcy Majakowskiej rozmawiali z sob± bardzo cicho,
jakby byli przy łóżku umieraj±cego.


389

Jednak i na tej ledwie żywej stacji znalazł się sklep: połatany
trzyosobowy namiot z wystawionym przed wejściem rozkładanym
stolikiem. Asortyment był dość ubogi: obdarte ze skóry szczurze tuszki,
zaschnięte i pomarszczone grzyby, dostarczone tu nie wiadomo kiedy, a
nawet pocięty w kwadraciki mech. Obok każdego towaru dumnie widniała
cena: przybity łusk± od naboju urywek papieru gazetowego z równo
wykaligrafowanymi cyframi.
Oprócz nich, klientów właściwie nie było, tylko wymizerowana
przygarbiona kobieta, trzymaj±ca za rękę małego chłopczyka. Dziecko
ci±gnęło do leż±cego na straganie szczura, ale matka szarpnęła go za rękę:
- Zostaw! W tym tygodniu już jedliśmy mięso!
Chłopczyk usłuchał, ale nie udało mu się zapomnieć o szczurze na długo.
Kiedy tylko matka się odwróciła, znów spróbował dorwać się do martwego
zwierzaka.
- Kolka! Powiedziałam ci coś! Jak będziesz niegrzeczny, to diabły z
tuneli po ciebie przyjd±! Twój Saszka nie słuchał się swojej mamusi i go
zabrali! - nastraszyła go kobieta, w ostatniej chwili zdoławszy odci±gn±ć
go od straganu.
Artem i Ulman nijak nie mogli się zdecydować. Artem zacz±ł myśleć, że
spokojnie wytrzyma do Prospektu Mira, gdzie chociaż grzyby będ±
świeższe.
- Może szczurka? Pieczemy w obecności   klienta - z godności±
zaproponował łysy sklepikarz. - Certyfikat jakości! - dodał tajemniczo.
- Dziękuję, ja już po obiedzie  - pośpiesznie odmówił Ul­man.  - Artem,
co ty tam chciałeś? Tylko mchu nie bierz, po nim ma się w żoł±dku czwart±
wojnę światow±.
Kobieta zerknęła na niego z dezaprobat±. W dłoni miała tylko dwa
naboje, które, według cennika, mogły jej starczyć właśnie tylko na mech.
Zauważywszy, że Artem patrzy na jej skromny kapitał, schowała
zaciśnięt± pięść za plecy.
- Czego tu stoi!
  - warknęła ze złości±.
  - Sam nic nie kupujesz, to
wynocha st±d! Nie każdy jest milionerem! Czego się gapisz?
Artem chciał odpowiedzieć, ale popatrzył na jej syna. Był bardzo
podobny do Olega: takie same cienkie, bezbarwne włosy, czerwonawe oczy,
zadarty nos. Malec wsadził sobie kciuk do ust i nieśmiało uśmiechn±ł się do
Artema, patrz±c na niego nieco spode łba.
Ten poczuł, jak mimowolnie usta rozci±gaj± mu się w uśmiechu, a oczy
wypełniaj± łzy. Kobieta zauważyła jego spojrzenie i wpadła we wściekłość.
- Cholerni zwyrodnialcy!  - pisnęła błyskaj±c oczami.  - ChodĽ, synku,
idziemy do domu! - poci±gnęła chłopca za

390

rękę.
- Niech pani zaczeka! Proszę!
Artem wyci±gn±ł z zapasowego magazynka swojego automatu kilka
nabojów, dogonił kobietę i jej je dał.
- Proszę... To dla was. Dla pani synka.
Ta spojrzała na niego z niedowierzaniem, potem skrzywiła się
pogardliwie.
- Co ty sobie myślisz, że za pięć nabojów się zgodzę? Żeby własne
dziecko?!
Artem nie od razu zrozumiał, co miała na myśli. Wreszcie do niego
dotarło i otworzył już usta, żeby zacz±ć się tłumaczyć, ale nic nie mogło mu
przejść przez gardło, stał tylko i mrugał oczami. Kobieta, zadowolona z
wrażenia, jakie zrobiła, zmieniła ton z gniewnego na łaskawy.
- No, dobrze już! Dwadzieścia nabojów za pół godziny.
Artem, ogłuszony, potrz±sn±ł głow±, odwrócił się i odszedł prawie
biegiem.
- Sknera! Dobra, daj chociaż piętnaście! - krzyknęła za nim kobieta.
Ulman stał w tym samym miejscu, rozmawiaj±c o czymś ze sprzedawc±.
- To co, jak będzie z tym szczurkiem, zdecydował  się pan? -
zainteresował się uprzejmie właściciel namiotu widz±c wracaj±cego Artema.
"Jeszcze trochę i się porzygam" - pomyślał Artem. Poci±gn±ł Ulmana za
sob± i szybko uciekł z tej zapomnianej przez Boga stacji.
- Gdzie się tak śpieszymy?
  - spytał ten, kiedy szli już tunelem w
kierunku Białoruskiej.
Staraj±c się powstrzymać nudności, Artem opowiedział, co się
wydarzyło. Na Ulmanie jego historia nie zrobiła specjalnego wrażenia.
- A co? Jakoś trzeba żyć - powiedział.
- A po co w ogóle takie życie? - Artem się wzdrygn±ł.
- A masz jakiś inny pomysł? - Ulman wzruszył potężnymi ramionami.
- Bo jaki sens ma takie życie? Czepiać się go, wytrzymywać cały ten
brud, poniżenie, własnymi dziećmi handlować, żreć mech, w imię czego?
Artem urwał przypomniawszy sobie Huntera i to, jak mówił o instynkcie
samozachowawczym, o tym, że ze wszystkich sił, jak zwierzę, będzie
walczył o swoje życie i przeżycie pozostałych. Wtedy jego słowa
rzeczywiście rozpaliły w Artemie nadzieję i wolę walki, jak u tej żaby, która
własnymi łapkami ubiła śmietanę w dzbanku i zmieniła j± w masło. Ale
teraz jakoś bliższe prawdy wydawały mu się słowa ojczyma.


391

- W imię czego?  - przedrzeĽniał go Ulman.  - A ty co, chłopcze, "w
imię czego" żyjesz?
Artem pożałował, że w ogóle zacz±ł tę rozmowę. Ulman był świetnym
żołnierzem, trzeba mu to było przyznać, ale rozmówc± okazał się
niespecjalnie ciekawym. I dyskutować z nim na temat sensu życia zdawało
mu się bezcelowe.
- No właśnie, "w imię czego/" - odpowiedział ponuro, nie wytrzymuj±c.
- No, i w imię czego?
  - roześmiał się Ulman.
  - W imię zbawienia
ludzkości? Daj spokój, to s± bzdury. Nie ty wybawisz, to ktoś inny. Na
przykład ja  - oświetlił sobie latark± twarz, żeby Artem j± widział, i zrobił
bohatersk± minę.
Artem spojrzał na niego z zazdrości±, ale nic nie powiedział.
- Poza tym - ci±gn±ł komandos - wszyscy nie mog± po to żyć.
- A jak ci się podoba takie życie bez sensu?  - Artem starał się zadać to
pytanie z ironi±.
- Jak to bez sensu? W moim życiu jest sens, ten sam, co u wszystkich. I
w ogóle, poszukiwania sensu życia zwykle przypadaj± na okres dojrzewania
płciowego. Tak więc u ciebie się to chyba przeci±gnęło.
Jego ton nie był obraĽliwy, lecz żartobliwy, więc Artem nie zareagował.
Natchniony sukcesem, Ulman perorował dalej:
- Dobrze pamiętam siebie, jak miałem siedemnaście lat. Też wszystko
chciałem zrozumieć: jak, po co, i jaki to ma sens? Potem to mija. Sens,
bracie, życie ma tylko jeden: narobić dzieci i je wychować. A potem niech
już one się męcz± z tymi pytaniami. I niech na nie odpowiadaj±, jak umiej±.
I na tym stoi świat. O, tak± mam teorię - i znów się roześmiał.
- W takim razie po co ze mn± idziesz? Po co ryzykujesz życiem? Jeśli
nie wierzysz w zbawienie ludzkości, to po co?
  - po jakimś czasie spytał
Artem.
- Po pierwsze, rozkaz  - surowo powiedział Ulman.  - Z rozkazami się
nie dyskutuje. Po drugie, jak pamiętasz, dzieci nie wystarczy zrobić, trzeba
je jeszcze wychować. A jak je mam wychowywać, jak je zeżre ta wasza
hałastra z WOGN-u?
Biła od niego taka pewność siebie, swojej siły i swoich słów, jego obraz
świata był tak kusz±co prosty i spójny, że Artem nie miał już ochoty więcej
się z nim kłócić. Przeciwnie, poczuł, że komandos i w nim wzbudza
pewność, której tak mu brakowało.
Tak jak mówił Młynarz, tunel między Majakowsk± a Białorusk± okazał
się być spokojny. Co prawda coś chlupało w szybach wentylacyjnych, ale za
to obok nich parę razy przemknęły zupełnie zwyczajnych rozmiarów

392

szczury, i Artema to uspokoiło. Przejazd był zadziwiaj±co krótki: ledwo
skończyli się kłócić, jak przed nimi ukazały się światła stacji.
S±siedztwo Hanzy odbiło się na Białoruskiej jak najbardziej pozytywnie.
Było to widać od razu, chociażby dlatego, że w porównaniu do
Majakowskiej czy Kijewskiej, była całkiem nieĽle strzeżona. Na dziesięć
metrów przed wejściem urz±dzono posterunek: na workach z ziemi± stał
erkaem, a oddział wartowników składał się z pięciu ludzi.
Po sprawdzeniu dokumentów (tu przydał się nowy paszport), spytano ich
uprzejmie, czy nie s± aby z Rzeszy. Nie, nie - zapewnili Artema - nikt tu
nie ma nic przeciwko Rzeszy, Białoruska jest stacj± handlow±, zachowuje
pełn± neutralność, w konflikty między mocarstwami  - tak dowódca warty
nazwał Hanzę, Rzeszę i Linię Czerwon± - się nie miesza.
Zanim ruszyli w dalsz± drogę wzdłuż Linii Okrężnej, Artem i Ulman
postanowili jednak odsapn±ć i coś przek±sić. Siedz±c w bogatym, a nawet z
pewnym szykiem urz±dzonym bufecie, oprócz świetnie przygotowanego, a
przy tym całkiem niedrogiego kotleta, Artem otrzymał pełn± informację o
Białoruskiej. Siedz±cy przy stole naprzeciwko blondyn z okr±gł± twarz±,
który przedstawił się jako Leonid Piotrowicz, pałaszował aż mu się uszy
trzęsły gigantycznych rozmiarów jajecznicę na boczku, a kiedy nie miał
akurat pełnych ust, z przyjemności± opowiadał o swojej stacji.
Białoruska, jak się okazało, żyła z tranzytu wieprzowiny i kur. Po drugiej
stronie Okrężnej, bliżej stacji Sokoł, a nawet Wojkowskiej, chociaż ta
znajdowała się już niebezpiecznie blisko powierzchni, rozci±gały się
ogromne i bardzo dobrze prosperuj±ce gospodarstwa. Kilometry tuneli i
przejazdów technicznych przekształcono w niekończ±ce się farmy zwierz±t
hodowlanych, które żywiły cał± Hanzę, dostarczaj±c jednocześnie żywność
i Czwartej Rzeszy, i wiecznie głodnej Linii Czerwonej. Oprócz tego,
mieszkańcy stacji Dinamo odziedziczyli po swoich przedsiębiorczych
poprzednikach talenty krawieckie. To właśnie tam szyto te kurtki ze
świńskiej skóry, które Artem widział na Prospekcie Mira.
Na tym krańcu Linii Zamoskworieckiej nie było żadnych zewnętrznych
zagrożeń, i przez wszystkie lata życia w metrze ani Sokoła, ani Aeroportu,
ani Dinama nikt ani razu nie spl±drował. Hanza nie próbowała ich przej±ć,
zadowalaj±c się możliwości± pobierania cła z przewożonych towarów, a
jednocześnie oferowała im obronę przez faszystami i czerwonymi.
Prawie wszyscy mieszkańcy Białoruskiej trudnili się handlem. Farmerzy
z Sokoła i krawcy z Dinama rzadko zatrzymywali się tu, żeby zbyć swoje
towary: profitów z dostaw hurtowych mieli aż nadto. Ludzie z tamtej strony,
jak ich tu nazywano, przywozili partie wieprzowiny lub żywych kur na
drezynach i w ręcznie napędzanych wagonikach, wyładowywali towar - do
tego celu na peronach były nawet zamontowane specjalne dĽwigi -
rozliczali się i wracali do domu.

393

Stacja kipiała życiem. Żwawi handlowcy (na Białoruskiej nazywali się
nie wiadomo dlaczego "menedżerami") uwijali się między "terminalem",
czyli miejscem wyładunku, a magazynami, pobrzękuj±c mieszkami z
nabojami, wydaj±c polecenia krzepkim tragarzom. Wózki ze skrzyniami i
pakunkami na dobrze nasmarowanych kółkach toczyły się bezszelestnie do
rzędów straganów, lub do granicy Okrężnej, sk±d odbierali towar kupcy
Hanzy, lub też na przeciwległy koniec peronu, gdzie realizacji swoich
zamówień oczekiwali emisariusze Rzeszy.
Faszystów było tu sporo, ale nie szeregowych, a przeważnie oficerów.
Zachowywali się tutaj zupełnie inaczej niż u siebie: chociaż dość chamsko,
to w granicach przyzwoitości. Zerkali wrogo na smagłych brunetów,
których nie brakowało wśród tutejszych handlarzy i robotników, ale nie
decydowali się zaprowadzać włas­nych porz±dków.
- W końcu mamy też tutaj banki... Od nich, z Rzeszy, wielu do nas
przyjeżdża niby to po towary, a tak naprawdę, żeby wpłacić oszczędności  -
 poinformował Artema jego rozmówca.

