Niemiarowości serca Objawiają się zaburzeniami w rytmiczności uderzeń serca Podział niemiarowości serca: 1. zaburzenia w wytwarzaniu bodźców - chronotropiżm 2. zaburzenia w przewodzeniu bodźców -dromotropizm 3. zaburzenia w pobudliwości serca - batmotropizm 4. zaburzenia w kurczliwości serca - inotropizm Ad.l chronotropiżm *Niemiarowość zatokowa - arrythmia sinualis - wywołana przez węzeł zatokowy; powstają pauzy równe jednemu lub dwóm uderzeniom serca, potem są normalne co do siły skurcze, które nie są związane z pauzami oddechowymi; jako następstwo wzmożonej pobudliwości nerwu błędnego (napięcie wzrasta, to akcja serca wzrasta), nie powoduje zaburzeń w krążeniu, występuje u zdrowych zwierząt *Niemiarowość oddechowa - arrythmia respiratoria - przyspieszenie skurczu serca w czasie wdechu i zwolnienie w czasie wydechu (u psów fizjologiczne); wynik podrażnienia nerwu błędnego, jego hamującego działania na węzeł zatokowy (stany emocjonalne); nie ma zaburzeń w krwiobiegu; w stanach chorobowych u koni (rozedma pęcherzykowa płuc, zapalenie krupowe płuc, zapalenie opłucnej; zwiększa się tu ciśnienie wewnątrz klatki piersiowej) Ad.2 dromotropizm - niemiarowość na tle zaburzeń w przewodzeniu bodźców Bloki serca 1°, II0, III0; blokady mogą leżeć w dowolnym miejscu układu przewodzącego, hamuje lub znosi pobudzenie Blok serca 1° - blokada wewnątrz przedsionkowa; zmiany zwyrodnieniowe (dystroficzne) EKG - rozszerzenie i rozdwojenie załamka P, nie jest groźne, nie ma implikacji na pracę komór Blok serca II0 - blokada przedsionkowo komorowa. węzłowa niezupełna; u koni występuje w następstwie zwiększenia napięcia nerwu błędnego (odgałęzienia do serca), bodziec z węzła zatokowego dochodzi do komór z opóźnieniem i przerwami; EKG - przedłużenie odstępu P -Q lub brak zespołu, komorowego QRST, pojawia się tylko załamek P; w czasie przedłużonej pauzy przy osłuchiwaniu stwierdza się ciche tony skurczów przedsionków; zanika po wysiłku; utrata świadomości, zamroczenia (gdy trwa to dłużej); obecność bloku nie wykazuje na zaburzenia w krwiobiegu, ale tylko na zwiększone napięcie nerwu błędnego Blok serca HI0 ~ blokada przedsionkowo komorowa zupełna; całkowite zniesienie przewodnictwa przedsionkowo komorowego i przedsionki kurczą się w przyspieszonym rytmie (węzeł zatokowy Keith-Flacka), zaś komory kurczą się wolniej (węzeł zatokowo przedsionkowy Aschoffa- Tawary); jest to dysocjacja czynnościowa komór (komory kurczą się wolniej niż przedsionki, gdyż węzeł zatokowy daje częściej bodźce) i przedsionków (rozkojarzenie) Przyczyna - to zwyrodnienie komórek w'pęczku Hissa, w przewlekłym zapaleniu mięśnia sercowego, np. infekcje wirusowe i bakteryjne, oraz przeżuty nowotworów złośliwych; EKG - załamek P jest prawidłowy, ale niezależny (nie związany) od zespołu QRST; osłuchiwaniem stwierdza się ciche i częste tony przedsionków i głośniejsze i rzadsze tony komorowe Ad.3 batmotropizm - niemiarowości na tle zaburzeń pobudliwości mięśnia sercowego a) niemiarowość pozaskurczowa - arrythmia extrasystolica - na skutek bodźca dodatkowego ■(nadprógowego w fazie refrakcji) występuje przedwczesny skurcz serca lub oddzielnych jego części, a po nim pauza kompensacyjna (krążenie ustaje); W zależności od miejsca powstawania bodźca dodatkowego, wyróżniamy: - pobudzenie zatokowe - przedwczesne pobudzenie przedsionkowe - przedwczesne pobudzenie węzłowe - przedwczesne pobudzenie komorowe - przedwczesne b) częstoskurcz napadowy - tcichycardia paroxymalis - nagłe przyspieszenie akcji serca, które może trwać kilka minut, dni; występuje przy chorobach bakteryjnych, gdy toksyny dostają się do organizmu; organiczne choroby serca; częstoskurcz pochodzenia ( w zależności od miejsca występowania) przedsionkowego, węzłowego, komorowego; liczna skurczów 180-200/minutę; kołatanie serca - zapalenie otrzewnej, stany septyczne, zapalenie przewodu pokarmowego c) niemiarowość zupełna - arythmia absolutu - zjawisko trzepotania i migotania przedsionków; tętno - częste lub rzadkie - silne lub słabe Zaburzenia rytmu w przedsionkach i komorach, brak zależności między liczbą skurczu przedsionków i komór; występują skurcze pojedynczych grup mięśni, wiele bodźców w węźle zatokowym, skurcze pojedynczych mięśni przebiegają kolejno, nie ma pełnego skurczu - falowanie Uderzenia: 200-300/min - trzepotanie przedsionków - tachysystolicct auricularis 300-600/min - migotanie przedsionków-fibrillatio auricularis migotanie przedsionków - fibrillatio auricularis - stany agonalne oraz głęboka niewydolność sercowa; skurcze komór występują w odstępach czasu nieprawidłowych; bodźce z węzła zatokowego są różnej siły i nie każdy trafia do węzła przedsionkowo-komorowego Ad. 4 inotropizm - zaburzenia w kurczliwości Jest to niemiarowość tętna - różne wychylenie ściany tętnicy pod wpływem fali krwi, przy niemiarowości rytmu ; występuje tętno naprzemienne - pulsus alternus -różnica wielkości fali; zaburzenia w kurczliwości komór; wyczuwalne na tętnicy, stwierdza się przy osłuchiwaniu tonów serca; jest to charakter geriatryczny, dotyczy starych zwierząt (konie, psy, koty), zmiany sklerotyczne, degeneracyjne w mięśniu sercowym, zaawansowana niewydolność sercowa Tętno (pulsus): unoszenie się i opadanie ściany tętnic, związane z pracą serca (skurcz i rozkurcz) i uwarunkowane sprężystością tych naczyń Badanie tętnic: oglądanie, omacywanie, osłuchiwanie, mierzenie ciśnienia tętniczego. U zdrowych zwierząt tętnice są nie widoczne. Mierzenie ciśnienia tętniczego - u zwierząt, jak u człowieka, metodą krwawą i bezkrwawą Miejsce pomiaru ciśnienia - najlepsze tętnica ogonowa, u psów tętnice ogonowa i promieniowa, trudny pomiar bo założenie mankietu jest niewygodne U zwierząt nie ma choroby nadciśnieniowej (tylko jako objaw innych chorób np. nerek, wątroby); u ludzi nadciśnienie prowadzić może do udaru mózgu, wylewu krwi Tętnice prawidłowo są niewidoczne; zaburzenia np.: wzmożone tętnienie tętnic palcowych przy ochwacie u koni (ochwat kopytowy - pododermatitis recidiva acuta nonpurulenta - nieropne zapalenie miazgi kopyta twórczej rogu kopytowego); jest tu dużo naczyń włosowatych, histamina rozszerza naczynia, są one przepełnione krwią i następuje zastój krwi tętniczej, na dłoniowej stronie występuje pulsacja i podwyższenie temperatury puszki kopytowej. Tętniaki - występują wewnętrznie na tętnicy krezkowej przedniej u koni, spowodowane są pasożytami słupkowcami (Strongyloides spp.) Laiwy umiejscawiają się na błonie wewnętrznej naczyń tętniczych, uszkadzają śródbłonek, występują odpryski śródbłonka w krwi powstają zakrzepy, dostają się one do naczyń krezki, co powoduje zaczopowanie ich i morzyska (bólowe) zatorowo-zakrzepowe; błona naczyń ulega ścieńczeniu powstają tętniaki które się rozszerzają można je stwierdzić badaniem rektalnym - duże wyraźne tętnienie f O. bodlotA ^ uiev> °o^J^ (sOQAMl'M£if J_ brak wytwarzania moczu zatkanie kanalików nerkowych _J c) przy przepełnionym pęcherzu niedrożność cewki moczowej (kamica) spastyczne porażenie zwieracza pęcherza moczowego u koni w przebiegu u psów w niedowładzie spastycznym kończyn tylnych • nerwowa postać nosówki • zapalenie ode. tylnego rdz. kręgowego ® po urazach mechanicznych ® kończyny tylne wyciągnięte do przodu © atonia m. wypieracza moczu na skutek porażenia ode krzyżowego ® hipertonia m. zwieraczy cewki moczowej. Utrudnione oddawanie moczu (dysuna) małe porcje, cienki strumień, kropelki moczu objawy : ® nastawienie się zwierzęcia do oddawania moczu ® wzmożona praca tłoczni brzusznej ® stękanie z powodu bólu występowanie przy niedrożności cewki moczowej Farcie na mocz (lenesmus vesicae) utrudnione oddawanie moczu połączonego z silnym bólem i pracą tłoczni brzusznej ® zap. pęcherza moczowego, kamica, choroba nowotworowa pęcherza • zap. otrzewnej • zap. macicy © zap. cewki moczowej lub stercza u o Badanie przez omacywanie : u dużych zwierząt przez prostnicę u małych przez powłoki brzuszne (pod kręgosłupem w ok lędźwiowej) Cel : © położenie ® wielkość ® kształt ® bolesność ® konsystencja ® wyczuwalność moczowodów (nie czuć ich fizjologicznie) U bydła : ucisk zgiętymi palcami w ok.. lędźwiowej poniżej wyr. poprzecznych za lukiem żebrowym. 1' koni : ucisk pięścią lub uderzenie pięścią w grzbiet drugiej dłoni położonej w ok. lędźwiowej. I) małych zwierząt : kciuki obu dłoni w7 ok. lędźwiową, a pozostałe palce na powłoce brzusznej po obu str. ciała dotykając opuszkami ostatniego żebra. Ucisk nasilamy aż do zetknięcia się palców obu dłoni. Palce przesuwamy od żeber do miednicy. Objawy zmian chorobowych : a) powiększenie nerek : - wodonercze (u psów na tle pasożytniczym, nerka jako twór workowy, gładki, niebolesny) b) mierne powiększenie . ostre zap. nerek na skutek przekrwienia, obrzęku - nerka wrażliwa, bolesna ropne zap. miedniczek i nerek u bydła c) zmniejszenie nerek marskość zanikowa na tle toksycznego ich uszkodzenia - zatrucia d) stwardnienie nerki : konsystencja mniej lub więcej spoista przerost tk. łącznej w przebiegu marskości guzy nowotworowe kamienie e) chełbotanie : wodonercze roponercze bąblowica obecność dużych ropni w tk. okołonerkowej 0 nierówność powierzchni : obecność ropni, torbieli guzy nowotworowe g) zgrubienie, rozszerzenie, bolesność moczowodów : objaw towarzyszący ropnemu zap. miedniczek i nerek (u bydła) występuje na skutek zatkania moczowodów skrzepami krwi, kamieniami, organizującym się wysiękiem Czasami dochodzi do zmian na drodze występującej w przebiegu długotrwałego zalegania moczu w pęcherzu h) bolesność : ostre zap. nerek i miedniczek nerkowych. Powiększenie pęcherza moczowego (dilatatio vesicae urinariae) Przyczyna : utrudnione oddawanie moczu i jego zaleganie niedrożność cewki moczowej refluksowy skurcz zwieracza cewki mięśniochwat porażenny syndrom urologiczny u kotów U psów pokojowych obserwuje się powiększenie pęcherza, jeśli nie są wyprowadzane z mieszkania. Powiększenie pęcherza moczowego u małych zwierząt prowadzi do powiększenia objętości brzucha. Zgrubienie ścian pęcherza moczowego : bolesność w przebiegu przewlekłym schorzeń pęcherza ® kamica ® nowotwory ® krwiomocz pęcherzowy u bydła. Pęknięcie pęcherza moczowego : samoistne łub w następstwie ucisku przy masażu silnie wypełnionego pęcherza objawy : ® anuria » nagłe zmniejszenie objętości pęcherza ® objawy mocznicowe (amoniakalny zapach, czerwone bł. śluz., przyspieszenie oddechu i akcji serca, drgawki, porażenie, śmierć) Cewnikowanie - kateteryzacja pęcherza moczowego : w' celach diagnostycznych badanie drożności cewki moczowej pobranie czystego moczu do badań laboratoryjnych, do badań bakteriologicznych opróżnianie przepełnionego pęcherza płukanie, wprowadzanie leków działających miejscowo Cewnikowanie buhajów', tryków i kozłów jest praktycznie niemożliwe ze względu na zgięcie esowate cewki moczowej na terenie prącia. Można to wykonać po znieczuleniu. U kotów a szczególnie u ..: jest to zabieg trudny. Używamy cewników elastycznych, które łatwo wprowadzić do cewki . Ważne aby u V trafić w ujście cewki moczowej. U krowy jest zachyłek podcewkowy, w który wsuwa się palec, a po nim cewnik trafia prosto do cewki moczowej. Badanie moczu - rodzaj badania dodatkowego, który uzupełnia badanie kliniczne. I. Badanie laboratoryjne — mocz świeży (2-3 godz^od pobrania), pobrany po nocy, przed pgsjikiem. Do prawidłowej oceny badania należy uwzględnić : dane z wywiadu badanie stanu obecnego zwierzęcia ETAPY: Badanie właściwości fizycznych : 1 ilość oddawanego moczu ., f 2. Przejrzystość - z wyjątkiem koni mocz jest fizjologicznie przejrzysty IQ\Q, Zmętnienie występuje po domieszkach : składników mineralnych skł. uorganizowanych w przypadku zanieczyszczeń zew. niska temperatura Określanie : przejrzysty, słabo mętny, mętny, silnie mętny. Ocena wyników : u koni : śluz," węglan wapnia u innych zwierząt : moczany stopień zmętnienia zależy od : ilości składników : © uorganizowanych (kom. nabłonka, krwinki, śluz, bakterie) ® nieuorganizowanych (węglany, szczawiany, moczany, fosforany) Do badań chemicznych należy mętny mocz odwirować : supematant do badań chemicznych, osad do badania mikrobiologicznego. 