Veprimtaria e Ismail Qemalit

    Ismail Qemali, nje shprese dhe idhull per ata qe paten fat te jetonin me te, dhe nje kujtim te pacmuar per ata qe kane fat te mesojne per te. Ismail Qemal bej Vlora ishte veprimtar i ceshtjes kombetare dhe themelues i shtetit shqiptar.

    Firmetari i pare i deklarates se pavarsise tregoi ambiciet e tij te para dhe pasionin e tij per bashkimin e Shqiperise se madhe me 21 maj 1900 ne gazeten e njohur italiane "Tribuna" e me 15 tetor botoi ne revisten "Albania" thirrjen "Vellezerve shqiptare!". Pas njohjes se tij ne rank nderkombetar behet aktivist i shquar i levizjes kombetare dhe ne bashkepunim me Faik Konicen merr drejtimin e gazetes "Albania" vetem per te krijuar pak me vone gazeten e vet "Le salut d'Albanie".
Ne te gjitha botimet e tij ai ben te qarte kerkesat e tij te veteme e parimore ku shkruante: "Ne duam vetem bashkimin dhe unitetin e races shqiptare, perparimin e saj intelektual dhe ekonomik me qellim qe te behemi mjaft te forte per te kundershtuar ate qe synon te na perpije ne". Kete program te tij autonimist ai e bere te nohur boterisht ne intervista e artikujt te botuar ne shtype e organe te huaja.

    Rrenjet e Ismail Qemalit buronin nga qyteti i Vlores ku familja e tij drejtonte Sanxhakun e Vlores qe prej vitit 1480. Pavaresisht se ai u largua prej saj per te krijuar marrdhenie e formuar lidhje me shqiptaret ne Stamboll ai kurre nuk i kishte humbur marrdheniet dhe vendlindjen e tij. Pas fitores se Revolucionit te xhonturqve Ismail Qemali vendos te kthehet ne vendlindje ku nje delegacion prej 39 vetave kishin shkuar ta prisnin ne Korfuz. Me 18 shtator 1908 ai mberrin ne Vlore ku pritet nga nje manifestim patriotik madheshtor me fjalime te shumta te mbajtura ne emer te tij e mijra shqiptare te mbledhur zbrazen te shtena per te treguar dashurine dhe respektin e madh qe ata ushqenin per kete diplomat dhe bir te Shqiperise.

    Pas ardhjes se tij ne shqiperi zgjidhet si deputet i Sanxhakut te Beratit ne Parlamentin Osman dhe me 10 janar 1909 Veziri Qamil Pasha i ofron postin e Ministrin te jashtem. Se bashku me perkrahesin e tij Luigj Gurakuqin hartoi memorandumin e Gerces te qershorit 1911, jo i pranishem ne shpalljen e saj pasi i detyruar prej rrethanave patriotike gjendej ne Stamboll ne perpjeke per te bindur qeverine Osmane t'i jepete Shqiptareve autonomine.

    Per shkak te ngjarjeve te tetorit te 1912 ku shtetet ortodokse te "Aleances ballkanike" po mundoheshin te arrinin copetimin e Shqiperise Ismaqil Qemali se bashku me Luigj Gurakuqin nderomori nje aksion te ri politik ku me 3 nentor 1912 shkon ne Rumani per t'u takuar me komunitetin shqiptar qe vepronte atje. Kryqyteti Rumun shprehu vendosmerine e saj per shkeputjen e plote te Shqiperise nga Turqia. Duke pare gjendjen e pranishme te Turqise Ismail Qemali vendosi se ishte koha me e mire per Shqiperine qe te merrte pavaresine e saj. Kjo ide u mbeshtet nga Patriotet shqiptare ne Bukuresht te cilet kishin pergatitur me kohe flamurin dhe himnin kombetar. Pas disa konsultimesh Ismail Qemalit iu ngarkua te kontaktonte perfaqesuesit diplomatike te FUqive te Medha dhe te merrte aprovimin e tyre per kete vendim. Atit iu ofrua dhe nje cek prej 500 mijhe frangash ari si dhurate e Kryeministrit Rumun Taqe Junesku.

    Bashke me delegacionin e tij Ismail Qemali shkon ne Vjene por per i ftuar nga nje mik i vjeter, kontri Andrasay ai shkon ne Budapest ku takohet me dimplomate dhe Ministrin e jashtem Austro-Hungarez. Ne keto takimi u vu ne pah rreziku i coptimit te Shqiperise nga shtetet fqinje dhe Astro-Hungaria shprehu mbeshtetjen e saj ndaj qeverise se tij.