- Dlatego nie zaatakuj± nas
znienacka. Jesteśmy dla nich jak Szwajcaria - dodał niezrozumiale.
- Fajnie tu u was - na wszelki wypadek zauważył uprzejmie Artem.
- Ale co my tak ci±gle o Białoruskiej... A panowie to sk±d pochodz±?
  -
 spytał wreszcie z grzeczności Leonid Piotrowicz.
Ulman udał, że jest tak zajęty swoim kotletem, że nie usłyszał pytania.
- Ja jestem z WOGN-u - obejrzawszy się na niego odpowiedział Artem.
- Co pan mówi! To straszne!  - Leonid Piotrowicz aż odłożył sztućce.  -
 Mówi się, że sytuacja tam jest beznadziejna! Słyszałem, że broni± się już
ostatnimi siłami. Pół stacji zginęło... To prawda?
Kawałek kotleta stan±ł Artemowi w gardle. Cokolwiek się działo, musi
się dostać do WOGN-u, zobaczyć się ze swoimi, może ostatni raz. Jak on
mógł tracić teraz cenny czas na jedzenie? Odsun±ł talerz, poprosił o
rachunek, i nie zwracaj±c uwagi na protesty Ulmana, poci±gn±ł go za sob±,
mijaj±c ustawione w arkadach kramy z mięsem i ubraniami, mijaj±c
zwalone na stertę towary, wypytuj±cych o ceny straganiarzy, snuj±cych się
tragarzy, przechadzaj±cych się godnie faszystowskich oficerów, w kierunku
ogrodzonego metalow± barierk± przejścia na Linię Okrężn±. Nad wejściem
wisiała biała płachta z br±zowym kołem w środku, a dwóch strażników z
karabinami w znajomych szarych uniformach sprawdzało dokumenty i
przeszukiwało rzeczy.
Artemowi jeszcze nigdy nie udało się dostać na terytorium Hanzy z tak±
łatwości±. Ulman, żuj±c jeszcze kawałek kotleta, pogrzebał w kieszeni i
pokazał pogranicznikom niepozornie wygl±daj±cy dokument. Ci bez słowa
otworzyli bramkę przepuszczaj±c ich do środka.
- Co to jest? - zainteresował się Artem.

394

- A... Ksi±żeczka do orderu "Za zasługi dla Ojczyzny"
  - odpowiedział
żartem Ulman. - U naszego pułkownika wszyscy maj± dług.
Przejście na Okrężn± było dziwn± mieszank± twierdzy i magazynu.
Druga granica Hanzy zaczynała się za przerzuconymi przez tory kładkami:
mieściły się tam najprawdziwsze bastiony z erkaemami, a nawet miotaczem
płomieni. A dalej, obok pomnika z br±zu, przedstawiaj±cego brodatego
mędrca z karabinem, wiotk± dziewczynę i rozmarzonego chłopaka z broni±
(pewnie założyciele Białoruskiej albo bohaterowie walki z mutantami,
pomyślał Artem) znajdował się cały garnizon, z co najmniej dwudziestoma
żołnierzami.
- To przez Rzeszę - wyjaśnił Artemowi Ulman.  - Z faszystami jest tak:
ufaj, ale sprawdzaj. Szwajcarii rzeczywiście nie ruszyli, ale Francję już tak.
- Mam kłopoty z histori±
  - przyznał ze wstydem Artem.
  - Ojczym za
nic nie mógł znaleĽć podręcznika do dziesi±tej klasy. Za to o starożytnej
Grecji sporo czytałem.
Żołnierzy mijał niekończ±cy się sznur podobnych do mrówek tragarzy z
workami na plecach: Hanza chciwie wsysała prawie cał± produkcję Sokoła,
Dinama i Aeroportu. Ruch był dobrze zorganizowany: jednymi schodami
tragarze schodzili z ładunkiem, drugimi podchodzili na pusto. Trzecie były
przeznaczone dla pozostałych przechodniów.
Na dole, w oszklonej budce, siedział, obserwuj±c schody, strażnik z
automatem. Jeszcze raz sprawdził Artemowi i Ulmanowi dokumenty i
wydał im papierki z piecz±tk± "Rejestracja tymczasowa - tranzyt" i dat±.
Droga była wolna.
Ta stacja też nazywała się Białoruska, ale różnica z jej siostr± spoza
Hanzy była uderzaj±ca: jak między rozdzielonymi przy narodzinach
bliĽniakami, z których jeden trafił do rodziny królewskiej, a drugiego
przygarn±ł i wychował biedak. Cały dobrobyt i rozkwit tamtej pierwszej
Białoruskiej blakły w porównaniu ze stacj± z Okrężnej. Lśniła czyst± biel±
ścian, czarowała wymyśln± mozaik± na sklepieniu i oślepiała neonowymi
lampami, które na całej stacji paliły się tylko trzy, co jednak wystarczało aż
nadto.
Na peronie sznur tragarzy rozdzielał się na dwie części: jedni przez
arkady szli do torów po lewej, drudzy
  - po prawej, zrzucaj±c swoje worki
na stertę i biegiem wracaj±c po następne.
Przy torach były dwa przystanki: towarowy, gdzie zamontowano mały
dĽwig, i pasażerski, z kas± biletow±. Raz na piętnaście-dwadzieścia minut
obok stacji przejeżdżała drezyna towarowa, obudowana swego rodzaju
karoseri± - pomostem z desek, załadowanym skrzyniami i workami. Obok
trzech-czte­rech ludzi stoj±cych za dĽwigniami każdej drezyny stał jeszcze
ochroniarz.

395

Drezyny pasażerskie jeĽdziły rzadziej - Artemowi i Ulmanowi przyszło
czekać ponad czterdzieści minut. Jak wyjaśnił im bileter, marszrutki czekały
aż zbierze się wystarczaj±co dużo ludzi, żeby nie męczyć niepotrzebnie
pracowników. Ale sama ta okoliczność, że gdzieś w metrze do tej pory
można kupić bilet  - po naboju za każd± przejechan± stację - i pojechać
tunelem, tak jak wtedy, wprost Artema oczarowała. Na jakiś czas zapomniał
nawet o wszystkich swoich problemach i w±tpliwościach, a po prostu stał i
obserwował ładowanie towarów, wyobrażaj±c sobie, jak piękne musiało być
życie w metrze kiedyś, gdy torami jeĽdziły nie ręczne drezyny, a ogromne
lśni±ce poci±gi.
- Proszę, jest już panów marszrutka!
  - oznajmił bileter i zadzwonił
dzwoneczkiem.
Na przystanek podjechała duża drezyna, do której był podczepiony
wagonik z drewnianymi ławkami. Po okazaniu biletów usiedli na wolnych
miejscach. Po kilku minutach i zabraniu jeszcze kilku brakuj±cych
pasażerów, tramwaj ruszył dalej.
Połowa ławeczek była umieszczona tak, że pasażerowie siedzieli twarz±
w kierunku jazdy, a połowa odwrotnie. Artem dostał miejsce tyłem do
kierunku jazdy, Ulman usiadł na wolnym miejscu, plecami do niego.
- Dlaczego siedzenia s± tak dziwnie rozstawione, w różnych
kierunkach? - spytał Artem swoj± s±siadkę, tęg± babę około sześćdziesi±tki
w dziurawym futrzanym paltociku. - Przecież tak jest niewygodnie.
- A jak inaczej?  - kobieta klasnęła w dłonie ze zdziwienia.
  - Co ty,
tunel bez dozoru chcesz zostawić? Wy, młodzi, to jesteście lekkomyślni!
Choćby przedwczoraj, nie słyszałeś, co było? O, taki szczur

- babina
rozłożyła ręce, na ile mogła
  - wyskoczył z bocznego tunelu i porwał
pasażera!
- Przecież to nie był żaden szczur!
  - odwracaj±c się, wtr±cił facet w
pikowanym waciaku.  - Mutan to był! Na Kurskiej się strasznie mutany
rozpleniły...
- A ja ci mówię, że to był szczur! Mówiła mi Nina Prokofiewna, moja
s±siadka, co ja nie wiem, jak było? - oburzyła się baba.
Długo się jeszcze kłócili, ale Artem nie słuchał już ich rozmowy. Jego
myśli znów wróciły do WOGN-u. Postanowił już sobie, że zanim wyjdzie
na powierzchnię, żeby razem z Ulmanem wspi±ć się na wieżę Ostankino,
koniecznie spróbuje się dostać na swoj± rodzinn± stację. Jak przekonać do
tego towarzysza, jeszcze nie wiedział. Ale miał złe przeczucie, że ostatnia
szansa, by zobaczyć swój dom i ukochanych ludzi, otwiera się przed nim
właśnie teraz, zanim jeszcze wyjdzie na górę. I stracić jej nijak nie może
  -
 kto wie, co będzie póĽniej? Chociaż stalker mówił, że w ich zadaniu nie ma
nic skomplikowanego, sam Artem nie za bardzo wierzył, że jeszcze go

396

kiedyś spotka. Tak, czy owak, przed swoim, być może ostatnim wyjściem
na powierzchnię, koniecznie musi choć na chwilę wrócić na WOGN.
Jak to brzmi... WOGN... DĽwięcznie, ciepło. Słuchałby tego i słuchał,
pomyślał Artem. Czyżby ten przypadkowy człowiek na Białoruskiej mówił
prawdę, i stacja rzeczywiście jest o włos od upadku pod naporem czarnych,
a połowa jej obrońców już zginęła, próbuj±c powstrzymać to co
nieuchronne? Jak długo go nie było? Dwa tygodnie? Trzy? Zamkn±ł oczy,
próbuj±c wyobrazić sobie ukochane sklepienia, eleganckie, lecz łagodne
linie arkad, ażurowe okucia miedzianych kratek wentylacyjnych pomiędzy
łukami, rzędy namiotów w holu: ten tam to Żeńki, a tutaj, bliżej, jego.
Drezyna kołysała się łagodnie w takt usypiaj±cego stukotu kół, i Artem
nawet nie zauważył, jak ogarn±ł go sen. Znów śnił mu się WOGN.
Niczemu się już nie dziwił, nie nasłuchiwał i nie próbował zrozumieć.
Cel jego snu był nie na stacji, a w tunelu, dobrze o tym pamiętał.
Wyszedłszy z namiotu, Artem od razu skierował się ku torom, zeskoczył na
dół i poszedł na południe, w stronę Ogrodu Botanicznego. Egipskie
ciemności już go nie przerażały, lękał się czego innego: maj±cego nast±pić
spotkania w tunelu. Kto tam na niego czekał? Jaki był sens tego zdarzenia?
Dlaczego nigdy nie starczało mu śmiałości, żeby wytrzymać do końca?
Jego bliĽniak pojawił się w końcu w głębi tunelu: miękkie pewne kroki
stopniowo się zbliżały, jak za każdym poprzednim razem, doszczętnie
pozbawiaj±c Artema pewności siebie. Jednak tym razem trzymał się lepiej:
chociaż kolana mu zadrżały, Artem mógł powstrzymać dreszcze i dotrwać
do chwili, kiedy zrównał się z niewidoczn± istot±. Oblał się zimnym lepkim
potem, ale wzi±ł się w garść i nie rzucił do ucieczki, kiedy słaby podmuch
powietrza podpowiedział mu, że tylko centymetry dziel± tajemniczego
stwora od jego twarzy.
- Nie uciekaj... Spójrz w twarz swojemu przeznaczeniu...  - szepn±ł mu
na ucho suchy sycz±cy głos.
I wtedy Artem sobie przypomniał

- jak mógł o tym zapomnieć w
poprzednich koszmarach
  - że w kieszeni ma zapalniczkę. Wymacał
plastikowy przedmiot i pstrykn±ł krzesiwem, przygotowuj±c się, że zobaczy
tego, kto do niego mówił.
I wtedy oniemiał, czuj±c tylko, jak sztywniej± mu nogi.
Tuż przed nim nieruchomo stał czarny. Szeroko otwarte ciemne oczy bez
Ľrenic szukały jego wzroku.
Artem krzykn±ł, jak najgłośniej umiał.
- O matko i córko!  - babina złapała się za serce ciężko dysz±c.
  - Ale
żeś mnie przestraszył, co za chamstwo!


397

D M I T R Y

G L U K H O V S K Y :

- Pani wybaczy. Chłopak
odwróciwszy się, Ulman.

jest

M E T R O

2 0 3 3

tego...   nerwowy - przeprosił,

- Coś tam takiego zobaczył, że krzyczysz jak opętany?
  - baba rzuciła
mu ciekawskie spojrzenie spod ciężkich opuchniętych
powiek.
- Sen... Koszmar mi się przyśnił - odparł Artem. - Przepraszam.
- Sen?! Och, wy, młodzi, to jesteście wrażliwi  - i znów zaczęła jęczeć i
pomstować.
Tym razem, ku swojemu zaskoczeniu, Artem spał całkiem   długo -
przegapił nawet przystanek na Nowosłobodskiej. I nie zd±żył już sobie
przypomnieć, co takiego ważnego zrozumiał na końcu swojego koszmaru,
aż marszrutka przybyła na Prospekt Mira.
Sytuacja bardzo się tu różniła od sytego dobrobytu Białoruskiej. Po
ożywionym handlu nie było nawet śladu, za to od razu rzucała się w oczy
duża liczba wojskowych: specnazu i oficerów z naszywkami wojsk
inżynieryjnych. Na drugim krańcu peronu, na torach, stało kilka strzeżonych
towarowych drezyn spalinowych z tajemniczymi skrzynkami przykrytymi
brezentem. W holu, wprost na podłodze, siedziało jakieś pół setki byle jak
ubranych ludzi z ogromnymi kuframi, którzy rozgl±dali się zagubionym
wzrokiem wokoło.
- Co tu się dzieje? - spytał Artem.
- To nie tutaj się dzieje, tylko u was, na WOGN-ie - odpowiedział
Ulman. - Widać zabieraj± się do zasypania tunelu... Jeśli czarni wylez± z
Prospektu Mira, Hanza nie ujdzie bez szwanku. Pewnie przygotowuj±
uderzenie prewencyjne.
Zanim przeszli na Linię Kałużsko-Ryżsk±, Artem zd±żył się przekonać,
że domysły Ulmana s± prawdopodobnie słuszne. Specnaz Hanzy operował
na stacji linii promienistej, gdzie nie powinien się w ogóle pojawiać. Oba
wejścia do tuneli, prowadz±ce na północ, do WOGN-u i Ogrodu
Botanicznego, były zablokowane. Ktoś naprędce postawił tu posterunki, na
których wartę pełnili pogranicznicy z Hanzy. Na targu prawie nie było
klientów, połowa kramów świeciła pustkami, ludzie szeptali coś do siebie z
przestrachem, nad stacj± zawisło jakby nieuchronne nieszczęście. W jednym
rogu tłoczyło się kilkadziesi±t osób, całe rodziny z workami i torbami.
Kolejka zawijała się wokół stolika z napisem "Rejestracja uchodĽców".
- Poczekaj tu na mnie, pójdę poszukać naszego człowieka.