3. Piana - obecność białka Określenie wyników : piana znikoma, mierna, znaczna piana bezbarwna, żółta, zielonożółta, brunatna, krwista (obecność barwników żółciowych lub barwników krwi) piana znikająca, długotrwała Ocena wyników : piana bezbarwna - ilość mierna lub znaczna - obecnośc białka piana żółta lub żółtozielona - obecność barwników żółciowych piana brunatna lub krwista obecność barwników krwi i mięśni 4. Barwa : zależy od swoistych barwników (urochrom, urobilina) Prawidłowo : konie : żółta, żółtoceglasta bydło : jasnożółta, słomkowa świnie : wodojasna, jasnożółta mięsożerne : słomkowa, bursztynowo-żółta, żółta Ocena wyników: mocz wodojasny: ® wielomocz fizjologiczny ® moczówka prosta (.diabeles insipidus), zaburzenie osi przysadkowo- nadnerczowej, często u mięsożernych po stosowaniu kortizolowych preparatów. ® cukrzyca (diabeles mellitus), psy, koty, czasem świnie - polidipsia i poliuria » objaw utraty zdolności zagęszczania moczu - przewlekłe zapalenie nerek, barwa cielesna : © odwodnienie organizmu © choroby gorączkowe ® zatrzymanie moczu w pęcherzu barwa brunatna : • mioglobinuria zmiany te występują : ® hemoglobinuria )>- mięśniochwat porażenny, choroby zakaźne, • haematuria krew krwawienia z dróg moczowych. ® po podaniu aloesu, santoniny, fenotiazyny. Krwawienia z dróg moczowych są najczęściej skutkiem kamicy : barwa żółtawa - barwniki żółciowe barwa mleczna - lipiduria - zwyrodnienie tłuszczowe w nerkach, u kotów w syndromie stłuszczenia wątroby u kastratów. 5. Zapach, woń moczu Określenie : swoisty, amoniakalny, owocom', gnilny u roślinożernych mocz ma zapach aromatyczny u psów zapach ostry u kotów i świń - woń przykra i ostra. Nic można kota kastrować póki mocz nic ma charakterystycznego zapach, bo świadczy to o dojrzałości kota. Ocena wy ników7: woń amoniakalna o bakteryjny rozkład białka w moczu » porażenie pęcherza moczowego • niedrożność cewki moczowej • zapalenie cewki moczowej woń owocow a • cukrzyca ® ketoza ® glistnica n cieląt zapach gnilny • nowotwory » przewlekłe zapalenie pęcherza moczowego woń swoista dla niektórych pokarmów i leków ® zapach czosnku, waleriany i kamfory ® olejek terpentynowy zapach fiołków ® wit Bi - charakterystyczny zapach 6. Gęstość = konsystencja fizjologicznie : mocz wodoplynny. ale u koni ciągiiwy ze względu na mucyny Określenie : wodoplynny. śluzowaty, ciągiiwy. galaretowaty Ocena : konie - mocz płynny - poliuria mocz śluzowy: • oliguria--- ~ 3*^ fcw3c/Ł » schorzenia pęcherza moczowego, moczowodów © zapalenie miedniczek nerkowych mocz galaretowaty : ® ropne zapalenie miedniczek i nerek u bydła 7. Ciężar właściwy : MnO Wj&łr Wartości prawidłowe : koń - 1.035 (1.020-1.050) bydło - 1.035 (1.025-1.045) owce, kozy - 1.030 (1.015-1.045) ^ świnie - 1.015 (1.010-1.030) psy, koty - 1.025 Ocena wyników : obniżenie - wielomocz, wyjątek cukrzyca niski ciężar właściwy - obniżenie zdolności nerek do zagęszczania moczu, ciężar właściwy do 1.010 — marskość nerek podwyższenie - skąpomocz : ® odwodnienie ® gorączka ® ostre zapalenie nerek Badanie właściwości chemicznych : 1. pil moczu : u roślinożernych - zasadowa u mięsożernych - kwaśne u wszystkożernych - zależy od pokarmu Zmiana odczynu na zasadowy u mięsożernych : zap. pęcherza moczowego nowotwór pęcherza moczowego - SUK 2. Białko w moczu , proteinuria — mocz prawidłowy nie zawiera białka wykrywanie - suche testy diagnostyczne kliniczny podział białkowy : ® czynnościowy - następstwo zaburzeń w ukrwieniu nerek « ograniczony — zmiany morf. w nerkach - schorzenia dróg wyprowadzających Białkomocz czynnościowy - zaburzenia ukrwienia nerek, niewydolność sercowa przejściowy po wysiłku, pod wpływem zimna po spożyciu dużej ilości białka choroby płuc : krupowe zapalenie wyniszczenie organizmu \ i i ,AA jf\ , d Lw ^ aranif7ftnv '* i U-\\y~> , _ 'hvy< nerkowy, właściwy - niska zawartość białka - osad skąpy : nabłonki nerkowe, wałeczki + viUt pozanerkowy, rzekomy - duża zawartość białka - osad obfity : krwinki białe, nabłonki, śluz, ropa - zapalenie dróg moczowych i rodnych. u 3. Cukier w moczu - fizjologicznie brak. Wykrywanie : suchc testy diagnostyczne próba Fehiinga, Nylandera Ocena wyników : • cukromocz fizjologiczny pasza bogata w węglowodan} stres ciąża podniecenie laktozuria u kotów 0 cukromocz patologiczny 'ZAA/C? f ji; cukrzyca - ‘ ' v?^'" choroby mózgu i rdzenia kręgowego zatrucia " pOl - /C* porażenie poporodowe zaburzenia czynności kanalików nerkowych uszkodzenie mięśni 4. Związki ketonowe w moczu Brak w moczu prawidłowym. Wykrywanie: ... i suche testy; diagnostyczne próby hnberta-Benamura. Legaln U ^, QQ6(^> ^ ^ Ocena wyników : ketoza idiopatyczna. symptomatyczna (J © przeżuwacze : ZUW. ZZW u młodych • cukrzyca © mocznica 5. Barwniki krwi i mięśni w moczu Brak w moczu prawidłowym. Wykrywanie : suche testy diagnostyczne próba benzydynowa Ocena wyników' : ® krwiomocz (haematuria) - makroskopowy : obfite krwawienia z dróg moczowych - mikroskopowy : krwinkomocz, brak barwników , a w osadzie krwinki czerwone ® krwiomocz nerkowy : ostre zapalenie nerek ropne zapalenie nerek i miedniczek wy brocz}'nowość • krwiomocz pozanerkowy : zap. miedniczek zap. pęcherza moczowego zap. cewki mocz. kamica dróg moczowych ® hemoglobinuria: haematuria babeszjoza. zatrucia po porodzie u bydła ® mioglobinuria: mięśniochwat porażenny u kom - w^usę^ fe^e u^ ł^poUŁ^ i=Vł<2.1 (aMDk£. 'OCN u^lkf ( 0 4&*0Ovj ^V0dv^t TOffiOOfci ‘ iwON^n no^io^ l*Qfat — W/v^ 3» {'ĄCHfotr^i^ -+• M 5 o, ^ Ls VAVO t UA -S uioj u 5«:irXf7* “>•** HI -*www' —:v» .-sWWv Jw Badanie okładu nerwowego . * Zachowanie zwierzęcia to pierwszy objaw, który może zawiadomić właściciela o chorobie (zaburzenia świadomości); chodzi tu o różny stopień nasilenia reakcji na bodźce środowiska; Osowiałość - apatia - brak zainteresowania otoczeniem, reakcje jeszcze zachowane ale zwolnione; jest to najlżejsza postać zaburzeń świadomości (nie zawsze dotyczy ośrodkowego układu nerwowego, może dotyczyć chorób pasożytniczych i obecna przy gorączce); Senność - somnolentia - zachowane reakcje na silne bodźce; wygląd zmęczony (chwiejny chód, upadanie); poruszanie się utrudnione, niechętne; występuje też po dużym wysiłku fizycznym; . , Otępienie - stupor - pogłębienie senności; są to zaburzenia czucia głębokiego, zaburzenia w występowania odruchów; Zamroczenie - obmibilatio - głęboki sen (sopor); słaba reakcja na silne bodźce; zwierzęta leżą bez ruchu, z zamkniętymi oczami; pogłębieniem tego snu jest śpiączka Śpiączka - comma - zupełna utrata świadomości; zachowane czynności wegetatywne (oddychanie, praca serca); zniesione są odruchy (rogówkowy, skórne, ścięgnowe);choroby metaboliczne: cukrzyca, ketoza; zwiotczenie mięśnie; choroby układu nerwowego ośrodkowego, mocznica, hepatargie, cukrzyca (śpiączka cukrzycowa) Zawroty - vertigo - zaburzenia świadomości połączone z zaburzeniami równowagi (np.: zawroty głowy) Omdlenie - syncope - nagła utrata świadomości, z zanikającym tętnem, na skutek zaburzeń w ukrwieniu mózgu, choroby układu krążenia, płuc, niedokrwistości Podniecenie - agitatio - napady niepokoju ruchowego (także gdy np.: pies cieszy się na widok właściciela); zaburzenia świadomości; źrenica trwale rozszerzona, nieruchoma; choroby ośrodkowego układu nerwowego - zwiększona aktywność ruchowa, stres Halucynacje — omam, halacinatio - inaczej majaczenie {delirium); występuje regularnie, pozornie celowe ruchy (np.: straszenie sierści, łapanie nieobecnych much) * Zaburzenia świadomości na tle: Zmian organicznych mózgu Pochodzenia .czynnościowego Wylewy Krwotoki Zatory miażdżycowe Miażdżyca Uszkodzenie tkanki nerwowej przez wirusy: wścieklizny, nosówki, choroby Aujeszki'ego świń Padaczka Porażenie poporodowe Udar słoneczny Mocznica Cukrzycą . .. Tężyczka pastwiskowa Narkotyki < Hepatargie Badania czucia i narządów zmysłu 1. badanie czucia powierzchownego: skóra śluzówka / wrażliwe receptory skóry i śluzówki na bodźce 2. badanie czucia głębokiego (odruchy stawowe, mięśniowe, ścięgnowe, statyczne, równowagi) , 3. badanie czucia równowagi 4. badanie narządów zmysłów (wzroku, słuchu, węchu) Ad.l Czucie powierzchowne - czucie bólu ( , (i u t-łtt Zaburzenia: a) czucie zmniejszone, obniżone - hypoaesthesia - występuje łącznie z zaburzeniami świadomości, po uszkodzeniu nerwów czuciowych (rozległe urazy skóry, oparzenia, rany, itp.) b) czucie zniesione - anaesthesia - znieczulenie w anestezjologii, wziewne środki znieczulające •' c) czucie zwiększone - hyperaesthesia (przeczul i ca - hyperalgesia), wiąże się z nadmiernym czuciem bólu; zapalenie wielo neuronowe (nerwy mięśni kończyn, kręgosłupa); u psów sponditis - zesztywnienie odcinka lędźwiowego kręgosłupa -■ okolica lędźwiową ogonową kończyn tylnych-ucisk, ból;,schorzenia narządów wewnętrznych (czepiec - próba Kahlschmidta) d) czucie zboczone (nieprawidłowe) -paraaesthesia - choroby układu nerwowego Badanie czucia powierzchownego - sprowadza się do badania czucia bólu, wywołujemy reakcję bólową; metody- chwytanie pęsetą chirurgiczną fałd skóry; ukłucia igłą (wzdłuż linii grzbietu, przechodząc na kończyny - kończyny