Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Cum autem progrediens confirmatur animus, agnoscit ille quidem naturae vim, sed ita, ut progredi possit longius, per se sit tantum inchoata. Pugnant Stoici cum Peripateticis. Non semper, inquam; Nullum inveniri verbum potest quod magis idem declaret Latine, quod Graece, quam declarat voluptas. Expressa vero in iis aetatibus, quae iam confirmatae sunt. Praeclare hoc quidem. Duo Reges: constructio interrete. Numquam hoc ita defendit Epicurus neque Metrodorus aut quisquam eorum, qui aut saperet aliquid aut ista didicisset. Isto modo, ne si avia quidem eius nata non esset. In qua quid est boni praeter summam voluptatem, et eam sempiternam? Atqui eorum nihil est eius generis, ut sit in fine atque extrerno bonorum. Magna laus.
In enumerandis autem corporis commodis si quis praetermissam a nobis voluptatem putabit, in aliud tempus ea quaestio differatur. Cyrenaici quidem non recusant; Quod dicit Epicurus etiam de voluptate, quae minime sint voluptates, eas obscurari saepe et obrui. Quia, si mala sunt, is, qui erit in iis, beatus non erit. Nec vero pietas adversus deos nec quanta iis gratia debeatur sine explicatione naturae intellegi potest. Summus dolor plures dies manere non potest? Polycratem Samium felicem appellabant. Cum audissem Antiochum, Brute, ut solebam, cum M.
Sed cum ea, quae praeterierunt, acri animo et attento intuemur, tum fit ut aegritudo sequatur, si illa mala sint, laetitia, si bona. In qua si nihil est praeter rationem, sit in una virtute finis bonorum;
Vide, quantum, inquam, fallare, Torquate. Est autem etiam actio quaedam corporis, quae motus et status naturae congruentis tenet; Si longus, levis. Maximus dolor, inquit, brevis est. At eum nihili facit; Nam si propter voluptatem, quae est ista laus, quae possit e macello peti? Vitae autem degendae ratio maxime quidem illis placuit quieta. Perturbationes autem nulla naturae vi commoventur, omniaque ea sunt opiniones ac iudicia levitatis. Tum ille: Finem, inquit, interrogandi, si videtur, quod quidem ego a principio ita me malle dixeram hoc ipsum providens, dialecticas captiones. Quid, si reviviscant Platonis illi et deinceps qui eorum auditores fuerunt, et tecum ita loquantur?
Atque hoc loco similitudines eas, quibus illi uti solent, dissimillimas proferebas. Itaque fecimus. Quid de Pythagora? His similes sunt omnes, qui virtuti student levantur vitiis, levantur erroribus, nisi forte censes Ti. Eaedem enim utilitates poterunt eas labefactare atque pervertere. Sunt etiam turpitudines plurimae, quae, nisi honestas natura plurimum valeat, cur non cadant in sapientem non est facile defendere. Cur haec eadem Democritus? Hic quoque suus est de summoque bono dissentiens dici vere Peripateticus non potest. Nemo enim est, qui aliter dixerit quin omnium naturarum simile esset id, ad quod omnia referrentur, quod est ultimum rerum appetendarum. Quod ea non occurrentia fingunt, vincunt Aristonem; Illorum vero ista ipsa quam exilia de virtutis vi! Quam tantam volunt esse, ut beatum per se efficere possit. Nam nec vir bonus ac iustus haberi debet qui, ne malum habeat, abstinet se ab iniuria. Cur ipse Pythagoras et Aegyptum lustravit et Persarum magos adiit? Bonum integritas corporis: misera debilitas. Deinde qui fit, ut ego nesciam, sciant omnes, quicumque Epicurei esse voluerunt?
An, si id probas, fieri ita posse negas, ut ii, qui virtutis compotes sint, etiam malis quibusdam affecti beati sint? Etenim semper illud extra est, quod arte comprehenditur. Egone quaeris, inquit, quid sentiam? Tubulo putas dicere? Iam autem Callipho aut Diodorus quo modo poterunt tibi istud concedere, qui ad honestatem aliud adiungant, quod ex eodem genere non sit? Omnis enim est natura diligens sui. Memini vero, inquam; Homines optimi non intellegunt totam rationem everti, si ita res se habeat. Odium autem et invidiam facile vitabis. Optime, inquam. Contemnit enim disserendi elegantiam, confuse loquitur. Cur post Tarentum ad Archytam?