- Ulman
zostawił go przy straganach i znikn±ł.
Ale Artem miał swoje sprawy. Zeskoczył na tory, podszedł do
posterunku i zagadał do posępnego pogranicznika.
- Czy na WOGN można jeszcze przejść?

398

- Na razie jeszcze puszczamy, ale nie radzę
  - odparł tamten.  - Co, nie
słyszałeś, co tam się dzieje? Jakieś wampiry przyłaż±, i to tak, że ich nie
powstrzymasz. Już prawie cała stacja im tam poległa. Widać jest tam
gor±co, bo jak nawet te nasze kutwy z dowództwa przyznały im bezzwrotn±
pożyczkę amunicji, tylko żeby tamci do jutra wytrzymali...
- A co będzie jutro?
- Jutro zawalimy wszystko w cholerę. Trzysta metrów od Prospektu w
obu tunelach założymy dynamit, i koniec, zostanie tylko wspomnienie.
- Ale dlaczego po prostu im nie pomożecie? Czyżby Hanzie nie
starczało sił?
- Przecież słyszysz  - tam s± wampiry. Aż się tam od nich roi, żadne
posiłki nie wystarcz±.
- A co z ludĽmi z Ryżskiej? Z samego WOGN-u?! - Artem nie wierzył
swoim uszom.
- Uprzedziliśmy ich już kilka dni temu. Widzisz, że powoli do nas
uciekaj± - Hanza przyjmuje, my też jesteśmy ludzie. Ale lepiej, żeby się
pośpieszyli. Jak czas minie, to nic już nie pomoże. Więc postaraj się szybko
obrócić. Co tam masz? Sprawy? Rodzinę?
- Wszystko - odparł
zrozumieniem.

Artem

i

pogranicznik

kiwn±ł

głow±

ze

Ulman stał przy filarze, cicho rozmawiaj±c z wysokim młodym
człowiekiem i poważnym mężczyzn± w uniformie maszynisty i z pełnymi
insygniami naczelnika stacji.
- Samochód jest na górze, z pełnym bakiem. Mam tu jeszcze na wszelki
wypadek prowiant i skafandry ochronne, i jeszcze karabin pieczenieg z
lunet± SWD  - chłopak wskazał dwie duże czarne torby.
  - Wyjść możemy
w dowolnym momencie. Kiedy mamy być na górze?
- Będziemy łapać sygnał za osiem godzin. Do tego czasu powinniśmy
już być na stanowisku
  - odparł Ulman.  - ¦luza działa?  - zwrócił się do
naczelnika.
- Działa - potwierdził ten.  - Powiedzcie, kiedy. Tylko ludzi trzeba
będzie odpędzić, żeby się nie przestraszyli.
- To już wszystko mam. Czyli odpoczywamy jakieś pięć godzin, a
potem cała naprzód - podsumował Ulman. - No, co, Artem? Fajrant?
- Ja nie mogę  - odci±gaj±c towarzysza na bok, powiedział mu Artem.  -
 Koniecznie muszę iść najpierw na WOGN. Pożegnać się i w ogóle spotkać.
Miałeś rację, będ± zawalać wszystkie tunele od Prospektu Mira. Nawet jeśli
wrócimy stamt±d żywi, więcej nie zobaczę swojej stacji. Muszę. Naprawdę.


399

- Słuchaj, jeśli po prostu boisz się iść na górę, do tych swoich czarnych,
to powiedz
  - zacz±ł Ulman, ale napotkawszy spojrzenie Artema,
zreflektował się. - Żartowałem. Wybacz.
- Naprawdę, muszę - powtórzył Artem.
Nie umiałby wyjaśnić tego uczucia, ale wiedział, że tak czy inaczej
pójdzie na WOGN - za wszelk± cenę.
- No, jak musisz... - odparł zakłopotany komandos. - Wrócić tu już nie
zd±żysz, szczególnie, jeśli zamierzasz się z kimś tam żegnać. Zróbmy tak:
my z Paszk±
  - to ten z torbami
  - pojedziemy st±d samochodem ulic±
Prospekt Mira. Na pocz±tku zamierzaliśmy jechać od razu do wieży, ale
możemy pojechać naokoło i podjechać do starego wejścia do WOGN-u.
Nowe jest całe rozwalone, wasi powinni wiedzieć. Będziemy tam na ciebie
czekać. Za pięć godzin, pięćdziesi±t minut. Tylko się nie spóĽnij!
Kombinezon masz? Zegarek? Masz, weĽ mój, ja pożyczę od  Paszki -
 ści±gn±ł metalow± bransoletkę.
- Za pięć godzin pięćdziesi±t minut

- kiwn±ł głow± Artem, ścisn±ł
Ulmanowi rękę i rzucił się biegiem do posterunku.
Zobaczywszy go znowu, pogranicznik pokręcił głow±.
- A w tym tunelu, czy dziej± się wci±ż te dziwne rzeczy
  - przypomniał
sobie Artem.
- Mówisz o tych rurach, tak? Wszystko dobrze, zakleili jakoś. Mówi±, że
ma się tylko zawroty głowy, kiedy przechodzi się obok, ale żeby ktoś umarł,
to nie - odparł pogranicznik.
Artem podziękował mu skinieniem, zapalił latarkę i wszedł do tunelu.
Przez pierwsze dziesięć minut w głowie szaleńczo wirowały mu jakieś
myśli: o niebezpieczeństwie w rozci±gaj±cych się przed nim tunelach, o
przemyślanym i rozs±dnie urz±dzonym życiu na Białoruskiej, potem o
"marszrutkach" i prawdziwych poci±gach. Ale krok po kroku mrok tunelu
wysysał z niego te nieistotne, bezsensownie przemykaj±ce mu przed oczami
obrazki i urywki zdań. Z pocz±tku przyszedł spokój i pustka, potem zacz±ł
myśleć o czymś innym.
Jego podróż zbliżała się do końca. Artem sam nie umiałby powiedzieć,
ile czasu go tu nie było. Być może minęły dwa tygodnie, może ponad
miesi±c.
Jaka prosta, jakże krótka wydawała mu się ta droga, kiedy, siedz±c na
drezynie na Aleksiejewskiej ogl±dał w świetle latarki swój stary plan,
próbuj±c wytyczyć trasę do Polis... Wtedy leżał przed nim nieznany świat,
o którym nie wiedział nic pewnego, i dlatego mógł wyznaczać szlak
zastanawiaj±c się tylko nad tym, jak będzie szybciej, a nie nad tym, jak ta
droga zmieni przemierzaj±cego j± wędrowca. Życie przygotowało dla niego

400

zupełnie inny scenariusz, pełny bł±dzenia i komplikacji, śmiertelnie
niebezpieczny, i nawet przypadkowi towarzysze podróży, dziel±c z nim
małe urywki jego drogi, często płacili za to życiem.
Artem wspomniał Olega. Każdy ma swoje przeznaczenie, mówił mu na
Poliance Siergiej Andriejewicz. Czy mogło być tak, że przeznaczeniem tego
krótkiego dziecięcego życia okazała się straszne, bezsensowna śmierć, która
uratowała życie kilku innym ludziom? Aby kontynuowali swoj± misję?
Artemowi zrobiło się jakoś zimno i nieprzyjemnie. Przyjęcie takiego
założenia oznaczało akceptację tej ofiary, wiarę w to, że fakt, iż jest
wybrańcem, pozwala mu kontynuować swoj± drogę za cenę życia innych,
ich cierpienia... Jak to, miałby deptać po innych, łamać, kaleczyć ich losy
tylko po to, żeby wypełnić swoje przeznaczenie?
Oleg był oczywiście jeszcze za mały, żeby zadawać sobie pytanie o to,
po co pojawił się na świecie. Ale gdyby miał się nad tym zastanawiać,
raczej nie zgodziłby się na tak± rolę. Chłopczyk na pewno chciałby liczyć
na bardziej świadom± i znacz±c± funkcję na tym świecie... A jeśli już nawet
poświęcić własne życie, żeby uratować innych, to tylko bior±c na siebie ten
krzyż świadomie i dobrowolnie.
Przed oczami stanęły mu twarze Michaiła Porfiriewicza, Daniły,
Tretiaka. Za co oni zginęli? Dlaczego właśnie to on przeżył? Co dało mu tę
możliwość, to prawo? Artem pożałował, że nie ma tu z nim Ulmana, który
jedn± żartobliw± replik± rozwiałby jego w±tpliwości. Różnica między nimi
była taka, że podróż po metrze sprawiła, że Artem zobaczył świat jakby
przez wieloboczny pryzmat, a surowe życie Ulmana nauczyło go patrzeć na
rzeczy prosto: przez celownik karabinu snajperskiego. Nie wiadomo, który z
nich dwóch miał rację, ale uwierzyć, że każde pytanie może mieć jedn±,
jedynie prawdziw± odpowiedĽ, Artem już nie potrafił.
W życiu w ogóle, a w metrze w szczególności, wszystko było nieostre,
zmienne, względne. Na pocz±tku wyjaśnił mu to Chan na przykładzie
zegarów na stacjach. Jeśli taka podstawa postrzegania świata, jak czas,
okazała się wymyślona i względna, to co dopiero mówić o innych
niezachwianych ludzkich wyobrażeniach co do życia?
Wszystko: od głosu w rurach w tunelu, przez który szedł, i blasku
kremlowskich gwiazd do wiecznych tajemnic ludzkiej duszy, miało od razu
kilka wyjaśnień. A szczególnie wiele odpowiedzi było na pytanie
"dlaczego?". Spotkani przez Artema ludzie, od kanibali z Parku Pobiedy do
bojowników Brygady im. Che Guevary, potrafili na nie odpowiedzieć.
Swoje odpowiedzi mieli wszyscy: sekciarze i sataniści, faszyści i
filozofowie z automatami, w rodzaju Chana. Właśnie dlatego tak trudno
było Artemowi wybrać i przyj±ć choć jedn± jedyn± z nich. Poznaj±c
codziennie now± wersję odpowiedzi, nie mógł się zmusić, by uwierzyć w to,


401

że to właśnie ta jest prawdziwa, bo nazajutrz mogła pojawić się kolejna, nie
mniej celna i wszechogarniaj±ca.
Komu wierzyć? W co? W Wielkiego Czerwia

- boga ludożerców,
skrojonego na obraz poci±gu elektrycznego i na nowo zaludniaj±cego
żywymi stworzeniami bezpłodn± wypalon± ziemię; w gniewnego i
zazdrosnego Jehowę; w jego zbuntowane odbicie, Szatana; w zwycięstwo
komunizmu w całym metrze; w wyższość zadartonosych blondynów nad
smagłymi kędzierzawymi brunetami? Coś podpowiadało Artemowi, że
żadnej różnicy między tym wszystkim nie było. Każda wiara służyła
człowiekowi tylko jako laska, która podtrzymywała, by nie upaść, i
pomagała wstać, kiedy ludzie jednak się potykali i przewracali. Kiedy
Artem był mały, rozśmieszyła go opowieść ojczyma o tym, jak to małpa
wzięła do ręki kij i stała się człowiekiem. Jak widać, od tej pory zmyślny
małpiszon nie wypuszczał tego kija z r±k, przez co nigdy się do końca nie
wyprostował - myślał Artem.
Rozumiał dlaczego i po co człowiek potrzebuje tej podpory. Bez niej
życie stawało się puste, jak opuszczony tunel. Artemowi wci±ż dĽwięczał w
uszach pełen rozpaczy krzyk dzikusa z Parku Pobiedy, który zrozumiał, że
Wielki Czerw jest tylko wymysłem kapłanów jego ludu. Coś podobnego
Artem poczuł sam, dowiaduj±c się, że Niewidzialni Obserwatorzy nie
istniej±. Jednak dla niego rezygnacja z Obserwatorów, Czerwia i innych
bogów metra była o wiele łatwiejsza.
W czym rzecz? Czy to znaczy, że jest inny, silniejszy, niż pozostali?
Artem zrozumiał, że sam się oszukuje. Kij był i w jego rękach, i musi wzi±ć
się na odwagę, żeby to przyznać.
Jako podpora służyła mu świadomość tego, że wypełnia zadanie wielkiej
wagi, że na jedn± kartę postawiono ocalenie całego metra i że ta misja
nieprzypadkowo dostała się właśnie jemu. ¦wiadomie czy nie, Artem we
wszystkim doszukiwał się dowodów tego, że został wybrany, by wykonać
to zadanie, jednak nie przez Huntera, lecz przez kogoś lub coś większego.
Zniszczyć czarnych, wybawić od nich rodzinn± stację i bliskich ludzi,
przeszkodzić im w zburzeniu metra  - to było zadanie godne tego, by stać
się sednem życia. I wszystko, co przydarzyło się Artemowi podczas jego
wyprawy, dowodziło tylko jednego: jest inny niż wszyscy. Zgotowano mu
coś wyj±tkowego. To właśnie on ma zetrzeć na proch, wytrzebić potwory,
które w przeciwnym wypadku same rozprawi± się z niedobitkami ludzkości.
Póki szedł t± drog±, prawidłowo odczytuj±c wysyłane do niego znaki, jego
wola zwycięstwa wygrywała z rzeczywistości±, igraj±c ze statystycznym
prawdopodobieństwem, zakrzywiaj±c tory lotu pocisków, oślepiaj±c
potwory i przeciwników i sprawiaj±c, że sojusznicy zjawiali się w
odpowiednim czasie i miejscu. Jak inaczej można zrozumieć, dlaczego
Daniła oddał mu plan położenia bazy rakietowej, a sama baza jakimś cudem