tylne w szparze międzypalcowej, u psów i Jjotów opuszki; '— ——-— " Miejsca wrażliwe na ból: < 1. okolica wargi okolica koronki wewnętrzna strona uda okolica krocza i odbytu okolica tarczy ryjowej i nosa Przy reakcji na ból stwierdzamy: 1. czucie zmniejszone - hypoaesthesia 2. czucie zniesione - anaesthesia ' 3. czucie zwiększone - hyperaesthesia (przeczulica - hyperalgesta) 4. czucie zboczone -paraaesthesia ' Zaburzenia czucia miejscowego - dotyczy ograniczonych miejsc ciała, a przyczynąjest uszkodzenie nerwów czuciowych spowodowane przecięciem nerwu, lub uszkodzeniem przez wirusy (np. wścieklizny - rabies); zaburzenia czucia ogólnego z reguły wiąże się z. zaburzeniami świadomości; Przeczulica - hyperalgesta - nadmierne uczucie bólu, towarzyszy schorzeniom nerwów obwodowych (zapalenie wieloneuronowe), nadmierna bolesność może prowadzić do samookaleczenia; . i ' Ad.l Czucie głębokie Złożony mechanizm odruchowy; warunkuje prawidłową postawę, pozycję, koordynację poszczególnych części ciała; składa się na to: czucie mięśniowe, stawowe, kostne, ścięgnowe; związane z czuciem równowagi; Czynności dające nam orientację o czuciu zniesionym lub zachowanym, ewentualnie o nadwrażliwości: KON: U.V*.A^ 1. obserwacja jak koń stawia kopyta na podłoże (koń porusza się na różnym terenie w inny sposób); stawianie kopyt z dużą siłą na twarde podłoże - brak czucia (badamy przeprowadzając konia z podłoża* twardego na miękkie i z powrotem na twarde); 2. prowadzenie do tyłu i do przodu (niechętne cofanie się - zaburzenia czucia głębokiego, koń „nie wie” co jest za nim)  3. próba krzyżowania kończyn przednich (zdrowy koń wraca do pozycji wyjściowej), gdy skrzyżowanie kończyn pozostaje mamy zaburzenie - przydatne przy diagnozowaniu wodogłowia; 4. zmuszenie do zginania szyi do boku-zwierzę nie wyprostowuje szyi (zaburzenie) 1. zginanie i puszczanie kończyn • • 2. zginanie szyi * 3. próba zapadniowa: a) pod kończynę stojącego 'zwierzęcia wkładamy kartkę i wyciągamy ją (gdy kończyna pozostaje na kartce do chwili upadku zwierzęcia - zaburzenie) b) kończynę stawiamy ńa deseczce i opuszczamy AdL3 Czucie statyczne Wiąże się z czuciem głębokim, pozwala na prawidłowe ustawienie kończyn w obwodowej części ciała, pozycji i postawie; zaburzenia występują wraz z objawami niezborności; Niezborność - atascia - - to brak koordynacji ruchowej przy zachowanej sile mięśniowej, zaburzenia móżdżku odpowiadającego za koordynację mchową dotyczyć może fazy ruchu lub spoczynku; Niezborność Statyczna Dynamiczna  wypadnięcie - retractio ślepota - (mopsia ophtalmológia - leczenie wzroku zwierząt na coraz lepszym poziomie Badanie narządu węchu: Znaczenie u psów myśliwskich i służbowych; osłabienie następuje z wiekiem (po 4-5 latach) ale także wskutek: choroby jamy nosowej (zapalenie surowicze błony śluzowej - katar), nosówka, zjawiska wrodzone; bezwęch - anosmia Badanie narządu słuchu: Zaburzenia związane są z: zaburzeniami układu nerwowego ~ zapaleniem ucha zewnętrznego {otitis externa)\ choroba alergiczna - miejscowy wyprysk, jeśli prowadzi do stanu przewlekłego - zmiany: wysięk ropny, podrażnienia naskórka - przerost, zwężenie przewodu słuchowego' zaleganie woszczyny (zła pielęgnacja) - drażnienie much (zanik nabłonka słuchowego) - antybiotyki (zanik nabłonka słuchowego) np. Detromycyna (chloramfenikol), stosowane przeciwbakteryjńie, daje dobre efekty, ale duże skutki uboczne Psy nie chorują na zapalenie ucha środkowego, głuchota- surditus Ad.4 Badanie czynności ruchowych (odruchy) Obserwacja : a) zmiany napięcia mięśni b) zdolności wykonywania ruchów czynnych i biernych c) ruchy przymusowe (automatyczne, niezależne) . , d) niedowłady, bezwłady, porażenia, skurcze mięśniowe e) pobudliwość mięśni i nerwów Obwodowych ad. a) Badanie napięcia mięśni i zdolność ruchowa: przeprowadza się przez oglądanie, omacywanie; zwraca się uwagę na pozycję i postawę zwierzęcia; wyczuwalne prawidłowe napięcie mięśni, może ulegać zmianie:- -hypotonia - objawia się zwiotczeniem częściowym (zmniejszony opór), przy wykonywanych ruchach biernych; zginanie kończyn - brak oporu; stan taki obserwuje się w ! przebiegu bezwładu (porażenie) i niedowładu wiotkiego (pochodzenia obwodowego),' prowadzącego często do zaniku mięśni (porażenie, nerwów obwodowych przy zaburzeniach troficznych- zanik z niedożywienia, także choroby móżdżku -hypertonia - przy bezwładzie lub niedowładzie spastycznym (pochodzenia ośrodkowego); przy niewykonywaniu ruchów biernych mięśnie stawiają opór (uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, nie ma ruchów a mięśnie twarde), stan dotyczy pewnych grup mięśni, np, kończyn, lub obejmuje wszystkie mięśnie (tężec - enterotoksyna porażająca, np.: mięśni oddechowych - śmierć przez uduszenie; bakterie te bytują w powierzchownych warstwach ziemi, dlatego uraz w wyniku kontaktu, z podłożem jest przyczyna choroby (trzeba podać surowice lub szczepionkę); podatne najbardziej są koń - urazy kończyn, psy - rzadko, mało wrażliwe (zazwyczaj dzikie drapieżniki) ad. b) Niezborność ruchowa - atcocia są to zaburzenia, lub brak koordynacji ruchowej przy zachowanej sile mięśniowej; niezborności dzielimy na ruchową - dynamiczną i spoczynkową - statyczną; objawia się ona zataczaniem chodu, głowy; nieprawidłowe ustawianie kończyn w ruchu i spoczynku; zaburzenia związane z czuciem głębokim; w zależności od miejsca występowania uszkodzenia szlaku nerwowego mówi się o niezborności: móżdżkowej - psy, przy nerwowej postaci nosówki, zapaleniu mózgu -• obwodowej - uszkodzenia rdzenia kręgowego, po urazie mechanicznym, po zapaleniu kikuta rdzenia kręgowego przedsionkowej (westybularnej) - związana z komorami, błędnikiem; także zapalenie ucha - u psów i kotów to najczęściej zapalenie ucha zewnętrznego (małżowiny usznej), na tle alergicznym, bakteryjnym; rzadko dochodzi do zapalenia ucha środkowego, które może prowadzić do zapalenia mózgu (bakterie- gronkowce i grzybice małżowiny usznej), zwierzę inaczej zachowuje się tylko z powodu bólu; ! ' ad. c) Ruchy przymusowe - motus compulsmis (poniewolne)' są to ruchy wykonywane pozornie celowo, spowodowane zaburzeniami na terenie korowych ośrodków ruchowych i móżdżku, występuje też osłabienie a nawet utrata przytomności; - ruchy maneżowe,, kołowe (wskazówkowe)- słabe, powolne poruszanie się zwierzęcia po obwodzie koła, ze zmniejszającą się średnicą (po ślimaku), obroty wokół jednej kończyny, po zakończeniu jednego koła zwierzę na chwilę staje i zaczyna obracać się od nowa. (u świń choroba Aujeszkfego - siano na podłożu z dziurami po kręcących się nogach - napieranie do przodu, tyłu, na boki zwierzęta bez względu na przeszkody dążą ż głową opuszczoną podniesioną lub skrzywioną w bok; po zaparciu się o przeszkodę - ścianę . powstają uszkodzenia ciała - ruchy toczenia, obracania - obroty wokół własnej osi'ciała (głównie ptaki, zwierzęta małe), zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego - przymusowe wędrowanie - wiąże się z otępieniem, zwierzę stale chodzi drepce bez celu, staje bez ruchu gdy trafi na przeszkodę (ścianę boksu), wypuszczone cały dzień wędrują; w: I fazie wścieklizny np. lisy w mieście "■ ' V ad. d) Niedowład -paresis, bezwład -paralysis, porażenia, skurcze mięśni niedowład i bezwład to częściowe lub całkowite zniesienie czynności ruchowych; porażenie ruchowe --paralysis motorica; porażenie - utrata lub upośledzenie zdolności wykonywania ruchów czynnych, bierne1 mogą być zachowane lub zniesione; Porażenie pochodzenia obwodowego (porażenie wiotkie) - powstaje w następstwie uszkodzenia nęrwów obwodowych ruchowych, mięśnie ulegają zwiotczeniu, dochodzi do ich zaniku, odruchy zniesione lub osłabione, ruchy bierne zachowane; np. mięsożerne przy porażeniu neuronów ze zwojów lędźwiowo-krzyżowych (L - S), zwierzę przyjmuje pozycję foki - ciągnie tył, opiera się ó grzbietową powierzchnię palców (odrapanie,' rany ale zniesione jest czucie - brak bólu; po uszkodzeniach rdzenia kręgowego, po wypadkach, porażenie . również pęcherza moczowego, odbytu; . , ■ Porażenie pochodzenia ośrodkowego - następstwo uszkodzenia nerwu;centralnego (mózg, rdzeń), napięcie mięśni zwiększone (są one twarde); odruchy zachowane lub wzmożone (ścięgnowe, śluzówkowe, mięśniowe); ruchy bierne utrudnione,-zniesione, tzw. porażenie spastyczne; Rodzaje porażeń: Bezwład -paralysis - ruchy czynne zniesione Niedowład niezupełny - paresis - ruch częściowo upośledzony, częściowo zachowany (porażenie rdzenia kręgowego); spondyloza - przy zmianach w obrębie chrząstek kręgosłupa, powstają kostne nacieki na kręgach, zsuwanie się otworów kręgowych bocznych, zmniejszenie się = ucisk na nerwy - miejscowy stan zapalny, zapalenie odcinków obwodowych - porażenie ruchowe (u bokserów - brak objawów bólowych); Zależnie od okolicy i części ciała objętej porażeniem odróżnia się: - porażenie 1 kończyny - monoplegia - porażenie połowy ciała - hemiplegia ' -- porażenie parzystych kończyn - paraplegia - porażenie całego ciała - paralysis diffusa bardzo często przy zapaleniu mózgu brak możliwości ruchowej; małe zwierzęta łatwo przekładać na boki, duże trudno, powstają wtedy odleżyny, martwice; u koni jako powikłanie przy mięśniochwacie porażennym, przy uszkodzeniu mięśni kwasem mlekowym; dysfunkcja ruchowa kończyn tylnych, szybkie zejście na skutek odleżyn, nie chorują na to konie mizerne, ale dobrze zbudowane; Skurcze - spasmus - objawiają się mimowolnym kurczeniem mięśni (skurcze niezamierzone) A) skurcze kloniczne - clonospasmus - krótkotrwałe, nagłe, szybko następujące po sobie szybko mijają (skurcze mięśni lub grup mięśni); po zatruciu NaCl u świń (w paszy źle przygotowanej)‘zatrucia pokarmowe, zaburzenia pokarmowe, zaburzenia przemiany materii, po porodach, zaburzenia mózgu i opon mózgowych - wynik, złego ułowienia a) konwulsje - commlsio - skurcze kloniczne obejmują całe ciało, napadowe- rzucawka poporodowa - eclempsia postpartum - u suk małych ras - zaburzenie gospodarki wapniowo- fosforowej (wydalanie wapnia w rnlpku) , - . • i. b) tiki - tic - dotyczą mięśni lub grupy mięśni, komplikacje postaci nerwowej nosówki u psów, dotyczą przede wszystkim mięśni głowy (m. temporalis- m. skroniowe, m. masseter - m. żwacz/ odpowiada za szczękościsk) i mięśni kończyn (obręcz barkowa) c) drżenia - tremor - skurcze kloniczne o małym nasileniu, drżenia włókienkowe mięśni dotyczą pęczków mięśniowych; dreszcze - psy pokojowe (niecierpliwość, przemęczenie, wyniszczenie, gorączka) B) Skurcze toniczne - spasmus tonicus - dłużej trwające skurcze mięśniowe lub wszystkich mięśni (tężec); długotrwałe, bolesne; powodują nieprawidłowe