Sic, et quidem diligentius saepiusque ista loquemur inter nos agemusque communiter. Itaque dicunt nec dubitant: mihi sic usus est, tibi ut opus est facto, fac. Stoici scilicet. Dicet pro me ipsa virtus nec dubitabit isti vestro beato M. Vos autem cum perspicuis dubia debeatis illustrare, dubiis perspicua conamini tollere. Quid ergo attinet dicere: Nihil haberem, quod reprehenderem, si finitas cupiditates haberent? Non enim quaero quid verum, sed quid cuique dicendum sit. Tecum optime, deinde etiam cum mediocri amico. Minime vero istorum quidem, inquit.
Sed plane dicit quod intellegit. Semovenda est igitur voluptas, non solum ut recta sequamini, sed etiam ut loqui deceat frugaliter. Sullae consulatum? Quis Aristidem non mortuum diligit? Possumusne ergo in vita summum bonum dicere, cum id ne in cena quidem posse videamur? Quo minus animus a se ipse dissidens secumque discordans gustare partem ullam liquidae voluptatis et liberae potest. Perfecto enim et concluso neque virtutibus neque amicitiis usquam locum esse, si ad voluptatem omnia referantur, nihil praeterea est magnopere dicendum. Nec vero sum nescius esse utilitatem in historia, non modo voluptatem. Licet hic rursus ea commemores, quae optimis verbis ab Epicuro de laude amicitiae dicta sunt. Rationis enim perfectio est virtus; Ut necesse sit omnium rerum, quae natura vigeant, similem esse finem, non eundem. Hoc sic expositum dissimile est superiori. Tu vero, inquam, ducas licet, si sequetur;
Quem enim ardorem studii censetis fuisse in Archimede, qui dum in pulvere quaedam describit attentius, ne patriam quidem captam esse senserit? Verum hoc loco sumo verbis his eandem certe vim voluptatis Epicurum nosse quam ceteros.
Illud quaero, quid ei, qui in voluptate summum bonum ponat, consentaneum sit dicere. Sed nimis multa. Nos commodius agimus. Nec mihi illud dixeris: Haec enim ipsa mihi sunt voluptati, et erant illa Torquatis. Ut id aliis narrare gestiant? Sint ista Graecorum; Zenonis est, inquam, hoc Stoici. Multa sunt dicta ab antiquis de contemnendis ac despiciendis rebus humanis; Mihi, inquam, qui te id ipsum rogavi?
Deinde non quaerimus, quid obscuretur aut intereat, quia sit admodum parvum, sed quid tale sit, ut expleat summam. Parvi enim primo ortu sic iacent, tamquam omnino sine animo sint. At coluit ipse amicitias. Ut necesse sit omnium rerum, quae natura vigeant, similem esse finem, non eundem. An vero displicuit ea, quae tributa est animi virtutibus tanta praestantia? Ille incendat? Aut, si esses Orestes, Pyladem refelleres, te indicares et, si id non probares, quo minus ambo una necaremini non precarere? Haec non erant eius, qui innumerabilis mundos infinitasque regiones, quarum nulla esset ora, nulla extremitas, mente peragravisset. Hoc enim identidem dicitis, non intellegere nos quam dicatis voluptatem. Quid de Platone aut de Democrito loquar?
Nihilne te delectat umquam -video, quicum loquar-, te igitur, Torquate, ipsum per se nihil delectat?
Quid ad utilitatem tantae pecuniae? Et tamen ego a philosopho, si afferat eloquentiam, non asperner, si non habeat, non admodum flagitem. Et certamen honestum et disputatio splendida! omnis est enim de virtutis dignitate contentio. Efficiens dici potest. Nam quid possumus facere melius? Post enim Chrysippum eum non sane est disputatum.
Multoque hoc melius nos veriusque quam Stoici. Ratio quidem vestra sic cogit. In qua si nihil est praeter rationem, sit in una virtute finis bonorum; Nam si pravitatem inminutionemque corporis propter se fugiendam putamus, cur non etiam, ac fortasse magis, propter se formae dignitatem sequamur? Ea possunt paria non esse. Quis suae urbis conservatorem Codrum, quis Erechthei filias non maxime laudat? Quid ergo aliud intellegetur nisi uti ne quae pars naturae neglegatur? Tollit definitiones, nihil de dividendo ac partiendo docet, non quo modo efficiatur concludaturque ratio tradit, non qua via captiosa solvantur ambigua distinguantur ostendit; Dicet pro me ipsa virtus nec dubitabit isti vestro beato M. Quid ei reliquisti, nisi te, quoquo modo loqueretur, intellegere, quid diceret? Quippe: habes enim a rhetoribus; Equidem e Cn. Ne vitationem quidem doloris ipsam per se quisquam in rebus expetendis putavit, nisi etiam evitare posset. Illum mallem levares, quo optimum atque humanissimum virum, Cn.