402

nie została unicestwiona dziesi±tki lat temu? Jak inaczej wyjaśnić to, że
wbrew zdrowemu rozs±dkowi, spotkał jednego z nielicznych, a może
jedynego żyj±cego rakietowca w całym metrze? Osobista Opatrzność
Artema wkładała mu w ręce potężne narzędzie i posyłała mu człowieka,
który pomoże mu zadać śmiertelne uderzenie niepojętej i bezlitosnej sile,
zmiażdżyć j±? Jak inaczej wyjaśnić wszystkie cudowne ocalenia Artema w
najbardziej beznadziejnych sytuacjach? Póki wierzył w swoje
przeznaczenie, był nietykalny, choć id±cy obok niego ludzie ginęli jeden po
drugim.
Myśli Artema powędrowały ku temu, co powiedział na Poliance Siergiej
Andriejewicz o przeznaczeniu i fabule. Wtedy te słowa popchnęły go
naprzód, niczym nowa, naoliwiona sprężyna wsadzona do zniszczonego,
zardzewiałego mechanizmu nakręcanej zabawki. Ale przy tym, z jakiegoś
powodu, były dla niego nieprzyjemne. Może dlatego, że ta teoria
pozbawiała Artema wolnej woli, i jeśli teraz podejmowałby jak±ś decyzję,
to nie ulegałby własnej zachciance, lecz linii fabularnej swojego losu. A z
drugiej strony, po wszystkim, co mu się przydarzyło, jak można było
zaprzeczyć, że ta linia istnieje? Teraz nie mógł już dłużej wierzyć, że jego
życie jest tylko splotem przypadków. Zbyt wiele już przeszedł, i z tych
kolein nie można było ot tak się wydobyć. Jeśli zaszedł tak daleko, to jest
zmuszony iść jeszcze dalej: taka była nieubłagana logika obranej przez
niego drogi. Teraz było już za póĽno na w±tpliwości. Musi iść naprzód,
nawet jeśli oznacza to ponoszenie odpowiedzialności nie tylko za życie
własne, ale i innych. Wszystkie ofiary nie były próżne, on musi je przyj±ć,
jest zobowi±zany przejść swoj± drogę do końca i wypełnić to, po co znalazł
się na tym świecie. To właśnie jest jego przeznaczenie.
Dlaczego wcześniej nie myślał tak jasno?! Wci±ż w±tpił w to, że jest
wybrańcem, rozpraszał się dla jakichś głupot, wahał się, a odpowiedĽ
zawsze była tuż obok. Rację miał Ulman: nie ma po co komplikować życia.
Teraz Artem szedł szybkim krokiem. Ż±dnego szumu z rur w końcu nie
usłyszał; w tunelach do samej stacji WOGN w ogóle nie napotkał nic
groĽnego. Jednak cały czas widział id±cych w kierunku Prospektu Mira:
naprzeciw szedł mu potok nieszczęśliwych, zaszczutych ludzi, którzy
wszystko rzucili i uciekli przed niebezpieczeństwem. Spogl±dali na niego
jak na szaleńca: tylko on wchodził w samo j±dro strachu, podczas gdy
pozostali starali się zostawić za sob± to przeklęte miejsce. Ani na Ryżskiej,
ani na Aleksiejewskiej nie było posterunków. Pogr±żony w myślach, Artem
sam nie zauważył, jak dotarł do WOGN-u, chociaż minęło już przynajmniej
półtorej godziny.
Kiedy wszedł na stację i rozejrzał się dookoła, mimowolnie się
wzdrygn±ł - na tyle przypominała mu ten WOGN, który widział w swoich


403

koszmarach. Połowa lamp nie działała, w powietrzu unosił się zapach
spalenizny, gdzieś w oddali słychać było jęki i gwałtowny kobiecy płacz.
Artem wzi±ł automat do r±k i ruszył naprzód, ostrożnie okr±żaj±c filary i
uważnie przygl±daj±c się cieniom. Widać było, że czarnym przynajmniej
raz udało się przebić i dostać na sam± stację. Część namiotów była
zniszczona, w kilku miejscach na posadzce widniały zaschłe ślady krwi.
Gdzieniegdzie mieszkali jeszcze ludzie, raz przez brezent błysnęła nawet
latarka.
Z północnego tunelu dochodziły dalekie wystrzały. Wyjście do niego
blokowała sterta worków z piaskiem wysokości człowieka. Trzech ludzi
stało przyciśniętych do tej osłony, obserwuj±c tunel przez otwory
strzelnicze i trzymaj±c podejście do stacji na muszce.
- Artem? Artem! Co ty tu robisz? - zawołał go znajomy głos.
Odwrócił się i zobaczył Kiriła, jednego z członków grupy, z któr± na
samym pocz±tku swojej podróży wyruszył z WOGN-u. Ręka zwisała mu na
temblaku, a włosy zdawał się mieć jeszcze bardziej rozczochrane niż
zwykle.
- Po prostu wróciłem
  - wymijaj±co odpowiedział Artem, po czym
zapytał: - Jak tu się trzymacie? Gdzie wujek Sasza? Gdzie Żeńka?
- Żeńka! Widzisz... Zabili go, już z tydzień będzie  - ponuro powiedział
Kirił.
Serce mu zamarło.
- A ojczym?
- Suchy jest cały i zdrów, dowodzi. Teraz jest w lazarecie

- Kirił
machn±ł ręk± w stronę schodów prowadz±cych do nowego wyjścia ze stacji.
- Dziękuję! - Artem rzucił się biegiem.
- A gdzie ty byłeś? - krzykn±ł za nim Kirił.
"Lazaret" wygl±dał złowieszczo. Prawdziwych rannych było tu
niewielu - wszystkiego pięcioro, większość miejsc zajmowali inni pacjenci.
Zawinięci jak niemowlaki i wciśnięci w śpiwory, leżeli w szeregu. Wszyscy
mieli szeroko rozwarte oczy, a z ich otwartych ust dochodziły
nieartykułowane jęki. Opiekowała się nimi nie pielęgniarka, a człowiek z
karabinem trzymaj±cy w ręku butelkę z chloroformem. Od czasu do czasu
jeden z tych w śpiworach zaczynał kręcić się po podłodze, cicho wyć,
zarażaj±c swoim pobudzeniem pozostałych, a wtedy strażnik przykładał mu
do twarzy nas±czon± środkiem usypiaj±cym gazę. Sen nie przychodził i
oczy się nie zamykały, ale człowiek na jakiś czas cichł, uspokajał się.
Suchego Artem zobaczył nie od razu: siedział w pomieszczeniu
służbowym, dyskutuj±c o czymś z lekarzem. Wychodz±c, natkn±ł się na
Artema i zastygł.

404

- Ty żyjesz... Artemka! Żyjesz... Chwała Bogu... Artem!

- bełkotał
potrz±saj±c Artema za ramię, jakby chc±c się upewnić, że ten naprawdę
przed nim stoi.
Artem mocno go obj±ł. W głębi duszy, jak dziecko bał się, że kiedy
wróci na stację, ojczym zacznie go rugać: będzie pytał, gdzie się podziewał,
cóż to za brak odpowiedzialności, jak długo można się zachowywać jak
mały chłopiec... Zamiast tego Suchy po prostu przycisn±ł go do siebie i
długo nie puszczał. Kiedy ojcowskie objęcia wreszcie go puściły, Artem
spojrzał w jego błyszcz±ce od łez oczy i zrobiło mu się wstyd.
Krótko, nie wchodz±c w opisy swoich przygód, opowiedział ojczymowi,
gdzie przepadł i co udało mu się przez ten czas zrobić, wyjaśnił, dlaczego
wrócił. Ten tylko kręcił głow± i wymyślał Hunterowi. Potem się opamiętał,
stwierdzaj±c, że o umarłych należy mówić albo dobrze, albo wcale. Zreszt±,
co dokładnie stało się z Myśliwym, nie wiedział.
- A przecież widzisz, co się u nas dzieje!
  - głos Suchego znów stał się
twardy. - Co noc tak wal±, wszystkie naboje się kończ±. Z Prospektu Mira
przyszła drezyna z amunicj±, ale to schodzi w jedn± chwilę.
- Chc± zawalić tunel przy samym Prospekcie, żeby całkowicie odci±ć
WOGN i pozostałe stacje - oznajmił Artem.
- Tak... Boj± się wód gruntowych, dlatego nie chc± tego robić blisko
WOGN-u. Ale na długo im to nie pomoże. Czarni znajd± sobie inne wejścia.
- Kiedy zamierzasz się st±d wycofać? Zostało już mało czasu. Mniej niż
doba, przecież musisz wszystko przygotować...
Ojczym obrzucił go długim spojrzeniem, jakby oceniaj±c.
- Nie, Artem, przede mn± tylko jedna droga, i to nie na Prospekt Mira.
Rannych mamy trzydziestu ludzi, i co, mamy ich zostawić samych? A poza
tym, kto będzie prowadzić obronę, kiedy będę ratował własn± skórę? Jak to
tak, mam podejść do człowieka i powiedzieć mu: to ty tu zostaniesz, żeby
ich zatrzymać i umrzeć, a ja idę? Nie...
  - westchn±ł. - Niech zawalaj±. Ile
wytrzymamy, tyle wytrzymamy. Umierać też trzeba jak człowiek.
- W takim razie zostanę z wami
  - powiedział Artem.- Poradz± sobie z
tymi rakietami i beze mnie, jaki tam ze mnie pożytek. A tak przynajmniej
wam pomogę...
- Nie, nie, ty koniecznie musisz  iść - przerwał mu z przestrachem
Suchy. - ¦luza jest w dobrym stanie, jeszcze działa, i schody ruchome s±
całe, możesz szybko wyjść. Musisz pójść z nimi, oni nawet nie wiedz±, z
kim maj± do czynienia!
Artem miał w±tpliwości, czy ojczym nie wyprawia go ze stacji po prostu
po to, żeby uratować mu życie. Próbował się opierać, ale Suchy nie chciał o
tym nawet słyszeć.

405

- W twoim oddziale tylko ty wiesz, jak czarni potrafi± doprowadzać do
szaleństwa - wskazał zawiniętych rannych.
- Co z nimi?
- Stali w tunelach i nie wytrzymali. I to dobrze, że innym udało się
zaci±gn±ć ich z powrotem. A ilu czarni porwali żywcem! Niewiarygodna
siła. Najważniejsze, że kiedy podchodz± i zaczynaj± wyć, to mało kto
wytrzymuje, no, sam pamiętasz. Nasi ochotnicy przykuwali się kajdankami,
żeby nie uciec. No, i tutaj leż± ci, których zd±żyli odczepić. Rannych jest
mało, bo jak czarni już kogoś złapi±, to trudno się wyrwać.
- Żeńkę... złapali? - przełykaj±c ślinę, spytał Artem.
Suchy skin±ł głow±.
Artem nie zdecydował się pytać o szczegóły.
- ChodĽmy, póki jest w miarę spokojnie

- korzystaj±c z jego
zmieszania, szybko zaproponował Suchy
  - porozmawiamy, napijemy się
herbatki, jeszcze nam zostało. Jesteś głodny?
Ojczym obj±ł go i zaprowadził do pokoju dowództwa. Artem, w szoku,
rozgl±dał się wokół: w żaden sposób nie mógł uwierzyć, że przez trzy
tygodnie jego nieobecności WOGN mógł się tak zmienić. Przytulna,
zamieszkała stacja budziła teraz smutek i przerażenie. Miało się ochotę jak
najszybciej st±d uciec.
Za nimi gruchn±ł cekaem. Artem chwycił za broń.
- To tylko żeby ich odstraszyć
  - powstrzymał go Suchy.  - Najgorsze
zacznie się za parę godzin, już to czuję. Czarni przychodz± falami, dopiero
co jedn± odparliśmy. Nie bój się, jeśli zacznie się coś poważniejszego, nasi
wł±cz± syrenę, żeby ogłosić alarm dla całej stacji.
Artem zamyślił się.
Jego sen z wejściem do tunelu... Teraz to było niemożliwe, a i realne
spotkanie z czarnymi raczej nie skończyłoby się tak nieszkodliwie. Nie
mówi±c już o tym, że Suchy w życiu nie pozwoli mu pójść do tunelu w
pojedynkę. Z tego szalonego pomysłu trzeba było zrezygnować. Ma
poważniejsze sprawy.
- A ja wiedziałem, że jeszcze się z tob± zobaczę, że przyjdziesz
  - już w
pokoju dowództwa, nalewaj±c herbatę, powiedział Suchy.
  - Tydzień temu
przyszedł do nas pewien człowiek,
szukał cię.
- Jaki człowiek? - zaniepokoił się Artem.
- Powiedział, że jesteście znajomymi. Taki wysoki, chudy, z bródk±.
Jakoś dziwnie się nazywał, podobnie do Huntera.
- Chan? - zdziwił się Artem.