ułożenie ciała lub jego części, sztywność karku (zapalenie mózgu i opon mózgowych), szczękościsk - trismus - tężec, jady; crampus - skurcz bolesny łydki (tężcowy kończyn) C) skurcze toniczno-kłoniczne - tzw. eliptoidalne, padaczka; przebiegają z utratą świadomości, bezładne oddawanie moczu , kału (incontinenetia urinae et alvi), przy zapaleniu mózgu u psów i nerwowej postaci,nosówki; Jak rozpoznać, że pies będzie miał-atak? , /■ ■•••-■ ; Pobudzenie nerwowe, przymusowy ruch, niepokój, przełykanie oblizywanie nosa, krztuszenie (najpierw skurcz mięśni gardła, języka), atak trwa 2-3 minuty, potem zwiotczenie, po kilkunastu minutach odzyska przytomność; leczenie złożone, związane z szeregiem schorzeń, np. na tle zmiany urazowo-psyćhomotorycznej, u samców zaburzenia hormonalne, niezaspokojony popęd płciowy ad. e) Badanie pobudliwości mięśni i nerwów obwodowych polega na wywoływaniu i ocenianiu pozo,stałych odruchów, ocena napięcia mięśni, zmiany dotyczą odruchów. Wyróżniamy wtedy: -wzmożenie odruchów - hyperręflexio -osłabienie odruchów - hyporeflexio -zniesienie odruchów . - areflexio Z uwagi na umieszczenie, receptorów (czynników inicjujących) wyróżniamy: > odruchy powierzchniowe - reflexus superficiałis (odruchy skórne i. śluzówkowe) > odruchy głębokie - reflexus profundus (odruchy ścięgnowe, mięśniowe, okostne) Odruchy o znaczeniu diagnostycznym: Odruchy powierzchowne # odruchy skórne - wyróżniamy odruchy, których nerwy są związane z okolicą w których występują; badamy przez podrażnienie miejsca igłą lub palcami odruch kroczowy — ściskanie nasady ogona, skóra zwiotczała odruch kłębowy - powoduje wygięcie kręgosłupa do dołu, w kłębie, najlepiej wyraźne koni odruch podeszwo wy - zgięcie palców, przy badaniu u mięsożernych spondylozy, gdy są zaburzenia (odruch Babińskiego- ma szlakach nerwowych - wachlarzowate rozłożenie palców); badamy przez drażnienie skóry w okolicy szyi i klatki piersiowej (odruch chodzenia, drapania) odruch wymieniowy - dłonią dotykamy tył wymienia (ugięcie kończyn tylnych) #odruchy śluzówkowe odruch rogówkowy - dotknięcie rogówki wywołuje zamknięcie powiek odruch spojówkowy - dotknięcie zewnętrznego kąta oka powoduje zamknięcie powieki odruchy rogówkowy i spojówkowy nie występują przy stanach agonalnych lub porażeniu nerwu twarzowego (VH) oraz nerwów gardła odruch połykania - dotknięcie nasady j ęzyka odruch kaszlu - kaszel reakcyjny - odruch kichania - drażnienie błony śluzowej nosa Odruchy głębokie odruch kolanowo-rzepkowy - uderzenie w okolicę więzadła rzepkowego powoduje wyprostowanie kończyny (jeśli zwierzę nie stoi - ośrodek w okolicy lędźwiowo- krzyżowej) - odruch ścięgna Achillesa - uderzenie w okolicę guza piętowego (ośrodek w części krzyżowej rdzenia) - odruch mięśnia piszczelowego przedniego odruch nadgarstkowy Może być wzmożenie lub osłabienie reakcji, jednostronność lub obustronność, świadczy to o uszkodzeniu ośrodków ruchowych i występuje najczęściej z porażeniem wiotkim; Brak odruchów- związany z zaburzeniami świadomości (zamroczenie, śpiączka, zwyrodnienie nerwów); Wzmożenie odruchów- towarzyszy porażeniom spastycznym, napięcie pochodzenia ośrodkowego, rozwija się powoli przy wodogłowiu (u koni pochodzenia genetycznego, lub nabyte, choroby mózgu i móżdżku, guzy nowotworowe mózgu; Osłabienie lub zniesienie odruchów- stan agonalny, porażenie nerwów czaszkowych (gałązka nerwu twarzowego), porażenie okolicy gardła; jednostronne występuje przy: uszkodzeniu ośrodków ruchowych, ucisku kręgów, zwyrodnieniu, zapaleniu, porażeniu wiotkim; kołysanie okostnej i powstawanie dziobów na brzusznych kręgach zwłaszcza odcinków lędźwiowych, zwężenie otworów bocznych (foramina lateralia) ucisk na nerwy i w rezultacie porażenie; urazy mechaniczne kręgosłupa (mikrowylew, ściśniecie chrząstek międzykręgowych) Badanie aiRfado wegetatywnego Wykonujemy w salach eksperymentalnych; metodami farmakologicznymi; Odruch źrenicowy - reakcja na bodźce świetlne: rozszerzenie - mydrasis - przewaga układu przywspółczulnego zwężenie - myosis - przewaga układu współczulnego brak reakcji - po podaniu niektórych leków po ketaminie - koty śpią z otwartymi oczami i rozszerzonymi źrenicami; brak odruchu źrenicowego wiąże się z ślepotą; rozszerzenie - przy stanach podniecenia Odruch oczno-sercowy - słaby ucisk na gałkę oczną wywołuje spadek ciśnienia i tętna krwi; przy mocnym ucisku bradycardia przechodzi w tachycardię; w następstwie zwolnienie oddechów pomimo spadku ciśnienia krwi; Odruch nosowo-sercowy i Szarabrina- spadek ciśnienia krwi przy założeniu dutki na wargę górną, zmiana tętna i ciśnienia po wprowadzeniu zgłębinika nosowo-żołądkowego; Strefy Haeda - rzuty na skórę wrażliwości niektórych organów; Metoda farmakologiczna - preparaty działające na układy sympatyczny (adrenalina) i parasympatyczny (atropina) Źrenice - odruchy źrenicze Badanie czaszki -oglądanie: zniekształcenie, zmiany objętości, symetrii, opadanie żuchwy, warg, ucha (nowotwory, wodogłowie, wścieklizna) -omacywanie: ciepłe na zewnątrz, bolesność, podatność kości na ucisk (zapalenie mózgu i rdzenia - zakaźne; urazy; osteomalacje (dorosłe), krzywice (młode) -zaburzenia w demineralizacji -opukiwanie: przytłumienie lub stłumienie (płyn-stłumienie, nowotwory mózgu, choroby zakaźne, płyn; Badanie kręgosłupa Zniekształcenia -- skrzywienia boczne np. szyi (lorlicollis), garb (gibbus), grzbiet łęgowaty (,lordosis), karpiowaty (kyphosis), wygięcie w bok (scoliosis); Trzeszczenia - wyczuwalne poprzez palpację, świadczą o złamaniu kręgosłupa; Bolesność - pourazowa reumatyczna (zapalenie chrząstek międzykręgowych); ostre zapalenie opon mózgowych; spondyloza (zwyrodnienie) odcinka lędźwiowego kręgosłupa, bo chrząstki międzykręgowe wapni ej ą, na brzusznej stronie kręgów powstają języki przechodzące na inne kręgi, kanał kręgowy zwęża się drażni nerwy - przeczulica; Pęknięcie - kręgosłupa w odcinku lędźwiowym u psa po urazie np. wypadku; (Świnia - ?.vła czcza przednia i żyła powierzchowna małżów »n\ usznej pies ' Lis f żyła dostępowa, nacięcie małżowiny usznej ,Kot - żyła dostopowa, nacięcie ogona Norki - opuszka palcowa Ptaki - żyła skrzydłowa, nacięcie grzebienia 2. Środki zapobiegające krzepnięciu: a) EDTA (wersenian dwusodowy; sól sodowo-potasowa kwasu etylenodiaminotetraoctowego; chelaton)związek ten przez łączenie się z jonami waJna^J zapobiega krzepnięciu krwi nie naruszając jej struktury; może być użyty w formie roztworu lub substancji; jedna kropla 10% roztworu EDTA zapobiega krzepnięciu 5ml krwi; krew taka może być przechowywana w lodówce przez 24h;stosuje się zazwyczaj roztwór 4%; b) Szczawiany: sodu, potasu, amonu i litu; działają na tej samej zasadzie co EDTA; używa sieje w formie roztworu i substancji; lml 1.2-procentowego szczawianu amonu i 0.8- procentowy szczawian potasu zapobiegają krzepnięciu 10 ml pobranej krwi; 20 mg szczawianu potasu zapobiega krzepnięciu 25ml krwi, związek ten uszkadza krwinki, powodując hemolizę, krew powinna być jak najszybciej poddana analizie; c) Cytrynian soda - zapobiega krzepnięciu krwi łącząc się jak poprzednie związki, z jonami wapnia; używa się go w formie 3.8-pi;ocent:owego roztworu, przede wszystkim do mierzenia szybkości opadu krwi; można go także użyć w postaci substancji; d) Fluorek, sodu - 1 Ómg fluorku zapobiega krzepnięciu 1 OOml krwi; używa się go w formie bardzo zagęszczonych roztworów lub w substancji; dobrze jest go lekko zwilżyć, stosuje się go przede wszystkim do oznaczania poziomu glukozy (zapobiega jej rozkładowi) e) Heray^iHt - antykoagulant biologiczny otrzymany wyciągów wątroby; zapobiega krzepnięciu krwi, blokując konwersję protrombiny w trombinę; strzykawka zwilżona heparyną zapobiega krzepnięciu jej zawartości; heparyna zapobiega krzepnięciu krwi na okres 10-12 godz.; jej -nadmiar w probówce przeszkadza prawidłowemu barwieniu się leukocytów; . 3 Oznaczanie zawartości hemoglobiny A) metoda Sahliego - w środowisku kwaśnym hemoglobina przechodzi w kwaśna hemosyderynę (brązową), jej barwę porównujemy ze wzorcem (hemogłobinometr Sahliego) B) metoda cyjanomethemoglobinowa - hemoglobina pod wpływem odczynnika Drabkina ulega przekształceniu w cyjanomethemoglobine (zawartość, gęstość obliczamy fotoelektrycznie - kolorymetr) C) oksymetr Spencera - mierzenie poziomu hemoglobiny, na podstawie tlenu zawartego w oksyhemoąlobinie, Spadek ilości hemoglobiny hipochromemia | Wzrost ilości hemoglobiny - hiperchromcmia — niedokrwistość - pokrwotoczna, | -*■ odwodnienie (biegunka, wymioty. aplastyczna. z niedoborow, ■— wzmożona hemoliza — choroby zakaźne — marskość wątroby — niektóre zatrucia Prawidłowa ilość hemoglobiny w g/lOOml: Kon -8-14 Bydło -8-14 Pies - 12-14 Świnia - 13 Oznaczanie liczby krwinek czerwonych Funkcje erytrdcytów: transport O2 magazyn'\Fe utrzymywanie ciśnienia osmotycznego przemianylbialkowe (magazynuje aminokwasy) zawiera enzym przyspieszający rozpad kwasu węglowego (anhydraza węglanowa) absorbują na powierzchni swojej wirusy 1) Metoda komorowa - krew rozcieńcza się płynem Hayema (1:100, 1:200) wprowadzamy do komory' o znanej objętości a) komora Thoma - obliczamy krwinki w 5 dużych kwadratach, tj. w 80 małych kwadracikach b) komora Biirkera - w 20 prostokątach (paskach) 2) Metoda kolorymetryczna - krwinki zawieszone w odpowiednim płynie, badanie gęstości optycznej ; Spadek krwinek = erytropenia (anemia) Wzrost ilości krwinek = erytrocytoza niedokrwistości: pokrwotoczna, niedotlenienie aplastyczna, hemolityczna, niedoborowa ostre zatrucia i - przewodnienie wodonercze ; - późny okres ciąży torbielowatość nerek pasożyty krwi niewydolność serca i płuc zaburzenia endokrynogenne odwodnienie leczenie kortykosteroidami Podział .niedokrwistości: 1. niedokrwistość pokrwotoczna - ostra - spowodowana krwotokiem po urazach, zatruciem, np. dikumarolem, spadek liczby krwinek czerwonych; krwinki prawidłowe pod względem wielkości, kształtu, zabarwienia; trombocytoza, neutrolile - obraz przesunięty w lewo; retikulocytoza; - przewlekła - krwawienie z przewodu pokarmowego (kokcydiozy); awitammazy C i K, inwazja pasożytów; duży spadek hemoglobiny, niedobarwliwość erytrocytów (anizo i poikilocytoza) 2 Niedokrwistość aplastyczna ■ inaczej symptomatyczna, powodowana zaburzeniami w wytwarzaniu ki winek czerwonych (działanie promieni R1 (j, radu 1 innych pierwiastków promieniotwórczych stosowanych ^ lecznictwie), duzy spadek hemoglobiny  1 zakażenie - pasożytami Anaplasma sp., IScibesta sp , wirusem NZk. posocznice r i zatrucia - ('u owce, cielęta, świnie; Pb i KO, jad żmii, sulfonamidy, chloramfenikol; c i choroby nowotworowe (rak, mięsak, białaczka) ć> czynniki fizyczne (gwałtowne równice temperatur) ei zatrucia toksynami bakteryjnymi C ’ zerwi e n n i ea= n ad krwistosc: prawdziwa - czynnik patogenny działa na szpik kośmy, ciągle wytwarzania erytrocytów', brak hamowania erytropoezy rzekoma - w górach, wytwarzanie wzmożone erytrocytów - rozrzedzone powietrze na wysokościach (sportowcy ćwiczą w górach) Oznaczanie liczby hem a to kry to w ej .Heinstokryt. - stosunek objętościowy składników upostaciowanych krwi do osocza w odpowiednich warunkach wirowania!, wyrażony w jednostkach hematokrytowych; Metoda mikrohernatokrytowa - wirowanie krwi heparynowanej (wyrażane w procentach) Koń - 35 Krowa - 35 Pies - 45 Świnia -42 Owca - 38 W zrost hematokrytu odwodnienie nadkrwistosc pierwotna - wzrost objętości krwinek (MCV) uwodnienie krwi (ciąża) niedokrwistość spadek objętości krwinek (MCV) wysiłek fizyczny zapalenie otrzewnej - choroba oparzeniowa MOC- Weciwe ^CV ~ dai&^b^ hvc~>-l»l*a Wskaźnik barwny (czerwonek rwi n ku wy hematokrytowy. :n1 -niedokrwistość hemolityczna -mocznica ~>)Na podstawie c.lkośei ki winek czerwonych fk.s/UtH •• poikilocyto/.a. wielkość ::nr/.ocytoza) 1} Normocytova -po ostrych krwotokach -niedokrwistość hemolityczna -zanik utkania erytropoetycznego 2) Mikrocytowa -niedobory Fe -iiiedokrwistośc hemolityczna 3) Makrocytowa -schorzenia toksyczne (mocznica, marskość wątroby) 1! podział patogenetyczny 1 ) pokrwotoczne - po utracie krwi 2. ) hemolityczne - skutek rozpadu krwinek 3. ) niedoborowe - niedobór składników budulcowych; toksyczne hamowanie erytropoezy 4 ) apiastyczne - zaburzenia w wytwarzaniu erytrocytów (RTG, pierwiastki promieniotwórcze) III podział etiopatogenetyczny 1. ) Upośledzenie wytwarzania lub odnowy krwinek (niedobór budulca; zmniejszenie powierzchni krwiotwórczej; upośledzenie czynności narządów krwiotwórczych) 2 ) Po utracie krwi lub przy wzmożonym rozpadzie krwi (pokrwotoczne; hemolityczne) Obraz mikroskopowy krwinek czerwonych Barwienie metoda Pappenheima; oceniamy: kształt, wielkość, zabawienie; a) Wielkość - izocytoza - (normocytoza), prawidłowa wielkość krwinek makrocytoza - przewaga krwinek dużych rnakrocyty - duże krwinki czerwone * megalocyty - bez przejaśnienia; niedobór Bj?; megaloblastyczne niedokrwistości * rnakrocyty niemegalocytowe - leptocyty, planocyty; krwinki cienkie; żółtaczka mechaniczna; niedokrwistość z niedoboru Fe ® retikulocyty - wzmożona erytropoeza; niedojrzałe formy mikrocytoza - przewaga krwinek małych (mikrocytów) * sferocyty - bez przejaśnienia w środku (u psów) » mikrocyty niesferocytowe - mniejsze i cieńsze od normalnych anizocytoza - rożna wielkość b) Kształt Poikilocytoza - różny kształt 8 owalocyty - owalne, fizjologicznie lub niedokrwistość megaloblastyczna * schizocyty - (fragmentocyty)- ubytek błony komórkowej, DIC, oparzenia » tarczowate - hemoglobina strefowo na obwodzie i w środku; niedokrwistość niedoborowa, zółtaczka mechaniczna 9 akantocyty - jedna lub kilka wypustek błony komórkowej; mocznica ® echinocyty - różne długości wypustek 8 drepanocyty - sierpowate, niedokrwistość hemolityczna i Barwa » ortochromazja - prawidłowe, różowo zoile . oligochromazja (hipochromazja) niedobarwliwosc (anulocyty - niedobór h: zmniejszenie stężenia hemoglobiny, pierśoieniowate) » hiperchromazja (hiperchromia) - nadbarwliwość (steroidy, rnegalocyty) » polichromazja (polichromatofilia) - różnobarwiiwość erytroblastoza - w rozmazie prekursory jądrzaste erytrocytów \ 5 wtręty barwiące się metoda MGG po utrwaleniu ciałka Howell-Jolly'ego - pozostałości po jądrze erytroblastu; pojedyncze kulki, żółtaczka hemolityczna; ciężkie niedokrwistości pierścienie Cabota - nitkowate twory pozostałości po błonie jądrowej; niedokrwistość, białaczki, zatrucie ołowiem (Pb) B) wtręty barwiące się przyżyciowo fioletem metylowym - ciałka Heinza - grudki zdenaturowanej hemoglobiny; zatrucia pestycydami Pasożyty wewnątrz erytrocytów: Babesia sp.; Jheileria sp., Anaplasma sp Pasożyty pozakrwinkowe : Trypanosoma sp., Sarcocystis sp«.Toxoplasma sp.: Oznaczanie liczby krwinek białych Badanie !uv.!>\ - Itc/cnie krwinek białych w komorze o okieśloncj objętości s Komora I iioma - 400 małych kwadracików (25 dużych) » Komora Burkera - 50 średnich kwadracików $ Komora 1 homa-Nel! - 25 dużych kwadracików Wzrost liczby leukocytów - leukocytoza Spadek liczby leukocytów - leukopenia i - stany zapalne schorzenia narządów krwiotwórczych i - niedokrwistość pokrwotoczna i (np. niewydolność szpiku kostnego) hemolityczna białaczki aleukemiczne - wścieklizna niedokrwistość aplastyczna nowotwory choroby zakaźne (gruźlica, nosacizna) - ropowica wyniszczenie - mocznica, cukrzyca wstrząs anafilaktyczny - oparzenia zatrucia sulfonamidami, antybiotykami, - kwasica cukrzycowa związkami chemicznymi i - infekcje bakteryjne promieniowanie jonizujące ■ - zatrucia Pb, Hg | - stres (neutrofilia) Fizjologicznie(psy) : i - leukocytoza trawienna" (neutrofilia) - młode zwierzęta ; - ostatni okres ciąży (dojrzałe -L neutropenia = niewydolność szpiku dojrzałe + neutrofilia (leukocytoza)= wydolność szpiku) Oznaczanie obrazu biąłokrwinkowego (leukogramu) Barwienie metoda Giemsy - roztwór utrwalamy alkoholem metylowym)© - Barwienie mefpda Pappenheima - utrwalenie przez wysuszenie (barwniki May- Grunwalda i Gtemsy) W przebiegu chorób zakaźnych 1. Hipergranulocytoza obojętnochłonna - pierwszy okres choroby (walka organizmu) 2 Monocytoza - następny etap (przełom) 3. Limfocytoza - końcowy etap: mobilizacja immunoglobulin, zjawiska reperacyjne Do oceny wydolności obronnej służą: 1. Wskaźnik białokrwinkowy - stosunek granulocytów do agranulocytów 2. Wskaźnik przesunięcia - określa stosunek granulocytów obojętnochłonnych do postaci młodych (segmentowanych i pałeczkowatych) Ad.2) przesuniecie obrazu neutrofili: a) w lewo - obraz regeneracyjny - przewaga form młodych kosztem dojrzałych, świadczy o pobudzeniu i wydolności obronnej układu immunologicznego b) w prawo -■ obraz degeneracyjny - przewaga segmentowanych form, ustanie procesów tworzenia Granulocyty zasadochlonne ok 1% - cytoplazma blada, jądro paleczkowatc, ziarnistości zasadochlonne Koń I % Świnie - 1 % Bydło ■ !% Owce - 1% Pies 0'v„ 1 | Granulocyty kwasochłonne - ok 9% - ądro neikowate, --podzielone, ziarnistości ;;>krawoczerwonc (u konia jest ich najwięcej) Kon. ' - 5% Owce - 5% Bydło - 9% Kozy - 3% Pies - 6% jr « i A .fy KAJSbPdlA CM Eozynofilia - wzrost liczby eozynofili bozynopenia - spadek liczby eozynofili ! - stany alergiczne choroby zakaźne choroby pasożytnicze stres choroby śledziony po leczeniu kortykosleroidarni UZCz, UZOs (urazowe zapalenie wzmożona czynność nadnerczy czepca, urazowe zapalenie osierdzia) Po lekach Nowotwory V\ 7.i osi ilości baz.otili - prz /lekła niedoki wistosc •bco^atunkowcgo białka, wyniszczenie , głód nolityc/.na. po podaniu Granulocyty obojętnochłonne - ok.. 5% - jądra młodych są pałeczkowate. a dojrzałych segmentowane, cytoplazma jMadoróżowa z ziamistościami, cechuje je ruch i fagocytoza; Neutrofilia Neutropenia fizjologicznie - noworodki i okres choroby wirusowe, grzybicze okołoporodowy i pierwotmacze i - ostre i przewlekle stany zapalne agranulocytoza ! - stres, po wysiłku zatrucia antybiotykami - zatrucia Pb, Hg, Ar marskość wątroby szybko rosnący nowotwór krzywica - niedokrwistość hemolityczna powiększenie śledziony krwotoki choroba popromienna martwica szok - mocznica uszkodzenie szpiku -- białaczka szpikowa gorączka i zatrucia lekami Limfocyty - ok. 35% - jądra zbite, nerkowate, małe i duże nagojądrzaste, okrągłe; Kon - 35% Bydło -58% Pies - 25% Świnie - 59% Owce - 62% Limfocytoza Limfopenia fizjologicznie u zwierząt młodych zaawansowane nowotwory białaczka limfatyczna niewydolność nerek, krążenia nadczynność tarczycy parwowiroza psow choroby przewlekle zakaźne nosówka zapalenie wątroby psów FIV u kotów wzrost stężenia glikokortykosteroidow Monocyty - ok A ^ - j<\tlIĆI phiłowcitc Koń - 5% Świnic - 5% Bydło -4% Owce -2% Pics - 5% Monocytoza - fizjologicznie do 10 dnia po porodzie u krów - choroby zakaźne (bruceloza, różyca) - początek UZOs u bydła (urazowego zapalenia osierdzia) Średnie wartości białych krwinek: Bazofilc 1 % Eozynofile 9% Ncutrofilc 5% Limfocyty 35% Monocyty 5% Białaczka - rozrost komórek układu biąłokrwinkowego 1. białaczka szpikowa - rozrost komórek układu szpikowego (neutrofilowa. cozynofilowa, monocytowa), niedojrzale krwinki białe z czerwonego szpiku (przv hiperieukocytozie) 2 białaczka limfatyczna - rozrost układu chłonnego - początkowo dotyczy węzłów chłonnych, ślpdziony, grudek chłonnych, przewodu pokarmowego; później utkanie chłonne (łimfocytoza krwi); niedojrzale limfocyty (przy hiperliinfocytozie); U ptaków dodatkowo erytrołeukoza - bardzo dużo erytrogonii; Płytki krwi ~ trombocyty Koń - 350 tyś/mm3 Bydło - 300 tyś/mm3 Pies - 300 tyś/mm3 Trombocytoza (nadpłytkowość) Trombocytopenia (maJopłytkowość) stany pooperacyjne choroby nowotworowe mięśni ochwat niedotlenienie krwotoki i niedobory żelaza : - urazy ; - ciąża - zakażenie wirusowe z uszkodzeniem środbłonka naczyń (pomór, zapalenie wątroby u psów) uszkodzenie szpiku wstrząs anafilaktyczny choroby autoimmunologiczne . Wskaźniki koagulogramu: ł. Czas krzepnięcia krwi - powstawanie fibryny z fibrynogenu pod wpływem trombiny; (Metoda Leo - White'a - czas od momentu wynaczynienia krwi do chwili jej wykrzepienia w szklanej kapilarze) Przedłużenie czasu Skrócenie czasu Krwotoczność (skazy) krwotoki Choroby zakaźne (nosówka, wąglik) wyniszczenie Niedokrwistość po podaniu preparatów zawierających Zatrucie dikumarolem Ca, witaminy C i K, oraz środków Choroby wątroby zwiększających krzepliwość po podaniu preparatów DIC - rozsiane wewnątrznaczyniowe zmniejszających krzepliwość krwi (4% wykrzepiarne roztwór wersenianu sodu; szczawian mięśniochwat porazenny kom amonu i potasu, wodny roztwór zapalenie nerek heparyny. cytrynian dwusodowy, nic/yt jelit, zaparcia fluorek sodu)   2 Czas krwawienia ■■ czas upływający ud chwil: zranienia skon, do usiania wypływu krwi, miara zdolności wlośniczek do zahamowania krwawienia, za łozy od liczby trombocytów. Przedłużenie czasu - małopłytkowość; skaza krwotoczna: choioh> wątroby Temperatura (°C-) Liczba oddechów Liczba tema 37.5-38.0 8-16 28-42 37.5-39 0 12 25 36-80 38.5-39.0 16-30 70-80 38.0-40.0 15-20 60-80 37.5-39.3 14-24 60-120 38.0-39.0 - - - - 80-240 Tabela na pytanie z mikroskopu Typ Jądro Ziarnistości Rola Granulocyty Obojętnochłonne Pałeczkowate lub segmentowane Liczne, drobne, fioletowe Fagocytoza (mikrofagi)] udział w stanach zapalnych i i i Kwasochłonne Kształt jak wyżej, lekko