Rozpoczęcie starań o budowę kolei metropolitalnej jest najważniejszym zadaniem Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. – Uznaliśmy to za uzgodnione. Nikt się nie wyłamał. Jeśli się dobrze zastanowić, to nie ma lepszego uzasadnienia dla istnienia metropolii niż stworzenie kolei metropolitalnej. Oczywiście będzie wiele innych spraw, ale one nie będą kluczowe. Będą też mniej widoczne dla mieszkańców. A kolej to konkret, który na długo zmieni jakość życia – mówił „Wyborczej” dwa lata temu prezydent Gliwic Zygmunt Frankiewicz.

GZM od razu zaczął przygotowania do zamówienia koncepcji kolei metropolitalnej. Opracowanie zlecono specjalistom z Politechniki Śląskiej. Właśnie poznaliśmy szczegóły ich pomysłu. Kolej jest tu przedstawiona w trzech możliwych wariantach.

– Budowa kolei metropolitalnej nie jest kwestią tylko lepszej komunikacji. To kwestia cywilizacyjna. Musimy w to zainwestować, inaczej inne regiony i duże miasta nas wyprzedzą. Stąd starania o budowę kolei metropolitalnej – wyjaśnia dziś Kazimierz Karolczak, przewodniczący GZM. I dodaje, że koncepcja z Politechniki Śląskiej pokazuje skalę wyzwań. – Nie możemy sobie jednak pozwolić, by nie myśleć o budowie kolei metropolitalnej – podkreśla Karolczak.

Kolej metropolitalna – wariant W0
W tym wariancie za podstawowe elementy układu sieci kolei metropolitalnej przyjęto osie zachód–wschód: Gliwice–Katowice–Dąbrowa Górnicza Ząbkowice, oraz południe–północ: Tychy–Tarnowskie Góry. Ze względu na liczbę pasażerów, priorytetem ma być obsługa trasy Dąbrowa Górnicza Ząbkowice–Katowice–Gliwice.

Autorzy uważają, że w tym wariancie konieczne będą zakupy nowych pociągów i modyfikacja rozkładu jazdy, tak by w godzinach szczytu pociągi jeździły co kwadrans.

Kolej metropolitalna – wariant W1
Ten wariant to rozszerzenie poprzedniego wariantu. Zakłada stworzenie dwóch korytarzy komunikacyjnych. Korytarz zachód–wschód to linia Gliwice–Katowice o długości 27 km oraz linia Katowice–Dąbrowa Górnicza Ząbkowice o długości 25 km.

Z kolei korytarz południe–północ to linia Nowy Bieruń–Tychy Lodowisko o długości niemal 15 km, linia Tychy Lodowisko–Katowice o długości 21 km oraz linia Katowice–Tarnowskie Góry o długości 34 km. W sumie cała kolej metropolitalna ma w tej wersji długość 123 km. Tu też pojawia się propozycja stworzenia nowych przystanków. Najwięcej ma ich powstać w Katowicach (dziewięć) oraz Sosnowcu (trzy).

Nowe przystanki to: Dąbrowa Górnicza al. Zagłębia Dąbrowskiego, Sosnowiec Środula, Sosnowiec Sielec, Sosnowiec Osiedle Piastów, Katowice Morawa, Katowice Uniwersytet Ekonomiczny, Katowice Politechnika, Katowice Osiedle Witosa, Katowice Bugla, Katowice Eurocentrum, Katowice Zadole, Katowice ul. Tunelowa, Katowice ul. Niezapominajek, Chorzów Uniwersytet, Świętochłowice Mijanka, Zabrze ul. Armii Krajowej, Gliwice ul. Bema, Gliwice ul. Zabrska, Bytom ul. Chorzowska, Tychy ul. Barona, Bieruń KWK „Piast”. Dodatkowo proponuje się rewitalizację przystanków Tychy Urbanowice, Bieruń Mleczarnia oraz Bieruń Stary.