406

- Właśnie. Powiedział mi, że jeszcze tu wrócisz, i to takim pewnym
tonem, że od razu się uspokoiłem. I jeszcze coś dla ciebie zostawił.
Suchy wzi±ł portfel, w którym miał zrozumiałe tylko dla siebie notatki i
przedmioty i wyci±gn±ł z niego złożon± na czworo karteczkę. Rozwin±ł
papier i podniósł j± do oczu. Była to krótka, zawieraj±ca tylko jedno zdanie
notatka. Zapisane niedbałym, pochyłym charakterem pisma słowa zbiły go z
tropu.
"Ten, któremu starczy odwagi i wytrwałości, by przez całe życie
wpatrywać się w mrok, pierwszy dojrzy w nim przebłysk światła".
- I nic więcej nie zostawił? - spytał z niedowierzaniem Artem.
- Nie - odrzekł Suchy.
  - Myślałem, że to jakaś
wiadomość. W końcu człowiek szedł tu specjalnie po to.

zaszyfrowana

Artem wzruszył ramionami. Połowa z tego, co mówił i robił Chan,
wydawała mu się kompletnie bez sensu, za to druga połowa sprawiała, że
zaczynał inaczej patrzeć na świat. Sk±d ma wiedzieć, do której z tych części
należała ta wiadomość?
Długo jeszcze pili herbatę i rozmawiali. Artem nie mógł pozbyć się
uczucia, że widzi ojczyma ostatni raz, i jakby starał się nagadać z nim na
całe życie na zapas...
Potem przyszedł czas, żeby wyruszyć. Suchy poci±gn±ł za dĽwignię i
ciężka zasłona ze zgrzytem podniosła się na metr. Z zewn±trz chlusnęła
zastała deszczówka. Stoj±c po kostki w grzęzawisku, Artem uśmiechn±ł się
do Suchego, chociaż do oczu napływały mu łzy. Już miał się pożegnać, ale
w ostatniej chwili przypomniał sobie o najważniejszym. Wyci±gn±ł z
plecaka ksi±żeczkę dla dzieci, odnalazł stronicę z wsunięt± fotografi± i
pokazał j± ojczymowi. Serce niespokojnie mu zabiło.
- Co to? - zdziwił się Suchy.
- Poznajesz? - spytał Artem z nadziej± w głosie.
  - Przyjrzyj się lepiej.
To nie moja matka? Widziałeś j± przecież, kiedy ci mnie przekazała.
- Artem... - Suchy uśmiechn±ł się ze smutkiem
  - ja jej twarzy prawie
nie widziałem. Było bardzo ciemno, a ja ci±gle patrzyłem na szczury.
Zupełnie jej nie pamiętam. Ciebie dobrze zapamiętałem, jak mnie wtedy
chwyciłeś za rękę i wcale nie płakałeś, ale jej nie. Wybacz.
- Dziękuję. Żegnaj...  - Artem bardzo chciał dodać "tato", ale słowa
uwięzły mu w gardle. - Może jeszcze się spotkamy...
Założył maskę przeciwgazow±, schylił się, przecisn±ł pod zapor± i
pobiegł na górę po chwiej±cych się stopniach ruchomych schodów,
troskliwie przyciskaj±c do piersi pomięt± fotografię.


407

ROZDZIAŁ 20
URODZENI, BY PEŁZAĆ
Schody wydawały się wprost nie mieć końca.
St±pać po nich trzeba było powoli i bardzo ostrożnie, stopnie skrzypiały i
trzeszczały pod nogami, a w jednym miejscu niespodziewanie zapadły się,
tak że Artem ledwo zd±żył zabrać nogę. Wszędzie walały się omszałe
konary i małe drzewka, które być może przywiało tu jeszcze wtedy, przy
wybuchu. ¦ciany porosły powojem i mchem, a przez dziury w plastikowym
poszyciu bocznych barierek widać było zardzewiałe części mechanizmu.
Ani razu nie obejrzał się za siebie.
Na górze było zupełnie ciemno. Niczego dobrego to nie zapowiadało: A
co, jeśli pawilon stacji się zawalił i nie uda mu się przecisn±ć przez gruzy?
A jeśli była to po prostu bezksiężycowa noc, to też nie było dobrze:
kierować ogniem wyrzutni rakiet przy kiepskiej widoczności nie będzie
łatwo.
Ale im bliżej było do szczytu schodów, tym jaśniejsze stawały się
odblaski na ścianach i przebijaj±ce się przez szczeliny cienkie smużki
światła. Wejście do górnego holu stacji rzeczywiście było zawalone, ale nie
gruzem, a powalonymi drzewami. Po kilku minutach poszukiwań Artem
odkrył wśród nich w±skie przejście, przez które jakoś udało mu się
przecisn±ć.
W dachu westybulu ziała ogromna, obejmuj±ca prawie cały sufit, dziura,
przez któr± do środka wpadało blade światło księżyca. Posadzka była tu też
zawalona połamanymi gałęziami, a nawet całymi poskręcanymi drzewami,
które tworzyły rodzaj poszycia. Przy jednej ze ścian Artem zauważył kilka
dziwnych przedmiotów: ukrytych w suchych gałęziach, dużych, wysokości
człowieka, skórzastych ciemnoszarych kul. Wygl±dały odpychaj±co, i
Artem nie odważył się do nich zbliżyć. Na wszelki wypadek wył±czył
latarkę i wyszedł na dwór.
Górny hol stacji stał pośród skupiska rozwalonych szkieletów niegdyś
stylowych handlowych pawilonów i kiosków. Przed nim wznosił się
ogromny budynek o dziwnym wygiętym kształcie, którego jedno skrzydło
było na wpół zburzone. Artem rozejrzał się wokół: Ulmana i jego
towarzysza nigdzie nie było widać, widocznie coś ich zatrzymało. Miał
nieco czasu, żeby zwiedzić okolicę.
Na moment wstrzymał oddech i nasłuchiwał, staraj±c się wychwycić
rozdzieraj±ce wycie czarnych. Ogród Botaniczny znajdował się całkiem


408

niedaleko i Artem nie mógł poj±ć, dlaczego te stwory do tej pory nie
podeszły do ich stacji gór±.
Było zupełnie cicho, tylko gdzieś w oddali wyły dzikie psy, żałośnie,
tęsknie, zupełnie jakby płakały. Jednak Artem zupełnie nie miał ochoty się z
nimi spotykać: jeśli udało im się przeżyć na powierzchni przez wszystkie te
lata, to musiały się czymś różnić od zwykłych psów, które trzymali
mieszkańcy metra.
Kiedy odszedł nieco dalej od wejścia na stację, zauważył jeszcze jedn±
dziwn± rzecz: pawilon opasywał płytki, niedbale wykopany rów. Niczym
miniaturow± fosę wypełniała go stoj±ca ciemna ciecz. Artem przeskoczył
przez rów, podszedł do jednego z kiosków i zajrzał do środka.
Był zupełnie pusty. Na ziemi walało się zbite szkło butelek, wszystkie
pozostałe rzeczy wyniesiono. Zbadał jeszcze kilka innych budek, aż natkn±ł
się na tak±, która zdawała się być ciekawsza od innych. Z zewn±trz
przypominała miniaturow± twierdzę: był to sześcian zbity z grubych
żelaznych płyt, z malutkim lustrzanym okienkiem. Tabliczka nad oknem
głosiła: "Wymiana walut".
Drzwi były zamknięte na nietypowy zamek, otwierany nie kluczem, a
prawidłow± kombinacj± cyfr. Artem podszedł do okienka i próbował je
otworzyć, ale nic z tego nie wyszło. Za to na parapecie zauważył niemal
zatarty przez te wszystkie lata napis. Umocniony kiosk go zaintrygował i,
zapominaj±c o ostrożności, wł±czył latarkę.
Z trudem udało mu się odczytać koślawe, jakby pisane lew± ręk±, litery:
"Pochowajcie po ludzku. Kod 767". I kiedy tylko zrozumiał, co to mogło
oznaczać, w górze rozległ się gniewny skrzek. Artem od razu go rozpoznał:
dokładnie tak skrzeczały lataj±ce potwory nad Kalinińskim.
Pośpiesznie zgasił latarkę, ale było już za póĽno: okrzyk dał się słyszeć
znowu, tym razem wprost nad jego głow±. Artem gor±czkowo rozejrzał się,
szukaj±c miejsca, gdzie mógłby się schować. Jednak jedynym wyjściem
było zaufać swoim domysłom.
Nacisn±ł przyciski z cyframi w odpowiedniej kolejności i poci±gn±ł za
klamkę. Myśl okazała się słuszna: wewn±trz zamka rozległ się głuchy
szczęk, i drzwi poddały się ociężale, piekielnie skrzypi±c zardzewiałymi
zawiasami. Artem wsun±ł się do środka, zamkn±ł drzwi i znów wł±czył
światło.
W rogu, oparta plecami o ścianę, siedziała na ziemi wyschła mumia
kobiety. W jednej ręce trzymała gruby flamaster, w drugiej plastikow±
butelkę. Oklejone linoleum ściany od góry do dołu pokrywało staranne
kobiece pismo. Przez grube szkło okienka widać było wejście na stację. Na
podłodze walało się puste opakowanie po tabletkach, kolorowe opakowania
po czekoladzie, metalowe butle z gazem, w k±cie stał przymknięty sejf.

409

Artem nie przestraszył się trupa, poczuł tylko narastaj±c± litość dla
nieznajomej dziewczyny. Z jakiegoś powodu wydawało mu się, że była to
właśnie młoda dziewczyna.
Znów rozległ się skrzek skrzydlatej bestii, a potem na dach spadło silne
uderzenie, od którego cały kiosk się zakołysał. Artem padł na ziemię i
czekał. Ataki się nie powtórzyły, pisk rozdrażnionego stwora zacz±ł się
oddalać i chłopak postanowił wstać. Właściwie mógł się tu ukrywać, ile
chciał: trup dziewczyny przez cały ten czas pozostawał nietknięty, chociaż
drapieżników, które by się na niego połakomiły, na pewno nie brakowało
w okolicy.
Można było, oczywiście, spróbować zabić czy chociaż zranić potwora,
ale wtedy trzeba by było wyjść na zewn±trz. A jeśli nie trafi, lub bestia
okaże się zakuta w pancerz, na otwartej przestrzeni nie będzie miał już
drugiej szansy. M±drzej będzie poczekać na Ulmana. Jeśli jeszcze żyje.
Żeby czym innym zaj±ć myśli, Artem zacz±ł czytać napisy na ścianach.
"...Piszę, bo mi nudno, i żeby nie zwariować. Już trzy dni siedzę w tej
budce, boję się wyjść na zewn±trz. Na moich oczach dziesięć osób, które nie
zd±żyły dobiec do metra, udusiło się i do tej pory leż± wprost na środku
ulicy. Dobrze, że zd±żyłam przeczytać w gazecie, jak zaklejać skoczem
okna i drzwi. Czekam, aż wiatr zwieje chmurę, pisali, że po jednym dniu
zagrożenie minie.
9 lipca. Próbowałam dostać się do metra. Za schodami ruchomymi
zaczyna się jakaś metalowa ściana, nie mogłam jej podnieść, pukałam i
pukałam, nikt mi nie otworzył. Po 10 minutach zrobiło mi się bardzo słabo,
wróciłam do siebie. Dookoła jest dużo trupów. Wszystkie s± okropne,
opuchnięte i śmierdz±. Wybiłam szybę w spożywczym, wzięłam czekoladę i
wodę mineraln±. Z głodu teraz nie umrę. Poczułam się strasznie słabo.
Pełny sejf dolarów i rubli i nie ma co z nimi zrobić. Dziwne. Okazuje się, że
to po prostu papierki.
10 lipca. Znowu bombarduj±. Z prawej, z Prospektu Mira, cały dzień
słychać było straszny huk. Myślałam, że nikogo już nie ma, ale wczoraj po
ulicy z duż± prędkości± przejechał czołg. Chciałam wybiec i ich zawołać,
ale nie zd±żyłam. Bardzo tęsknię za mam± i Lwem. Cały dzień miałam
torsje. Potem zasnęłam.
11 lipca. Obok budki przeszedł strasznie poparzony człowiek. Nie wiem,
gdzie się ukrywał przez cały ten czas. Bez przerwy płakał i rzęził. To było
straszne. Poszedł do metra, usłyszałam potem głośne walenie. Pewnie też
dobijał się przez t± ścianę. Potem wszystko ucichło. Jutro pójdę zobaczyć,
czy mu otworzyli."
Budk± wstrz±snęło kolejne uderzenie

- potwór nie miał zamiaru
rezygnować ze swojej ofiary. Artem zachwiał się i o mało co nie przewrócił

410

się na martwe ciało, z trudem utrzymał równowagę złapawszy za ladę.
Schylił się i poczekał jeszcze minutę, potem wrócił do czytania.
"12 lipca. Nie mogę wyjść. Mam dreszcze, nie wiem, czy śpię, czy nie.
Dzisiaj przez godzinę rozmawiałam z Lwem, mówił, że niedługo się ze mn±
ożeni. Potem przyszła mama, wypłynęły jej oczy. Potem znów zostałam
sama. Jestem taka samotna. Kiedy to się wszystko skończy, kiedy nas
uratuj±? Przyszły psy, jedz± trupy. Nareszcie, dzięki. Potem miałam torsje.
13 lipca. Zostały jeszcze konserwy, czekolada i woda, ale już nie chcę.
Zanim życie wróci do normy, minie przynajmniej rok. Wielka Wojna
OjczyĽniana trwała 5 lat, dłużej nic nie może trwać. Wszystko będzie
dobrze. Odnajd± mnie.
14 lipca. Ja już nie chcę. Ja już nie chcę. Pochowajcie mnie jak
człowieka, ja nie chcę w tym przeklętym metalowym pudle... Ciasno mi.
Na szczęście mam fenazepam. Dobrej nocy."
Obok były jeszcze jakieś napisy, ale coraz bardziej bezsensowne,
urywane, i rysunki: diabełki, małe dziewczynki w dużych kapeluszach albo
kokardach, ludzkie twarze.
"Ona na serio miała nadzieję, że koszmar, który przeżywała, wkrótce się
skończy - pomyślał Artem.  - Rok, dwa, i wszystko wróci na swoje tory,
wszystko będzie tak, jak dawniej. Życie będzie się toczyć dalej, a o tym, co
się stało, wszyscy zapomn±. Ile lat minęło od tamtej pory? Przez ten czas
ludzkość tylko oddaliła się od powrotu na powierzchnię. Czy przyszło jej do
głowy, że przeżyj± tylko ci, co wtedy zd±żyli zejść do metra, i nieliczni
szczęśliwcy, którym, łami±c instrukcje i regulamin, otwierali drzwi przez
następne kilka dni?"
Artem pomyślał o sobie. Sam też zawsze chciał wierzyć, że kiedyś
ludziom uda się wyjść z metra, żeby znów żyć jak dawniej, żeby
odbudować te wspaniałe budowle, wzniesione przez ich przodków, i
zamieszkać w nich, żeby nie mrużyć oczu patrz±c na wschodz±ce słońce,
żeby oddychać nie bezzapachow± mieszank± tlenu i azotu, przepuszczon±
przez filtry maski gazowej, a z rozkosz± połykać powietrze pełne zapachu
roślinności... Sam nie wiedział, jak one kiedyś pachnęły, ale to musiało być
piękne, szczególnie kwiaty, które wspominała jego matka.
Ale spogl±daj±c na wyschłe ciało nieznanej dziewczyny, która nie
doczekała się pięknego dnia, w którym koszmar się skończy, zacz±ł w±tpić,
czy i jemu uda się go dożyć. Czym jego nadzieja ujrzenia powrotu dawnego
życia różni się od jej pewności tego, że ten dzień niechybnie przyjdzie, i to
nie póĽniej, niż za pięć lat? Przez wszystkie lata swojej egzystencji w
metrze człowiek nie nabrał sił, by triumfalnie wyjść po stopniach
świetlistych schodów prowadz±cych do dawnej chwały i wielkości.
Przeciwnie, skurczył się, przywykł do ciemności i ciasnoty. Większość
ludzi pozbyła się, jako nieprzydatnych, wspomnień o niegdysiejszej