przysłonięte Duże, brunatno-czerwone Działąnie antyhistaminowe, fagocytoza i zwalczanie pasożytów zasadochłonne Kształt jak wyżej, przysłonięte Duże granatowe Produkcja heparyny i histaminy, walka z alergenami Agranulocyty Monocyty Duże, nerkowate Niekiedy bardzo drobne ziarnistości Fagocytoza (makrofagi), prezentacja antygenu, wydzielanie cytokin Limfocyty Kuliste lub z małym wcięciem Mała ilość cytoplazmy, ziarnistości brak 6^0*1 »<. * b&ał csł'Wl'5® - stany zapalne lub zwichnięcie żuchwy AA - brak węchu łub wady wzrokowe 1 f> Silna - ułatwia formowanie kęsa, zawiera amyłazę ślinową, która nadaje odpowiednie pH i (I ja/ zapoczątkowuje trawienie węglowodanów Zmniejszenie ilości: odwodnienie, przewlekłe choroby z wysoką gorączką Śllnotok : zapalenie j. ustnej, migdałów, gardła i krtani, porażenie przełyku, zapalenie ślinianek - głównie przyusznej (parotidis), choroby OUN fŻiicie zwolnionej- powierzchowne ciała obce w jamie ustnej - zapalenie jamy ustnej (surowicze, gmdkowe) - zapalenie reumatyczne mm. twarzy - bolesność i nieprawidłowe ścieranie się zębów - wrzód języka u bydła (promienica języka powodowana przez grzyby) -rozrost tk. łącznej, język powiększony zwierzęta przeżuwają ale nie mają kęsów w j. ustnej powodowana przez wirus, na powierzchni dziąseł, bł śluz. j. ustnej powstają pęcherzyki, które pękają tworząc nadżerki. Powstaje duża bolesność choroby OUN - wścieklizna, nosówka, zapalenie mózgu i rdz. kręgowego - ciała obce między zębami - zaburzenia świadomości askanie - objaw prawidłowy tylko u świni (mają bardzo długą j. ustną) - zapalenie ślinianek - nadprodukcja śliny - choroba Żabka u koni dotyczy ślinianki podjęzykowej - pryszczyca zapalenie gardła 1 Niemożność połykania śliny - tężec .Utrudnione pobieranie płynów: zmniejszona ruchliwość języka u mięsożernych (porażenie, uwięźnięcie, , obrzęk) niedomykanie się warg (porażenie m. twarzowego) Utrudnione połykanie (dysphagia) : zapalenie gardła i krtani (psy i koty - zakaźne zapalenie górnych dróg odd., katar koci) - zasionienie np. u przeżuwaczy burakami -zatrzymanie kęsa w przełyku - niedrożność - brak odbijania gazów - ostre wzdęcie - zołzy u koni - ropne zapalenie węzłów chłonnych podżuchwowych uniemożliwiające połykanie Zaburzeniem w połykaniu iest obfite wracanie przez nozdrza wypitej wody i pobranej karmy zmieszanej ze śliną (regurgitatió) , Zjawisko to występuje najczęściej u koni - wskazuje to na dużą bolesność i występuje przy ; ® ciężkich zapaleniach gardła ® zołzach ® wybrocznicy v ® ciałach obcych w gardle ® wągliku u świń Objawy: ślinotok , _ V — lóow $ — fcffr im X. niestrawności wtórne, powstające na skutek zaburzeń w funkcjonowaniu przedżolądków 4d i a) Kwasica ('W eJkkwĄ A# i^vJe Biegunka (dlarrhoea)J k % Biegunki infekcyjne cMsOydcPcU fvl BAKTERYJNE E. Coli Salmonella. Campylobacier WIRUSOWE ^01 —C 3^vhm2^^u(/20b cdbvbu& -'ZkJbCfl f yQMT? ro ^^ 1 ' biegunki osmotyczne prowadzi do odwodnienia < HoutfCL ‘‘ , \| * f &>**&, c* ;a,ua, ^Wymioty (ymnitwi)\ % ^ Poprzedzone mdłościami (nausea) 7 -^7^ niepokój - przestępowanie z nogi na nogę - wyciąganie głowy - poruszanie językiem ślinienie się - puste żucie •• głębokie wdechy Mają znaczenie diagnostyczne u mięsożernych, u reszty występują rzadko. U koni w przypadku pęknięcia żołądka - wymioty przez nos. Wymioty krwawe (haematemesis; vomitus cruenlus) ciężkie zapalenie żołądka wskutek silnego urazu lub przez zranienie przez ciało obce - przy skazach krwotocznych, nosówce, pomoże świń. Ruchy wymiotne : U^l/dj w joi42tw u ! pT^wt, i *c,7oa&o ' k,ki<3sfjO -feźonc^; 6 «ł \AJO\C , c^ao^i ©* ■: Podział wymiotów ze względu na wiek : „ rJ ^ i • wymioty u młodych vO\A/\ (- '• 1, ® wymioty u dojrzałych » wymioty u starszych Krztuszenie się (yomituratió) Domieszki w wymiocinach: - t żółć - przy pustym żołądku - z krew - wymioty krwawe (haematemesis) - s kał - wymioty kałowe ( miserere) - v, robaki - glisty, tasiemce - r ciała obce - (, śluz (zapalenie migdałków) Wymioty ostre Ostre zapalenie żołądka i jelit (gastroenteritis) - na tle infekcyjnym - przy nosówce - sporadycznie, uporczywie pochodzenia wirusowego - parwowiroza, koronawiroza. Systemowe choroby infekcyjne - bakteryjne - leptospiroza, salmonelloza, kamphylobakteriozą, dodatkowo występują biegunki » wirusowe - nosówka, parwowiroza, koronawiroza (głównie u młodych zwierząt) - pasożytnicze Gwałtowna zmiana karmy. Związki toksyczne (glikol, metale ciężkie, środki myjące, herbicydy). Leki - aspiryna, fenylobutazol, ibuprofen, kortykoidy. Rośliny. Ciała obce. Pokarm zepsuty, zainfekowany, odpadki. Krwotoczne zapalenie żołądka i jelit - ostre wymioty z biegunką krwotoczną -• wywołują bakterie z rodziny Cłostridium - występuj ą u p sów ras miniaturowych - są objawem reakcji anafilaktycznej na toksyny bakteryjne odwodnienie - niewydolność nerek - przednerkowa oligouria Niedrożność i zamknięcie światła jelit: - guzy lub silny stan zapalny ściany jelit - gnilny zapach z domieszką żółci Ostre zapalenie trzustki : bardzo gwałtowny przebieg taidne do rozpoznania z objawami mylącymi silna bolesność zogniskowana w odcinku piersiowym kręgosłupa _ (ok^łopatki) "1.,: - sźybka autoliza trzustki Ostre zapalenie i niewydolność wątroby : - choroby zakaźne (leptospiroza) - zatrucia - guzy zwłóknienie - marskość - zespolenie wrotno-oboczne Ostra niewydolność nerek: - kwasica Ostra niewydolność cewki moczowej : - kamienie - guzy Ropomacicze: Wymioty są rezultatem endotoksyemii związanej z zespołem poliurii-polidypsji. Cukrzycowa kwasica metaboliczna: - kwasica metaboliczna Choroba Adisona -» niedoczynność nadnerczy. Zaburzenia przedsionkowe związane z chorobą lokomocyjną. Choroby układu nerwowego, wirusowe zapalenie opon mózgowych i mózgu. Wviniotv przewlekle Zwierzęta młode: » pasożyty w układzie żołądkowo - jelitowym - niedrożność jelit (ciała obce, guzy) - przewlekłe zapalenie żołądka i jelit - ciała obce - niewydolność nadnerczy Zwierzęta dojrzałe: - pasożyty - zapalenie trzustki - przewlekłe zapalenie żołądka - guzy żołądkowe i j. cienkiego, niewydolność nadnerczy - zaburzenia narządów j. brzusznej (zapalenie otrzewnej, prostaty, ropomacicze) cukrzyca - zaburzenia OUN - urazy i zapalenie mózgu (encelophalitis) - choroby nerek - mocznica Zwierzęta stare : - mocznica - guzy żołądka i j. cienkiego błędy dietetyczne - zapalenie trzustki - przewlekłe zapalenie żołądka - wrzody żołądka (krew w kale) zaburzenia narządów j. brzusznej - kamica ketonowa - choroby nerek - zaburzenia OUN Choroba Iokomocyjna (transportowa) - wymioty ośrodkowe - występują najczęściej u młodych zwierząt - zwierzę w trakcie przejazdu samochodem odbiera zmysłami bodźce środowiska zewn., gromadzi je w pamięci (ośrodki podkorowe), następnym razem kolejne bodźce są porównywane z zapamiętanymi, następuje kumulacja wrażeń co w efekcie przyczynia się do wysłania sygnału nerwowego do receptorów histaminowych -►pobudzenie ośrodka wymiotnego. Środki sedacyjne - uspokajające, ograniczające świadomość ośrodków podkorowych (relanium, hydroksyzyna). Charakter wymiocin : - gęsta, papkowata masa o kwaśnym zapachu wymioty jednorazowe - gęsty śluz, z domieszką żółci łub krwi -* wymioty uporczywe przy pustym żołądku - charakter fekalii, koloru brunatnego lub szarożółtego -* niedrożność] grubego - konsystencja płynna o odczynie zasadowym -* niedrożność j. cienkiego (BADANIE JAMY USTNEJ j Badanie : ' - oglądanie « stan warg i szczek ® prawidłowość zamknięcia szpary ustnej ® ślinienie « świąd @ po ruchy wargami - omacywanie Badanie i szparę ustną wargi przedsionek j. ustnej j. ustną właściwą zęby język Zapach : charakterystyczny dla gatunku - patologiczny - nieprzyjemny zapach z ust {fetor ex ore) + gnilny - zmiany nekrotyczne, ciała obce, zgorzel płuc {gangrena jmlmonum), paradentoza + moczy - mocznica, ostra niewydolność nerek + acetonu - ketoza u przeżuwaczy, cukrzyca u wszystko i mięsożernych + trupi - w leptospinozie psów i dyfterii prosiąt Paradentoza - zmiany w przyzębiu u mięsożernych, spowodowane odkładaniem się płytki nazębnej, kamienia nazębnego, namnażaniem pierwotniaków, co w konsekwencji powoduje nieprzyjemny zapach. Żywienie zwierząt odpowiednią karmą i dbanie o higienę j. ustnej zapobiega odkładaniu się płytki nazębnej. Leczenie poprzez : mechaniczne usunięcie kamienia, dezynfekcje przy użyciu metronidazolu, stosowaniu profilaktyki (gryzaki, kości, pasty). ® szpara ustna u zwierząt zdrowych szpara jest zamknięta, wyjątek stanowią dogi i spaniele NIEPRAWIDŁOWOŚCI » zwiększenie napięcia warg - tężec - zapalenie mózgu u koni - acetonemia u bydła ® opadnięcie wargi dolnej - fizjologicznie u starych koni - utrata przytomności - odwodnienie organizmu - choroby morzyskowe u koni. ® niedomknięcie jamy ustnej i szpary ustnej - wścieklizna - zwichnięcie stawu żuchwowego » ciała obce - krzywi&m » zapalenie ślinianek - obrzęk języka (żabka - ranula, zapalenie ślinianek podjęzykowych) • opadanie żudiwy - pierwszy objaw wścieklizny -- porażenie n. trójdzielnego lub twarzowego (przeważnie jednostronnie) Zmiany w obrębie śluzówki warg i policzków oraz jamy ustnej ® wykwity na wargach ~ pęcherzyki pryszczyca - wirus specyficzny gatunkowo, nieszkodliwy dla ludzi - krosty ospa - wyst. głównie w krajach o ciepłym klimacie, np. u owiec owrzodzenia, blizny gwiazdkowate -+ nosacizna - zapalenie naczyń chłonnych u koni yjs-isjAok ( s/lgJóOWj - y]iQjk%uQc ^(^£.1/ Ls\c)eMs2iA&' \ u&dU k-MCl/o^f U^> ) (P^j U&Kcj ^ do}Q ^ce (I “ V skaleczenia, rany, otarcia naloty na wargach liszaj strzygący ® obrzęk warg <^«Sp w\ięĄókkć>ol ysucITb I •KA^JO^J ^ ^ytjzcl ici, zapalenie mózgu u kom ^oo • . jCM (/ 7 p\/0^ '-a/ToiyVSl ślinienie się (ptyalismuś) ^JuZoytfWW " ' ' )do <&- _ _ _ ( zapalenie migdałków, gardła, krtani ^ fbd&r j porażenie przełyku ^ zapalenie ślinianek (u psa przyusznej) I QvOy^10-14 lat), gdy pobierana jest karma z piaskiem (gleby 1 ełckie). Charakterystyczna jest postawa wahadłowa. Opukiwanie : Topografia odgłosu opukowego j. brzusznej u koni-strona lewa lewa nerka - za łukiem żebrowym, powyżej linii guza biodrowego wypuk jawny śledziona - za łukiem żebrowym, między linią guza biodrowego a linią stawu barkowego wypuk bębenkowy przytłumiony Może się przesuwać ku tyłowi - rozszerzenie żołądka. okreżnica mała - przed guzem biodrowym -» wypuk bębenkowy przytłumiony - jelita cienkie - między linią guza kułszowego a linią stawu barkowego za wypukiem śledziony wypuk jawny lewy pokład okrężnicy dużej - w ok. i poniżej linii stawu barkowego -» wypuk przytłumiony przechodzący w stłumiony     Topografia odgłosu opiłkowego j. brzusznej u koni-strona prawa prawa