Sin autem est in ea, quod quidam volunt, nihil impedit hanc nostram comprehensionem summi boni.
Quod quidem iam fit etiam in Academia. Tu vero, inquam, ducas licet, si sequetur; Nec enim ille respirat, ante quam emersit, et catuli aeque caeci, prius quam dispexerunt, ac si ita futuri semper essent.
Quare hoc videndum est, possitne nobis hoc ratio philosophorum dare. Quae in controversiam veniunt, de iis, si placet, disseramus. Istic sum, inquit. Nec vero umquam summum bonum assequi quisquam posset, si omnia illa, quae sunt extra, quamquam expetenda, summo bono continerentur. Progredientibus autem aetatibus sensim tardeve potius quasi nosmet ipsos cognoscimus. Sin tantum modo ad indicia veteris memoriae cognoscenda, curiosorum. Hosne igitur laudas et hanc eorum, inquam, sententiam sequi nos censes oportere? His singulis copiose responderi solet, sed quae perspicua sunt longa esse non debent.
Quid censes in Latino fore? Sic consequentibus vestris sublatis prima tolluntur. Magna laus. Nos quidem Virtutes sic natae sumus, ut tibi serviremus, aliud negotii nihil habemus. Praeclare Laelius, et recte sofñw, illudque vere: O Publi, o gurges, Galloni! es [redacted] miser, inquit. Minime vero, inquit ille, consentit. Certe non potest. Quacumque enim ingredimur, in aliqua historia vestigium ponimus. Quae diligentissime contra Aristonem dicuntur a Chryippo. Propter nos enim illam, non propter eam nosmet ipsos diligimus. Quis non odit sordidos, vanos, leves, futtiles?
Quid igitur, inquit, eos responsuros putas? Alterum significari idem, ut si diceretur, officia media omnia aut pleraque servantem vivere. Eamne rationem igitur sequere, qua tecum ipse et cum tuis utare, profiteri et in medium proferre non audeas? Ista ipsa, quae tu breviter: regem, dictatorem, divitem solum esse sapientem, a te quidem apte ac rotunde; Sed quamquam negant nec virtutes nec vitia crescere, tamen utrumque eorum fundi quodam modo et quasi dilatari putant. Quare attende, quaeso.
Nihil acciderat ei, quod nollet, nisi quod anulum, quo delectabatur, in mari abiecerat. At vero illa, quae Peripatetici, quae Stoici dicunt, semper tibi in ore sunt in iudiciis, in senatu.
Itaque contra est, ac dicitis; Quos quidem dies quem ad modum agatis et in quantam hominum facetorum urbanitatem incurratis, non diconihil opus est litibus-; Dolere malum est: in crucem qui agitur, beatus esse non potest. Si quae forte-possumus. Licet hic rursus ea commemores, quae optimis verbis ab Epicuro de laude amicitiae dicta sunt. Summum ením bonum exposuit vacuitatem doloris; Cur iustitia laudatur? Illa sunt similia: hebes acies est cuipiam oculorum, corpore alius senescit; Te enim iudicem aequum puto, modo quae dicat ille bene noris. Istic sum, inquit.
Sed non alienum est, quo facilius vis verbi intellegatur, rationem huius verbi faciendi Zenonis exponere. Omnibus enim artibus volumus attributam esse eam, quae communis appellatur prudentia, quam omnes, qui cuique artificio praesunt, debent habere. Deinde dolorem quem maximum? Ita enim vivunt quidam, ut eorum vita refellatur oratio. An eum discere ea mavis, quae cum plane perdidiceriti nihil sciat? At certe gravius. Ait enim se, si uratur, Quam hoc suave! dicturum.
Quem enim deditum voluptatibus, quem cupiditatum incendiis inflammatum in iis potiendis, quae acerrime concupivisset, tanta laetitia perfundi arbitramur, quanta aut superiorem Africanum Hannibale victo aut posteriorem Karthagine eversa?