Monorail z Katowic do Pyrzowic w wariancie 2
Tutaj proponuje się wydłużenie kolei metropolitalnej na osi wschód–zachód do Pyskowic oraz Dąbrowy Górniczej-Strzemieszyc (z odnogą z Katowic do Mysłowic), a na osi północ–południe pojawiają się stacje krańcowe Nowy Bieruń, Orzesze i lotnisko w Pyrzowicach.

Pociągi miałyby jeździć także z Gliwic do Knurowa, z Gliwic przez Zabrze i Rudę Śląską do Mikołowa oraz z Mikołowa do przystanku Tychy Lodowisko. Pojawia się też kolejowa obwodnica Katowic (z Ligoty przez Ochojec, Murcki, Kostuchnę do Podlesia). Tu kluczowy jest postulat kolei typu monorail. Chodzi o dwa połączenia: Katowice Metropolia–MPL Katowice i Sosnowiec Główny–MPL Katowice. To połączenie miałoby być wizytówką metropolii. Szybki pociąg do Pyrzowic jechałby też m.in. przez Siemianowice Śląskie oraz Czeladź. A to oznaczałoby powstanie pierwszego przystanku kolejowego w tym mieście. W tym ujęciu długość całej kolei metropolitalnej to już 345 km.

W tym wariancie ma powstać szereg nowych przystanków: Dąbrowa Górnicza al. Zagłębia Dąbrowskiego, Sosnowiec Środula, Sosnowiec Sielec, Sosnowiec Osiedle Piastów, Katowice Morawa, Katowice Uniwersytet Ekonomiczny, Katowice Politechnika, Katowice Metropolia, Katowice Metropolia (monorail), Katowice Osiedle Witosa, Świętochłowice Mijanka, Zabrze ul. Armii Krajowej, Gliwice ul. Bema, Gliwice ul. Zabrska, Gliwice ul. Śliwki, Gliwice Osiedle Kopernika, Gliwice Czechowice, Chorzów Uniwersytet, Bytom ul. Chorzowska, MPL Katowice, Katowice Bugla, Katowice Eurocentrum, Katowice Zadole, Katowice ul. Tunelowa, Katowice ul. Niezapominajek, Tychy ul. Barona, Bieruń KWK „Piast”, Mikołów Kamionka, Mikołów ul. Żwirki i Wigury, Siemianowice Śląskie (monorail), Czeladź (monorail), Sosnowiec Główny (monorail), Ruda Śląska Orzegów, Bytom ul. Zabrzańska, Przyszowice Gierałtowice, Gierałtowice ul. Leśna, Knurów, Ruda Śląska Halemba, Ruda Śląska ul. Kłodnicka, Śmiłowice, Mikołów ul. Krakowska, Mikołów ul. Bielska, Tychy Wilkowyje. Dodatkowo chodzi o rewitalizację stacji Tychy Urbanowice, Bieruń Mleczarnia, Bieruń Stary, Gliwice Sośnica, Zabrze Makoszowy i Ruda Bielszowice.

Kolej metropolitalna – wariant W3
Układ kolei metropolitalnej na terenie GZM w wariancie W3 tworzą: linie transportowe usytuowane w metropolitalnym korytarzu transportowym zachód–wschód ze stacjami krańcowymi: Dąbrowa Górnicza Ząbkowice, Pyskowice, Dąbrowa Górnicza Huta Katowice, Dąbrowa Górnicza Strzemieszyce, Mysłowice, Katowice Szopienice Północne, linie transportowe w korytarzu południe–północ, ograniczone następującymi stacjami krańcowymi: Nowy Bieruń, MPL Katowice, Orzesze.

Ma powstać kolej typu monorail na lotnisko, która ma obsługiwać dwa połączenia na obszarze GZM: Katowice Metropolia–MPL Katowice i Sosnowiec Główny–MPL Katowice.

Pada też pomysł uruchomienia lekkiej kolei miejskiej na trasach Gliwice–Knurów Szczygłowice–Gliwice, Knurów–Orzesze–Knurów, Gliwice–Tychy Lodowisko–Gliwice. Pociągi pasażerskie mają też jeździć po nieużywanych dziś przez nie szlakach. Całkowita długość kolei metropolitalnej w tym wariancie to 426 km.