411

absolutnej władzy ludzkości nad światem, inni wci±ż za tym światem
tęsknili, jeszcze inni go przeklęli. Do kogo należała przyszłość?
Z zewn±trz rozległ się klakson i Artem rzucił się do okna. Na skrawku
ziemi przed budkami stało przedziwnie wygl±daj±ce auto.
Już wcześniej zdarzało mu się widzieć samochody: najpierw we
wczesnym dzieciństwie, potem na obrazkach i fotografiach w ksi±żkach i
wreszcie podczas swojego poprzedniego wyjścia na powierzchnię. Ale
żaden z nich tak nie wygl±dał.
Potężna sześciokołowa ciężarówka była pomalowana na czerwono. Za jej
obszern±, mieszcz±c± dwa rzędy siedzeń kabin± mieściła się metalowa buda,
na boku ci±gnęła się biała linia, a na dachu piętrzyły się jakieś rury. Tam też
stały przyczepione dwa okr±głe szklane walce, w których obracały się,
migaj±c, niebieskie lampy.
Zamiast wyjść z kiosku poświecił przez szybkę latark±, oczekuj±c
sygnału zwrotnego. Reflektory ciężarówki kilka razy zabłysły i zgasły, i
Artem chciał już wychodzić, ale nie zd±żył: z góry, jeden za drugim, ostro
zanurkowały dwa ogromne czarne cienie. Jeden złapał pazurami za dach i
próbował podnieść samochód do góry, ale taki ciężar był ponad jego siły.
Potwór podniósł karoserię na pół metra nad ziemię, oderwał obie rury, po
czym krzykn±ł z niezadowoleniem i rzucił je w dół. Drugi stwór z piskiem
uderzył samochód z boku, chc±c go przewrócić.
Drzwi ciężarówki się otworzyły, i na asfalt wyskoczył człowiek w
skafandrze ochronnym z potężnym karabinem maszynowym w rękach.
Podniósł lufę do góry i czekał kilka sekund, widocznie dopuszczaj±c
potwora bliżej, a potem wystrzelił serię. Z góry dał się słyszeć urażony
skrzek. Artem szybko otworzył zamek i wybiegł na zewn±trz.
Jeden ze skrzydlatych potworów zataczał szeroki kr±g jakieś trzydzieści
metrów nad ich głowami, gotuj±c się, by znów zaatakować, drugiego na
razie nigdzie nie było widać.
- Do samochodu! - krzykn±ł człowiek z karabinem.
Artem rzucił się do niego, wgramolił się do kabiny i usiadł na szerokim
siedzeniu. Człowiek z karabinem wycelował i wystrzelił jeszcze kilka razy,
potem wskoczył na stopień, wsun±ł się do szoferki i zatrzasn±ł za sob±
drzwi. Samochód rykn±ł, ostro ruszaj±c z miejsca.
- Gołębie karmisz?  - zagadał Ulman, patrz±c na Artema przez szkła
maski przeciwgazowej.
Artem spodziewał się, że lataj±ce stwory będ± ich ścigać, ale te leciały za
samochodem jeszcze ze sto metrów i zawróciły w kierunku WOGN-u.


412

- Broni± gniazda
  - stwierdził komandos.
  - Widzieliście kiedyś taki
numer? Tak po prostu by samochodu nie atakowały, to nie ich rozmiar.
Ciekawe, gdzie to gniazdo jest?
Artem nagle poj±ł gdzie potwory uwiły sobie gniazdo, i dlaczego w
pobliżu wyjścia z WOGN-u nie było żadnego żywego stworzenia, w tym
widać i czarnych.
- Wprost w pawilonie naszej stacji, nad schodami ruchomymi.

-
 powiedział.
- Tak? Dziwne, zwykle gnieżdż± się wyżej, na budynkach
  - odparł
komandos. - Widać jakiś inny gatunek. Tak... Przepraszamy, przeci±gnęło
nam się.
W skafandrach i z ciężkim uzbrojeniem w kabinie samochodu okazało
się jednak dość ciasno. Tylna kanapa była zajęta przez jakieś plecaki i
skrzynie. Ulman usiadł z boku, Artem znalazł się w środku, a po lewej
stronie siedział Paweł, kolega Ulmana z Prospektu Mira.
- Za co tu przepraszać? To nie nasza wina

- powiedział kierowca.  -
 Pułkownik jakoś nas nie uprzedzał jak Prospekt Mira, to znaczy ulica, od
Ryżskiej i dalej, teraz wygl±da. Zupełnie jakby walec po niej przeszedł. A
już dlaczego ten most jeszcze się trzyma, to naprawdę nie wiem. Nie było
się tam nawet gdzie schować, ledwie się przed psami opędziliśmy.
- Widziałeś już psy? - spytał Ulman.
- Tylko słyszałem - odparł Artem.
- No widzisz, a my sobie na nie popatrzyliśmy

- powiedział Paweł,
skręcaj±c kierownic±.
- No, i jak? - zainteresował się Artem.
- Nic dobrego. Zderzak urwały i o mało nie przegryzły opony, i to
podczas jazdy. Odczepiły się dopiero, jak Pietro załatwił przywódcę stada z
pieczeniega - Paweł kiwn±ł na Ulmana.
Jechało się niełatwo: ziemia była zryta transzejami i dołami, asfalt był
popękany, i drogę trzeba było uważnie wybierać. W pewnym miejscu
przyhamowali i przez jakieś pięć minut próbowali przedostać się przez górę
kawałów betonu, które pozostały po zawalonej estakadzie. Artem patrzył w
okno, ściskaj±c w rękach automat.
- Dobrze sobie radzi
  - pochwalił samochód Paweł.
  - A mówili, że
zwietrzeje wacha, zwietrzeje... To nic, nasi chemicy nie takie rzeczy
widzieli. Nie na darmo bronimy Polis. I z jajogłowych jest pożytek.
- Gdzie go znaleĽliście? - spytał Artem.
- W remizie stał, zepsuty. Nie zd±żyli go naprawić, żeby jeĽdził do
pożarów, kiedy Moskwa się paliła. Wykorzystujemy go teraz od czasu do

413

czasu, oczywiście nie zgodnie z przeznaczeniem, a po prostu jako środek
transportu.
- Jasne - Artem znów obrócił się do okna.
- Udało się nam z pogod±

- Paweł, jak się zdawało, miał ochotę
porozmawiać - niebo bez jednej chmurki. To dobrze, z wieży będzie dużo
widać, jeśli uda nam się na ni± wejść.
- Wolałbym już na ni±, niż chodzić po  domach - kiwn±ł głow±
Ulman. - Pułkownik wprawdzie mówił, że w nich prawie nic nie mieszka,
ale to "prawie" jakoś mi się nie podoba.
Wóz skręcił w lewo i potoczył się po prostej szerokiej ulicy, podzielonej
na dwie części pasem zieleni. Z lewej biegł szereg prawie nietkniętych
ceglanych domów, z prawej ci±gn±ł się mroczny, czarny las, podchodz±cy
do samej jezdni. W kilku miejscach potężne korzenie przebiły nawierzchnię
drogi, i trzeba było je omijać. Ale na wszystko to Artem zd±żył spojrzeć
tylko
przelotnie.
- Tam jest, ślicznotka! - powiedział z zachwytem Paweł.
Prosto przed nimi podpierała nieboskłon wieża Ostankino, wznosz±c się
na setki metrów niczym gigantyczna buława, groż±ca dawno pokonanym
wrogom. Była to naprawdę fantastyczna konstrukcja, Artem nigdy niczego
podobnego nie widział, nawet na ilustracjach w ksi±żkach i czasopismach.
Ojczym oczywiście opowiadał mu o jakiejś gigantycznej budowli,
znajduj±cej się zaledwie dwa kilometry od ich stacji, ale nawet z tego, co
mówił, Artem nie umiał sobie wyobrazić, jak wstrz±saj±cy to będzie widok.
Cał± pozostał± część drogi siedział z otwartymi ze zdziwienia ustami i
pożerał oczyma gigantyczn± sylwetkę wieży. Na widok tego dzieła ludzkich
r±k czuł teraz dziwn± mieszankę zachwytu i goryczy, gdy ostatecznie
zrozumiał, że tym bardziej ludzkość już nigdy nie będzie w stanie stworzyć
czegoś podobnego.
- Przez cały ten czas była tak blisko, a ja nic nie wiedziałem...

-
 spróbował uj±ć w słowa swoj± udrękę.
- Jak człowiek nie wyjdzie na górę, to w ogóle mało co zrozumie w tym
życiu - odezwał się Paweł. - Wiesz chociaż, dlaczego wasza stacja nazywa
się WOGN? To skrót od "Wielkie Osi±gnięcia Gospodarki Narodowej".
Tam był taki wielki park z różnymi zwierzętami i roślinami. I wiesz, co ci
powiem? NieĽle wam się pofarciło, że te "ptaszki" urz±dziły sobie gniazdo
tuż przy wejściu na wasz± stację. Bo niektóre z tych osi±gnięć tak się
rozwinęły pod wpływem promieniowania, że teraz nawet bezpośrednie
trafienie z granatnika ich nie rusza.


414

- Ale dla waszych pierzastych przyjaciół maj± respekt  - dodał Ulman. -
 To jest, jakby to powiedzieć, wasz dach.
Obaj się zaśmiali, i Artem, nie zamierzaj±c nawet poprawiać Pawła co do
nazwy swojej stacji, znów spojrzał na wieżę. Przyjrzawszy się jej,
zauważył, że olbrzymia konstrukcja nieco się pochyliła, ale widocznie znów
złapała delikatn± równowagę i uratowała się przed upadkiem. Jak ona
ocalała w tym piekle, które tu powstało przed laty? S±siednie domy były w
całości, lub częściowo obrócone w gruzy, lecz wieża dumnie wznosiła się
pośród tych ruin, jakby jakiś czar chronił j± przed wrogimi bombami i
rakietami.
- Ciekawe, jak ona to wytrzymała - mrukn±ł Artem.
- Pewnie nie chcieli jej niszczyć
  - przypuszczał Paweł.  - W końcu to
cenna infrastruktura. Kiedyś była zreszt± jeszcze o jedn± czwart± wyższa, a
na górze była taka ostra iglica. A teraz, widzisz, urywa się prawie od razu
nad tarasem widokowym.
- A po co j± mieli oszczędzać... Nie było im już wszystko jedno? Boję
się, żeby nie było tak jak z Kremlem... - w±tpił Ulman.
Przemkn±wszy przez bramę w metalowym ogrodzeniu, wóz podjechał do
samej podstawy wieży i zatrzymał się. Ulman wzi±ł noktowizor i automat i
zeskoczył na ziemię. Po minucie dał im sygnał ręk±: wszystko było w
porz±dku. Paweł też wyszedł z kabiny, otworzył tylne drzwi i zacz±ł
wyci±gać na zewn±trz plecaki ze sprzętem.
- Sygnał powinien przyjść za dwadzieścia minut - powiedział.
- Spróbujemy złapać st±d
  - Ulman znalazł tornister z nadajnikiem
radiowym i zacz±ł rozkładać dług± antenę polow±.
Wkrótce maszt nad przenośn± radiostacj± wznosił się już na sześć
metrów i leniwie kołysał na słabym wietrze.
Komandos usiadł przy nadajniku, przyłożył do uszu słuchawki z
mikrofonem i zacz±ł nasłuchiwać. Zaczęły się długie minuty oczekiwania.
Na moment przykrył ich cień "pterodaktyla", ale potwór zatoczył kilka
kręgów nad ich głowami i skrył się za domami: widocznie starczyło mu
jednego spotkania z uzbrojonymi ludĽmi, żeby zapamiętać niebezpiecznego
przeciwnika i go unikać.
- A jak ci czarni w ogóle wygl±daj±? W końcu jesteś naszym specjalist±
w tej kwestii - spytał Artema Paweł.
- S± straszni. Niby jak... ludzie, ale przenicowani  - spróbował ich
opisać chłopak.  - Całkowite przeciwieństwo człowieka. Zreszt± nazwa
mówi sama za siebie: czarni - właśnie tacy s±.
- No tak... A sk±d się wzięli? Przecież nikt o nich wcześniej nawet nie
słyszał. Co się u was o tym mówi?