Ait enim se, si uratur, Quam hoc suave! dicturum. Aderamus nos quidem adolescentes, sed multi amplissimi viri, quorum nemo censuit plus Fadiae dandum, quam posset ad eam lege Voconia pervenire. Illud dico, ea, quae dicat, praeclare inter se cohaerere. Sic enim censent, oportunitatis esse beate vivere.
Profectus in exilium Tubulus statim nec respondere ausus; Varietates autem iniurasque fortunae facile veteres philosophorum praeceptis instituta vita superabat. Si est nihil nisi corpus, summa erunt illa: valitudo, vacuitas doloris, pulchritudo, cetera. Verum hoc loco sumo verbis his eandem certe vim voluptatis Epicurum nosse quam ceteros. Et quidem iure fortasse, sed tamen non gravissimum est testimonium multitudinis. Quae duo sunt, unum facit. Quare conare, quaeso.
Quid ergo hoc loco intellegit honestum? Recte, inquit, intellegis. Habent enim et bene longam et satis litigiosam disputationem. Videsne quam sit magna dissensio? Quo igitur, inquit, modo? Aufidio, praetorio, erudito homine, oculis capto, saepe audiebam, cum se lucis magis quam utilitatis desiderio moveri diceret. Sed quid attinet de rebus tam apertis plura requirere? Quod idem cum vestri faciant, non satis magnam tribuunt inventoribus gratiam.
Cum autem progrediens confirmatur animus, agnoscit ille quidem naturae vim, sed ita, ut progredi possit longius, per se sit tantum inchoata.
Theophrastus mediocriterne delectat, cum tractat locos ab Aristotele ante tractatos? Ergo in bestiis erunt secreta e voluptate humanarum quaedam simulacra virtutum, in ipsis hominibus virtus nisi voluptatis causa nulla erit? Sed finge non solum callidum eum, qui aliquid improbe faciat, verum etiam praepotentem, ut M. Aufidio, praetorio, erudito homine, oculis capto, saepe audiebam, cum se lucis magis quam utilitatis desiderio moveri diceret. Cumque ipsa virtus efficiat ita beatam vitam, ut beatior esse non possit, tamen quaedam deesse sapientibus tum, cum sint beatissimi; Tum ille: Ain tandem? Neque enim civitas in seditione beata esse potest nec in discordia dominorum domus; Venit ad extremum; Sed ea mala virtuti magnitudine obruebantur. In his igitur partibus duabus nihil erat, quod Zeno commutare gestiret. Itaque et vivere vitem et mori dicimus arboremque et novellan et vetulam et vigere et senescere.
Quamquam id quidem licebit iis existimare, qui legerint. Murenam te accusante defenderem. Cur fortior sit, si illud, quod tute concedis, asperum et vix ferendum putabit? Quem Tiberina descensio festo illo die tanto gaudio affecit, quanto L. Nunc ita separantur, ut disiuncta sint, quo nihil potest esse perversius. Est enim tanti philosophi tamque nobilis audacter sua decreta defendere.
Saepe ab Aristotele, a Theophrasto mirabiliter est laudata per se ipsa rerum scientia; Nam et a te perfici istam disputationem volo, nec tua mihi oratio longa videri potest. Nos cum te, M. Varietates autem iniurasque fortunae facile veteres philosophorum praeceptis instituta vita superabat. At enim hic etiam dolore. Aliter autem vobis placet. Cave putes quicquam esse verius. Sed ad haec, nisi molestum est, habeo quae velim.
Atque ita re simpliciter primo collocata reliqua subtilius persequentes corporis bona facilem quandam rationem habere censebant;
Cumque eorum utrumque per se expetendum esse dixissent, virtutes quoque utriusque eorum per se expetendas esse dicebant, et cum animum infinita quadam laude anteponerent corpori, virtutes quoque animi bonis corporis anteponebant. Haec non erant eius, qui innumerabilis mundos infinitasque regiones, quarum nulla esset ora, nulla extremitas, mente peragravisset.
Atqui reperies, inquit, in hoc quidem pertinacem; Sed quid ages tandem, si utilitas ab amicitia, ut fit saepe, defecerit? Respondeat totidem verbis. Nescio quo modo praetervolavit oratio. Non igitur bene. Quid, si non sensus modo ei sit datus, verum etiam animus hominis? Immo alio genere; At quanta conantur! Mundum hunc omnem oppidum esse nostrum! Incendi igitur eos, qui audiunt, vides. Et harum quidem rerum facilis est et expedita distinctio. Est igitur officium eius generis, quod nec in bonis ponatur nec in contrariis.