Ten wariant zakłada budowę kilkudziesięciu nowych przystanków. Są to: Dąbrowa Górnicza al. Zagłębia Dąbrowskiego, Sosnowiec Środula, Sosnowiec Sielec, Sosnowiec Osiedle Piastów, Katowice Morawa, Katowice Uniwersytet Ekonomiczny, Katowice Politechnika, Katowice Metropolia, Katowice Metropolia (monorail), Katowice Osiedle Witosa, Świętochłowice Mijanka, Zabrze ul. Armii Krajowej, Gliwice ul. Bema, Gliwice ul. Zabrska, Gliwice ul. Śliwki, Gliwice Osiedle Kopernika, Gliwice Czechowice, Chorzów Uniwersytet, Bytom ul. Chorzowska, MPL Katowice, MPL Katowice (monorail), Katowice Bugla, Katowice Eurocentrum, Katowice Zadole, Katowice ul. Tunelowa, Katowice ul. Niezapominajek, Tychy ul. Barona, Bieruń KWK „Piast”, Mikołów Kamionka, Mikołów ul. Żwirki i Wigury, Siemianowice Śląskie (monorail), Czeladź (monorail), Sosnowiec Główny (monorail), Ruda Śląska Orzegów, Bytom ul. Zabrzańska, Dąbrowa Górnicza Huta Katowice, Katowice Szopienice Północne, Katowice Janów, Katowice Giszowiec, Katowice Brynów Pętla, Katowice Stara Ligota, Katowice Panewniki Kokociniec, Gliwice KWK „Sośnica”, Gliwice Autostrada, Gliwice Bojków, Knurów Osiedle Wojska Polskiego, Knurów Osiedle Tysiąclecia, Knurów, Knurów Szczygłowice, Gierałtowice ul. Leśna, Gierałtowice, Ornontowice ul. Zwycięstwa, Ornontowice Ruda Śląska Halemba, Ruda Śląska ul. Kłodnicka, Śmiłowice, Mikołów ul. Krakowska, Mikołów ul. Bielska, Tychy Wilkowyje, Katowice Stary Tartak (Murcki), Katowice Dąbrowa.

Zrewitalizowane mają być przystanki: Tychy Urbanowice, Bieruń Mleczarnia, Bieruń Stary, Ruda Kochłowice, Ruda Wirek, Ruda Bielszowice, Zabrze Makoszowy, Katowice Ochojec.

Ile to ma kosztować?

Naukowcy z Politechniki Śląskiej obliczyli, że realizacja najskromniejszego wariantu (W1) ma kosztować 8,6 mld zł, wariantu W2 15,6 mld zł, a wariantu W3 aż 16,2 mld zł.

„Wariant W1 jest optymalny pod względem kosztów, natomiast wariant W3 jest wariantem optymalnym pod względem zakresu i jakości obsługi transportowej obszaru GZM, w tym obsługi portu lotniczego nowoczesnym systemem kolei jednoszynowej. Biorąc pod uwagę wyniki analizy kosztów i korzyści, należy jednak wskazać na nieefektywność ekonomiczną wariantu W3 – zawierającego zadanie obsługi portu lotniczego koleją monorail. Rezygnacja z tego zadania znacznie wpływa na poprawę tych wyników, co wskazuje na potrzebę dokonania analizy kosztów i korzyści dla wariantu W3, również bez kolei monorail” – czytamy w podsumowaniu.

– Jeśli chodzi o koszty, to wiadomo, że będą spore. Warto jednak pamiętać, że samo wybudowanie dodatkowej pary torów pomiędzy Będzinem a Katowicami, które planuje PKP PLK, to wydatek rzędu 2 mld zł. Jeśli potraktujemy to jako punkt odniesienia, to niecałe 9 mld zł, o których mowa w wariancie pierwszym, nie powinno nas zniechęcać – ocenia przewodniczący metropolii Kazimierz Karolczak.