415

- Mało to jest rzeczy, o których nigdy nikt w metrze nie słyszał  - Artem
szybko zmienił temat rozmowy. - Czy na przykład ktokolwiek wiedział coś
o ludożercach z Parku Pobiedy?
- To prawda - ożywił się kierowca.  - Znajdowali ludzi z igłami w szyi,
ale nikt nie potrafił powiedzieć, kto to zrobił. Co poradzisz? Metro! Ten
Wielki Czerw to jednak jakaś bzdura! Ale ci wasi czarni, to w końcu sk±d...
- Widziałem go - przerwał mu Artem.
- Czerwia? - z niedowierzaniem spytał Paweł.
- No, albo coś podobnego. Może poci±g. Ogromny, ryczy tak, że uszy
zatyka. Nie zd±żyłem mu się dobrze przyjrzeć - przemkn±ł obok.
- Nie, to nie mógł być poci±g... Niby na czym miałby jeĽdzić? Na
grzybach? Poci±gi pracuj± na pr±d. Wiesz, co mi to przypomina? Maszynę
wiertnicz±.
- Dlaczego? - speszył się Artem.
Słyszał wcześniej o maszynach wiertniczych, ale myśl, że Wielki Czerw
wygryzaj±cy nowe tunele, o których mówił Dron, mógłby się okazać takim
urz±dzeniem, nie przyszła mu wcześniej do głowy. I czy cała ta wiara w
Czerwia nie była zbudowana na odrzuceniu maszyn?
- Tylko nie mów o tej maszynie wiertniczej Ulmanowi, ani
pułkownikowi: przez ni± oni wszyscy uważaj± mnie za wariata
  - poprosił
go Paweł.  - Rzecz w tym, że kiedyś zbierałem na Polis informacje,
wynajdywałem różnych szpiegów, w skrócie zajmowałem się dywersantami
i bezpieczeństwem wewnętrznym. I raz trafił mi się jeden staruszek, który
zapewniał, że w pewnym zak±tku, w tunelu obok Borowickiej, cały czas
słychać hałas, tak jakby za ścian± pracowała taka maszyna. Sam bym go
oczywiście od razu uznał za wariata, ale był wcześniej budowniczym i się
na tym znał.
- A kto może mieć ochotę tam wiercić?
- Nie mam pojęcia. Staruch ci±gle gadał, że jacyś złoczyńcy chc± się
dokopać do rzeki, żeby cał± Polis zalało, a on niby podsłuchał ich rozmowę.
Od razu uprzedziłem kogo trzeba, tyle że nikt mi nie uwierzył. Zacz±łem
szukać tego staruszka, żeby go wzi±ć na świadka, a ten, jakby naumyślnie,
gdzieś się zapodział. Może to był prowokator. A może

- Paweł zerkn±ł
ostrożnie na Ulmana i zniżył głos  - rzeczywiście słyszał, jak wojskowi coś
w tajemnicy wierc±. I od razu tego mojego staruszka też zakopali, żeby już
nie słuchał co się za ścian± dzieje. No i od tej pory noszę się z ide± maszyny
wiertniczej, i przez to uważaj± mnie za świra. Wystarczy, że coś powiem, i
od razu zaczynaj± mi na ten temat dogadywać.
Umilkł, patrz±c pytaj±co na Artema, jak on odniesie się do jego historii.
Ten w nieokreślony sposób wzruszył ramionami: niby czemu nie.

416

- Ni cholery nie słychać, cisza w eterze!
  - rzucił ze złości± Ulman.
  -
 Nie łapie st±d, zaraza! Trzeba wejść wyżej. Młynarz jest pewnie za daleko.
Artem i Paweł od razu zaczęli się zbierać. Nikt nie chciał myśleć o
innych przyczynach tego, że grupa stalkera nie ma z nimi ł±czności. Ulman
po kawałku złożył antenę, schował radiostację do plecaka, zarzucił na ramię
karabin maszynowy i pierwszy ruszył w kierunku oszklonego westybulu,
skrytego za potężnymi podporami wieży. Paweł wręczył jedn± ze skrzyń
Artemowi, sam wzi±ł plecak i sztucer, zatrzasn±ł drzwi samochodu i obaj
poszli w ślad za Ulmanem.
W środku było cicho, brudno i pusto: widać ludzie uciekali st±d kiedyś w
popłochu i już nigdy nie wrócili. Księżyc patrzył ze zdziwieniem przez
potłuczone, zakurzone szyby na poprzewracane ławeczki i rozwalony
kontuar kasy, na posterunek milicji z resztkami zapomnianej w pośpiechu
czapki z daszkiem i połamane bramki przy wejściu, oświetlaj±c odbite z
szablonu instrukcje i ostrzeżenia dla odwiedzaj±cych wieżę.
Wł±czyli latarki i, po krótkich poszukiwaniach, znaleĽli wejście na
schody. Bezużyteczne windy, które kiedyś mogły wwieĽć ludzi na sam±
górę w mniej niż minutę, stały na pierwszym piętrze z drzwiami rozwartymi
bezsilnie jak usta paralityka.
Teraz przed grup± stanęło najtrudniejsze zadanie. Ulman oznajmił, że
będzie trzeba wejść na wysokość ponad trzystu metrów.
Pierwsze dwieście stopni Artem pokonał łatwo: przez kilka tygodni
podróży po metrze nogi przywykły do wysiłku. Na trzysta pięćdziesi±tym
schodku zacz±ł tracić poczucie, że się porusza. ¦limak schodów
niestrudzenie szedł w górę i nie dało się odczuć żadnej różnicy między
piętrami. Wewn±trz wieży było wilgotno i zimno, wzrok ześlizgiwał się z
gołych betonowych ścian, napotykane z rzadka drzwi były otwarte na
oścież, ukazuj±c porzucone kabiny projekcyjne.
Po pięciuset stopniach Ulman zarz±dził pierwsz± przerwę, i dopiero
wtedy Artem poczuł, jak bardzo się zmęczył. Komandos wyznaczył na
odpoczynek tylko pięć minut  - bał się przegapić moment, w którym stalker
spróbuje się z nimi poł±czyć.
Po osiemsetnym stopniu Artem stracił rachubę. Nogi stały się jak z
ołowiu, i każda ważyła teraz trzy razy więcej, niż na pocz±tku podejścia.
Najtrudniej było oderwać stopę od ziemi: ta, jak magnes, przyci±gała j± z
powrotem. Oczy zalewał mu pot, szare ściany rozpływały mu się przed
oczami niczym we mgle, a zdradzieckie stopnie zaczęły kleić się do jego
butów. Zatrzymać się i odpocz±ć nie mógł: za nim ciężko sapał Paweł, który
do tego niósł dwa razy większy ciężar niż Artem.
Kolejne piętnaście minut i Ulman znów dał im odpocz±ć. Sam też
wygl±dał na zmęczonego, pierś ciężko mu się poruszała pod bezkształtnym

417

kombinezonem ochronnym, a ręce szukały na ścianach jakiegoś oparcia.
Komandos wyci±gn±ł z plecaka butelkę wody i podał j± najpierw Artemowi.
W masce przeciwgazowej był przewidziany specjalny zawór, przez który
przechodził cewnik: można było przez niego wci±gać wodę. Artem miał
świadomość, jak bardzo chce się pić pozostałym, ale i tak nie potrafił
oderwać się od gumowej rurki, póki nie osuszył połowy butelki. Potem
usiadł na podłodze i zamkn±ł oczy.
- ChodĽ, już niedaleko! - zawołał do niego Ulman.
Poderwał Artema na nogi, wzi±ł od niego skrzynkę, zarzucił j± sobie na
ramiona i poszedł dalej.
Ile trwała ostatnia część podejścia, Artem nie pamiętał. Stopnie i ściany
zlały mu się w jedn± mętn± całość, smugi i plamy światła zza zaparowanych
szkieł maski gazowej wygl±dały jak świetliste chmury, i przez jakiś czas
odwracał swoj± uwagę od zmęczenia tym, że rozkoszował się ich
tęczowymi odblaskami. Krew huczała mu w głowie niczym uderzenia
młota, zimne powietrze rozdzierało płuca, a schody wci±ż się nie kończyły.
Artem kilka razy siadał na ziemi, ale podnosili go i zmuszali, by szedł.
W imię czego on to robi?
Żeby życie w metrze dalej trwało?
Tak.
Żeby na WOGN-ie dalej hodowali grzyby i świnie, i żeby żyli tam w
spokoju jego ojczym i rodzina Żeńki, żeby nieznajomi mu ludzie znów
osiedlili się na Aleksiejewskiej i na Ryżskiej, i żeby nie zamierała
niekończ±ca się handlowa krz±tanina na Białoruskiej. Żeby bramini
przechadzali się w swoich chałatach po Polis i szeleścili stronicami ksi±żek,
wskrzeszaj±c starożytn± wiedzę i przekazuj±c j± następnym pokoleniom.
Żeby faszyści budowali swoj± Rzeszę, wynajduj±c wrogów rasy i
przesłuchuj±c ich na śmierć, a ludzie Czerwia porywali cudze dzieci i
zjadali dorosłych, zaś kobieta na Majakowskiej dalej mogła sprzedawać
swojego synka, zarabiaj±c na chleb dla siebie i dla niego. Żeby na
Pawieleckiej nadal organizowano wyścigi szczurów, bojownicy
rewolucyjnej brygady wci±ż podgryzali faszystów i prowadzili śmieszne
dialektyczne dyskusje. I żeby tysi±ce ludzi w całym metrze oddychały,
jadły, kochały, dawały życie swoim dzieciom, wypróżniały się i spały,
marzyły, walczyły, zabijały, wpadały w zachwyt i zdradzały, filozofowały i
nienawidziły, i żeby każdy wierzył w swój raj i swoje piekło...
Żeby życie w metrze - bezsensowne i bezużyteczne, wzniosłe i pełne
światła, brudne i tętni±ce energi±, nieskończenie różnorodne i właśnie
dlatego tak magiczne i piękne - ludzkie życie w metrze dalej trwało.


418

Myślał o tym i w jego plecach obracała się jakby ogromna korbka, która
popychała go, by zrobił jeszcze krok, a po nim kolejny i jeszcze jeden.
Dzięki temu, i wbrew wszystkiemu innemu, wci±ż przestawiał nogi.
I nagle wszystko się skończyło.
Wpadli do przestronnego pomieszczenia: szerokiego korytarza w
kształcie pierścienia. Jego wewnętrzna ściana była pokryta marmurem, od
czego Artem od razu poczuł się jak w domu, ale zewnętrzna...
Za zewnętrzn± ścian±, całkowicie przezroczyst±, od razu zaczynało się
niebo, a gdzieś daleko, daleko w dole rozci±gały się skupiska setek
maluteńkich domków, pocięte ulicami na kwartały, czerniały plamki
parków i ogromne leje po bombach, widniały prostok±ty ocalałych
wysokościowców...
Widać st±d było całe bezkresne miasto, szar± mas± ci±gn±ce się aż do
ciemnej linii horyzontu. Artem osun±ł się na podłogę, oparł o ścianę i długo,
jak tylko mógł, patrzył na Moskwę i na powoli różowiej±ce niebo.
- Artem! Wstawaj, wystarczy tego siedzenia! Masz, pomóż  nam -
 potrz±sn±ł go za ramię Ulman.
Komandos wręczył mu duży kłębek drutu, a Artem spojrzał na niego nic
nie rozumiej±c.
- Ta cholerna antena nic nie łapie
  - Ulman wskazał na walaj±cy się po
ziemi skręcony sześciometrowy pręt.  - Będziemy próbować z ramow±. O,
tamte drzwi prowadz± na balkon techniczny, który jest piętro niżej. Wyjście
jest akurat od strony Ogrodu Botanicznego. Ja posiedzę przy radiostacji, a ty
wyjdĽ z Paszk± na zewn±trz, on będzie zakładał antenę, a ty go ubezpieczaj.
Tylko żywiej, bo niedługo zacznie świtać.
Artem kiwn±ł głow±. Przypomniał sobie, dlaczego tu jest, i złapał drugi
oddech. Ktoś pokręcił niewidoczn± korbk± w jego plecach i sprężyna znów
zaczęła działać. Do celu było już bardzo blisko. Wzi±ł drut i ruszył w
kierunku drzwi na balkon.
Klamka nie chciała się poddać i Ulman musiał wystrzelić w drzwi cał±
serię, aż podziurawione kulami szkło trzasnęło i się rozsypało. Silny poryw
wiatru o mało nie zwalił ich z nóg. Artem wyszedł na balkon otoczony krat±
wysokości człowieka.
- Masz, popatrz na nich  - Paweł podał mu lornetkę polow± i machn±ł
ręk± we właściwym kierunku.
Artem przytkn±ł oczy do szkieł i długo wodził bez celu wzrokiem po
powiększonym przez soczewki mieście, póki Paweł nie naprowadził go na
właściwe miejsce.
Ogród Botaniczny i WOGN zrosły się w jedn± ciemn±, nieprzebyt±
gęstwinę, z której wystawały obdarte z tynku kopuły i dachy pawilonów

419

wystawowych. W tym gęstym lesie pozostały tylko dwa prześwity

-
 w±ziutka dróżka między głównymi pawilonami ("Główna aleja"  - szepn±ł
z przestrachem Paweł) i to.
Na samym środku Ogrodu utworzyła się ogromna polana, zupełnie jakby
nawet drzewa uciekały z obrzydzeniem przed t± niespotykan± plag±. Był to
dziwny i odpychaj±cy widok: ni to miasto, ni to ogromny organ rodny,
drgaj±cy i pulsuj±cy, rozci±gaj±cy się na kilka kilometrów kwadratowych.
Niebo stopniowo nabierało porannych barw i ten straszny guz był coraz
lepiej widoczny: żywa, pokryta żyłkami błona, wychodz±ce z ciasnych
otworów czarne figurki, krz±taj±ce się w skupieniu, jak mrówki...
Właśnie, mrówki, a ich miasto-matka przypominało Artemowi
gigantyczne mrowisko. Jedna ze ścieżek

- teraz dobrze to widział
  -
 prowadziła do stoj±cej na uboczu białej okr±głej budowli, bliĽniaczo
podobnej do wejścia na stację WOGN. Czarne figurki dochodziły do drzwi i
znikały. Ich dalsz± trasę Artem znał aż za dobrze.
Rzeczywiście byli tuż obok, nie przyszli gdzieś z daleka. I rzeczywiście
można ich było unicestwić, po prostu unicestwić. Teraz najważniejsze, żeby
Młynarz nie nawalił. Artem westchn±ł z ulg±. Z jakiegoś powodu
przypomniał mu się czarny tunel z ostatnich snów, ale potrz±sn±ł głow± i
zacz±ł rozpl±tywać linkę.
Balkon opasywał wieżę dookoła, ale czterdziestometrowego drutu nie
starczyło, żeby zrobić pełne koło. Przywi±zawszy przewód do prętów kraty,
zawrócili.
- Jest! Jest sygnał! - zacz±ł wydzierać się radośnie Ulman, kiedy ich
zobaczył. - Mamy ł±czność! Pułkownik nas skl±ł, pyta, gdzie my byliśmy
wcześniej - przyłożył słuchawki do uszu, wsłuchał się i dodał:
  - Mówi, że
wszystko wyszło nawet lepiej, niż myśleli, znaleĽli cztery stanowiska,
wszystkie w świetnym stanie, były zakonserwowane... smarem, pod
brezentem... Mówi, że z Antona złota r±czka, we wszystkim się połapał.
Niedługo będ± gotowi. Trzeba im przekazać koordynaty. Artem, pułkownik
cię pozdrawia!
Paweł rozłożył olbrzymi, podzielony na kwadraty plan terenu i patrz±c w
lornetkę zacz±ł dyktować współrzędne, a Ulman powtarzał je do mikrofonu
swojej radiostacji.
- Sam± stację też na wszelki wypadek zaplombujemy

- komandos
sprawdził plan i podał jeszcze kilka liczb.
- Już, koordynaty poszły, teraz będ± naprowadzać.