Illum mallem levares, quo optimum atque humanissimum virum, Cn. Dicuntur ista, Cato, magnifice, inquam, sed videsne verborum gloriam tibi cum Pyrrhone et cum Aristone, qui omnia exaequant, esse communem? Atque ut a corpore ordiar, videsne ut, si quae in membris prava aut debilitata aut inminuta sint, occultent homines? Suo enim quisque studio maxime ducitur. Negat esse eam, inquit, propter se expetendam. An est aliquid per se ipsum flagitiosum, etiamsi nulla comitetur infamia?
Utrum igitur tibi non placet, inquit, virtutisne tantam esse vim, ut ad beate vivendum se ipsa contenta sit? Ad quorum et cognitionem et usum iam corroborati natura ipsa praeeunte deducimur. An eum locum libenter invisit, ubi Demosthenes et Aeschines inter se decertare soliti sunt? Et hunc idem dico, inquieta sed ad virtutes et ad vitia nihil interesse. Nec vero pietas adversus deos nec quanta iis gratia debeatur sine explicatione naturae intellegi potest. Sed emolumenta communia esse dicuntur, recte autem facta et peccata non habentur communia. Utrum igitur percurri omnem Epicuri disciplinam placet an de una voluptate quaeri, de qua omne certamen est? Sed eum qui audiebant, quoad poterant, defendebant sententiam suam. Primum cur ista res digna odio est, nisi quod est turpis? Ubi ut eam caperet aut quando? Mihi quidem Antiochum, quem audis, satis belle videris attendere. Falli igitur possumus.
Quo studio Aristophanem putamus aetatem in litteris duxisse? Graccho, eius fere, aequalí? Atque his de rebus et splendida est eorum et illustris oratio. Quid paulo ante, inquit, dixerim nonne meministi, cum omnis dolor detractus esset, variari, non augeri voluptatem? Quia, si mala sunt, is, qui erit in iis, beatus non erit. Cur iustitia laudatur? Quis istum dolorem timet? Ut id aliis narrare gestiant?
Atqui reperies, inquit, in hoc quidem pertinacem; Deinde concludebas summum malum esse dolorem, summum bonum voluptatem! Lucius Thorius Balbus fuit, Lanuvinus, quem meminisse tu non potes. Quam vellem, inquit, te ad Stoicos inclinavisses! erat enim, si cuiusquam, certe tuum nihil praeter virtutem in bonis ducere. Et quidem illud ipsum non nimium probo et tantum patior, philosophum loqui de cupiditatibus finiendis. Non enim iam stirpis bonum quaeret, sed animalis. At coluit ipse amicitias. An ea, quae per vinitorem antea consequebatur, per se ipsa curabit? Itaque sensibus rationem adiunxit et ratione effecta sensus non reliquit. Consequentia exquirere, quoad sit id, quod volumus, effectum. Restinguet citius, si ardentem acceperit. Si alia sentit, inquam, alia loquitur, numquam intellegam quid sentiat; Sic vester sapiens magno aliquo emolumento commotus cicuta, si opus erit, dimicabit.
At enim iam dicitis virtutem non posse constitui, si ea, quae extra virtutem sint, ad beate vivendum pertineant. Nec vero hoc oratione solum, sed multo magis vita et factis et moribus comprobavit.
Et hunc idem dico, inquieta sed ad virtutes et ad vitia nihil interesse. Miserum hominem! Si dolor summum malum est, dici aliter non potest. Nam si +omnino nos+ neglegemus, in Aristonea vitia incidemus et peccata obliviscemurque quae virtuti ipsi principia dederimus; Erat enim Polemonis. Bona autem corporis huic sunt, quod posterius posui, similiora. Rapior illuc, revocat autem Antiochus, nec est praeterea, quem audiamus. Ita redarguitur ipse a sese, convincunturque scripta eius probitate ipsius ac moribus. Conferam tecum, quam cuique verso rem subicias;
Quid de Pythagora? Haeret in salebra. Ita fit ut, quanta differentia est in principiis naturalibus, tanta sit in finibus bonorum malorumque dissimilitudo. Sed vos squalidius, illorum vides quam niteat oratio. At coluit ipse amicitias. Paria sunt igitur. Est igitur officium eius generis, quod nec in bonis ponatur nec in contrariis. Nam ante Aristippus, et ille melius. Haec et tu ita posuisti, et verba vestra sunt.