nerka - pod kręgosłupem za łukiem żebrowym wypuk stłumiony - ielito ślepe - prawy dół głodowy' za łukiem żebrowym wypuk bębenkowy przytłumiony - ielito cienkie - za wypukiem j. ślepego w tylnej cz. dołu głodowego wypuk bębenkowy przytłumiony - prawy pokład okrężnicy dużej - za łukiem żebrowym -» wypuk przytłumiony przechodzący w stłumiony łukiem powyżej guza kulszowego do dołu. Patologiczne zmiany opukowe : zatkanie j. ślepego - stłumienie obejmuje cały prawy dól głodowy wzdęcie jelit - wypuk zajawny, przechodzący w jawny z podźwiękiem metalicznym (str. lewa i prawa) Osłuchiwanie: Szmery jelitowe : u koni zdrowych -8-12/ min. zarówno po lewej jak i prawej stronie bóle morzyskowe - szmery intensywne, przypominające rzężenie, pluskanie, bulgotanie, świst, po podaniu leków przeczyszczających - toksyn bakteryjnych, przy wzmożonej fermentacji, bodźcach termicznych, nieżytowym zapaleniu jelit (szmery ożywione i głośne u koni starych) ~ -■ przy niedrożności jelit w ode. przedżołądkowym - wzmożone szmery o podźwięku metalicznym - uporczywe i długotrwałe biegunie w przebiegu wolno rozwijającego się zatkania jelit - rzadkie i słabe szmery jelitowe całkowite zatkanie jelit. - zanik szmerów, tzw. „cisza grobowa” ^ Badanie przęzjprosiH-kc.u Przygotowanie : fartuch, rękawice, gumowe buty, zwierzę w poskromie. Wskazania : objawy chorobowe, dotyczące narządów j. brzusznej 1 oglądanie ok. odbytu : - gdy okolica pobrudzona kałem, kał nieuformowany - niedrożność, zapalenia i inwazje pasożytnicze ziejący odbyt - długotrwała biegunka, porażenie m. zwieracza (zmiany neurologiczne) 2. rękę wprowadza się ruchem śrubowym. W połowie przedramienia jest prostnica, opróżniamy ją z kału. W przypadku suchości bl. śluz. można zastosować lewatywę. Prostnica - zmiany : brak kału w prostnicy - niedrożność jelit (najczęściej grubego) kal mazisty' i cuchnący - zatkanie jelita ślepego gwałtowne zwężenie światła prostnicy - bardzo czerwona ciccz na dłoni (skręt okrężnicy malej) krew w prostnicy - przerwanie prostnicy : + krew zmieszana z kalem, + morzysko zatorowo-zakrzepowe, powodowane przez słupkowce - nie ma odpływu krwi (przekrwienie i przesięk) + wgłobienie jelita śluz i błoniaste twory - niedrożność jelit, zaleganie kału, włóknikowe zap. jelit piasek i nie strawiona karma - wady zgrywu i zapiaszczenie okrężnicy larwy gza końskiego obecność jelit w jamie miednicznej - wzdęcie j. cienkich, skręt jelit, wtórne rozszerzenie żołądka,, zatkaniej. biodrowego. dik* fafOp ^ODOje. » u OKSMOJ Li cJM Cffou^ ) ^ psyf-, n CZKU i esb f*f*' ,UU> ^vo^cfc. o^W. normalnie niewyczuwalny ostre zapalenie żołądka - wyczuwalna krawędź ostra śledziony (marga acutus) Śledziona : W przypadku obrzęku lub przerostu, wyczuwalna krawędź tylna w płaszczyźnie od lewej nerki do ostatniego żebra, brzegi zaokrąglone - nowotwory, ropnie, gruźlica Pętle jelit cieniach : twory luźno leżące w' środkowej części j. brzusznej wzdęcie jelit - mogą wypełniać całą j. brzuszną i miedniczną wpochwienie lub wgłobienie - twór walcowaty, mięsisty, bolesny - obecność jelit przy włożeniu ręki do prostnicy - wzdęte pętle j. cienkich, skręt j. wtórne Nerki : nerka lewa - na wys. 1-3 kr. lędźwiowego nerka prawa - dogłowowo od nerki lewej, jest gładka, nienamacalna moczowody fizjologicznie nienamacalne, są wyczuwalne tylko w przypadku stanów zapalnych ! Egzamin : ! Przy ostrym rozszerzeniu żołądka jest wyczuwalna ostra krawędź śledziony Okrężnica duża : lewe pokłady : pokład dolny posiada taśmy i kieszonki, pokład górny grubości przedramienia jest gładki zatkanie w zgięciu miednicznym — twór kulisty, wielkości głowy dziecka, położony po stronie lewej przy wpuście do jamy miednicznej na wys. guza biodrowego prawe pokłady : ® rozszerzenie żołądkowate po str. prawej przed głową j. ślepego ® zatkanie - twór wykazujący ruchy synchroniczne z ruchami oddechowymi. Zatkanie obejmuje cały narząd, także pokłady poprzeczne, przeponowe. Ruch przepony przenosi się na zatkany odcinek jelita. Okrężnica mała : - zatkanie - w dolnej części j. brzusznej, twory bolesne, przesuwalne, wielkości męskiej pięści, położone w płaszczyźnie pośrodkowej. Przy zatkaniu nie ma kału w ■prostnicy. wyst. gęsty, szaro-białawy śluz. - okrężnica mała zawieszoną jest na długiej krezce. Przy zatkaniu ulega ona napięciu — silne bóle, koń kładzie się na grzbiecie i opiera kończyny, Punkty o zmniejszonej odporności u konia : (puncta (loci) minoresresistantiae) • skośne ujście przełyku do żołądka - przy pobieraniu zboża lub koniczyny powstaje dużo gazów, miejsce to staje się niedrożne - ostre zapalenie żołądka • słaby rozwój cz. gruczołowej żołądka - słaba produkcja HC1 i pepsyny ® ujście biodrowo-ślepe i ślepo-okrężnicze - zatkanie jelit ^*^“^t"^?»pięeie,miedmczne - po str. lewej na wysokości guza biodrowego ® pokłady poprzeczne okrężnicy dużej • przejście rozszerzenia-żołądkowego okrężnicy dużej w okrężnicę małą -- kieszonki ® okrężnica mała - z uwagi na swoja budowę anat. ma kieszonki, w których treść się szybko odwadnia. W tych ujściach dochodzi najczęściej do zatkanie przewodu pokarmowego Badanie przez prostnicę u bydła Wskazania : niestrawność badanie ginekologiczne badanie ukl. moczowego po usunięciu kału z prostnicy można wyczuć w przypadku białaczki powiększone węzły chłonne trzewne « Staw krzyżowo-miedniczny rozluźniony - zaleganie poporodowe, osteomalacja ® Pierścienie wew. kanałów pachwinowych u buhajów są za spojeniem łonowym, bocznie na dolnej ścianie j. brzusznej - powikłania pokastracyjne ® Dysk okrężnicy - prawa str. j. brzusznej, między obręczą miedniczną a prawą nerką ® Jelito czcze, biodrowe, ślepe - wyczuwalne jako pętle jelit po str. prawej ® Żwacz: - lewa str. jamy brzusznej - może lekko przesuwać się na str. prawą - konsystencja oporna - ściana gładka ® Nerki: lewa - w ok. lędźwiowej, w płaszczyźnie pośrodkowej, przy wypełnionym żwaczu może być przesunięta na prawą str. prawa - dogłowowo od lewej budowa płatowata wyczuwalna chełbotanie, bolesność - wodonercze, ropne zapalenie nerek i miedniczek nerkowych, gruźlica, nowotwory wątroba - wyczuwalna w prawej ok. za żebrem tylko w przypadku powiększenia, marskości. Nakłucia do jamy otrzewnowej : Konie: 3-5 cm. na lewo od linii białej, za mostkiem, w kierunku tylnym cel : pobranie płynu Używamy igły z mandrylem (igła Salomona) duże znaczenie przy skręcie jelit - tętnice nie całkowicie się zacieśniają, żyły zaś całkowicie - zastój i przesięk, barwa różowawa Przeżuwacze: 3-5 cm. w prawo od linii białej, 10 cm. od rękojeści mostka w najniższym punkcie j. brzusznej Psy i koty : 1-2 cm. od linii białej za pępkiem albo po lewej lub prawej stronie wskazania, np. koty - przesączanie się lipidów do j. otrzewnowej biało- szarawy płyn Nakłucia do : Zwacza wzdęcia - iewy dół głodowy w połowie odległości między guzem biodrowym i ostatnim żebrem, prostopadle w kierunku przeciwległego (prawego) wyrostka łokciowego. Żołądka konia ostre rozszerzenie żołądka - igła Łopatyńskiego w celujupuszczeniu gazów. Nakłucia dokonujemy po str. lewej, w ostatniej pmż.., w połowie odległości ocf kręgosłupa do linii białej. Jelit cienkich wzdęcia - przez prostnicę, igła jest zaopatrzona w wężyk wystający na zew. Głowy i. ślepego w prawym dołe , w połowie odległości miedzy guzem biodrowym a ostatnim żebrem igłą Łopatyńskiego w str. przeciwległego wyr. łokciowego. Biopsja wątroby -» ślepa lub celowana pod kontrolą USG lub laparoskopu w polu stłumienia igłą Planca. Diagnozowanie ostrego rozszerzenia żołądka u koni : 1. zmiana pozycji - pozycja „siedzącego psa” , kształt faskowaty 2. powiększenie brzucha w okolicy podżebrowej, kl. piersiowej 3. duszność - ucisk na przeponę powoduje trudności w oddychaniu, oddech przyspieszony, powierzchowny; poty 4. macałna jest ostra krawędź śledziony - ulega ona przesunięciu 5. wynik zgłębnikowania - odprowadzenie dużej ilości gazów i rzadkiej treści (treść ma zapach kwaśny, barwę żółtą lub żółtobrunatną), przy użyciu zgłębnika przełykowego wprowadzonego przez dolny przewód nosowy do gardła ruchy przełykowe -» do przełyku. Przy wpuście opór pokonujemy wlewając 1 I. ciepłej wody. Zmiany spotykane w czasie badania przez odbyt spowodowane mogą być u. konia przez : 1 „ zaleganie kału (obstipatio) - zatkanie a) w jelicie cienkim (obstipatio intestini temu) b) w jelicie ślepym (obstipatio coeci) c) w jelicie grubym (obstipatio colonis magni) w rozszerzeniu żołądkowym (obstipatio ampullae coli) w zgięciu miednicowym (obstipatio flexiirae pelvinae) w zgięciu przeponowym (obstipatio flemirae diaphragmaticae) lewych pokładach okrężnicy 2. wzdęcia jelit (meteorismus) a) ogólne - z wyłączeniem wzdęcia okrężnicy małej b) miejscowe : - j. cienkiego, j. ślepegoJ. grubego okrężnicy małej (tylko wyjątkowo) f) i r . :V L '?(odha Q. IJOOfa ' ■' i -1- "23 3. przemiesz.czenie jelit {jiyslocatio ~ prawdziwe i rzekome) a) skręt (torsio , //cjwj) skręt osiowy j. cienkiego skręt lewych pokładów okrężnicy skręt osiowy okrężnicy malej b) zgięcie (flexio) : j. cienkiego, ślepego, grubego, okrężnicy małej c) zwęźlenie (volvułus) - j. cienkiego okrężnicy małej zwęźlenie okrężnicy małej z pętlami j. cienkiego d) uwięźnięcie (incercerado) - j. cienkiego w kanale pachwinowym - j. cienkiego w otworze Winslova - j. cienkiego w przepuklinie przeponowej e) odsznurowanie, zaciśnięcie, omotanie (strangulalio, Srangulatio) - j. cienkiego lub okrężnicy małej przez więzadła jajnikowe, uszypułowane nowotwory lub powrózek nasienny - dorsalnego pokładu okrężnicy lewej przez więzadło śledziowo-nerkowe f) wpochwienie - wgłobienie (itwagincitio) - j. cienkiego samego w siebie - j. biodrowego w j. ślepe - j. ślepego samego w siebie Przemieszczenie prawdziwe - gdy w związku z nierównomierną perystaltyką jelit i powiększeniem ich objętości na skutek wzdęcia lub zatkania zmieniają swe prawidłowe położenie i natrafiają na nieustępliwy, nieprzesuwalny narząd. Powiększone jelita wnikają też często do jamy miednicowej. - zwężają światło jelita lub zamykają je całkowicie powodują zastój krwi w ścianie jelita, a tym samym i jej martwicę Przemieszczenia rzekome - mogą powodować skręty prawdziwe, można je także pomylić z prawdziwymi przemieszczeniami okrężnicy. Kamienie jelitowe: są utworzone z fosforanów alkanowo-magnezowych i umiejscawiają się prawie wyłącznie w końcowym ode. rozszerzenia żołądkowego a) prawdziwe : - zwykle kuliste - bardzo twarde b) izekonie : pow. nierówna są kruche, można z nich odłamywać kawałki mogą powodować miejscową bolesność mogą występować w okrężnicy małej lub zgięciu miednicowym Kamienie i fitobezoary (łodygi roślin skumulowane w twór kulisty) powodują zaczopowanie jelit (obturatio intestini) Jelito i dolny pokład okrężnicy. grubej : 4 rzędy kieszonek i 4 taśmy. Górny pokład : 3 rzędy kieszonek i 3 taśmy Okrężnica mała : 2 rzędy kieszonek i 2 taśmy.  