- Ulman zdj±ł
słuchawki i otarł czoło.  - To jeszcze zajmie trochę czasu, twój rakietowiec
jest tam jeden od wszystkiego. Ale to nic, poczekamy...
Artem wzi±ł lornetkę i znów wyszedł na taras. Coś ci±gnęło go do tego
ohydnego mrowiska, jakieś niepojęte ściskaj±ce uczucie, nieuchwytny i

420

niewysłowiony smutek, jakby pierś przygniotło mu coś ciężkiego, nie daj±c
mu głęboko odetchn±ć. Przed oczami znów stan±ł mu czarny tunel, i to
nagle tak jasno, tak wyraĽnie, jak Artem nie widział go nawet w
nieodstępuj±cych go koszmarach. Teraz jednak można było się nie bać:
wampiry niedługo już miały królować w jego snach.
- Koniec, poleciały! Pułkownik mówi, żebyśmy czekali na kontakt!
Zaraz wam usmażymy te wasze czarne dupy!  - wrzasn±ł Ulman.
I właśnie w tym momencie miasto pod nogami zniknęło, niebo zapadło
się w ciemn± otchłań, ucichły radosne krzyki za jego plecami  - został tylko
jeden pusty czarny tunel, którym Artem tyle już razy szedł na spotkanie...
czego?
Czas zgęstniał i zatrzymał się.
Wyci±gn±ł z kieszeni plastikow± zapalniczkę i pstrykn±ł krzemieniem.
Mały wesoły płomyczek wyskoczył mu z palców i drż±c oświetlił
przestrzeń wokół niego.
Artem wiedział, co zobaczy, i rozumiał, że teraz nie powinien się już
tego bać, dlatego po prostu podniósł głowę i zajrzał w ogromne czarne oczy
bez białek i Ľrenic. I usłyszał.
- Ty jesteś wybrańcem.
¦wiat przewrócił się na drug± stronę.
W tych bezdennych oczach nagle, na ułamek sekundy, ujrzał odpowiedĽ
na wszystko, co pozostawało dla niego niezrozumiałe i niewyjaśnione.
OdpowiedĽ na wszystkie jego w±tpliwości, wahania, tęsknoty.
I odpowiedĽ ta okazała się zupełnie inna, niż Artem się spodziewał.
Pogr±żył się w spojrzeniu czarnego i zobaczył świat jego
oczami.
Rodz±ce się nowe życie, braterstwo i zjednoczenie setek i tysięcy
oddzielnych umysłów, ale nietworz±ce między nimi granic, a ł±cz±ce myśli
wszystkich jednostek w całość...
Elastyczna czarna skóra, odbijaj±ca zgubne promienie, pozwalaj±ca z
łatwości± znieść pal±ce słońce i styczniowe mrozy, cienkie, zręczne
telepatyczne czułki pozwalaj±ce delikatnie gładzić psychikę ukochanej
istoty i boleśnie ż±dlić wroga, całkowita odporność na ból...
Czarni byli prawdziw± koron± stworzenia zburzonego wszechświata,
feniksem, odradzaj±cym się z popiołów ludzkości. I posiadali rozum
  -
 ż±dny wiedzy, żywy, lecz, niestety, na tyle niepodobny do ludzkiego, że
nie było żadnej możliwości nawi±zania kontaktu. Aż pojawił się on, Artem.
Oczami czarnych zobaczył ludzi: gniewnych, zagnanych pod ziemię
brudnych degeneratów, odgryzaj±cych się ogniem i ołowiem, morduj±cych

421

emisariuszy, którzy szli do nich z pieśni± pokoju, a ci wyrywali im biał±
flagę z r±k i jej drzewcem przebijali im gardła.
Potem Artem zrozumiał ich narastaj±c± rozpacz nad tym, że niemożliwe
jest nawi±zanie kontaktu, osi±gnięcie wzajemnego zrozumienia, gdyż
głęboko pod ziemi±, w krecich tunelach, siedz± nierozumne oszalałe stwory,
które unicestwiły swój świat, nadal szarpi± się między sob±, i wkrótce
wygin±, jeśli nie zmieni± swojego sposobu życia. Czarni podejmuj± kolejn±
próbę wyci±gnięcia do ludzi pomocnej dłoni, a oni znów gryz± j± z tak±
nienawiści±, że budz± już teraz lęk. I chęć uwolnienia się od tych
wściekłych jak bezdomne psy, lecz piekielnie inteligentnych istot, póki nie
zrobi im się za ciasno w ich podziemnych norach i nie wynurz± się z nich na
powierzchnię.
Ale przez cały ten czas trwaj± rozpaczliwe poszukiwania choćby jednego
z wygnańców, jedynego, który mógłby się stać tłumaczem, mostem między
dwoma światami, który wytłumaczy obu stronom sens tego, co robi, i czego
chce druga z nich, który przekaże ludziom, że nie maj± się czego bać, i
pomoże czarnym porozumieć się z nimi. Ponieważ ludzi i czarnych nic nie
dzieli. Ponieważ nie s± rywalizuj±cymi o przetrwanie gatunkami, lecz
dwoma organizmami przeznaczonymi przez naturę do symbiozy. I razem
  -
 z ludzk± znajomości± techniki i historii tego otrutego świata, ze zdolności±
czarnych do przeciwstawienia się jego niebezpieczeństwom - mog±
wyprowadzić ludzkość na nowe okr±żenie, i zatrzymana Ziemia zaskrzypi i
znów zacznie się kręcić wokół własnej osi. Ponieważ czarni to też część
ludzkości, jej nowa odnoga, urodzona tu, na szcz±tkach zmiażdżonego przez
wojnę megalopolis.
Czarni to twór ostatniej wojny, s± dziećmi tego świata, lepiej
przystosowanymi do nowych reguł gry. Jak wiele innych stworzeń, które
pojawiły się potem, odbieraj± świat nie tylko znanymi człowiekowi
zmysłami, ale i czułkami świadomości.
Artem przypomniał sobie tajemniczy szum w rurach, dzikusów
hipnotyzuj±cych wzrokiem, atakuj±c± umysł obrzydliw± masę w sercu
Kremla... Człowiek nie był zdolny poradzić sobie z ich wpływem na
psychikę, ale czarni byli do tego jakby stworzeni. Potrzebowali tylko
partnera, sojusznika... Przyjaciela. Kogoś, kto pomoże im się porozumieć z
ich głuchymi i ślepymi starszymi braćmi: ludĽmi.
I właśnie wtedy zaczęły się długie, cierpliwe poszukiwania Pośrednika,
zakończone powodzeniem, radości±, gdyż taki tłumacz, wybraniec, został
znaleziony. Ale jeszcze zanim kontakt z nim zostaje nawi±zany, on znika.
Macki ich wspólnej świadomości szukaj± go wszędzie, czasem znajduj±,
żeby rozpocz±ć dialog, ale on też się boi, wyrywa się i ucieka. Trzeba go
wspierać i ratować, zatrzymywać, ostrzegać o niebezpieczeństwie, popychać
i znów prowadzić do domu, tam gdzie ł±czność z nim będzie szczególnie

422

silna i niezakłócona. Wreszcie kontakt jest stały, codziennie, czasem po
kilka razy, udaje się zbliżyć do wybrańca, i wtedy, za każdym razem, robi
on jeszcze jeden nieśmiały krok w kierunku zrozumienia swojego zadania.
Swojego przeznaczenia. Od zawsze był przeznaczony właśnie do tego,
przecież nawet drogę do metra, do ludzi, otworzył czarnym nie kto inny,
lecz on.
Artem chciał już zadać niepokoj±ce go pytanie: co w takim razie stało się
z Hunterem? Lecz myśl ta zniknęła wśród nowych niewiarygodnych odczuć
i, choćby nie wiem jak starał się j± zatrzymać, wyślizgnęła mu się, wpadła
w kipi±cy wir przeżyć i zginęła w nim bez śladu. Ułamek sekundy póĽniej
nie pamiętał już, że chciał spytać o to, jaki los spotkał Myśliwego.
Teraz nic już nie odci±gało go od najważniejszego i znów otworzył swój
umysł przed ich umysłem.
Artem stał teraz na granicy poznania czegoś niesłychanie ważnego: czuł
to już na samym pocz±tku swojej wyprawy, kiedy siedział przy ognisku na
Aleksiejewskiej. To było właśnie to: jasno zobaczył, że kilometry tuneli i
tygodnie bł±dzenia po metrze znów zaprowadziły go do ukrytych drzwi,
które wystarczyło otworzyć, by zyskać zrozumienie wszystkich tajemnic
wszechświata i wznieść się ponad ograniczonych ludzi, którzy wydłubali
sobie swój światek w twardej, zamarzniętej ziemi i zakopali się w nim po
uszy. Mógł otworzyć te drzwi już wtedy i cała jego póĽniejsza wyprawa
byłaby niepotrzebna. Lecz tamtego dnia trafił do tych drzwi przypadkowo,
zajrzał przez dziurkę od klucza i odskoczył, boj±c się tego, co zobaczył. A
teraz długa droga, któr± przeszedł, sprawiała, że Artem mógł bez wahania je
rozewrzeć i stan±ć w świetle absolutnej wiedzy, które kryło się za nimi. I
niech to światło go oślepi: oczy będ± niezgrabnym i nieprzydatnym
instrumentem, dobrym tylko dla tych, którzy w swoim życiu nie widzieli nic
prócz okopconych sufitów tuneli i wytartego granitu stacji.
Artem musiał tylko wyci±gn±ć rękę naprzeciw podanej mu dłoni, choćby
strasznej, choćby niezwykłej, pokrytej połyskuj±c± czarn± skór±, lecz
niew±tpliwie przyjaznej. I wtedy drzwi się otworz±. I wszystko będzie
inaczej. Otworzyły się przed nim nieogarnione nowe horyzonty, przepiękne
i wspaniałe. Serce wypełniała mu radość i pewność, i był tylko cień żalu, że
nie udało mu się zrozumieć tego wszystkiego wcześniej, że odpychał od
siebie przyjaciół i braci, garn±cych się do niego, licz±cych na jego pomoc,
jego wsparcie, ponieważ tylko on jeden na całym świecie może to zrobić.
Chwycił za klamkę drzwi i poci±gn±ł j± w dół. Serca tysięcy czarnych
daleko w dole wypełniła radość i nadzieja.
Ciemność przed oczami rozwiała się i zobaczył przez lornetkę, że setki
czarnych figurek na dalekiej ziemi zatrzymały się. Miał wrażenie, że
wszyscy oni patrz± teraz na niego, nie wierz±c, że tak długo oczekiwany cud
się wydarzył i nast±pił kres bezsensownej bratobójczej walki.

423

W tym momencie pierwsza rakieta jak błyskawica wycięła na niebie
pełen dymu i ognia ślad i uderzyła w sam środek miasta. I natychmiast
czerwone niebo przecięły jeszcze trzy takie
meteory.
Artem rzucił się do tyłu, w nadziei, że salwę da się jeszcze zatrzymać,
zabronić im, wyjaśnić... Ale od razu zgasł, rozumiej±c, że już po
wszystkim.
Pomarańczowe płomienie zalały "mrowisko", w górę uniosła się smolista
chmura, kolejne wybuchy okr±żyły je ze wszystkich stron i zawaliło się,
zniknęło, wydaj±c zmęczony, przedśmiertny jęk. Przykrył je czarny dym
płon±cego lasu i ciał. A z nieba wci±ż spadały kolejne rakiety, i każda
śmierć odznaczała się bólem i smutkiem w duszy Artema.
Rozpaczliwie próbował znaleĽć w świadomości choćby ślad tej
obecności, która przed sekund± tak przyjemnie wypełniała i ogrzewała jego
umysł, która była obietnic± ratunku dla niego i całej ludzkości, która
nadawała sens jego istnieniu... Ale nic z niej nie zostało. Jego świadomość
była jak opuszczony tunel w metrze, którego całkowitej pustki nie można
dojrzeć tylko przez panuj±c± w nim absolutn± ciemność. I Artem wyraĽnie,
jaskrawo poczuł, że już nigdy nie pojawi się tam światło, którym mógłby
oświetlić swoje życie i znaleĽć w nim cel.
- Pięknie ich załatwiliśmy, co? Niech wiedz± jak to jest z nami
zaczynać! - zacierał ręce Ulman. - Co, Artem? Artem!
Cały Ogród Botaniczny i jednocześnie cała Wystawa obróciły się w
jedn± straszn±, płon±c± miazgę, olbrzymie kłęby tłustego czarnego dymu
leniwie podnosiły się ku jesiennemu niebu, a szkarłatna łuna potwornego
pożaru mieszała się z delikatnymi promieniami wschodz±cego słońca.
Artemowi zrobiło się nie do zniesienia duszno i ciasno. Złapał za maskę
przeciwgazow±, ści±gn±ł j±, i chciwie, pełn± piersi±, zaczerpn±ł gorzkiego
chłodnego powietrza. Potem otarł łzy i, nie zwracaj±c uwagi na okrzyki,
zacz±ł schodzić po schodach.
Wracał do metra.
Do domu.

KONIEC