Stany odwodnienia organizmu : 1. odwodnienie izotoniczne - org. traci w jednakowej ilości wodę i rozpuszczalne w niej elektrolity. Na początku pojawiają się biegunki lub wymioty 2. odwodnienie hypotoniczne -- org. traci więcej elektrolitów niż wody : przy biegunce : przez przewód pokarmowy tracone jony Na+ i K' oraz Cl i HC03' co powoduje kwasicę metaboliczną. przy wymiotach spowodowanych zaburzeniami żołądka : utrataJT*" i Cl' - zasadowica metaboliczna (hypochloremiana), wzrasta poziom HCOj' 3. odwodnienie hypertoniczne - org. traci nadmiar wody a niewiele elektrolitów. Jest konsekwencją nieodpowiedniej obsługi, np. zaburzenia wodno-elektrolityczne na fermie świń. Przy biegunkach i wymiotach stosujemy nawadnianie, np. iniekcje i wlewy dożylne, wlewy dootrzewnowe, doustne podawanie preparatów nawadniających. U konia w przypadku skrętu jelit i morzyska zatorowo-zakrzepowego powstaje w jamie otrzewnowej płyn przesiękowy o charakterystycznej barwie popłuczyn mięsnych (lekko różowawy). Każde jelito jest unaczynione przez tętnicę i żyłę. Przy skręcie jelita krezka ulega skrętowi. Tętnica posiada bł. sprężystą, żyła - nie. W przypadku skrętu światło tętnicy całkowicie się nie zaciska, a żyły - tak. Krew dopływa, ale nie odpływa. W ode, obarczonym tym skrętem jest zastój krwi - przechodzenie płynu poza obręb naczyń włosowatych do j. otrzewnowej. Przy zapaleniu otrzewnej możemy mieć płyn wysiękowy. Żeby je odróżnić wykonujemy próbę Rivalty. U kotów fizjologicznie dochodzi do przesączania się płynów do j. Endoskopia endo - wnętrze skopen -■ oglądać Budowa endoskopu : 1. Fiberoskop - służy do bezpośredniego wprowadzenia do organizmu. Oglądamy obraz rzeczywisty. Znajdują się tu 2 przewody światłowodowe : do jednego doprowadzone jest światło, drugi służy do transmisji obrazu. Oglądamy przez obiektyw i okular. Wideoendoskop ma tylko 1 światłowód, źródłem światła jest lampa halogenowa. Na końcu fiberoskopu jest mikrokamera a cyfrowy obraz przekazywany jest do procesora. 2. Wideoprinter - umożliwia wykonywanie zdjęć. 3. Magnetowid cyfrowy - pozwala na bieżąco rejestrować . 4. Kanał roboczy - wprowadza się wodę, powietrze. Techniki endoskopowe : • endoskopy sztywne - optyki sztywne - do badania ukł. oddechowego. • Endoskopy elastyczne - fibroskopy, wideoendoskopy (w weterynarii dl. 1,20m - l,30m, nawet l,5m.) : u zwierząt małych, fibroskopy krótkie w średnich psów - 1,3Om u dużych zwierząt - najdłuższe U małych zwierząt przekrój 6-9 mm., u dużych zwierząt 0 12. mm. Kanałem roboczym wprowadza się manipulatory. Rodzaje manipulatorów : kleszczyki do biopsji pętle do polipektomii elektrody do elektrokoagulacji igły do wstrzyknięć kaniule kleszczyli do usuwania drobnych ciał obcych. ENDOSKOPIA PRZEWODU POKARMOWEGO: 1. Wskazania do badania przedniego odcinka przewodu pok. : zaburzenia połykania podejrzenie ciał obcych, guzów nowotworowych, wymioty krwawienia z przedniego odcinka podejrzenie stanów zap. oraz owrzodzeń przełyku, żołądka i dwunastnicy podejrzenie zwężenia i uchyłków przełyku zaburzenia motoryki - ocena przebiegu i efektywności leczenia. 2. Wskazania do badania tylnego ode. przewodu pok. : ostre i przewlekłe biegunki; krwawienia zaparcia, bolesność oddawania kału podejrzenie owrzodzeń, niedokrwistości błędne badania kontrastowe. 3. Zasady kwalifikowania pacjenta wywiad i wynik badania klinicznego :ze względu na narkozę ukł. krążenia i ukł. oddechowy badania dodatkowe : RTG przewodu pokarmowego, morfologia i biochemia krwi przed endoskopią przełyku powinno być wykonane RTG kl. piersiowej, badanie kontrastowe i neurologiczne. 4. Przygotowanie pacjenta dietetycznie : a) do badań przedniego odcinka 24 h głodówka 6 h przerwa w podawaniu płynów - obecność treści w żołądku. b) do badań tylnego odcinku rekto- i kolonoskopia - oczyszczenie jelit z resztek zalegającego kału schemat przygotowań : ® 48 h głodówki ® 24 h przed badaniem sondą żołądkową per os podawany izotoniczny roztwór NaCl w dawce 30-40 ml/kg m.c. ® kolejna dawka po 3 h. NARKOZA - PANENDOSKOPIA : £§y Znieczulenie złożone : premedykacja : ksylazyna 1-2 mg/kg z atropiną 0,05 mg/kg po 10-35 min.znieczulenie główne : thiopental w dawce początkowej 5mg/kg , następna wg efektu działania znieczulenie miejscowe b!. śluzowej gardła : 5% lignokaina zabieg wykonywany 30-90 min stała kontrola głębokości znieczulenia. » /1 » » «***« ^ bo-huty* Sie- batUo .ibjtouka- , j, oSJo. ,0^ - r Koty Znieczulenie złożone : - premedykacja : ksyiazyna 1-2 mg/kg z ketaminą 2 mg/kg - znieczulenie główne - thiopentał początkowo 5 mg/kg - bł. śluz. miejscowo - 5% lignokaina -• kontrolowanie przebiegu narkozy. Koty - endoskopia prostnicy i okrężnicy : konieczne znieczulenie główne kontrola przebiegu narkozy. 5. Zabezpieczenie i ułożenie pacjenta : Psy - endoskopia : przed badaniem na kły zakładamy rozwieracz sprężynowy ułożenie pacjenta na lewym boku - bad. odźwiemika' i dwunastnicy ezofagoskopia - w ułożeniu lewo i prawobocznym. Koty - panendoskopia : założenie rozwieracza ezofagoskopia - w ułożeniu lewo i prawobocznym. Psy i koty :endoskopia prostnicy i okrężnicy : na lewym i prawym boku lub pozycja mostkowa kolonoskopia - ułożenie mostkowe colon ascendens - ułożenie lewoboczne colon descendens - ułożenie prawoboczne do wziernikowania. Najczęściej spotykane zmiany w przełyku i żołądku : Przełyk : - zapalenia - guzy, owrzodzenia. Żołądek : ostre i przewlekłe zap. żołądka . przewlekłe, przerostowe zap. żołądka owrzodzenia i nowotwory. Zmiany w dwunastnicy : zapalenie dwunastnicy - obecność żółci, zaczerwienienie bł. śluz owrzodzenie - kształt owalny ciała obce •- ostro i tępo zakończone - lokalny proces zapalny, perforacja ściany. Zmiany w tylnym ode. przewodu pokarmowego : ostre zap. okrężnicy - obrzęk bł. śluz., wydzielina surowiczo-śluzowa przewlekłe zap. okrężnicy - zaczerwieniona bł. śluz., podatna na uszkodzenia mechaniczne - wrzodziejące zapalenie okrężnicy - owrzodzenia na tle zapalnie zmienionej bł. śluz. histiocytame zap. okrężnicy; eozynofilne zap. okrężnicy limfocytarno-plazmatyczne zap. okrężnicy - zespół okrężnicy drażliwej - zwiększona ilość śluzu, wzmożona kurczliwość jelit zespół okrężnicy olbrzymiej - silnie rozszerzona - guzy nowotworowe - zwężenie światła, kamienie - konieczna biopsja wpochwienie j. ślepego - półkoliste uwypuklenie do światła okrężnicy, zaczerwienienie. ENDOSKOPIA UKŁADU ODDECHOWEGO : 1. Wskazania do rhinoskopii : - jednostronny wypływ z nosa przewlekły katar krwawienie z nosa duszność szmer nosowy. 2. Wskazania do laryngotracheobronchoskopii : kasze! utrzymujący przez ponad 2-3 tyg. (po wykluczeniu przyczyn sercowych) przyspieszone oddychanie, duszność zmiana głosu bolesność krtani, tchawicy porażenie krtani zniekształcenie dróg oddechowych podejrzenie ciał obcych niewydolność oddechowa - grzybicze zapalenie płuc i oskrzeli odma przedoskrzelowa uszkodzenie zewnętrznych powłok w okolicy powłok ciała. 3. Zasady kwalifikacji pacjenta : szczególna uwaga na układ krążenia najpierw RTG, potem wziernikowanie należy zrezygnować z pacjentów z zaburzeniami ukł. sercowo-naczyniowego. Rezygnuje się u zwierząt z hematokrytem < 20 jednostek - może nastąpić głód tlenowy rezygnacja u pacjentów z objawami wstrząsu. 4. Przygotowanie dietetyczne: ma na celu ograniczenia występowania powikłań przy badaniu 24 h głodówka 6 h bez wody. Narkoza - psy : premedykacja : ksylazyna 1-2 mg/kg, atropina 0,05 mg/kg znieczulenie główne : thiopental - początkowo 5 mg/kg znieczulenie bł. śluz. gardła : lignokaina 5% Atropina działa wagolitycznie - zmniejsza prawdopodobieństwo: wystąpienia odaichowego zatrzymania akcji serca i oddechów. Narkoza - koty : premedykacja - atropina, ksylazyna 1-2 mg/kg + ketamina narkoza główna - thiopental 5 mg/kg znieczulenie bł. śluz. gardła 5% lignokaina. 5. Zabezpieczenie i ułożenie pacjenta : Psy - rhinoskopia mostkowe ułożenie otwory nosowema wysokości oczu badającego inkubacja, ułatwiająca czynności oddechowe na kły zakładamy rozwieracz sprężynowy. Psy i koty - laryngotracheoskopia, bronchoskopia : ułożenie boczne rozwieracz sprężynowy. Najczęściej spotykane zmiany w układzie oddechowym : - jama nosowa : • zapalenia """ - ® obrzęk ® zaczerwienienie, oskrzela : • procesy zapalne ® ciała obce • guzy nowotworowe. ENDOSKOPIA UKŁADU MOCZOWEGO : Wziernikowanie cewki moczowej i pęcherza moczowego. Można pobierać bioptaty do badań i wykonać drobne zabiegi operacyjne. Cienkie, giętkie endoskopy u suk oraz dużych samców. U psów małych badanie po nacięciu cewki moczowej w okolicy krocza. U dużych suk — cienkie optyki sztywne. 1. Wskazania : ocena zawartości pęcherza moczowego, różnicowanie mikro- i makro polipy guzy nowotworowe torbiele kamienie ocena ujść moczowodów. 2. Przygotowanie pacjenta : tylko w znieczuleniu ogólnymi przed badaniem oczyścić i odkazić prącie, pochwę samce w pozycji bocznej, samice - mostkowobocznie endoskop do cewki moczowej po dojściu do pęcherza moczowego usuwa się mocz i wprowadza powietrze zastosowanie sterylnego środka poślizgowego. 3. Zmiany chorobowe : zapalenie pęcherza moczowego - zaczerwienienie i pogrubienie bł. śluz., krwawienie guzy nowotworowe - uszypułowane w formie nacieku kamica pęcherza moczowego - okrągłe, koloru szarego, trzeszczą przy dotyku cewka moczowa - drożność, zabarwienie, ubytki bł. śluz., zapalenie, nadżerki, krwawienia, owrzodzenia, zaczerwienienie. U psów i kotów często występuje wgłobienie jelit. Lokalizacja: ' J Móżdżkowa Obwodowa Przedsionkowa (W estybularna) Ad.4 Narządy zmysłów, . _' •••' • • • ' ‘ Badanie przeprowadzamy przez obserwację (oglądanie) . .. -Badanie wzroku - uwzględniane jest w badaniu stanu-obecnego, obejmuje powieki, gałkę oczną, źrenicę . -- Elementy badania oka: 1. Bazofile - cytoplazma blada, jądro pałeczkowate i podzielone, ziarnistości zasadochłonne 2. Eozynofile - jądro nerkowate, płatowate, ziarnistości jaskrawoczerwone (u komórek bardzo dużych jak malina), są największe 3. Neutrofile - dwa razy większe niż czerwone krwinki, jądra u młodych pałeczkowate, u dojrzałych - segmentowane połączone mostkami (przesuniecie obrazu), cytoplazma bladoróżowa z ziarnistości ami, zdolność ruchu pełzakowatego, fagocytozy 4. Limfocyty - okrągłe, małe lub duże,,nagojądrzaste, jądro zbite nerkowate 5 Jądro płatowate o luźnej budowie, jasnofioletowe 6 Plazmocyty - jądro obwodowo ma grudki chromatyny, okrągłe